Precies op de plek waar de Rijn zich splitst in de Nederrijn en de Waal geeft Tweede Kamerlid Cem Laçin op een mooie zomerdag het startsein voor het nieuwe MilieuAlarm Team van de SP. Tegelijkertijd beginnen de Gelderse afdelingen en de Provinciale Statenfractie met de actie Gifspot, gericht tegen het varend ontgassen van tankers.
Het doelbewust laten ontsnappen van benzeen en andere gevaarlijke stoffen is een schoolvoorbeeld van de misstanden waartegen het SP-MilieuAlarm Team zich verzet. Was de SP in het recente verleden al succesvol in de strijd tegen asbest, illegale vuilstort en chloor- en ammoniaktreinen door bewoonde gebieden, nu is het volgens parlementariër Cem Laçin zaak om door te pakken. ‘Er wordt nog altijd op grote schaal gesjoemeld met het milieu. Chemours in Dordrecht loost GenX, Chemelot in Zuid-Limburg gas, er worden huizen op vervuilde grond gebouwd, bedrijven nemen een loopje met de milieuwetgeving en de overheid heeft bezuinigd op inspecties. Het is meer dan ooit zaak om scherp te blijven en overtredingen te signaleren. Daarom hebben wij ook een meldpunt ingesteld, waar mensen terecht kunnen met klachten.’
Strategische plek
Uiteraard steunt Cem Laçin de actie Gifspot en het pleidooi van de actievoerders voor een zo snel mogelijke invoering van een landelijk verbod op het ontgassen van schepen op de Nederlandse rivieren. ‘Als de wind goed staat, kun je het ruiken’, zegt Ronald Jansen, voorzitter van de SP Arnhem en een van de drijvende krachten achter Gifspot. Hij bivakkeert vijf dagen op een landtong bij Fort Pannerden, op een uiterst strategische plek. Want hier, vlakbij de grens, passeert al het scheepvaartverkeer uit Duitsland. Om de paal waarop een radar van Rijkswaterstaat rust en waaraan camera’s hangen, hebben ze een zelf ontworpen spandoek gewikkeld. ‘Als de schippers in de gaten krijgen dat wij hier zitten, draaien ze snel de boel dicht. Ze weten dat ze verkeerd bezig zijn en de Duitse rederijen geven ruiterlijk toe dat het gebeurt. Het is moreel fout, maar ze benutten gewoon de gelegenheid die Nederland hen biedt. In veel Europese landen, waaronder Duitsland, is het verboden om te ontgassen. In Nederland hebben zeven provincies een verbod uitgevaardigd, maar er wordt niet gehandhaafd. Eigenlijk zouden de provincies de staat moeten aanklagen.’
Stappenplan
Ronald Jansen krijgt de hele dag door aanloop. Er wordt gezorgd voor voldoende proviand, hij slaapt in een tent, discussieert met bezoekers van de ‘gifspot’ en partijgenoten houden hem in ploegendienst gezelschap. Zo komt Brian Claassen langs, voorzitter van de SP-raadsfractie in Lingewaard, en laat ook Carla Claassen zich zien, voorzitter van de Gelderse Statenfractie. Ze zijn het roerend met elkaar eens: het is te gek voor woorden dat schepen speciaal naar Nederland varen om te ontgassen ‘gewoon omdat het kan’.
‘Zo lang onze wetgeving onduidelijk blijft, komt er geen einde aan deze praktijken. De regering wil pas in 2020 gaan nadenken over een verbod, dat gaat te lang duren. Daarom voeren wij de druk op. Het blijft niet bij dit bivak, dit is de eerste stap van een hele reeks, van een stappenplan dat moet resulteren in een algeheel verbod en een degelijke controle. Dat moeten onze Kamerleden uiteindelijk in Den Haag afdwingen. Wij brengen de problematiek in beeld, concreet en goed onderbouwd.’
Tips
Benzeen en andere giftige stoffen blijven achter in het ruim van de schepen nadat de lading is gelost (meestal in Rotterdam) en moeten worden verwijderd voordat de schipper een nieuwe lading kan aannemen. Voor dat ontgassen staan installaties langs de grote rivieren. Maar voor het gebruik daarvan moet worden betaald. Overigens zijn er onvoldoende installaties en zal er pas sprake kunnen zijn van consequent controleren als er een landelijk verbod wordt ingevoerd. ‘Zelfs Rijkswaterstaat is het met ons eens, net zoals de politie. Ze geven ons nota bene tips en ergeren zich eraan dat ze niet mogen ingrijpen.’
