Het stadsbestuur is van plan om het Afval Energie Bedrijf te verkopen aan de markt. Als het aan SP-raadslid Erik Bobeldijk ligt verkopen we het AEB niet aan de markt, maar houden we het in publieke handen. Zo houden we democratische controle over publieke belangen als het betaalbaar en duurzaam verwerken van afval en voorkomen we dat de winst verdwijnt in de zakken van (buitenlandse) aandeelhouders.
Deze opinie verscheen 29-6 online bij Het Parool
De gemeenteraad praat donderdag over het voornemen om het Afval Energie Bedrijf (AEB) te willen verkopen ‘aan de markt’. Het Afval Energie Bedrijf (AEB) is een grote afvalverwerker waar afval wordt gescheiden en verbrand. De warmte die hierbij vrijkomt wordt gebruikt voor stadsverwarming van delen van Amsterdam. Het Amsterdamse huisafval is maar ongeveer een zesde deel van al het afval dat wordt verwerkt. Diverse gemeenten en bedrijven uit de omgeving verwerken hun afval bij het AEB. Het AEB is echter veel groter dan nodig en importeert daarom ook afval uit andere landen. Er rijden zelfs treinen met afval uit Rome richting Amsterdam om verwerkt te worden bij het AEB.
Het gemeentebestuur wil het AEB verkopen aan een particuliere marktpartij. Dit is om meerdere redenen een slecht idee. Bij bijna alle overheidstaken die worden overgelaten aan marktpartijen lopen zaken fundamenteel mis. Dit geldt voor de zorg, het onderwijs, de woningbouw en het openbaar vervoer en als we niet oppassen dus ook voor de afvalverwerking.
Afvalverwerking en de daaraan gekoppelde stadsverwarming zijn belangrijke publieke zaken. Geld dat verdiend wordt met deze publieke diensten zou terug moeten vloeien naar de gebruikers, bijvoorbeeld door een verlaging van de afvalstoffenheffing of geïnvesteerd moeten worden in andere maatschappelijke doelen. Dat is de taak van de overheid.
Indien het AEB verkocht wordt aan een private partij verandert dit. Doorgaans is winstmaximalisatie het doel van private partijen. En als het misgaat, dan springt de overheid standaard bij voor cruciale diensten. De rekening komt dan uiteindelijk bij de bewoners te liggen. Terwijl als het goed gaat met het bedrijf, de winst gaat naar bonussen voor directeuren, aandeelhouders of een (buitenlands) moederbedrijf.
De eventuele verkoop aan een particuliere partij kent daarnaast nog een bizar scenario: de gemeente Amsterdam zal aan het eind van het contract (over drie jaar) het afval moeten aanbesteden. Indien het AEB die aanbesteding niet wint, moet het afval vanuit Amsterdam naar een andere afvalverwerker worden vervoerd. Het AEB zal de ontstane ruimte willen invullen door afval van andere aanbieders te verwerken. Bijvoorbeeld door nog meer afval uit andere delen van Europa te importeren om de verbrandingsovens draaiende te houden.
Aanvullend probleem is dat de gemeente de regie kwijt is. Dus ook als er iets misgaat. Dan moet dit geregeld worden via (landelijke) wetgeving of via de rechter. Bewoners met zorgen of klachten horen nu al te vaak van het stadsbestuur: ‘Wij gaan hier niet over.’ Door de marktwerking op heel veel terreinen gaat de overheid steeds minder over belangrijke publieke zaken. Het vertrouwen van mensen in de politiek is extreem laag. Logisch als de overheid steeds vaker niet thuis geeft.
Houden we het AEB in publieke handen, dan houdt Amsterdam grip op het duurzaam en betaalbaar verwerken van afval, verdwijnt de winst niet in zakken van (buitenlandse) aandeelhouders en hoeft het stadsbestuur niet steeds te zeggen: ‘Daar gaan we niet over’. Alleen zo kunnen we vertrouwen in de politiek terugwinnen.
