Poliflw

Op 11 resp. 13 maart jl. ontstond door het terugtreden van Inwonerspartij resp. ChristenUnie uit de coalitie een politieke crisis in Lelystad. Wat is de huidige stand van zaken en wat is de rol van GroenLinks Lelystad? Fractievoorzitter Sjaak Kruis licht het toe.

Op 11 resp. 13 maart jl. ontstond door het terugtreden van Inwonerspartij resp. ChristenUnie uit de coalitie een politieke crisis in Lelystad. Sindsdien is er al ruim een maand verstreken. Een maand waarin alle partijen 2x afzonderlijk werden geconsulteerd, waarin wat ideeën over hoe verder werden gelanceerd. Maar waarin (althans voor ons) geen zichtbare poging werd gedaan om partijen echt met elkaar in verbinding te brengen. Een maand ook waarin helaas ook nog geen openbaar raadsdebat over de ontstane situatie plaats vond. Nu ligt er het verzoek van de vier resterende coalitiepartijen (12 zetels) aan de andere partijen om een minderheidscoalitie te steunen en als “gezamenlijke steunpartijen” een nieuwe wethouder te leveren. Daarbij hebben de vier ook al de procedure bedacht: een open vacature met sollicitatieprocedure.

We zitten in een intelligente Corona lockdown. De stad wacht op behandeling van veel belangrijke vraagstukken. Ondertussen gaat de huidige situatie van een halve bestuurlijke lockdown nog wel een tijd duren. Eerst moet immers nu duidelijk worden wie bereid is steun te verlenen. Dan moeten de condities waaronder partijen daartoe bereid zijn, nog ingevuld worden. En vervolgens moet er nog gesolliciteerd en geselecteerd worden. Het lijkt wel een burgemeestersbenoeming, maar dan een voor anderhalf jaar (of korter) …..

Hoe verhoudt de GroenLinks-fractie zich hier toe? Allereerst maken wij ons grote zorgen over het gebrek aan voortgang op de duurzaamheidsportefeuille. Daar is de afgelopen jaren bar weinig in gebeurd. Nu dreigt helemaal stilstand tot de volgende verkiezingen. Immers, de betreffende wethouder is afgetreden en de portefeuille is verdeeld over de overgebleven wethouders. Datzelfde geldt ook voor andere onderwerpen, des te meer, omdat nu ook weth. Ed Rentenaar is opgestapt en het resterende viertal wethouders nog meer taken moet verdelen. Niet dat wij denken dat we per sé zes wethouders nodig hebben, maar belangrijke personele veranderingen halverwege een raadsperiode leiden altijd tot vertraging en verbreding van portefeuilles vermindert de focus per onderdeel. Beperk die dan ook zo veel mogelijk is ons advies. Dat is ook meteen het nadeel van een nieuwe wethouder van buiten af: die moet zich ook nog inwerken in de stad, samenleving, partners en verhoudingen.

Dan de gekozen formule. Meerdere partijen die samen één wethouder leveren. Bij de formatie twee jaar geleden heeft GroenLinks dat geprobeerd voor elkaar te krijgen met partijen die relatief dicht bij ons staan. Dat lukte toen niet: een ieder hechtte te zeer aan het eigen geluid in het college. Waarom zou dat nu, met nog veel meer afstand tussen de potentiële steunpartijen, opeens wel lukken?

Nogal eens viel de afgelopen weken in gesprekken de term balans. De stad zou gebaat zijn bij een goed evenwicht in het bestuur tussen links en rechts, tussen conservatief en progressief. Daar valt, bij de huidige versnippering in de gemeenteraad, veel voor te zeggen. Zeker in de Lelystadse situatie, waarin de progressieve krachten helaas geen meerderheid hebben. Maar hoe is die balans te verzekeren als één of enkele van de “steunpartijen“ hun geluid daarin onvoldoende zelfstandig tot hun recht zien komen? Toch maar weer naar zes wethouders dan, zodat beiden via een “eigen” wethouder voldoende profiel kunnen krijgen? En dat op die manier ook verzekerd wordt dat voor GroenLinks belangrijke beleidsterreinen als duurzaamheid, onderwijs, natuur en landschap en verkeer en vervoer volwaardige bestuurlijke aandacht krijgen? Wat blijft er dan over van het nieuwe van deze formule? Is het dan niet gewoon weer een meerderheidscollege? En is dat dan misschien toch niet de meest snelle en stabiele oplossing?  

