Poliflw

Huren wordt onbetaalbaar in de Haagse regio. De lijsttrekkers van de PvdA in de regio Haaglanden, Provinciale Statenfractie en Tweede Kamerfractie luiden de noodklok. Alleen ambitieuze afspraken over betaalbare woningen kunnen voorkomen dat de regio binnen afzienbare tijd nog alleen toegankelijk is voor tweeverdieners met 3 keer modaal. Zij presenteerden zaterdag 24 februari een actieplan.

Het aantal betaalbare woningen dat momenteel wordt gebouwd in de Haagse regio is bedroevend laag. Nog niet de helft van wat nodig is om de trek van mensen naar onze populaire regio te kunnen huisvesten. De investeringscapaciteit van corporaties het laagst van Nederland. Gemeenten kijken ondertussen afwachtend naar elkaar, hebben de ijdele hoop dat de bevolkingsgroei afneemt en dat een ander de handschoen oppakt. De grote verliezer? De oudere die kleiner wil wonen. Het gezin met een modaal inkomen dat verhuizen wil. De starter die in onze regio steeds moeilijker een betaalbaar huis vindt.

De cijfers spreken voor zich. In Den Haag verdubbelde de wachttijd voor een sociale huurwoning de afgelopen vier jaar. Het afgelopen jaar steeg de koopprijs van een gemiddeld huis met 20 procent. In Zoetermeer zijn 2000 huurwoningen ‘geliberaliseerd’ of verkocht en dus niet meer beschikbaar voor mensen met een bescheiden beurs. Als er niets gedaan wordt, zullen huurders over vier jaar ruim 7 jaar moeten wachten op hun huis; en zal de koopprijs verdubbeld zijn. Amsterdamse toestanden? Misschien wel erger.

De afwachtende houding van gemeenten is funest. Neem de behoudzuchtige en rechtse koers in veel kleinere gemeenten. Gemeenten die vaak rijk worden van de migranten die in de kassen werken, weigeren te investeren in betaalbare huisvesting voor diezelfde migranten. Deze moeten uitwijken naar Den Haag, waar ze geregeld ten prooi vallen aan huisjesmelkers. Dat laatste is ook het geval in Zoetermeer en daar heeft de PvdA onlangs aandacht voor gevraagd in de gemeenteraad. De Wassenaarse politiek gooit liever zijn villadorp op slot, en weigert betaalbare woningen te bouwen. In Den Haag worden nieuwbouwplannen voor sociale huurwoningen bij elk vleugje weerstand onder druk van rechtse partijen in de koelkast gezet. In Zoetermeer hebben D66, LHN, VVD, CDA en Zó! Zoetermeer de mond vol van betaalbare jongeren- en ouderenwoningen, maar ondertussen zetten ze wel de woningmarkt op slot door te eisen dat over 10 jaar het aantal sociale huurwoningen van 37,3% nu naar 30% terug moet. Dat betekent onder de streep dat er eigenlijk niks meer kan worden bijgebouwd en dat deze partijen jongeren en ouderen keihard in de kou laten staan.

Waar vroeger in Haaglandenverband afspraken werden gemaakt over het bouwen van woningen in de hele regio, is dat verband opgeheven en gaat iedere gemeente zijn eigen weg. Tel er de crisis en het debacle bij woningcorporatie Vestia, voormalig grootinvesteerder in de regio, bij op en het is niet verwonderlijk dat de Haagse regio de minste investeringscapaciteit heeft van Nederland.

Er moet wat gebeuren, willen we de woningnood die zich aandient, voor zijn. De eerste stap is keiharde en glasheldere afspraken maken over aantallen woningen. Het recent gesloten akkoord tussen gemeenten en corporaties in Haaglanden (het convenant ‘gaten dichten’) is een goed begin, maar de ambitie moet verder omhoog. Er zullen niet 12.000 maar 24.000 sociale woningen bij moeten om de vraag aan te kunnen. Dat geldt ook voor middeldure huur- en koop. Ook hier is een ambitie van 24.000 woningen op zijn plaats. Rijk en provincie zullen de ambities naar rato moeten verdelen en moeten toezien dat het niet blijft bij goede voornemens, maar dat er écht gebouwd wordt.

