Poliflw

In de nieuwe Wet inburgering komt de regie op de uitvoering van het inburgeringsstelsel bij de gemeenten te liggen. Inburgering wordt hierdoor onderdeel van het brede sociaal domein. In de gemeente Doetinchem is gekozen voor een nauwe verbinding met de ontwikkeling naar werk. Het streven is hogere kwaliteit te bieden, maar kan dat wel met het (te) krappe budget?

De nieuwe Wet inburgering betekent dat er een flink pakket aan nieuwe verantwoordelijkheden bij de gemeenten komt te liggen. Hoewel de VNG vorige week liet weten dat gesprekken tussen de minister en de VNG ertoe hebben geleid dat er incidenteel extra middelen beschikbaar komen voor de voorbereiding van de implementatie en voor mensen die zonder lening nog inburgeringsplichtig zijn (de zogenaamde ELIP-groep). Toch kan niet ongekend worden dat er een flinke opgave ligt.

Deskundige die betrokken zijn bij de uitwerking van het nieuwe stelsel voorzien dat de budgetten die het rijk beschikbaar stelt tekortschieten. “Je kunt nu al voorspellen dat er tekorten gaan ontstaan.” zegt Zwanet van Kooten. De belangrijkste zorg ligt bij de kosten van het taalonderwijs. Gemeenten vergoeden in het nieuwe stelsel de taallessen van inburgeraars, maar de aanbieders van dat onderwijs blijken hogere prijzen te vragen dan waar het rijk rekening mee hield. Ook vraagt de brede intake en het opstellen van een Plan Inburgering en Participatie (PIP) meer tijd dan verwacht.

Van taalscholen verwachten we een hogere kwaliteit in drie verschillende trajecten, passend bij de doelgroep. In de nieuwe wet worden daaraan de nodige eisen gesteld. Er wordt een flinke kwaliteitsslag verwacht. Dat is een goede zaak en ik herken mij daar dan ook helemaal in. Tegelijkertijd is het beschikbare budget per inburgeraar gelijk gebleven aan het budget onder het oude stelsel. Nu is de vraag alleen nog of we gaan inboeten op kwaliteit of dat we uit andere gemeentelijke middelen gaan bijpassen. Dat laatste lijkt met de huidige gemeentebegroting en taken die we al hebben in het sociaal domein geen realistische optie.

Voor landelijke gebieden zoals de Achterhoek geldt dat er een extra opgave ligt om trajecten betaalbaar te houden. Reisafstanden zijn groter dan op andere plekken in het land. Liefst willen we taal en werk dicht bij elkaar organiseren. Dat is in ons gebied een extra opgave, omdat door relatief kleine aantallen inburgeraars per gemeente en de reisafstanden tussen gemeenten problematisch wordt om voldoende mensen samen te brengen voor betaalbare trajecten.

In de gemeente Doetinchem wordt ondanks de uitdagingen met de huidige inburgeraars toch al in de geest van de nieuwe wet gewerkt. Al langer vormen inburgeraars een prioritaire doelgroep bij Laborijn. Dat houdt in dat binnen het project Samen Doetinchem en de taalscholing gewerkt wordt met een persoonlijk plan gericht op training en werk. Er is direct persoonlijk contact met elke inburgeringsplichtige over de voortgang van het traject. Vluchtelingenwerk, het Graafschap College en Enteetwee hebben een belangrijke rol in de maatschappelijke begeleiding en de taaltrajecten.

Er is winst te halen door nauwer samen te werken met het COA. Om hieraan invulling te geven zijn we met alle Achterhoekse wethouders naar het AZC in Winterswijk gegaan en is er recentelijk een bestuurlijk afstemmingsoverleg geweest. Onderwerpen daarbij waren de doorgaande lijn van voorinburgering naar inburgering bij de gemeente. Ook de toewijzing van statushouders aan de gemeenten is onderwerp van afstemming de komende tijd.

In vergelijking met het aantal te huisvesten vergunninghouders in de afgelopen jaren, is in dit jaar een toename te zien. In het eerste helft van 2021 is er een opgave van 45 en in de tweede helft van 37 te huisvesten vergunninghouders. In de afgelopen jaren is de gemeente Doetinchem er goed in geslaagd de mensen een plek te geven in de gemeente en hen in onze samenleving een plek te bieden. Daarbij hebben de samenwerkende partijen binnen ons Platform Nieuwe Nederlanders een belangrijke rol. Lees hier bijvoorbeeld het interview met Karen van Kan van Vluchtelingenwerk Oost Nederland.

