Poliflw

'Door de marktwerking is de fundering van ons zorgstelsel niet goed'. Met huisarts Alfons Olde Loohuis blikt Lilian in deze aflevering van 'Daarom is het Goed' terug op de eerste maanden van de coronacrisis en de Q-koorts.

Bijzonder: hij voorspelde dit virus tien jaar geleden al inclusief alle gevolgen.

Dieren in de veehouderij komen er bekaaid vanaf met dit kabinet, concludeert de Partij voor de Dieren aan de hand van de jaarstukken 2019 van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV). Minister Carola Schouten deed toezeggingen met maatregelen te komen om onder meer stalbranden, sterfte onder jonge dieren en diertransporten aan te pakken, maar ze kwam geen enkele van haar beloften na. “Net als haar voorgangers verandert ook deze minister niks voor de dieren in de veehouderij,” zegt fractievoorzitter Esther Ouwehand. “In 2019 werd Nederland keer op keer opgeschrikt door misstanden in slachterijen en stallen. De minister greep niet in, maar vroeg de sector om zelf met verbeteringen te komen. Als die uitbleven kreeg de sector extra tijd, extra geld, extra onderzoek, of wordt het probleem genegeerd in de hoop dat de aandacht overwaait.” Vorig jaar kwamen 175.000 dieren om bij stalbranden. Brandwerende of brandvertragende maatregelen die veel levens zouden kunnen redden, noemde de minister begin 2019 ‘niet proportioneel’, want: te duur. Ze beloofde te onderzoeken welke maatregelen wel mogelijk zijn en hierover in het najaar van 2019 een brief te sturen. Tot op heden heeft de Kamer nog niets ontvangen. Ouwehand noemt dit onacceptabel. “Ook de toegezegde evaluatie van de hitteperiode in 2019, waarbij tienduizenden dieren omkwamen is nog altijd niet naar de Kamer gestuurd. De zomer staat al weer voor de deur. De kans om in 2020 het aantal slachtoffers als gevolg van stalbranden en hittestress terug te dringen lijkt alweer gemist.” In 2019 zijn wederom miljoenen dieren vroegtijdig omgekomen in stallen: zo’n 4,5 miljoen biggetjes, 45.000 geitenlammetjes, 130.000 kalfjes, plus vele miljoenen konijnen, leghennen, vleeskippen, eenden en nertsen waarvan de cijfers niet worden bijgehouden. De minister zou in 2019 een ‘streefcijfer’ formuleren voor het terugdringen van sterfte, maar heeft de Tweede Kamer daar nog niet over geïnformeerd. Ook de belofte zich in te zetten om het aantal diertransporten te beperken heeft nog niet tot een concrete actie geleid. “Wat heeft de minister eigenlijk al die maanden ondernomen op deze dossiers?”, vraagt de PvdD in het (schriftelijke) verantwoordingsdebat . Wegkijken en vooruitschuiven “2019 was een teleurstellend jaar voor de dieren in de veehouderij. Steeds verder weggestopt in alsmaar groter wordende, door de overheid gesubsidieerde, brandgevaarlijke, potdichte stallen is er niemand die naar ze omkijkt”, concludeert Ouwehand. Dit terwijl de crisis van de veehouderij in één klap meer dan ooit urgentie kreeg met de stikstofuitspraak van de Raad van State. Naast de problemen op het gebied van dierenwelzijn en klimaat zijn nu ook de desastreuze effecten van de veehouderij op de natuur niet langer te ontkennen. “Toch weigert de minister de kern van het probleem te benoemen: het grote aantal dieren dat in Nederland wordt gefokt, gebruikt en gedood. Schouten kijkt weg en schuift vooruit, waardoor de problemen niet zijn aangepakt maar juist zijn vergroot.”