Gewapend met verrekijkers en computers houden de actievoerders de voorbijvarende gifschepen nauwlettend in het oog. Via speciale apps blijven ze de tankers, waarvan alle gegevens worden genoteerd, wekenlang volgen. ‘Als ze hier zonder lading langskomen en met een nieuwe lading terugkeren zonder te hebben ontgast bij een installatie, weten wij zeker dat het fout zit. Via de apps krijgen wij alle bijzonderheden binnen.’
Brian Claassen benadrukt dat de actie Gifspot goed is voorbereid en breed wordt gedragen door de SP in Gelderland. ‘Ik ben er best trots op dat een kleine afdeling als Lingewaard hier ook aan kan bijdragen. Het zou mooi zijn als ook de omwonenden van zich laten horen. Hoe groter het verzet, hoe groter de kans op een oplossing. Benzeen en al die andere troep is bij regelmatige blootstelling slecht voor mens, dier en natuur. Lozingen kun je ruiken, denk daarbij aan een sterke benzinelucht. Let ook op beschermende kleding van opvarenden.’
OOK EEN MISSTAND MELDEN? GA NAAR DOEMEE.SP.NL/MILIEUALARMTEAM
Niet gericht tegen binnenvaartschippers
Met het openen van het nieuwe SP-MilieuAlarm Team treedt Cem Laçin in de voetsporen van SP-coryfee Remi Poppe: ‘Milieu en onze gezondheid zijn nog altijd ondergeschikt aan de winsten van de vervuilende industrie en multinationals. Net als Remi roep ik mensen op om misstanden in hun omgeving bij ons te melden, zodat we samen actie kunnen ondernemen om milieuvervuiling te stoppen.’
Wat is varend ontgassen?
‘Bij het varend ontgassen van schepen worden schadelijke stoffen geloosd, met soms hoge concentraties benzeen. Dat is slecht voor de gezondheid en voor het milieu. Wij pleiten al langer voor een verbod op varend ontgassen, met de actie bij Fort Pannerden hebben we dit kracht bijgezet.’
Gaat dat niet ten koste van binnenvaartschippers?
‘Nee, het nationale verbod moet er snel komen, dat is juist ook in het belang van de binnenvaartschippers en hun personeel. Zij komen namelijk het vaakst en snelst in contact met de stoffen die bij het ontgassen vrijkomen. Onze actie is bedoeld om de druk in politiek Den Haag op te voeren en de grote rederijen aan te spreken op hun verantwoordelijkheid. De binnenvaartschipper is niet onze tegenstander. Wij zijn altijd hun stem geweest in de Tweede Kamer op verschillende onderwerpen en pleiten ook voor meer middelen om de binnenvaart te laten groeien.’
Toch was er aanvankelijk protest.
‘Onze actie maakte veel los bij de schippers, waarna we contact hebben gehad en onze insteek hebben uitgelegd. Binnenkort komen we bij elkaar en gaan we verder praten over oplossingen en hoe we die samen kunnen realiseren. Voldoende ontgassingsinstallaties aan de wal moeten er ook snel komen. Daar zijn er nu veel te weinig van, vooral in het oosten van ons land. Met de Milieu Alarm Lijn en onze actie blijven we strijden voor een schoner milieu en het inperken van gezondheidsrisico’s door schadelijke stoffen. En dat doen we altijd zij aan zij met iedereen die zich daar ook voor inzet, zeker ook de schippers!’
Meedoen is voor mensen met een een handicap nog steeds niet vanzelfsprekendheid. Dat moet volgens de SP beter. Er zijn genoeg beleidsgebieden waarop dan kan: van bushokje tot toilet in publieke gebouwen, van rolstoelen op een festival tot aangepaste woningen. Carla Claassen: ‘Het is heel eenvoudig: neem iemand met een handicap als norm voor hetgeen je doet. Verplaats je, bijvoorbeeld, in de bewegingsvrijheid van iemand in een rolstoel. Zodra je dat perspectief als vanzelfsprekend uitgangspunt neemt bij hetgeen je doet, wilt organiseren of bouwen, dan doe je het goed. Als je een handicap hebt wil je niet steeds de uitzondering zijn. Dat etiket past helemaal niet, het zet mensen aan de kant.'