Geachte voorzitter, college, raadsleden en aanwezigen op de tribune, er hangen grote zwarte wolken boven Tiel. Na behandeling van het coalitieakoord en de perspectievennota bleek dat het financieel perspectief er niet rooskleurig uit zag. Met name na de tweede voortgangsrapportage 2018 bleek dat de gemeente Tiel een structureel tekort van 2,5 miljoen euro heeft. Dit tekort heeft u voor 2019 weten te beteugelen met een aantal bezuinigingen en lastenverzwaringen voor onze inwoners. Kunnen we dan nu opgelucht ademhalen en uitkijken naar betere tijden? Nee, want tegelijktijd komt u, tot onze verbazing, met voorstellen voor de financiering van nieuw beleid. Beleid uit het coalitieakkoord zoals de bemande veegwagen (55.000 euro per jaar) en de inzet van een stadsmakelaar (tweemaal 70.000 euro). Kunt u dit uitleggen? En kunt u dan ook uitleggen dat er een raadswerkgroep bezuinigingen wordt aangesteld, waarbij we met elkaar ‘in samenwerking’ kunnen kijken hoe we kunnen bezuinigen in 2020? Eerst geld uitgeven dat er niet is, en dan sámen de eindjes aan elkaar knopen. Wij hebben een wat andere defintie van ‘de boel op orde krijgen’.
Meneer de voorzitter, hoort u het onweer naderen? De begroting 2019 is sluitend gemaakt met incidentele middelen zoals reserves van bestaande gebouwen. Dit betekent dat deze middelen er de volgende jaren niet zijn. Ook heeft u gerekend met een renteverschuiving van 1,5 naar 1 procent. Dit is risicovol doordat wij als gemeente Tiel hierop totaal geen invloed hebben. Daar komt nog bij dat er in deze begroting geen ruimte is voor een structurele aanpak van het armoedebeleid en de raadsopgaven, prioriteiten die onlangs we met de hele raad hebben opgesteld.
In 2019 gaan we inzicht krijgen in de landelijk opgelegde verplichtingen en investeringen mbt duurzame energieopwekking en aardgasvrij wonen in Tiel. Deze grote uitdaging staat ons te wachten, er wordt energie gestoken in het informeren en betrekken van inwoners. Maar waarom is dit op geen enkele manier zichtbaar in de begroting? Waarom is er geen budget vrijgemaakt om deze transitie te vergemakkelijk? Waarom stimuleren we koplopers niet, die als voorbeeld zouden kunnen dienen?
We zouden ook graag willen weten wanneer we het beloofde groenbeheersplan incl. onze meegenomen ‘bijenmotie’ kunnen verwachten. Het laatste groenbeheersplan stamt uit 2010. Dit zelfde geldt voor onze motie ‘fietsvriendelijk Tiel’. Er wordt momenteel onderzoek gedaan om deze motie te kunnen invullen, maar de praktische invulling op de begroting zien we niet terug.
U heeft een manier gevonden om de arbeidsmigrantenproblematiek aan te pakken, in uw eigen woorden ’een adequate aanpak’. We lezen inderdaad een uitgebreid beleid voor de gemeente Tiel. Maar wat is hiervan, denkt u, de uitkomst? Het is evident dat we uitkomen op het bekende waterbedeffect. Arbeidsmigranten, die Tiel keihard nodig heeft om werk te doen dat niemand wil doen, zoeken huisvestiging in onze omgeving maar we zadelen onze omliggende gemeentes op met hetzelfde probleem. Gelukkig is onze regionale samenwerking al zo ‘goed’. We zitten in bijna geen enkel dagelijks bestuur van de bestaande Gemeenschappenlijke Regelingen.
Ja, we maken ons grote zorgen.
Want aan het einde van de lijn, op het punt waar de bliksem de grond raakt, worden de inwoners van Tiel getroffen. Door onzorgvuldig beleid, het uitgeven van geld dat er niet is, het in onze ogen te weinig investeren op de lange termijn. Het aanstellen van bijvoorbeeld een veegwagen, zonder de bron aan te pakken, is als dweilen met de kraan open. Er is eerst een mentaliteitsverandering nodig, we moeten ons bewust worden van de hoeveelheid afval en zwerfafval die we produceren. We moeten onze kinderen eenvoudigweg leren dat het niet normaal is om een blikje of flesje achteloos in de bosjes te gooien. En we zouden als stad moeten onderzoeken hoe we het aandeel afval (verpakkingen) in de supermarkten kunnen terugbrengen. Zodat we afvalvermindering voor onze inwoners vergemakkelijken. Een tweede voorbeeld: GroenLinks zou willen pleiten voor het uitnodigen van Floor Ziegler als verbindend stadsmaker in plaats en vóórdat we een dure stadsmakelaar aanstellen. De kosten hiervan zijn vele malen lager. We zouden eerst een experimenteersessie kunnen doen, en kunnen kijken wat dit oplevert.
Voorzitter, er is meer. De eerste tranche omgevingswet/visie is achter de rug maar wanneer krijgen we deze in de raad? Zodat de gemeenteraad en de Tielse inwoners invloed kunnen hebben op deze belangrijke onderwerpen. Geschikte en betaalbare woningen moeten veel meer aandacht krijgen, vooral omdat we in- en uitbreidingslocaties willen inzetten om onze doelstelling van minimaal 223 per woningen per jaar te halen. Als GroenLinks fractie hebben wij ook veel moeite met bezuinigingen op amateurkunst. We hebben een prachtig Zinder met een mooi aanbod, waar we terecht trots op kunnen zijn, maar geen voortzetting van kunst in een andere context. Een stad die bruist bouw je met meerdere stenen, op meerdere plekken en niet met 1 gebouw. Waarom geen cultuurfonds zoals in Culemborg?
We moeten schuilen voor deze stortbui! Waar kunnen we beter schuilen dan in een boomgaard… met Bewust Betuws fruit? Ik hoor u al denken: ,,Neeee, nóóit onder een boom tijdens onweer…’’ Dan maar schuilen, onder een paraplu van 355 pagina’s papier? Liever samenwerken, écht samenwerken aan een toekomstbestendige visie voor Tiel. Dat laatste gráág, voorzitter.
Steeds meer gemeenten zijn ons voorgegaan met vuurwerkvrije zones, hierbij willen dan ook een motie indienen om te onderzoeken of ook in de gemeente Tiel vuurwerkvrije zones kunnen worden ingesteld.
Naar aanleiding van de Voortgangsrapportage 2018 : Het tekort van € 400.000 parkeerbeleid baart ons grote zorgen. Kan het college aangeven aan welke structurele oplossing ze voor dit probleem denken?
De bezuinigingen en ombuigingen ziet u als ‘groeimodel’. Maar wordt er in deze context verstaan onder een groeimodel (blz 60)? De gehele reserve wordt ingezet als bezuiniging (blz 61). Graag een toelichting daarop. GroenLinks ziet echter wel een lichtpuntje: Het onderwijsachterstandenbeleid krijgt meer geld in 2019. Maar hoe wordt dit ingezet? We wachten nog op een uitgewerkt plan. Ook het bereik van leerlingen in het basisonderwijs van minimaal 70% wordt genoemd als voorgeschreven indicator. Maar helaas missen wij de de uitwerking hiervan (blz 75). We zouden graag zien dat de voortzetting van het armoedpact structureel wordt, met specialisten uit het werkveld erbij.
Voorzitter, tot zover de inbreng van GroenLinks in het eerste termijn.