GroenLinks is sterk voor een bestuursvorm waarin er minder sprake is van coalitie en oppositie, waarin het dualisme goed tot z’n recht komt, waarin wethouders gekozen worden vanwege hun bestuurskracht en –kwaliteit, waarin de samenleving optimaal mee kan doen in het besturen van de stad. Maar dat vraagt nog al wat. Daar is een volledige raadsperiode voor nodig en niet een halfslachtige, zogenaamd nieuwe opzet halverwege.

14 april 2020, Sjaak Kruis, fractievoorzitter GroenLinks

 

Afgelopen dinsdag werd de programmabegroting 2020 en de meerjarenraming 2021 – 2023 vastgesteld in de gemeenteraad. GroenLinks fractieleider Sjaak Kruis geeft een analyse.

De coalitiepartners (VVD, Inwonerspartij, PvdA, SP, D66 en CU) vormden een stevig front om de gemeentebegroting – toch al een broos compromis - door de raad te loodsen. GroenLinks stelde eerder voor om een klein deel van de gemeentelijke reserves te gebruiken, zodat er minder bezuinigingen nodig zijn. Dit voorstel werd gelukkig overgenomen in de uiteindelijke begroting. En ook het plan om nou eindelijk eens toeristenbelasting in te voeren werd door het college overgenomen.  

Dát de gemeente Lelystad moet bezuinigen is gevolg van Haags beleid, maar hóe er bezuinigd wordt is de keuze van Lelystad zelf. De coalitie koos ervoor om het komend jaar in totaal €400.000 te bezuinigen op de bibliotheek, schuldhulpverlening, kunst en cultuur en welzijn. Er had ook gekozen kunnen worden voor een kleine bezuiniging op de meer dan €2,5 mln. per jaar voor ‘verkoop van de stad naar buiten’ en voor ‘werving rond economie en wonen’. Die keuze maakte de coalitie niet. De VVD noemde dat zelfs “eerlijk delen”.

GroenLinks wil graag ‘eerlijker delen’: geef de gesubsidieerde instellingen een adempauze van een jaar. Dat kan door in 2020 nog wel de inflatiecorrectie (die €400.000) te geven, zonder dat dit ten koste gaat van andere posten. Dat voorstel haalde het niet, hoewel sommige collegepartijen zich haastten te zeggen dat ze graag die kant op willen. Maar ja, de coalitie… Ook het voorstel 10% te bezuinigen op acquisitie en Citymarketing, als fair share (“eerlijker delen”), werd door de coalitiepartijen weggewuifd.

Veel partijen denken dat Lelystad alleen financieel gezond kan worden bij een inwonersaantal van minimaal 100.000 inwoners. Werven van nieuwe inwoners krijgt daardoor financieel eerste prioriteit. GroenLinks zet liever in op een “hoofdstad van de nieuwe natuur”. Een stad die zijn kwaliteiten maximaal benut, met goede culturele en sociale voorzieningen en een hechte, inclusieve samenleving met voldoende steun voor mensen die onvoldoende op eigen kracht verder kunnen. In zo’n stad wil iedereen wel wonen, dus de groei komt dan vanzelf wel.

Van de 12 door alle partijen samen ingediende amendementen kregen er maar drie een meerderheid. Twee daarvan kwamen (mede) uit de koker van GroenLinks: •    samen met Leefbaar Lelystad slaagden we er in de budgetten voor burgerinitiatieven (Mensen maken de buurt en Motiemarkt) structureel te maken (en niet aan het einde van deze raadsperiode af te schaffen); •    de programma’s Jongeren op gezond gewicht en Rookvrije generatie (samen met JongLelystad en ChristenUnie) kunnen worden voortgezet.