Een flink aantal zzp’ers wordt hard getroffen door de coronacrisis. We hebben meer dan 1000 zelfstandigen uit de gemeente Doetinchem ondersteund in hun levensonderhoud. Veelal gaat om mensen met een dienstverlenend beroep, persoonlijke verzorging, horeca, detailhandel en rijscholen. Kortom: het zijn in onze regionale economie beroepen van wezenlijk belang en het gaat om mensen met een enorme ondernemersgeest. Maar is er perspectief?

Gemeente Doetinchem telt ongeveer 3800 zzp’ers. De meesten van hen werken in de zakelijke dienstverlening, gezondheid, bouw en detailhandel. Zelfstandigen zijn cruciaal in onze regionale economie. De meeste zelfstandigen ervaren veel voordeel van hun zelfstandigheid. Toch hebben zelfstandigen vaak ook minder zekerheden. Juist in deze tijd kunnen zij problemen ervaren.

We merken dat mensen het moeilijk vinden om over financiële problemen te praten. Dat geldt nog eens extra voor kleine zelfstandigen. Als ondernemer laat je uiteraard graag zien hoe succesvol je bent. Als het dan even tegen zit en je de rekeningen niet meer kunt betalen dan is het juist voor ondernemers geen automatisme om te erkennen dat het niet goed gaat. Het is logisch dat je liever het beeld van succes in stand houdt. Toch is iedereen het erover eens: dit is geen normaal ondernemersrisico.

Nog vrijwel geen zzp’er heeft zich gemeld voor schuldhulpverlening. Dat is ook wel logisch, omdat er nu gebruik kan worden gemaakt wordt van de Tozo. NVVK verwacht dat ongeveer 20 procent van het aantal ondernemers dat de eerste Tozo heeft aangevraagd in de financiële problemen zal komen. We zien inderdaad dat een kleine 200 zelfstandigen nu nog gebruik maakt van de Tozo. In de gemeente Doetinchems staan we klaar om ondersteuning te bieden. Het is altijd belangrijk om er vroeg bij te zijn. Het is dan eenvoudiger om een regeling te treffen met schuldeisers.

In de afgelopen tijd heb ik verschillende zelfstandigen gesproken. Hoewel het ondernemerschap in deze gesprekken voorop stond, merkte ik ook wat de coronacrisis voor hen betekent. Vanuit de onzekere situatie zag ik dat juist deze mensen zelf actief de stap zetten naar het anders invullen van hun onderneming, of het (tijdelijk) overstappen naar een andere sector. Ik sprak twee mensen die succesvol de overstap maakten naar een baan in loondienst. Iemand is direct gestart met een omscholingstraject. Steeds bleek: er blijven volop kansen. Soms is daar alleen wel wat hulp bij nodig.

Ik vind het belangrijk dat elke zelfstandige die ondersteuning nodig heeft daar ook een aanvraag voor doet en door deskundigen geholpen wordt. Als je als zelfstandige in de gemeente Doetinchem woont, kun je ook nu nog een Tozo aanvraag doen. We bieden niet alleen financiële ondersteuning (overigens ook buiten de Tozo), maar ook hulp bij heroriëntatie. Je hoeft (nog) geen grote problemen te hebben om toch in gesprek te gaan. Schroom niet om contact te leggen.

De laatste weken is het erg snel gegaan. Het aantal positieve coronatests in de Achterhoek nam sterk toe en in onze gemeente was er in de afgelopen week zelfs sprake van meer dan een verdubbeling: 297 Doetinchemmers werden positief getest. Juist nu kerst en oud & nieuw voor ons liggen en de zorg overbelast raakt merk je aan alles: zonder strikte lockdown zal dit niet goed gaan.

Vandaag was ik even bij Laborijn. Er wordt in de laatste dagen van dit jaar flink gewerkt om onze inwoners die hun werk verloren of geen inkomen hebben op de juiste manier te ondersteunen. Inmiddels is er gerichte begeleiding voor ZZP’ers bij vragen over hun toekomst. Er zijn gelukkig veel mensen die al dan niet via hun werkgever tijdelijk of definitief in een andere sector aan de slag zijn. Mooi dat dit in de Achterhoek gewoon gedaan wordt.

Wat de GGD inmiddels al maanden lang doet is ongekend. De capaciteit in teststraten is opnieuw uitgebreid. Ook tijdens de kerstdagen wordt er doorgewerkt. Vandaag laat Ashis Brahma van onze GGD in RTL Nieuws zijn onbegrip blijken over mensen die het niet zo nauw nemen: “Er zijn simpele maatregelen die je moet volgens als je klachten hebt. Houd je daar alsjeblieft aan. Wees wijs!” Ik zou zijn boodschap van de daken willen schreeuwen.