Esther Ouwehand is door het partijbestuur van de Partij voor de Dieren voorgedragen als lijsttrekker voor de komende Tweede Kamerverkiezingen. Ruud van der Velden, interim-voorzitter van de Partij voor de Dieren: “Wij zijn heel blij dat we met deze sterke lijsttrekker de verkiezingen in kunnen. Esther Ouwehand heeft bewezen de Partij voor de Dieren uitstekend te vertegenwoordigen in de Tweede Kamer. Na het vertrek van Marianne Thieme uit de Tweede Kamer in oktober vorig jaar heeft zij het fractievoorzitterschap en partijleiderschap op overtuigende wijze overgenomen. Recent wist zij bijvoorbeeld met een breed gesteunde motie de Nederlandse steun voor het Mercosurverdrag van tafel te krijgen. Ook kreeg Esther een Kamermeerderheid achter zich om de verantwoordelijkheid bij de bestrijding van besmettelijke dierziekten te verplaatsen van het ministerie van Landbouw naar het ministerie van Volksgezondheid.” Esther Ouwehand maakte in 2006 tegelijk met Marianne Thieme haar entree in de Tweede Kamer. Zij is onbetwist oppositieleider op dossiers als veehouderij, stikstofcrisis, landbouwgif en in de strijd tegen vrijhandelsverdragen maakt zij zich sterk voor een radicaal ander economisch model waarin vervuilers niet langer gesubsidieerd worden, maar moeten boeten voor milieu-onvriendelijk gedrag. Geheel in lijn met de ingezette koers van de afgelopen jaren gelooft Ouwehand niet in ecomodernistische oplossingen die moeten leiden tot een terugkeer naar business as usual, en bestrijdt zij het concept van oneindige economische groei op een aarde die niet meegroeit. Op het verkiezingscongres in november wordt Ouwehands kandidatuur voor het lijsttrekkerschap voorgelegd aan de partijleden. De kandidatencommissie buigt zich deze zomer over het opstellen van een conceptkandidatenlijst. Van der Velden: “In de peilingen staan we stabiel op 5 tot 6 zetels, een groei in zetels bij de komende verkiezingen voor de Tweede Kamer is een realistische verwachting. Temeer daar steeds meer mensen zien dat de manier waarop wij met onze aarde en al haar bewoners omgaan niet langer houdbaar is. De coronacrisis zou een keerpunt in denken en beleid moeten vormen. Niet in woorden, maar in daden.”

De Partij voor de Dieren wil dat er onmiddellijk een einde komt aan de nertsenfokkerij in Nederland. In steeds meer fokkerijen breekt het coronavirus uit en daarmee vormen ze, naast een bron van grootschalig en ernstig dierenleed, een bedreiging voor de volksgezondheid. Alle nertsen bij besmette bedrijven worden sinds zaterdag 6 juni gedood. Maar het kabinet staat toe dat fokkers vervolgens gewoon weer met nieuwe dieren verder fokken. Wat de Partij voor de Dieren betreft worden de lege kooien nooit meer gevuld. “De nertsenfokkerij had 20 jaar geleden al moeten stoppen. Het is moreel verwerpelijk om dieren te doden voor hun vacht. Veel mensen wisten niet eens dat er in Nederland nog steeds ieder jaar 4 tot 5 miljoen nertsen worden gefokt en vergast voor bont,” benadrukt fractievoorzitter Esther Ouwehand. “Nu de nertsen gedood worden vanwege corona, is de morele plicht zwaarder dan ooit: geen nieuwe fok van nertsen meer! De kooien moeten leeg, de kooien blijven leeg.” Eind april vroeg Ouwehand al om het vervroegd sluiten van de nertsenfokkerijen toen Nederland de wereldwijde primeur had van coronabesmettingen bij dieren in de veehouderij. Wetenschappers waarschuwden toen voor het risico dat het virus zich in deze bedrijven kan ontwikkelen. Ouwehand: “Op alle fronten worden zeer ingrijpende maatregelen genomen om het coronavirus in te perken, maar het kabinet laat willens en wetens dit volksgezondheidsrisico bestaan door de nertsenfokkerijen open te laten. Behalve dieronvriendelijk zijn de nertsenfokkerijen nu ook een serieus risico voor de volksgezondheid.” In 2012 stemden de Tweede en Eerste Kamer in met een nertsenfokverbod. Hierbij is gekozen voor een lange overgangstermijn om de bedrijfsvoering te kunnen afbouwen. Hierdoor zullen nog tot 1 januari 2024 miljoenen dieren hun leven slijten in kleine draadgazen kooitjes om vergast te worden voor hun vacht. Nu door de coronauitbraak de fokkerijen eerder worden gesloten zet de PvdD alles op alles om een herstart van de bontindustrie te voorkomen. De Partij voor de Dieren heeft tijdens het debat over de coronabesmettingen in de nertsenfokkerij gepleit voor het per direct instellen van een fokverbod in de nertsenfokkerij. Dinsdag wordt gestemd over de moties.

