Voorzitter, bij de gemeenteraadsverkiezingen van 21 maart 2018 is GroenLinks uitgegroeid tot de derde partij van Oosterhout met vijf raadszetels. 3041 kiezers hebben het vertrouwen uitgesproken in GroenLinks. Er staat een solide groep mensen en GroenLinks is een betrouwbare partij, die inzet op de inhoud en bereid is tot samenwerking en steeds met ideeën komt hoe zij deze stad wil vormgeven. Alles met het doel om Oosterhout beter groener, socialer en duurzamer te maken. GroenLinks is er dan ook klaar voor om toe te treden tot het College van deze stad en zo verantwoordelijk te nemen voor het dagelijks bestuur van Oosterhout.
Voorzitter, inmiddels is duidelijk geworden dat Gemeentebelangen, VVD en CDA hebben besloten om te gaan praten over de vorming van een coalitie. Om dan als één van de twee grote winnaars van de verkiezingen buiten het College gehouden te worden is gewoon balen. Daar zijn we als GroenLinks eerlijk over. En wat vooral balen is, is dat er totaal geen serieuze poging is ondernomen om het met GroenLinks te gaan proberen. Er is één gesprek geweest en twee weken later kwam de telefonische mededeling dat Gemeentebelangen, VVD en CDA verder gaan onderhandelen. In andere gemeenten is de keuze gemaakt om te werken met een onafhankelijke informateur in deze fase van het proces. Een onafhankelijke procesbegeleider zorgt voor meer transparantie en een meer gelijkwaardige positie van de partijen ten opzichte van elkaar in deze fase van het proces. De gang van zaken tot nu toe heeft GroenLinks ervaren als een poppenkastvoorstelling waarvan de uitkomst al op 22 maart vaststond. Als de inbreng van burgers, bedrijven en instellingen, net zo serieus genomen gaat worden als de gesprekken met de politieke partijen, moeten we ons ernstig zorgen gaan maken. Dan is er geen sprake van transparantie, maar van het voor de gek houden van de burgers van Oosterhout. Die tijd is geweest, dat moeten we niet meer willen.
In het goede en prettige gesprek dat GroenLinks op vrijdag 30 maart met Marian Witte en Walther Hoosemans heeft gehad hebben wij op verzoek van deze partij de uitdagingen geformuleerd waar Oosterhout naar onze mening de komende jaren mee te maken gaat krijgen:
1. Duurzaamheid en energietransitie
De energietransitie is de grootste uitdaging waar we als gemeente voor komen te staan. Er dient een duidelijke stip op de horizon gezet te worden op weg naar een energieneutrale gemeente. Alle bestaande niet-fossiele energiebronnen zullen nodig zijn om af te komen van onze verslaving aan fossiele grondstoffen. Duurzaamheid dient een integraal onderdeel te worden van gemeentelijk, inclusief ambtelijke capaciteit en financiële ruimte. Verduurzaming van woningen en wijken kan meegenomen worden wanneer woonwijken in Oosterhout opgeknapt gaan worden.
2. Sociaal Domein
Bij het Sociaal Domein komt er een einde aan de tijd van de overschotten en gaan er tekorten ontstaan. Vooral bij de Jeugdzorg zal dit geval zijn. Zo wordt over het jaar 2017 een tekort voorspeld tussen de €5 en €6 miljoen. Bij de WMO gaat het om €1 miljoen en bij het minimabeleid om €0,7 miljoen. Vooral op het gebied van Jeugdzorg gaat het om een financieel probleem waar steeds meer gemeenten in Nederland mee te maken krijgen. Het zal duidelijk zijn dat op de langere termijn inkomsten en uitgaven structureel met elkaar in evenwicht moeten zijn. Dergelijke tekorten kan een gemeente niet opvangen. Om hier als politiek de juiste keuzes in te kunnen maken zal eerst duidelijk moeten worden welke kosten wel en niet beinvloedbaar zijn. Inzetten op preventie moet belangrijk blijven en vooral de individuele steun voor mensen moet overeind blijven. De gemeente moet er in eerste instantie op in gaan zetten dat geld uit het Sociaal Domein effectief besteed wordt en vooral bij de mensen die het nodig hebben terecht komt. Het moet niet blijven hangen bij allerlei bedrijven en/of organisaties, waardoor er minder geld voor de directe zorg beschikbaar is.
3. Mobiliteit
Op het gebied van mobiliteit is GroenLinks een voorstander van het behoud van het parkeerfonds. Alle kosten die te maken hebben met parkeren (auto en fiets) dienen betaald te worden uit de inkomsten. Binnen de begroting is naar onze mening geen ruimte om hier structureel geld voor op te nemen. Een verandering van de tarieven zal dus binnen het huidige parkeerfonds opgevangen dienen te worden. Wat verkeer betreft, zullen er deze raadsperiode vooral knopen doorgehakt dienen te worden aan de westzijde van Oosterhout. Een westelijke rondweg is voor GroenLinks niet bespreekbaar. Belangrijk bij de aanpak van de verkeersproblematiek aan de westzijde van Oosterhout is dat dit niet moet gaan leiden tot een toename van het sluipverkeer vanwege de opstoppingen bij kruispunt Hooipolder. Bij een combinatie van het verwijderen van de knip bij het Wilhelminakanaal-Zuid, het maximaal benutten van de Lage Molenpolderweg en het opnieuw inrichten van de Bromtol lopen we dit risico als gemeente.
