Poliflw

GroenLinks zet grote vraagtekens bij het handelsakkoord tussen de Europese Unie en Vietnam waarover het Europees Parlement woensdag stemt. Het eerste handelsakkoord dat de nieuwe Europese Commissie voorlegt aan het Europees Parlement is volgens Europarlementariër Bas Eickhout in strijd met de duurzame ambities van de Europese Commissie. We beantwoorden zeven vragen over het handelsakkoord.

1. Wat staat er in het handelsakkoord?

Sinds 2007 onderhandelde de Europese Unie en Vietnam over een handelsakkoord. In het akkoord spreken de twee partijen af om importheffingen geleidelijk af te schaffen. Daarnaast maken ze afspraken om elkaars productstandaarden te erkennen, zodat de handel makkelijker wordt. Voor landbouwproducten krijgt de EU voor 99 procent toegang tot de Vietnamese markt, terwijl de EU importquota behoudt voor de import van Vietnamese landbouwproducten. Behalve een handelsakkoord, ligt er ook een verdrag voor dat de bescherming van investeerders regelt. Dit zorgt ervoor dat investeerders overheden kunnen aanklagen, vaak ten koste van mens en milieu.

2. Wat betekent dit handelsakkoord voor het klimaat en milieu?

De Europese Commissie spreekt over duurzame ontwikkeling in handelsakkoorden, maar toch blijft ook dit akkoord business as usual: handelsafspraken zijn bindend maar afspraken over duurzaamheid blijven vrijblijvend. Eventuele negatieve effecten van de handel op het klimaat blijven daardoor zonder consequenties. Het verder vrijgeven van de handel in hout en vis, zonder bindende duurzaamheidsafspraken, kan de bestaande problemen van ontbossing en overbevissing verergeren. GroenLinks wil alleen handelsakkoorden die echt bijdragen om klimaatverandering aan te pakken en die goed zijn voor de biodiversiteit.

3. Hoe staat het met de mensenrechten in Vietnam?

De mensenrechtensituatie in Vietnam is zeer zorgelijk. De vrijheid van meningsuiting is sterk ingeperkt en kritiek op de overheid wordt hard gestraft. In 2019 werd in Vietnam een nieuwe cybersecurity-wet aangenomen, waardoor mensen die zich online uitspreken tegen de regering eenvoudig vervolgd kunnen worden. Verschillende journalisten en mensenrechtenverdedigers zijn door de overheid geïntimideerd of zelfs opgesloten. De journalist Pham Chi Dung werd gearresteerd nadat hij het Europees Parlement opriep om de ratificatie van het handelsakkoord met Vietnam uit te stellen.

Ondanks het samenwerkingsakkoord dat de EU al in 2016 met Vietnam sloot, verbetert de situatie in Vietnam nauwelijks. In dat samenwerkingsakkoord staat de mogelijkheid om het het handelsakkoord dat nu voorligt, op te schorten. Het is voor GroenLinks onacceptabel dat de EU dit handelsakkoord ratificeert voordat mensenrechtenschendingen in het land voldoende zijn aangepakt.

4. Maar is GroenLinks dan tegen handel?

Nee, GroenLinks is voorstander van handelsafspraken als die een positieve impact hebben op duurzaamheid en respect voor mensenrechten. Voor GroenLinks is het essentieel dat handelsafspraken ertoe bijdragen dat bedrijven handelen met respect voor mensen, dieren, klimaat en milieu. Door multinationals extra rechten te geven om overheden onder druk te zetten als bedrijfsbelangen worden geschaad, gaan we juist de verkeerde kant op.

5. Maar andere partijen hebben toch ook gezegd dat ze meer aandacht willen voor klimaat en mensenrechten in handelsakkoorden?

Klopt. Helaas ziet het ernaar uit dat ze zullen instemmen met het akkoord. In de handelscommissie stemden de Europese christendemocraten (Europese fractie van CDA), liberalen (fractie van D66 en VVD) en sociaaldemocraten (fractie van PvdA) vorige maand in met het verdrag.

6. Moet dit akkoord nu ook nog door nationale parlementen worden goedgekeurd?

Deels. Dit handelsakkoord is een Europese bevoegdheid en hoeft daarom alleen door het Europees Parlement en door Europese ministers goedgekeurd te worden. Het deel over het investeringsakkoord is een gedeelde bevoegdheid van Europa en van de lidstaten, het moet daarom langs ook alle nationale parlementen. Het Europees Parlement stemt komende week over beide delen.

7. Over welke andere verdragen lopen er nog onderhandelingen? Momenteel onderhandelt de Europese Commissie met onder andere Australië, Nieuw-Zeeland en Indonesië over handelsakkoorden. Met China onderhandelt de Europese Commissie over een investeringsakkoord. De Europese Unie sloot al een handelsakkoord op hoofdlijnen Zuid-Amerikaanse landen (EU-Mercosur) waar de lidstaten en het Europees Parlement zich over buigen zodra de volledige juridische tekst voltooid is. Het handelsakkoord met Canada (CETA) is voorlopig in werking getreden, maar EU-lidstaten moeten het nog wel ratificeren. Onder andere in Nederland is nog onzeker of dat gaat gebeuren. Een volledig overzicht van alle handelsonderhandelingen staat op de website van de Europese Commissie.