De bezuinigingen in het sociaal domein blijven in 2020 nog beperkt tot het niet toepassen van de inflatiecorrectie. Ernstiger wordt het in de jaren daarna: dan zal er nog verder gesneden worden in de budgetten als er niets verandert. Gelukkig gaven D66 en PvdA aan dat, als er een beetje nieuwe financiële ruimte ontstaat, te willen heroverwegen. GroenLinks zal hen daar bij de volgende begroting aan houden.

Afgelopen dinsdag ging de raadsvergadering vooral over de begroting voor volgend jaar. En daarin worden best een paar mooie stappen gezet, al hebben we ook wat kritische kanttekeningen. Verder ondersteunt GroenLinks deze keer vier ideeën van de motiemarkt.

Afgelopen dinsdag ging de raadsvergadering vooral over de begroting voor volgend jaar. En daarin worden best een paar mooie stappen gezet:

Het college wil het op initiatief van ChristenUnie en GroenLinks (voorstel uit 2017) weer gestarte jongerenwerk stadsbreed uitbreiden: dat is goed om jongeren te helpen zich te ontwikkelen en hun kansen te grijpen, en voorkomt voor een aantal van hen een negatieve spiraal. Voor de jeugdzorg komt er een aanvalsplan, waarbij de verkokering los gelaten wordt en alle aspecten (zorg, onderwijs, cultuur etc.) integraal worden betrokken. Er komt structureel geld om onze inwoners te helpen hun initiatieven optimaal te ontwikkelen (ideeënmakelaar, Mensen maken de buurt, motiemarkt). We willen wel graag wat meer aandacht en geld voor innovatieve ideeën waarbij meer naar de geest dan de letter van de regels moet worden gekeken.

Natuurlijk hebben we ook kritische kanttekeningen.

We reikten ideeën aan voor de toekomst van de stad, die via “Lelystad Next Level” besproken worden. Rond het station blijft het college hangen in incidentenpolitiek. Een heldere visie (waar de soap rond het fietsparkeren deel van uit maakt) blijft ontbreken. Een vorig jaar aangenomen voorstel om goed te kijken naar (vaak dure) inhuur van personeel t.o.v. vaste krachten wil het college niet uitvoeren. Er wordt weer meer geld uitgegeven aan parkeren, terwijl de inkomsten niet stijgen en de maatregelen voor fietsers nogal “houtje touwtje” zijn. Duurzaamheid mag dan een belangrijk speerpunt in het raadsprogramma zijn, de vergroening van de economie ontbreekt geheel in de begroting, terwijl er bijvoorbeeld wel weer meer geld naar acquisitie gaat. Wanneer we een inclusie-agenda kunnen verwachten (VN-verdrag Handicap) blijft vaag.

Motiemarkt

Gelukkig zijn er veel inwoners van Lelystad die via de motiemarkt met mooie voorstellen zijn gekomen. GroenLinks dient er vier van in (en ondersteunt natuurlijk andere initiatieven die bij ons passen):

Op initiatief van Sylvia Kers hopen we eindelijk een stapje te zetten om de gevaren van vuurwerk te lijf te gaan en overlast voor mens en dier en schadekosten te beperken. Met Coert van Dam willen we graag dat bij bouwplannen maximaal rekening wordt gehouden met zonne-energie en andere lokale energie-bronnen. We gunnen het GOL graag een aangepaste werkplek voor vrijwilligers. Het kunstwerk “De Hemelspiegel” stond voor de verbouwing van het stadhuis op het Stationsplein. Tonia Hegemans idee dat kunstwerk weer uit de mottenballen te halen en bij de herinrichting een nieuwe plek op het plein te geven verdedigen we graag.

Volgende week neemt de raad besluiten. Het college is op veel punten redelijk op koers. Dan zal blijken of de raad dat ook (weer) is.

