Zoals viel te verwachten, maar volgens de VVD-fractie ook viel te betreuren heeft gisteravond de gemeenteraad van Haren gekozen de zelfstandige status van Haren te continueren, de fracties van D66, GVH en het CDA stemden voor (10) en de fracties van de VVD, PvdA, GL en CU (7) stemden tegen.
Daarnaast werd met dezelfde stemverhouding een forse ombuigingsoperatie aangekondigd en aangenomen waarvan we niet weten wat het inhoud is en ook niet weten of deze ombuiging te realiseren is.
Het woord is nu aan de provincie, deze zal op 28 juni laten weten of ze geloven in de continuering van een zelfstandige status.
De bijdrage van de VVD was de volgende:
Net als een hoop inwoners en ondernemers van Haren wil de VVD het liefst gaan voor een zelfstandig Haren. We herkennen en erkennen de wens die leeft en begrijpen de gevoelens dat een zelfstandig Haren een diep gekoesterde wens is.
Om de woorden van wethouder Verbeek te citeren ‘hebben de keuze uit 2 hele mooie mogelijkheden: een zelfstandig Haren of een buitengewoon aantrekkelijk alternatief : Groot Groningen’.
Onze ambitie is een vitale groene woonplaats of woongemeente waarbij het aantrekkelijk leven, wonen, werken ondernemen en recreëren is.
Voor een zelfstandig Haren is naar de mening van de VVD een financieel robuuste gemeente nodig.
De VVD heeft onderzocht of die ambitie kan worden bereikt met de uitvoering van Beterr Haren. Of houden we dan een heel ander Haren over, een Haren wat niet bij onze ambitie past.
Inmiddels weten we de consequentie van een zelfstandig Haren: het rapport Beterr Haren.
We hebben lange tijd niet geweten wat de ‘prijs’ is voor een zelfstandig Haren is, nu weten we dat wel.
De VVD heeft het rapport Beterr Haren bestudeerd en komt tot de volgende conclusies:
Het rapport geeft een beeld van de toekomstvisie van Haren 2030
Hoewel de toekomstvisie een hele duidelijke terugblik geeft naar de visie van Boerema en Nauta, wie kent ze nog….geeft het college ook weer welke ambities ze heeft: Haren moet vooral zo blijven zoals ze is.
Daar ligt hem wat de VVD betreft de cucs, beschikt de gemeente wel over voldoende capaciteit, kennis, financiële middelen en tijd om deze visie uit te werken en wekelijkheid te laten worden.
In de visie staan een 7-tal ambities centraal.
Voor het realiseren van de ambities is een gemeentelijke organisatie nodig die in dienst staat van de hierboven beschreven ambities. De VVD vraagt zich af of hiervoor geldt dat de huidige organisatie dat nu niet kan en of daar een reorganisatie of een organisatie-ontwikkelingstraject voor nodig is. Gaat dit gepaard met extra kosten.
Deelproject 2: Een financieel toekomstbestendig Haren
De afgelopen 2 jaren is de financiële positie van de gemeente Haren enorm verbetert, daarvoor verdienen degenen die daarvoor verantwoordelijk zijn een pluim. Maar het is helder, we zijn er nog lang niet. Ondanks het feit dat de gemeente Haren nog nooit onder enige vorm van financieel toezicht heeft gestaan is de financiële situatie van Haren zorgelijk. Volgens het rapport Beterr Haren is de gemeente zeer beperkt in staat om tegenvallers op te vangen terwijl we vrijwel zeker weten dat de tegenvallers komen.
Haren zal de komende 15 jaren zeer strikt moeten bezuinigen om tot een aanvaardbare solvabiliteit te komen van 30% in 2030.
Het rapport Beterr Haren geeft 5 kritisch punten aan die zijn overgenomen uit de eindconclusie van de stresstest van Deloitte:
1. Er is een sluitende begroting, maar exploitatie is weinig beïnvloedbaar wegens hoge apparaatskosten en kapitaallasten. Tevens zijn reeds bezuinigingen ingevoerd die moeilijk te realiseren zijn en waarvan voor een deel niet wordt verwacht dat deze in 2016 gerealiseerd worden. Tevens zijn er grote onzekerheden mbt daling inkomsten sociaal domein en bijhorend hoog uitgavenniveau.