De Marokkaanse protestleider van de Hirak-beweging in het Rif-gebied, Nasser Zefzafi, is genomineerd voor de Europese Sacharovprijs. Dit is een prijs van het Europees Parlement voor mensenrechtenverdedigers van buiten Europa.

Samen met Europarlementariërs Kati Piri (PvdA) en Marie-Christine Vergiat (Front de Gauche) leverde Judith Sargentini (GroenLinks) de benodigde 40 handtekeningen van andere Europarlementariërs in voor zijn nominatie. Het laat zien dat het Europees Parlement achter de vreedzame demonstranten in de Rif en hun eisen voor basale mensenrechten staat.

Sargentini: “Zefzafi maakt zich sterk voor beter onderwijs, goede gezondheidszorg, meer werkgelegenheid en het tegengaan van corruptie. Met deze nominatie maakt het Europees Parlement zich sterk voor zijn rechten. We hopen hem en de Rif-gemeenschap met deze nominatie een hart onder de riem te steken en de druk op te voeren op de Marokkaanse overheid.”

“Het is een stevig signaal aan de Marokkaanse regering dat de EU pal staat voor mensen die voor hun basale rechten opkomen en dat we door zullen gaan tot alle politieke gevangen van de Hirak zijn vrijgelaten”, aldus Kati Piri.

Mensenrechtenverdediger

In navolging van Zefzafi gingen duizenden mensen in 2017 de straat op om te demonstreren voor beter onderwijs, goede gezondheidszorg, meer werkgelegenheid en het tegengaan van corruptie in het Rif-gebied. Allemaal in de hoop te worden gehoord door de autoriteiten. Maar het tegenovergestelde gebeurde: honderden activisten werden gearresteerd en tientallen politieke gevangenen hebben inmiddels zware gevangenisstraffen opgelegd gekregen, waaronder Nasser Zefzafi zelf. Hij werd in juni veroordeeld tot twintig jaar celstraf.

Het Europees Parlement reikt ieder jaar de Sacharovprijs uit aan een mensenrechtenverdediger van buiten Europa. Zowel politieke fracties als individuele parlementariërs kunnen kandidaten voordragen. De winnaar wordt eind oktober bekendgemaakt.

Europarlementariërs Judith Sargentini (GroenLinks) en Kati Piri (PvdA) nomineren de Marokkaanse activitst Nasser Zefzafi voor de Europese Sacharovprijs, een prijs van het Europees parlement voor een mensenrechtenverdediger van buiten Europa.

Ruim een jaar geleden werd Zefzafi gearresteerd door de Marokkaanse autoriteiten, omdat hij zich als protestleider van de Hirak-beweging sterk maakte voor beter onderwijs, goede gezondheidszorg, meer werkgelegenheid en het tegengaan van corruptie in het Rif-gebied. Maandenlang gingen de inwoners van de Rif vreedzaam de straat op in de hoop gehoord te worden door de autoriteiten. Sindsdien zijn meer dan duizend activisten gearresteerd en onlangs is er een uitspraak gekomen in de zaak tegen de 53 Hirak-leiders. De straffen zijn tussen de twee en twintig jaar gevangenisstraf. Nasser Zefzafi is veroordeeld tot twintig jaar cel. De noordelijke regio van Marokko is een gemilitariseerd gebied en tevens een van de armste regio’s in het land. Meer dan de helft van de Europese Marokkanen komen oorspronkelijk uit de Rif.

Mensenrechtenverdediger

Het Europees Parlement kent elk jaar de Sacharovprijs voor aan een mensenrechtenverdediger buiten Europa. Politieke fracties of veertig individuele parlementariërs kunnen kandidaten voordragen ter nominatie. Europarlementariërs Judith Sargentini (GroenLinks) en Kati Piri (PvdA) zijn begonnen met de inzameling van voldoende handtekeningen om Nasser Zefzafi voor te dragen voor de Sacharov-prijs van 2018, die in december zal worden uitgereikt.

"Niemand hoort thuis in de gevangenis vanwege het gebruiken van zijn vrijheid van meningsuiting", zegt Sargentini. "Twintig jaar cel voor het opkomen voor de rechten van de bewoners van het Rif-gebergte is buiten alle proporties. Met de nominatie voor de Sacharov-prijs kunnen we ervoor zorgen dat de diplomatieke druk op Marokko wordt opgevoerd. Niet alleen zodat Zefzari wordt vrijgelaten, maar ook dat de leefomstandigheden in de Rif verbeteren."

Piri: “De veroordeelde protestleiders zijn politieke gevangenen. Tijdens de rechtszaak is geen enkel bewijs geleverd dat zij zich schuldig hebben gemaakt aan strafbare feiten. Het Europees Parlement moet zich luid en duidelijk uitspreken voor hun onmiddellijke vrijlating. Wij hopen met zijn nominatie meer aandacht te creëren voor de situatie en de druk op de Marokkaanse autoriteiten op te voeren bij gebrek aan een eerlijk proces. Daarin worden wij ondersteund door de Riffijnse diaspora in Europa, die de afgelopen maanden meer dan 3000 handtekeningen heeft verzameld om Zefzafi voor te dragen voor de Sacharovprijs.”