De PvdA in Zoetermeer vindt het een schande dat Zoetermeer als enige in de Haagse regio dit convenant ‘Gaten dichten’ nog niet ondertekend heeft. Onze wethouder Kuiper heeft er hard aan getrokken in de regio, maar helaas gooien D66, LHN, VVD, CDA en Zó! Zoetermeer dus roet in het eten door vast te houden aan die 30% sociale huur over 10 jaar. Dat staat ondertekening in de weg. De PvdA roept alle partijen op dit convenant toch te tekenen.

Echt meters maken met betaalbare woningen, dat vraagt om geld. De Haaglandencorporaties zijn nagenoeg platzak, dus er is investeringscapaciteit van buiten nodig. Gemeenten, provincie en Rijk kunnen hiervoor zorgen, een deel zal uit de markt moeten komen. En waar tot op heden nog nauwelijks over gesproken is, is het uitnodigen van corporaties van buiten de regio met meer financiële armslag. Zij zouden het verschil kunnen maken.

Rest nog een impuls in de kwaliteit van woningen. Het is tijd dat er een serieus fonds komt voor de verduurzaming van huurwoningen. Ook hier zal de overheid een voortrekkersrol moeten vervullen. Vermogende woningbezitters verduurzamen nu op eigen kracht hun woning, terwijl huurwoningen achterblijven. Corporaties doen hun best, maar halen de prestatieafspraken niet. Ook particuliere verhuurders blijven ver achter. Willen we de verduurzamingsslag maken, zullen lagere energierekeningen en verduurzamingsmaatregelen hand in hand moeten gaan. De overheid staat garant voor de investeringen, de lasten en huren voor de huurders blijven gelijk.

Er moet wat gebeuren. De overheid moet doen wat de markt niet oplost. De zwakkere corporaties in Haaglanden kunnen het niet aan. Willen we dat onze regio aantrekkelijk blijft voor mensen met een modaal inkomen en de woningnood afwenden? Dan is wegkijken en naar elkaar wijzen niet langer een optie, en moeten we samen aan de slag!

Margot Kraneveldt, lijsttrekker PvdA Zoetermeer

Het bericht Help! De Haagse huurder verzuipt! verscheen eerst op PvdA Zoetermeer.

Jan Erik Keman

De hardwerkende en ‘normale’ Nederlander moet er financieel op vooruit. Als het nieuwe kabinet een motto heeft is het dat. Vooral de middeninkomens zouden volgens de coalitiepartijen de rekening van de crisis hebben betaald en verdienen nu het wat beter gaat een steuntje in de rug. Maar belooft het kabinet: iedereen die werkt profiteert. De CEO, de advocaat én de postbezorger.

Iedereen behalve de mensen met een arbeidshandicap, vreest de Zoetermeerse wethouder Taco Kuiper. Rutte III wil namelijk de loonkostensubsidie afschaffen. ‘Dat kan weleens heel beroerd uitpakken. De loonkostensubsidie is echt een heel mooi instrument. Werkgevers kunnen hem eenvoudig aanvragen en werknemers die niet voor de volle 100% productief zijn, krijgen zo wel een volwaardig salaris en bouwen een pensioen op.’

Het geeft mensen met arbeidshandicap zekerheid en voldoening, vindt Kuiper. ‘Ze horen er echt bij op de werkvloer. En zo ervaren ze dat ook.’ Als de plannen van het kabinet doorgaan, zal dat anders zijn. ‘Met loondispensatie betalen de werkgevers maar een gedeelte van het salaris. Iemand die voor 30% arbeidsproductief is, krijgt 30% van de werkgever. De rest moet dan worden uitgekeerd door de gemeente. Of je het wilt of niet: dat maakt verschil. Financieel, maar zeker ook emotioneel. Arbeidsgehandicapten worden constant met de neus op de feiten gedrukt als ze naar hun salarisstrookje kijken. Een werkgever zegt eigenlijk: “Jij bent slechts de helft waard.”’