2. Weerstandvermogen is beperkt, reserves minimaal en voor deel beklemd.
3. Schuldenpositie blijft hoog, ondanks de afbouw
4. In begroting is deel toekomstige (nog te realiseren opbrengst) reeds verwerkt.
5. Lokale lasten zijn hoog en bieden weinig ruimte tot verhoging
Al met al staat de zelfstandige gemeente Haren voor grote opgaven waarvan de VVD zich afvraagt of en hoe die te realiseren zijn. We moeten meer doen met meer geld. De verkoop van gemeentelijk vastgoed en doordecentralisatie van scholen biedt op korte termijn geen of weinig soelaas. Daarnaast geloven wij ook niet dat op de onderbezette en op sommige punten overbelaste ambtelijke organisatie nog verder kan worden bezuinigd.
Blijft over het bezuinigen op de voorzieningen zoals het zwembad, de dorpshuizen, de bibliotheek, de sportvoorzieningen en culturele voorzieningen. Inmiddels weten door B&A groep die eveneens heeft geconstateerd dat de oplossingen uit Beterr Haren onvoldoende zijn.
Naast het schrappen in de voorzieningen rest ons dan nog steeds een gemeente die de komende 15 jaren stilstaat: niet kan investeren, niet kan innoveren, geen nieuw beleid kan maken, geen ontwikkelingen kan oppakken. Is dat het perspectief wat wij onze inwoners en ondernemers willen bieden?
Deelproject 3 de burgerparticipatie
Hierin worden 2 verschillende participatieprocessen onderscheiden:
- Invloed op het beleidsproces
- Uitvoeren in het algemeen belang
De VVD heeft vragen over het onderdeel: Invloed op het beleidsproces: Naast de reeds bestaande adviesraden zal gewerkt gaan worden met burgerthema-groepen, deze worden geraadpleegd bij acute problemen, bij beleidsopgaven maar ook bij het benutten van nieuwe kansen. De VVD vraagt zich af of het de burgers zijn in de burgerthemagroep die het beleid moeten bepalen of dat het de gemeenteraad moet zijn die uiteindelijk bepaalt welke beleidsrichting het op moet gaan. Volgens de VVD heeft de gemeente geen gebrek aan burgers die gevraagd en ongevraagd hun mening geven over het beleid van de gemeente. De vraag is welk probleem wordt opgelost met het instellen van burgerthemagroepen.
Daarnaast heeft de VVD in het toetsingsrapport van de B&A-groep gelezen dat deze gewenste omslag een omvangrijke procesmatige en culturele verandering in de werkwijze en de opstelling van het ambtelijk apparaat betekent. Een apparaat dat reeds nu boven zijn kracht functioneert. Er zal extra mankracht en deskundigheid moeten worden aangewend om deze omslag te bereiken, daarvoor is geld nodig, dat is niet opgenomen in de begroting. Graag horen wij hoe de portefeuillehouder hier tegenaan kijkt.
Deelproject 4 ; Bestuurskracht
Er worden voorstellen gedaan rondom heldere besluitvormingsprocessen, focus op kaderstelling en doe van tevredenheidsmetingen. Heldere besluitvormingsprocessen en focus op kaderstelling wordt door de VVD erkent en herkend. Ten aanzien van de tevredenheidsmeting delen wij de conclusie van het B&A rapport, die zouden in een kleine gemeente niet nodig moeten zijn. Daarnaast zit daar het risico in dat gevaren wordt op individuele signalen en klachten. Is het daadwerkelijk zo dat door de korte lijnen tussen gemeenschap en gemeente het bestuur het gevoel heeft dat ze weet wat er leeft en speelt of weet ze vooral wat er leeft bij de mondige burger die zich laat horen.
