‘Rusland verlengt sancties tegen Europese Unie.’ ‘Toename
bestrijdingsmiddelen gevonden op voedsel.’ ‘Gemeenten worstelen met huisvesting
voor arbeidsmigranten.’ Regelmatig zijn dergelijke nieuwskoppen te lezen in
kranten en op social media. Drie grote problemen die zich voordoen in de
agrarische sector en dus ook de fruitteelt. De agrarische sector vraagt zich hardop
af of Nederlandse burgers nog wel weten wat boeren en tuinders doen voor de
maatschappij. Waar komen die appels en peren uit de winkel eigenlijk vandaan? Wat
komt er allemaal bij kijken voordat ze in de winkel liggen? We zijn vandaag in
gesprek met Rogier van Damme, fruitteler in Nisse.
Op 6 augustus 2014 werd officieel bekend gemaakt dat Rusland de invoer
van alle fruit en groente zou gaan verbieden. Daardoor veranderde er op deze
dag veel voor de Europese land- en tuinbouw. Van Damme vertelt: ‘Het verbod op
invoer betekende namelijk ook voor de Nederlandse fruittelers dat zij andere
afzetmarkten moesten gaan zoeken. Nederland exporteerde in 2014 zo’n 35% appels
en 70% peren. Hierbij was 30% van de peren bestemd voor Rusland. Een grote
uitdaging stond dus voor de deur.’
De boycot werd echter ook voor andere landen een groot probleem. Om
dit goed te kunnen uitleggen, zoomt Van Damme in op de situatie in Polen:
‘Polen exporteerde vóór de boycot ongeveer 700 miljoen van de 800 miljoen kilo
appels die daar worden geteeld naar Rusland. Zij moesten nu dus ook
alternatieve markten zoeken. Maar om ineens voor 700 miljoen kilo nieuwe
markten te vinden, valt niet mee en daarom ‘dumpt’ Polen zijn product in andere
Europese landen.’ De Borselse ondernemer
is zich ervan bewust dat hij een beladen woord in de mond neemt. ‘Ja, we noemen
het dumpen, want ze kunnen hun product inclusief fust (verpakking, red.) voor
€0,30 per kilo naar Nederland brengen. In tegengestelde richting van Nederland
naar Polen of andere Oost-Europese landen, zou dit bedrag op ongeveer €0,60
zitten.’ Dat lijkt haast onmogelijk, maar blijkt toch echt waar. Hiervoor zijn
verschillende redenen. ‘Oostbloklanden ontvangen vanuit Brussel subsidie om
bomen aan te planten en landbouwmachines te kopen’, zo weet Van Damme te
vertellen. ‘Daarnaast zijn de lonen in
het Oostblok erg laag, wat betekent dat de totale kostprijs erg laag ligt. En
als er zich dan ook nog eens een fruitoverschot voordoet, kan men voor een lage
prijs zijn producten aanbieden op de markt.’ Deze situatie baart de Nederlandse
fruittelers logischerwijs grote zorgen, want zij zien marktprijzen lager worden,
kosten stijgen en ervaren dat het zijn van fruitteler een steeds harder bestaan
blijkt te worden. ‘Het Oostblok krijgt subsidie om te planten, maar krijgen de
Nederlandse fruittelers dan straks subsidie om te rooien?’, vraagt Van Damme
zich hardop af.
Het is vechten om te blijven bestaan, zeker met de tegenwoordige
milieu wet- en regelgeving. ‘Door de Europese Commissie zijn maximale MRL
(Maximale Residu Limiet, red.)-waarden ingesteld. MRL bepaalt het aantal en de
hoeveelheid bestrijdingsmiddelen die aanwezig zijn op een product. Steeds vaker
worden de teugels strakker aangetrokken door Nederland, terwijl wij als
Nederlanders al 85% onder de toegestane Europese waarden zitten’, aldus Van
Damme. Vooral supermarkten blijken hoge eisen te stellen. ‘Door deze eisen krijgen
telers te maken met een moeilijkere en aangepaste teelt. Doordat de ene
supermarkt dit eist en de volgende nog weer wat strenger is, worden we
daarnaast ook beperkt in onze afzetmogelijkheden.’
Maar volgens Van Damme is dit nog niet alles. Er is ook nog een
ander probleem dat speelt. ‘De arbeidsmigranten en de huisvesting daarvan. Elk
jaar wanneer het plukseizoen begint, komen er weer duizenden migranten naar
Nederland. Deze arbeidsmigranten helpen ons om de oogst binnen te halen en te
verwerken. Maar er is geen plaats meer om deze migranten te huisvesten in
Nederland of er moeten grote investeringen gedaan worden voor een paar weken
per jaar.’ Wat Van Damme betreft trekt ook dit een zware wissel op de
gezondheid van de fruitteeltbedrijven in onze regio. ‘De arbeidsmarkt wordt
door de economie dusdanig beïnvloed, dat het voor de agrarische sector steeds
moeilijker wordt om seizoenarbeiders te krijgen.’
Van Damme sluit af met een duidelijke vraag voor de overheid en
politiek:
Welke waarde hecht Nederland/Brussel eigenlijk nog aan
zelfvoorzienend, agrarisch Nederland?
Reactie van de fractie: We vinden het van groot belang dat de
fruittelers in onze gemeente, de fruitigste van Nederland, de ruimte krijgen om
hun bedrijf op een zo goed mogelijke manier te ontwikkelen.
We vinden het echter ook belangrijk dat we met elkaar oog hebben
voor de belangen van de arbeidsmigranten en hun omgeving. Eigenlijk vinden we
dat de fruitteeltondernemers zich vooral moeten kunnen richten op hun
corebusiness, het telen van sappig fruit en andere ondernemers die kansen zien
om personeel duurzaam onderdak te bieden zich daarop weer specifiek richten. Zo
blijft iedereen bij z’n leest.
Tijdens de raadsvergadering van donderdag 4 juli hebben we over
dit onderwerp afgesproken, naar aanleiding van een notitie van het College hoe
men wil omgaan met o.a. de huisvesting van arbeidsmigranten. Tijdens de komende
pluk is specifiek met de fruitteeltsector (ZLTO) afgesproken om – vanwege de
nijpende financiële situatie – de sector nog een jaar extra te gunnen om aan de
regels te kunnen voldoen. De sector heeft daarbij aangegeven samen met de
gemeente te willen onderzoeken op welke manier we dit het beste kunnen
organiseren. Onze fractie vindt deze vorm van maatwerk een goed voorstel van
het College, maar houdt tegelijk graag vast aan de kaders die in 2016 zijn
meegegeven.
De eerlijkheid noopt ons toe te geven dat we als gemeente weinig
kunnen doen aan Europees subsidiebeleid, de Rusland boycot of de residu-eisen
van supermarktketens. Wel gebruiken we de politieke lijntjes richting Den Haag
en Brussel regelmatig om de belangen van de sector voor het voetlicht te
brengen, maar daarin zitten we toch echt op de achterbank als lokale politici.
Foto: Fruitteler Rogier van Damme te midden van het fruit (rechts) en de maïs (links) die op de eigenlijke fruitteeltgrond is ingezaaid. Hij ziet de toekomst met een bedenkelijke blik tegemoet.