In Gaanderen hebben thuiszorg, ziekenhuizen en huisartsen samen zorghotel De Slingebeek ingericht, speciaal voor coronapatiënten. Een belangrijke oplossing, omdat zij nu niet als spoedpatiënt in het ziekenhuis belanden. De 32 bedden liggen continu vol. De personele capaciteit staat onder druk. Vandaar dat er een oproep is gedaan aan verpleegkundigen en verzorgenden individuele gezondheidszorg om bij te springen.

De kerken in onze gemeente nemen hun verantwoordelijkheid. Ik weet uit ervaring hoe belangrijk het is om kerst samen (juist ook in de kerk) te vieren, maar een uitzonderingspositie kan nu écht niet. Er zijn door de Doetinchemse kerkgemeenschappen alternatieven gevonden voor de vieringen. Dit draagt bij aan het doel om verdere verspreiding van het virus te stoppen en ook aan het draagvlak voor de coronamaatregelen.

Ik wens je fijne kerstdagen. In elk geval zal het een kerst worden in een kleine setting. Misschien heb je ook lekker eten besteld bij onze lokale ondernemers. Misschien is er ook voor jou gelegenheid om ook wat buiten te sporten. Vast en zeker kom je nog dichter bij de voor jou meest dierbare mensen.

Hopelijk had je een fijne zomerperiode. Voor mij geldt dat in elk geval wel. Mede door de verspreiding van het Coronavirus ligt er een intensieve periode achter ons. De nieuwe manieren van met elkaar in contact zijn hebben ook voordelen opgeleverd, maar maakten het werk voor de zomer op een bepaalde manier ook intensiever. Wat meer fysieke inspanning en geestelijke ontspanning hebben me goed gedaan. Ondertussen is er ook nieuws te melden.

In onze regio blijft de verspreiding van het Coronavirus beperkt in vergelijking tot andere plekken in het land. Toch is er in de laatste weken een toename te zien van het aantal positieve tests. In onze gemeente zijn 117 mensen positief getest en zijn er 15 mensen geregistreerd aan het virus overleden. Er is geen zekerheid over de komende periode. Dat maakt dat het effect van de verspreiding van het virus onverminderd groot is. Voor het zomerreces sprak ik mijn waardering uit voor de mensen van de GGD. In de zomer hebben zij hun werkzaamheden verder moeten uitbreiden. Dat gaat in de meeste gevallen goed. In onze regio kunnen mensen snel terecht in de teststraten en is de uitslag snel beschikbaar. Een oproep aan iedereen om je vooral aan de maatregelen te houden is van groot belang. Helaas is het zo dat er mensen zijn die denken dat de verspreiding van het virus hen niet raakt. Het raakt ons allemaal. We zullen dus samen verdere verspreiding moeten voorkomen. Afstand houden dus en bij ziekteverschijnselen thuis blijven. Dat lijkt me niet teveel gevraagd.

De laatste tijd hebben zich in onze gemeente relatief veel jongeren gemeld voor bijstand. We zien dat zij sneller geraakt werden door de economische gevolgen van de verspreiding van het virus. Het was moeilijker een tijdelijke bijbaan te vinden in de afgelopen maanden. We verwachten dat deze instromers in de komende tijd relatief snel kunnen uitstromen naar een nieuwe studie of naar werk. Ook bij UWV hebben zich meer jongeren gemeld. Ook mensen die in een sector werken waar de banen niet langer voor het oprapen liggen, hebben de wens om over te stappen naar een andere sector. Veel werkgevers, maar ook UWV en gemeenten helpen hen daarbij. Maar voor een groep mensen geldt dat extra mogelijkheden op dit gebied noodzakelijk zijn. Om dit te bevorderen lanceren we in de komende tijd het Achterhoeks Fonds voor Talentontwikkeling. Binnenkort meer daarover.