Niet langer de minister van Landbouw maar de minister van Volksgezondheid wordt eindverantwoordelijk bij de preventie en bestrijding van dierziekten die een bedreiging vormen voor de volksgezondheid. Een overgrote meerderheid van de Tweede Kamer schaarde zich vandaag achter dit voorstel van de Partij voor de Dieren. Fractievoorzitter Esther Ouwehand spreekt van ‘een historische overwinning’. Momenteel heeft de minister van Volksgezondheid weliswaar de regie, maar geen zogenaamde doorzettingsmacht om ook op het terrein van de minister van Landbouw maatregelen te nemen in het belang van de volksgezondheid. De PvdD-motie die opriep het ministerie van VWS deze macht te geven kreeg de steun van een meerderheid van de Kamer. Alleen Forum voor Democratie stemde tegen. Tijdens de Q-koorts-epidemie (2007-2010) werden duizenden mensen ziek en zijn uiteindelijk meer dan honderd mensen overleden. In een evaluatie door de commissie Van Dijk (2010) werd geconcludeerd dat het ministerie van Landbouw te lang de belangen van de veehouderij had verdedigd ten koste van de volksgezondheid. De commissie Van Dijk adviseerde dat de minister van VWS de bevoegdheid moest krijgen om ook op de terreinen van het ministerie van Landbouw in te kunnen grijpen bij een besmettelijke dierziektecrisis. De agrarische lobby verzette zich daar hevig tegen. In de jaren die volgden weigerde de regering het advies op te volgen. Ouwehand: “De huidige coronacrisis laat zien dat het beschermen van de belangen van de veehouderij nog altijd ingebakken zit in het systeem. Kijk naar de corona-uitbraak in de Nederlandse nertsenfokkerijen. Opnieuw zien we dezelfde dynamiek, waarvoor de commissie Van Dijk heeft gewaarschuwd: er wordt niet ingegrepen, niet gehandeld op basis van het voorzorgsbeginsel en de minister van Landbouw, in plaats de minister van Volksgezondheid, mag de knopen doorhakken.” Dat accepteert de Tweede Kamer nu niet langer door de aangenomen motie van de PvdD. “Een grote doorbraak waar we jaren voor gevochten hebben. Mensenlevens mogen niet langer geofferd worden op het altaar van de veehouderij. Juist in een tijd waarin de dreiging van zoönosen groter is dan ooit tevoren, is dit een historische overwinning.”

Na de extreem warme zomer van 2019 waarin tienduizenden dieren door de hitte zijn omgekomen, beloofde landbouwminister Schouten, in antwoord op vragen van de Partij voor de Dieren, stappen te ondernemen om herhaling te voorkomen. Inmiddels staat de zomer van 2020 voor de deur en nog steeds ligt er geen plan van de minister. Fractievoorzitter Esther Ouwehand heeft daarom opnieuw vragen gesteld waarin ze aandringt op een spoedwet. “Als de minister nu niet preventief ingrijpt in de Nederlandse veehouderij laat ze de dieren welbewust extra risico lopen op hittestress deze zomer. Zeker nu vanwege de coronamaatregelen de kans groter is dat dieren langer in de stallen blijven omdat slachthuizen minder dieren kunnen slachten. Ze moet nu met een spoedwet komen om herhaling van de dramatische zomer van 2019 te voorkomen”, licht Ouwehand toe. In de zomer van 2019 zijn in de Nederlandse veestallen minstens 155.000 dieren omgekomen door oververhitting. Daarnaast bezweken nog meer dieren dan gewoonlijk tijdens de transporten. Ook de minister moest constateren dat de ‘vrijwillige afspraak’ uit het Nationaal Plan om bij 35 graden of meer geen dieren meer te vervoeren lang niet door iedereen werd nagekomen. De pluimveesector bijvoorbeeld, die verreweg het grootste aantal dieren per jaar fokt en afvoert naar de slacht, bleef gewoon doorrijden bij temperaturen boven de 35 graden. “Het feit dat de minister de vrijwillige afspraak nog niet heeft omgezet in een verbod is een gemiste kans om effectief in te kunnen grijpen bij transporten boven de 35 graden”, vindt de PvdD-fractievoorzitter. Hittegolven Deskundigen voorspellen ook voor de aankomende zomer een grote kans op hittegolven. Ouwehand: “Dat maakt het risico zeer reëel dat dit jaar opnieuw grote aantallen dieren zullen stikken in stallen of vrachtwagens.” De Partij voor de Dieren pleit daarom voor: - verlaging van de snelheid in slachthuizen, zodat er minder dieren worden aangevoerd en het risico op wachtende vrachtwagens vol dieren in de hitte wordt verminderd; - regels voor maximale wachttijd bij slachthuizen; - een verbod op diertransporten boven de 35 graden; - adequate controle door NVWA; - vrije uitloop voor kippen, met beschutting en gelegenheid voor stofbaden; - vrije uitloop, met beschutting en modderbaden voor varkens; - minder dieren in de Nederlandse stallen tijdens de zomermaanden door ruim vóór de zomer fokbeperkingen in te stellen.

De SP wil samen met D66 dat er langdurig en fundamenteel onderzoek komt naar de relatie tussen de luchtkwaliteit, bijvoorbeeld door de intensieve veehouderij, en het aantal coronabesmettingen. Ook willen we dat er een kennisinstituut wordt opgericht om nazorg te bieden aan coronapatiënten. SP-fractievoorzitter Lilian Marijnissen: 'We weten dat de impact op de levens van mensen die ziek zijn geweest heel groot kan zijn. En daarom is het goed er nu al over na te denken hoe we deze mensen het beste kunnen helpen.'