4. Binnenstad
Er moet onverminderd doorgegaan worden met het huidige programma voor de Oosterhoutse binnenstad.
5. Verbindend bestuur
Net zoals duurzaamheid dient ook verbindend bestuur als een rode draad door al het gemeentelijk handelen te lopen. Betrek inwoners vanaf het allereerste begin bij plannen en geef vooral ruim baan aan initiatieven vanuit de samenleving. Een eerste start kan al gemaakt worden bij de totstandkoming van het coalitieakkoord. Betrek inwoners bij het proces van de onderhandelingen en geef dit zo vorm dat door middel van kleinere bijeenkomsten en andere werkvormen ook die mensen bereikt gaan worden, die je normaal niet ziet op dit soort bijeenkomsten.
Voorzitter, hierna komen we vervolgens bij de vraag welke coalitie volgens GroenLinks de komende vier jaar in Oosterhout aan de slag zou moeten gaan. Daarbij zijn er op basis van de verkiezingsuitslag naar onze mening een twee reële coalities mogelijk waar GroenLinks deel van uitmaakt.
1. Een coalitie met Gemeentebelangen, GroenLinks en CDA. Deze coalitie heeft voor GroenLinks de voorkeur omdat zij naar onze mening het beste in staat om aan de slag te gaan met de uitdagingen waar Oosterhout op het gebied van duurzaamheid, sociaal domein en binnenstad mee te maken krijgt. De inhoudelijke verschillen tussen Gemeentebelangen en GroenLinks zijn niet al te groot en overbrugbaar. Vanwege het feit dat de PvdA heeft aangegeven nauw te gaan samenwerken met GroenLinks ontstaat er dan een samenwerkingsverband van 16 zetels. Als derde partij is dan naar onze mening het CDA de meest logische optie. Ook met deze partij zijn de inhoudelijke verschillen overbrugbaar en het CDA heeft zich de afgelopen bestuursperiode onderscheiden op de belangrijke dossiers ruimtelijke ordening en binnenstad. Wij hebben er alle vertrouwen in dat deze partijen tot een coalitieakkoord kunnen komen. Daarnaast doet deze coalitie ook het meeste recht aan de verkiezingsuitslag. Gemeentebelangen heeft juist goed gescoord in die wijken waar de SP in 2014 nog sterk was. Hier hebben kiezers dus juist gestemd voor een sociaal beleid en ze krijgen nu een volledig rechtse coalitie. Marian en Walther, jullie hebben ook de verantwoordelijkheid om die kiezers te vertegenwoordigen. Hoe gaan jullie dat in de coalitie waar je nu voor gekozen hebt doen?
2. Een coalitie met Gemeentebelangen, VVD en GroenLinks. Deze coalitie ligt in eerste instantie minder voor de hand, maar is voor GroenLinks ook bespreekbaar. Wij hebben dan ook voorgesteld om eerst in een soort tussen ronde af te gaan tasten wat hiervan de mogelijkheden zijn. Dit omdat de inhoudelijke verschillen tussen VVD en GroenLinks nu eenmaal groter zijn.
In alle twee de coalities is het naar de mening van GroenLinks logisch dat op basis van de verkiezingsuitslag Gemeentebelangen twee wethouders levert.
Voorzitter, GroenLinks heeft in de coalitieonderhandelingen een duidelijke lijn gekozen. Wij willen deel uit gaan maken van het bestuur in deze stad. Wij zijn bereid tot het sluiten van compromissen en het maken van moeilijke keuzes wanneer die noodzakelijk zijn. Wij hebben geen blokkades opgeworpen richting welke partij dan ook. Op de vraag op welke beleidsvoornemens/onderwerpen er voor ons een blokkade ligt, heeft GroenLinks enkel aangegeven dat een westelijke rondweg voor ons geen optie is, iets dat inmiddels alle partijen behalve de VVD vinden.
Voorzitter, ik kom tot een afronding. Door de vorming deze coalitie komt er ook een eind aan een situatie die sinds 1978 in de Oosterhoutse politiek heeft bestaan. Een situatie waarin steeds tegelijkertijd linkse en rechtse partijen in de coalitie zijn vertegenwoordigd. De coalitie gaat nu uitsluitend uit rechtse partijen bestaan. Voor GroenLinks ligt er nu een zeer duidelijke taak. Het vertegenwoordigen van die inwoners van Oosterhout die een groen, sociaal en duurzaam beleid willen en daarom bij de afgelopen verkiezingen progressief hebben gestemd. Aan die mensen heb ik als fractievoorzitter van GroenLinks de volgende boodschap: "U kunt bij ons terecht, wij gaan in de raad met onze raadsleden door middel van het formuleren van concrete voorstellen keihard knokken voor uw belangen. Bij ons vindt u een luisterend oor voor uw zorgen."