Als je moeite hebt met lezen, schrijven en/of rekenen dan heb je een minder sterke positie in de maatschappij. In de Achterhoek willen we dat iedereen dezelfde kans heeft. Daarom zetten wij laaggeletterdheid hoog op de agenda. We willen niet alleen zo veel mogelijk laaggeletterden kennen, maar we willen vooral dat zij een passend leertraject volgen. Veel mensen hebben in meer of mindere mate last van het feit dat ze basisvaardigheden niet goed beheersen. Tegelijkertijd is het moeilijk om dat te erkennen. Ook is het niet eenvoudig om de stap te zetten er wat aan te doen. Vaak is de drempel waar mensen over moeten hoger dan we denken. Als iemand dan eenmaal stappen zet en onder begeleiding leert, dan blijkt het nieuwe kansen te bieden. In de laatste jaren is er in onze regio al veel gebeurd. We hebben een goed netwerk en de urgentie van het onderwerp is bepaald. We hebben alleen nog niet bereikt dat mensen, die vaak slechts een deel van de vaardigheden missen, zich voldoende uitgenodigd voelen om gebruik te maken van ons aanbod. In de komende vier jaar maken wij ons daar in de Achterhoek sterk voor.

De Doetinchemse fractie heeft in de afgelopen tijd een actieve en kritische rol gehad in de gemeenteraad. Het gedachtegoed van D66 wordt in het gemeentelijke beleid volop uitgewerkt. Door fractievoorzitter Pieter Herngreen werd bij de behandeling van de Kadernota ingegaan op het verdienvermogen van Doetinchem als centrumstad. Een belangrijk thema waar de fractie vaker bij stil stond: Doetinchem is een aantrekkelijke woon- en werkgemeente en is ook aantrekkelijk als recreatieve bestemming en moet dat (ook in onzekere tijden van de pandemie) blijven. Een solide financieel beleid blijft juist daarom volgens Herngreen belangrijk. Een inclusieve samenleving en het belang van de verbinding onderwijs – sport en onderwijs – sociaal domein en duurzaamheid werden door de fractievoorzitter aangehaald als focus voor de komende tijd. In de afgelopen tijd heeft Astrid Wenneker als gevolg van haar gezondheid de taken als raadslid niet kunnen doen. We hadden er goede hoop op dat zij na een tijd van herstel terug zou kunnen keren in de gemeenteraad. Tot mijn spijt, maar ook die van veel anderen, heeft Astrid aan de fractie en aan mij laten weten dat zij deze periode niet terug zal keren als raadslid. Ze is nog onvoldoende hersteld van de levensbedreigende situatie waarin zij heeft verkeerd. Maarten Hebels verving haar al en zal haar plek in de fractie van D66 en in de gemeenteraad nu definitief innemen. Mijn dank richting Astrid is groot en ik wens haar veel sterkte in de komende tijd.

Vandaag precies een jaar geleden maakte het college van de gemeente Oude IJsselstreek bekend uit Laborijn te treden. Ik kijk terug op een intensief jaar. Er is veel energie besteed aan verbetering bij Laborijn zelf en tegelijkertijd aan het goed regelen van de uittreding. De basis daarvoor was een enorme betrokkenheid bij de mensen van Laborijn: de medewerkers en cliënten. En dankzij die betrokkenheid en inzet is er nu een resultaat waar alle partijen tevreden mee kunnen zijn.

Op 13 juni 2019 besloot het college van de gemeente Oude IJsselstreek uit Laborijn te treden. De manier waarop dat aangekondigd werd, was niet zoals we dat gewend zijn. Waar het college van die gemeente in de jaren daarvoor in belangrijke mate de grondlegger was van de samenwerking Laborijn, was er nu plotsklaps sprake van een geheel ander standpunt. Ik was verrast, juist omdat ik me hiervoor steeds in nauwe samenspraak met de bestuurders van Oude IJsselstreek had ingezet om verbeterpunten op tafel te leggen en te sturen op verandering. Pijnlijk bleek toen: het motto ‘Samen werkt‘ was niet langer het uitgangspunt.

Hoewel ik op verschillende momenten heb geprobeerd met de bestuurders van Oude IJsselstreek te zoeken naar mogelijkheden om binnen Laborijn ruimte te bieden voor een eigen uitvoering, werd vanaf december 2019 duidelijk dat de uittreding onontkoombaar was. Tot de dag van vandaag vind ik dat spijtig, maar ik heb wel snel de keuze gemaakt om de energie te richten op een goed uittredingsproces. Ik ben me er steeds bewust van geweest dat het voor de inwoners van onze gemeente, maar ook voor de inwoners van de gehele regio, het beste zou zijn de uittreding dan tenminste goed te regelen.

Het was een intensief jaar. Het geschetste beeld dat bestuurders zouden rollebollen of elkaar in de haren zouden vliegen, herken ik echter niet. Er is steeds actieve afstemming geweest tussen bestuurders. Daarin werden standpunten met elkaar gewisseld en in een enkel geval werd zo’n standpunt scherp geformuleerd. In mijn optiek hoort dat bij de situatie. Ik heb namelijk gezien dat zowel bij mijzelf als bij andere bestuurders de betrokkenheid bij Laborijn en dan in het bijzonder de medewerkers en cliënten van Laborijn groot is. In dit werk ervaar je constant voor wie je het doet.