Deelproject 5: Ambtelijke organisatie
In dat hoofdstuk hebben we onder anderen het volgende kunnen lezen: Bij een nieuwe samenleving hoort een nieuwe gemeentelijke organisatie, de gemeente wil graag opereren als een horizontale netwerkorganisatie. Gemeente zal haar dienstverlenende rol versterken en naar een flexibele organisatie groeien om snel te kunnen reageren op vragen en gebeurtenissen uit de samenleving. Minder vast personeel en minder flexibel personeel. Organisatieveranderingen kosten altijd veel tijd en geld. Gelet op het feit dat de tijd beperkt is en het budget zo mogelijk nog beperkter, hoe realistisch is het dat de verandering in de ambtelijke organisatie snel bereikt kan worden.
Deelproject 6 : Regionale samenwerking
Haren zal daar waar capaciteit in de eigen organisatie krap is, aangewezen blijven op samenwerking met andere gemeenten.
Erkent u dat door de opschaling in de regio de behoefte tot samenwerking bij anderen klein is? Hoe kijkt u aan tegen het signaal van de gemeente Groningen dat de gemeente niet positief staat tegenover een samenwerking met een zelfstandig Haren?
Hoe denkt u de extra investering van Haren in regionale samenwerkingsverbanden zowel in capaciteit als in kwaliteit te financieren?
Als met al heeft de VVD fractie geconstateerd dat het plan Beterr Haren in de basis een uitvoerbaar plan is, maar in de uitvoering beperkt zal worden door de financiën en de tijd.
De uitvoering van alle plannen kost geld, nergens is inzichtelijk gemaakt hoeveel geld het kost. Wel weten we dat Haren geen dan amper geld heeft. Daar zit de kern van het probleem
Wat de VVD betreft zal een zelfstandig Haren alleen mogelijk zijn wanneer er fors wordt gesneden in de voorzieningen en wanneer de lasten omhoog gaan zonder dat daar iets tegenover staat. Dan ontstaat er geen Haren wat de VVD de inwoners en ondernemers gunt.
Vandaar dat dat niet de keuze van de VVD is.
Wij kiezen dan liever een ander alternatief:
Opgaan in een krachtige bestuurlijke eenheid, die één verrijkte dynamische agenda kan realiseren voor Stad en ommeland. Deze gemeente is financieel robuust en beschikt over een organisatiekracht om burgerkracht te faciliteren, sociale cohesie te stimuleren en maatwerk te leveren op diverse schaalniveaus.
Inderdaad zijn sommige lasten in Groningen hoger, zoals de OZB. Maar die zal in een zelfstandig Haren sowieso ook stijgen. Wat krijgen we er in de nieuwe gemeente voor terug?
Een gemeente die een investeringsbudget heeft van 20 miljoen Euro, met daarnaast nog een herindelingsbijdrage van 10 miljoen Euro. Van deze gelden zullen alle inwoners en ondernemers van de nieuwe gemeente profiteren. Dan zou wellicht de wens van Harener winkeliers, vrij parkeren, wellicht tot de mogelijkheden behoren.
Toerisme en recreatie in Haren staan in de kinderschoenen, maar heeft veel potentie, zoals het Geopark met Unesco status waar zowel Groningen als Haren zijn toegetreden, de ontwikkeling van de Hortus en de beide meren. Dit vergt echter investeringen, die zullen met een krachtige organisatie van de gemeente Groot Groningen tot ontwikkeling kunnen komen. Tevens biedt de nieuwe gemeente kansen tot investeren.
Daarnaast gaan wij er vanuit dat een kernenbeleid zoals Groningen dat nu kent ook in Groot Groningen plaats biedt voor maatwerk op diverse schaalniveaus zoals in het sociaal domein.
Al met al constateert de VVD dat een samengaan met Groningen & Ten Boer de meest duurzame oplossing is, dan maken we onderdeel uit van een gemeente die kansen biedt voor ontwikkeling, investeren en doorgroeimogelijkheden. Opgaan in een krachtige bestuurlijke eenheid, die één verrijkte dynamische agenda kan realiseren voor Stad en ommeland.
VVD Haren
15 juni 2016
Ietje Jacobs – Setz
Arnold Bergsma