 

Download hieronder de tekst die fractievoorzitter Sjaak Kruis uitsprak tijdens de Algemene Beschouwingen.

“Een net stuk, maar de echte keuzes zal de gemeenteraad de komende periode moeten maken”, is wat GroenLinks fractievoorzitter Sjaak Kruis van het raadsakkoord vindt. Gisteravond werd over dit akkoord in de gemeenteraad gestemd. Daarbij zochten – en vonden- we al meteen een aantal aanknopingspunten in het akkoord om Lelystad groener en socialer te maken. De fractie diende daartoe 7 wijzigingsvoorstellen in, waarvan er 6 met grote meerderheid zijn aangenomen.

Ter voorbereiding op gisteravond hebben we tijdens allerlei ontmoetingen en in onze tent op de markt veel mensen gesproken over de toekomst van de stad.  Op basis van deze gesprekken stelde onze fractie een aantal aanpassingen van het raadsprogramma voor. 

6 van de 7 voorstellen aangenomen

Onze voorstellen over diversiteit, meedoen van mensen met een handicap en, hoe kan het anders, duurzaamheid, kregen in de gemeenteraad brede steun:

diversiteit als kans: de gemeente zal zich inzetten om de veelkleurigheid van Lelystad  te tonen en die te benutten om de verbinding tussen inwoners te versterken. Daarnaast krijgt de verbindende werking van sport extra aandacht. De uitvoering van het VN-verdrag Handicap wordt niet alleen in het sociaal domein, maar ook in bv. de omgevingsvisie verankerd. (Almere heeft een mooi model voor zo’n inclusie-agenda). De afwegingen rond duurzaamheid zullen steeds zichtbaar gemaakt worden. Mobiliteit wordt niet meer uitgesloten van de klimaatdoelstellingen, maar duurzaam vervoer zal worden gestimuleerd. Als laatste corrigeerde de fractie een foute passage in het akkoord, zodat aan de wens Lelystad aan te sluiten op nachtelijk openbaar vervoer toch invulling kan worden gegeven.

Alleen ons voorstel om de wachttijden voor de sociale woningbouw te beperken tot twee jaar kreeg geen meerderheid. De coalitie van VVD, Inwonerspartij, PvdA, ChristenUnie, SP en D66 wil dat niet vastleggen en accepteert daarmee dat mensen onnodig lang op een woning moeten wachten.

GroenLinks stemde voor het raadsakkoord

Belangrijke elementen in het raadsakkoord waarin GroenLinks zich herkent zijn verder: meer geld voor de jeugdzorg, er komt een jongerenforum,  er is extra aandacht voor de fiets, kunst en cultuur worden getypeerd als zuurstof voor de samenleving, initiatieven van inwoners krijgen veel ruimte en bestuurlijke vernieuwing komt hoog op de agenda. 

Voldoende aanknopingspunten, vond de GroenLinks-fractie, om in te stemmen met het akkoord en de komende jaren met de Lelystadse samenleving aan de slag te gaan.

GroenLinks Lelystad is niet blij met het advies van informateur Wouter Kolff voor de vorming van een coalitie in de gemeenteraad. In dit advies wordt GroenLinks namelijk, samen met een aantal andere partijen, volledig buiten beschouwing gelaten. Wat ons betreft doet dat geen recht aan onze constructieve houding in de oppositie van de afgelopen jaren. Maar het lukte de fractie in het debat erover toch nog een kleine opening te creëren.  

De informateur, aangesteld door de VVD als grootste partij, komt met het advies om de huidige coalitie van VVD, Inwonerspartij, PvdA, ChristenUnie en SP simpelweg aan te vullen met D66, om zo te komen tot een meerderheid van 19 zetels. Een andere optie is er volgens hem niet, behalve dan een raadsbreed akkoord met een ‘zakencollege’.