Adviesbureau BDO werd ingeschakeld om de uitgangspunten op te stellen voor het uittredevoorstel. In december werd inzicht gegeven in de bandbreedte die gehanteerd zou kunnen worden voor de vergoeding die de gemeente Oude IJsselstreek zou moeten betalen voor de uittreding. Vanaf januari tot en met april is er in afstemming met betrokkenen verder aan gewerkt om de vergoeding te specificeren. Oude IJsselstreek schakelde externe adviseurs en een jurist in. Hoewel dat op zichzelf begrijpelijk was, heb ik gezien dat dit ertoe leidde dat de bestuurlijke inbreng kantelde naar een sterk juridische insteek. Ter vergadering werden stukken voorgelezen en er werd met brieven gecommuniceerd. Voordeel: er ontstond duidelijkheid over standpunten. Nadeel: er bleef weinig ruimte over om te besturen. Uiteindelijk was er een verschil van inzicht over de elementen van het eindrapport van BDO.

Toen de verschillende standpunten op tafel lagen, bleek dat er geen basis was om tot een uittredevoorstel te komen waarin alle partijen zich konden vinden. Ik heb me daarover overigens niet verbaasd, de belangen van partijen waren immers verschillend. Een poging om dan in elk geval tot de kern te komen van de verschilpunten, leidde niet tot direct resultaat. Op dat moment was voor betrokken bestuurders duidelijk dat een andere weg ingeslagen zou moeten worden om tot resultaat te komen. Ik deed een vrij forse oproep aan mijn collega’s om in elk geval de verantwoordelijkheid te nemen samen te blijven werken aan dat resultaat.

Die handschoen is opgepakt. Er kwam bestuurlijk steun voor het instellen van een verkenningsteam. Het team kreeg een vrije rol. Betrokkenen hebben zich enkele dagen met elkaar gericht op de punten waar overeenstemming over was en ook op de punten die nog erg lastig lagen. Deskundigen werden bevraagd en er was beperkt ruggespraak met bestuurders. Ik vond het niet eenvoudig om ruimte te geven aan het team. Het was confronterend om te merken dat ik kennelijk mijn vertrouwen in een goede uitkomst zonder juridisch traject al was kwijtgeraakt. Maar ik zag snel dat het team erin slaagde enkele cruciale punten te overbruggen.

Toen het team op 29 mei de uitkomst presenteerde, heerste er in het dagelijks bestuur een stemming van herkenning. De berekening van de uittredingsvergoeding lag op alle punten binnen de bandbreedte van BDO. De gemeente Oude IJsselstreek zou volledig uittreden uit de gemeenschappelijke regeling. Dit maakte het vervolgens mogelijk om afspraken te maken over dienstverlening aan de medewerkers van de sociale werkvoorziening. Voor mij was het vanaf het begin belangrijk dat er geen onduidelijkheid zou bestaan over de uittreding. De blijvende gemeenten moesten er zeker van zijn dat Laborijn volledig gecompenseerd zou worden voor de schade die de uittreding met zich mee brengt. Dit is gelukt. Met tevredenheid ga ik dan ook met de conceptbesluiten naar het college van Doetinchem. Een jaar van hard werken kan op een goede manier worden afgesloten.

Nu de gemeente Oude IJsselstreek volledig uittreedt en Laborijn de dienstverlening voor de medewerkers van de sociale werkvoorziening uit Oude IJsselstreek blijft verzorgen is er een belangrijke stap gezet. Tegelijkertijd ligt er zowel voor de gemeente Oude IJsselstreek als voor Laborijn een flinke opgave. Als ik mij verplaats in wat Oude IJsselstreek in zal moeten richten, dan lijkt me dat een ontzaglijke klus. Voor Laborijn geldt dat alle energie besteed kan worden aan verdere optimalisering van de taken die uitgevoerd worden voor inwoners op het gebied van werk & inkomen, waaronder het plan van aanpak ‘Samen sterk voor inwoners naar werk’. Ondanks COVID-19 is Laborijn op de goede weg, dat blijkt uit de jaarstukken van 2019 en de eerste kwartaalrapportage van dit jaar. Er zijn echter nieuwe uitdagingen. Zie daarvoor bijvoorbeeld de Kamerbrief over de uitkomsten van verschillende onderzoeken over de Participatiewet. Ik heb volop energie om daarmee aan de slag te gaan.