Met het afschaffen van de loonkostensubsidie creëer je een nieuwe groep werkende armen

Maar het belangrijkste verschil is dat iemand met een loonkostensubsidie een volwaardig cao-loon krijgt en iemand met loondispensatie niet. Met loonkostensubsidie krijg je minimumloon, heb je goede arbeidsvoorwaarden en bouw je pensioenrechten op. Bij loondispensatie ligt dat anders. Allereerst is die gekoppeld aan de uitkering waar iemand recht op heeft. Heeft iemand recht op bijstand, dan vult de gemeente het geld van de werkgever aan tot bijstandsniveau. ‘Het afschaffen van de loonkostensubsidie komt neer op een aanzienlijke inkomensachteruitgang,’ denkt Kuiper. ‘We creëren daarmee een nieuwe groep van werkende armen.’

Het idee van loondispensatie is dat mensen die werken met een aanvullende bijstandsuitkering de potentie hebben om door te groeien naar een volwaardig betaalde baan. Bij arbeidsgehandicapten ligt dat haast per definitie anders. Zij zullen nooit voor de volle 100% arbeidsproductief zijn en altijd afhankelijk blijven van de loondispensatie. ‘Dit mogen we echt niet accepteren,’ vindt Kuiper. ‘Het lijkt mij de hoogste tijd voor wat pittige Kamervragen.’

‘Hoe het precies gaat uitvallen, valt nu nog niet precies te zeggen,’ zegt Bülent Aydin, gemeenteraadslid in Den Haag. ‘Maar zoals ik het nu zie zeg je tegen die mensen dat ze ook blij moeten zijn met wat minder geld en zekerheid, en meer gedoe. Hun arbeidsvoorwaarden worden bij het grofvuil gezet. Zeker voor de nuggers (niet uitkeringsgerechtigden, red.) kan het heel negatief uitpakken. Aangezien zij geen recht hebben op een uitkering, hoeft de gemeente niet bij te springen en het salaris op te hogen naar bijstandsniveau.’

Rechts rotbeleid

‘Nogmaals, het blijft giswerk. Maar ook als onze inschatting maar voor een gedeelte klopt, gaan de arbeidsgehandicapten er sterk op achteruit,’ zegt Aydin. Uit een eerste berekening van de Haagse fractie bleek namelijk dat met het schrappen van de loonkostensubsidie in totaal zo’n € 750 miljoen gemoeid is.

Het kabinet stelt dat met het afschaffen van de loonkostensubsidie geld wordt vrijgemaakt voor de beschutte werkplekken. ‘Als dat al waar is, dan is het nog onzinnig,’ zegt Kuiper. ‘Beschutte werkplekken zijn bedoeld voor mensen die nooit bij een reguliere werkgever terecht kunnen. Natuurlijk moet je dat ook doen, maar het is geen vervanging van. Ik geloof erg in de inclusieve arbeidsmarkt. Iedereen doet naar eigen kunnen mee. Als je alleen op beschutte werkplekken inzet en mensen met een beperking die met wat hulp wel terecht kunnen bij een reguliere werkgever daar onderbrengt, laat je dat idee varen. Meer dan jammer, eigenlijk is het schandalig.’

Het is niet alleen stom, maar ook buitengewoon onnodig

Ook Jan-Willem van de Kolk, wethouder in de Groningse gemeente Bedum, vindt de afschaffing van de loonkostensubsidie buitengewoon treurig. ‘De crisis is voorbij, de economie gaat als een trein en wat zegt het nieuwe kabinet tegen de meest kwetsbare groep? Met de bijstand mag je blij zijn, een volwaardig en zeker bestaan zit er voor jou niet in. En tegelijkertijd krijgen de mensen die het toch al breed hebben allerlei belastingvoordelen. Buitengewoon naar, vervelend en vooral rechts beleid, terwijl het volkomen onnodig is.’