Toelichting van de informateur en VVD schept verwarring In zijn mondelinge toelichting op het advies gaf de informateur echter toe dat er wel degelijk meer opties mogelijk zijn. Volgens hem hadden meerdere kleine partijen (met 2 zetels) net zo goed in het voorstel kunnen staan. Het had volgens Kolff bovendien geholpen als de partijen zich bereid hadden getoond in het college deel te nemen zonder een wethouder te leveren. En gaf vervolgens toe dat GroenLinks daarin wel enige openheid had geboden.

Edwin Hers van de VVD had het in zijn reactie vervolgens over een versnipperde raad, die ertoe leidt dat er maar een paar verschillende opties zijn voor een coalitie. GroenLinks vraagt zich, in het licht van deze toelichtingen, af waarom die andere opties dan niet zijn uitgewerkt in het advies van de informateur.

Reacties van de gemeenteraad Het advies leidde afgelopen dinsdagavond dan ook tot een stevig debat in de gemeenteraad. Want ook de ChristenUnie is niet per se heel blij met het advies, waarin zij niet een hele wethouder, maar een wethouder met 0,8 fte leveren. Henk Schraa van de ChristenUnie nodigde ons dan ook uit op de koffie om nog eens te praten over een gezamenlijke wethouder. Die uitnodiging namen wij natuurlijk graag aan.

Onze fractievoorzitter Sjaak Kruis fileerde vervolgens het proces rond deze informatie: "De versplintering in de gemeenteraad vraagt om een zorgvuldig en open formatie-proces. Maar deze (in)formatie door de heer Kolff is een eenzijdige VVD-opdracht en heeft geen democratische legitimatie. De raadsfracties moeten het doen met een uurtje met de informateur en 5 minuten spreektijd hier in de raad."

Daarnaast hebben wij nog steeds veel vragen over hoe de informateur tot zijn advies is gekomen, omdat dat verder niet is onderbouwd. Waarom komt GroenLinks er niet in voor? Wie blokkeert onze deelname? Waarom denkt de informateur dat dit de enige oplossing is? En misschien wel de belangrijkste vraag: waarom heeft de informateur niet besloten om in een tweede gespreksronde partijen die wat moeite met elkaar (inhoudelijk of persoonlijk) samen uit te nodigen om eventuele belemmeringen weg te nemen?

D66, SP en PvdA bekenden vervolgens kleur in hun reacties op het advies en gaven hun inhoudelijke verwantschap met GroenLinks aan. En ook andere partijen (zoals de Inwonerspartij en de VVD) gaven aan goed met ons samen te kunnen werken.

Deur op een kier Al met al, lijkt de informateur in zijn advies te kort door de bocht te zijn gegaan. Daardoor zagen verschillende raadsfracties ruimte zelf de handschoen op te pakken en elkaar uit te nodigen voor een nieuwe gespreksronde. Want uit vrijwel alle reacties bleek dat er wel degelijk openingen zijn voor andere coalities. GroenLinks diende daarom een motie in om een nieuwe informatie-opdracht te verstrekken namens de hele gemeenteraad om de fouten uit het eerste proces te herstellen.

Desondanks stelde de VVD voor om op de huidige voet verder te gaan en een formateur te benoemen die het college samenstelt op basis van het advies van de heer Kolff. Onbegrijpelijk, vond Sjaak Kruis, want daarmee was de hele discussie in de raad dus een wassen neus. Het voorstel gaat bovendien voorbij aan alle uitnodigingen voor een kopje koffie die eerder werden gedaan.

Daarom stelden wij voor om het voorstel van de VVD te wijzigen. De formateur krijgt daarmee de extra opdracht mee om nog een gespreksronde te houden met de 2-zetel partijen om erachter te komen of zij ofwel met elkaar, ofwel met bijvoorbeeld ChristenUnie of PvdA gezamenlijk een wethouder kunnen leveren. De VVD stemde in met dit amendement en het voorstel werd met een ruime meerderheid aangenomen. Daarmee staat de deur naar de coalitie-onderhandelingen toch weer op een kier.