In Brabant gaan in deze tijden van corona de gedachten ook terug naar de tijd van de Q-koorts. Ook toen werd deze regio onevenredig hard getroffen. 'Zelf woon ik in Oss, midden in het epicentrum van de uitbraak van het coronavirus. Dit was eerder met de Q-koorts precies hetzelfde. Deze regio in Brabant wordt hard getroffen en er moet onderzoek komen naar hoe dit kan', zegt Lilian Marijnissen. We weten dat het aantal longontstekingen bijvoorbeeld hoger is dan in de rest van Nederland. Maar wat is de relatie met de luchtkwaliteit en de intensieve veehouderij? De gedachte dat je al zo ziek kunt worden als je gewoon ergens loopt of fietst is heel eng.

Ook moeten we nu voor de coronapatiënten betere nazorg organiseren dan toentertijd voor de mensen die Q-koorts hebben gehad is gedaan. We pleiten daarom samen met D66 voor het oprichten van een kenniscentrum waar iedereen die vragen heeft en hulp nodig heeft terecht kan. Met het oprichten van een kenniscentrum willen we de lessen die er zijn op het gebied van nazorg van patiënten bundelen. Patiënten kunnen door het instituut begeleid worden als hun klachten effect hebben op werk en het dagelijks leven. Het instituut kan ook onderzoek doen naar de behandelmethoden en lange termijn gevolgen van corona. Voor de oud-patiënten van de Q-koortsepidemie bestaat er een expertisecentrum, Q-Support. Deze kennis moet worden gebruikt voor het nog op te richten instituut voor corona-nazorg.

Uw ervaringen en die van anderen zorgen ervoor dat wij een goed beeld hebben van de gevolgen van de coronacrisis en waar mensen nu tegenaan lopen. Dan zijn onze volksvertegenwoordigers goed geïnformeerd en kunnen we beter ons werk doen om onze samenleving door de crisis heen te brengen. Laat u ons weten hoe het met u gaat?

Met het verstrekken van gratis reclamespots aan Farmers Defence Force en Agractie werkt STER mee aan het verspreiden van desinformatie. “De spotjes zitten vol boerenbedrog”, zegt Esther Ouwehand. Ouwehand heeft ook kritiek op het feit dat de gratis zendtijd alleen beschikbaar is voor verenigingen die belangen van ondernemers vertegenwoordigen. “Waar is de gratis zendtijd voor maatschappelijke organisaties zonder winstoogmerk die laten zien hoe het er écht aan toe gaat met de dieren, de natuur en de bodem die verpieteren door onze landbouw?”, vraagt zij minister Slob. STER stelt gratis zendtijd beschikbaar omdat de reclameblokken in coronatijd anders niet vol komen. Alleen brancheorganisaties en belangenverenigingen die opkomen voor de belangen van ondernemers komen in aanmerking voor deze gratis zendtijd. Charitatieve instellingen die opkomen voor de belangen van dieren, natuur, het klimaat en de volksgezondheid zijn uitgesloten. “Deze maatschappelijke organisaties zonder winstoogmerk moeten nu dus gewoon betalen als zij in de huidige crisis corona-gerelateerde boodschappen willen uitzenden. Bijvoorbeeld over de oorzaken van deze crisis of over de gevolgen hiervan voor de dieren in de veehouderij nu de stallen overvol dreigen te raken. Dat is niet uit te leggen en in strijd met de mediawet”, vindt Ouwehand. Een van de organisaties die gebruik maakt van het gratis aanbod is Farmers Defence Force. In één van haar spotjes stelt de boerenorganisatie dat “boeren goed zorgen voor onze bodem”. Daarbij zijn varkens te zien die buiten lopen en ook geitenlammetjes die bij hun moeder liggen. Ouwehand: “In werkelijkheid raakt de Nederlandse bodem juist uitgeput door de landbouw en kan minder dan 1% van de varkens in Nederland naar buiten. Geitenlammetjes in de zuivelindustrie worden vrijwel altijd direct na hun geboorte bij hun moeder worden weggehaald, omdat de melk van de moedergeit wordt gebruikt voor geitenkaas en geitenmelk voor mensen. Complete desinformatie dus en het lijkt me niet tot de taakopdracht van de STER behoren die te verspreiden.” De Partij voor de Dieren vindt dat reclameboodschappen die in strijd zijn met de Reclame Code van de Reclame Code Commissie niet in aanmerking zouden mogen komen voor gratis zendtijd bij de STER. Als er gereden klachten binnenkomen bij de Nederlandse Reclame Code zou de reclamespot offline gehaald moeten worden tot er een uitspraak is van de RCC. Ook vindt de PvdD dat de STER aan charitatieve instellingen tenminste een gelijkwaardig aandeel moet geven in de verdeling van gratis zendtijd ten opzichte van commerciële organisaties.