‘Extra beschutte werkplekken ben ik natuurlijk voor,’ zegt Van de Kolk. ‘Maar ik kan dat niet rijmen met het feit dat gemeenten per sw’er steeds minder geld krijgen. Die bezuinigingen gaan gewoon door. Gemeenten krijgen steeds minder geld, terwijl de kosten toenemen.’ De gevolgen laten zich volgens de Groningse wethouder raden: rode cijfers en begeleiding die tekort schiet.

Tegenprestatie in ere hersteld

Ook elders zie je de verrechtsing terug, constateert Van der Kolk. Waar Klijnsma ondanks felle tegenstand van de VVD mondjesmaat experimenten met de bijstand toestond, lijkt de verplichte tegenprestatie weer helemaal terug op de politieke agenda. Het kabinet gaat met gemeenten het gesprek aan over hoe ze ‘actief uitvoering geven aan de bestaande tegenprestatie’. ‘Het is niet verkeerd om mensen in de bijstand te ondersteunen. Een tegenprestatie kan heel nuttig zijn om samen aan het perspectief van mensen te werken, maar doe het dan daarom en niet om te straffen. Een verplichte sanctie werkt juist demotiverend.’

‘In Rotterdam zijn ze heel streng met de tegenprestatie, in Amsterdam niet,’ vult Aydin aan. ‘En toch zie je geen verschil. Of de tegenprestatie effect heeft en meer mensen een baan vinden, is volstrekt onduidelijk. Je legt wel heel veel druk bij bijstandsgerechtigden, zet ze weg als profiteurs en maakt wantrouwen de norm. Natuurlijk zijn er mensen die misbruik maken van het systeem en zal je die moeten aanpakken. Maar wat je met de tegenprestatie doet is de mensen, die het goed bedoelen, straffen voor wat rotte peren. Kijk liever hoe je bijstandsgerechtigden verder helpt.’

In potentie is de taaleis zo slecht nog niet, maar de uitvoer moet anders

De taaleis voor oud- en nieuwkomers, eveneens opgenomen in het regeerakkoord, zou mensen met een taalachterstand verder kunnen helpen, denkt Aydin. ‘Maar dan moet je het wel op de juiste manier doen. En ik vrees dat juist dat niet gebeurt. De gemeente leent jou geld en dan mag je het zelf uitzoeken. Allerlei malafide bedrijfjes die er alleen op uit zijn jou geld af te troggelen en daarvoor zo min mogelijk uitvoeren. Gevolg is dat je de taaltest niet haalt en het gehele bedrag moet terugbetalen aan de gemeente. Mensen blijven zitten met een schuld, en zijn geen meter verder geholpen.’

Het kan ook anders. ‘Wanneer je gemeenten de regie geeft, taalcursussen via de overheid laat verlopen en bijstandsgerechtigden niet met een schuld opzadelt, zijn we al veel verder. Helaas kiest het kabinet voor de markt.’ Dat lijkt bewust. Want hoewel men statushouders de eerste twee jaar wil ‘ontzorgen’ en voorzieningen in natura met leefgeld wil geven, wordt de inburgering overgelaten aan de private sector. ‘Precies verkeerd. Als je statushouders echt verder wil helpen, zorg je ervoor dat ze eenvoudig een goede inburgeringscursus kunnen volgen. Via de gemeente en niet bij een of ander schimmig bureautje.’

Van de Kolk gaat nog een stapje verder. ‘Die voorzieningen in natura met leefgeld zijn gewoon discriminerend. Alleen mensen in instellingen krijgen in Nederland zo’n behandeling. In plaats van ze te verwelkomen maak je statushouders meteen tot tweederangs burgers. De dominantie van de VVD valt me echt tegen. In plaats van iedereen vooruit te helpen, zet dit kabinet de meest kwetsbare groepen verder op achterstand.’

Het bericht Verrechtsing in de praktijk: onderkant de klos verscheen eerst op PvdA Geldrop-Mierlo.