Minister Wiebes stimuleert met subsidie de bouw van energiecentrales die hout verbranden in het kader van duurzame energietransitie. Dat hout is voor een zeer klein deel afkomstig van Nederlands snoeihout. Het overgrote deel is afkomstig van bomen die versnippert zijn. Nederland heeft in principe geen productiebos meer, dus moeten de snippers geïmporteerd worden uit andere landen zoals Amerika. Als een gemeente een energiecentrale op houtige biomassa toestaat is dat legaal maar uit oogpunt van duurzaamheid zeer slecht.
Het stoppen met gas is een goede ambitie, immers, fossiele brandstoffen zijn eindig en het is allang mogelijk om energie hernieuwbaar op te wekken. Maar het doel van het stoppen met het verbranden van aardgas is de CO2-uitstoot te verminderen en dat doel wordt juist helemaal niet bereikt door houtgestookte energiecentrales. De bomen die in de Verenigde Staten worden aangekocht, worden niet gecontroleerd gekapt, zodat daar kaalslag plaatsvindt voor onze biomassacentrale. Het vervoer van de bomen naar Nederland per schip geeft vervolgens zoveel CO2 uitstoot, dat de CO2 reductie van de huishoudens die hun energie van de biomassacentrale krijgen alleen al daarmee gecompenseerd is.
Net zo belangrijk is, dat er in Nederland bomen gekapt worden ten behoeve van deze biomassacentrales. En ook in Nederland is sprake van kaalslag en niet van houtkap, uitsluitend ten behoeve van de natuurwaarde van het bos. Natuurorganisaties als Staatsbosbeheer leveren houtsnippers aan biomassacentrales. Voor hen bestaat er daardoor een economisch belang om hout te leveren aan de biomassacentrale, waardoor zij geneigd zijn veel meer bomen te kappen dan voor het onderhoud en het behoud van onze bossen noodzakelijk is. En dat in een tijd dat iedereen zich realiseert dat een boom niet slechts de waarde heeft van een aantal kilo houtsnippers, maar dat de natuurwaarde, de waarde voor de CO2 reductie en de waarde voor de beperking van hittestress veel groter en belangrijker is.
Vorig jaar besloot de gemeenteraad van Haarlem om bij het opstellen van het Warmteplan, de verbranding van houtige biomassa voor energie, uit te sluiten. Het warmteplan is een document dat elke gemeente in Nederland opstelt naar aanleiding van het klimaatakkoord en dat een belangrijke status krijgt in de nieuwe Omgevingswet. De Haarlemse gemeenteraad deed dat om twee redenen: in de eerste plaats geeft houtige biomassa veel CO2 uitstoot, terwijl Haarlem ook de opgave heeft die CO2 uitstoot drastisch te verminderen. In de tweede plaats is er niet voldoende resthout beschikbaar binnen de gemeente zelf of in de directe omgeving om een biomassacentrale op houtige biomassa te kunnen laten draaien.
Op 5 maart dit jaar besloot Minister Wiebes van Economische zaken en Klimaat alsnog een subsidie van 2 miljard euro vrij te maken voor de stimulering van de duurzame energietransitie (SDE+). Dat is een mooi bedrag, waar veel goede projecten van kunnen worden gerealiseerd . Maar het grote gevaar is dat het overgrote deel van dat geld gebruikt wordt voor een wildgroei van houtige biomassa centrales. Een aantal gemeenten in ons land hebben reeds een houtige biomassa centrale en andere zijn er mee bezig daar goedkeuring voor te krijgen.
Houtige biomassa in de lokale besluitvorming; de Regionale Energie Strategie (RES)
De landelijke overheid is niet duidelijk over houtige biomassa centrales. De gemeenten zijn vrij om per regio in een Regionale Energie Strategie (RES) houtige biomassa centrales toe te staan of te verbieden. Stel dat een gemeente in het Warmteplan niet duidelijk uitwerkt wat de voorwaarden zijn voor een dergelijke biomassa centrale, of de energiebron als geheel uitsluit, zoals Haarlem heeft gedaan, dan geeft de gemeenteraad een vrijbrief aan ontwikkelaars. Het ‘ja, mits-principe’ van de nieuwe omgevingswet kan tot gevolg hebben dat een houtige biomassa centrale direct een vergunning verkrijgt zonder dat er extra besluitvorming nodig is van het regionale bestuur.
De subsidie is alsnog verstrekt ondanks een verzoek dat niet te doen vanuit meerdere steden
Op dit moment kan elke houtige biomassa centrale bij veel gemeentes zonder instemming van de gemeenteraad worden gerealiseerd. Zo kan de “kleinschalige” vaste (houtige) biomassa centrale in Haarlemmerliede niet worden tegengehouden door de gemeentebesturen van Haarlem of van Haarlemmermeer. De energiecentrale in Haarlemmerliede komt pal naast de grens van Haarlem te staan. Deze centrale heeft onlangs een subsidie van 28 miljoen euro van minister Wiebes gekregen. Ondanks een brandbrief van meerdere wethouders uit de Metropool Regio Amsterdam naar de minister om te stoppen met de subsidie voor hout gestookte biomassacentrales. De Centrale in Haarlemmerliede levert 12 jaar lang 15 Miljoen Watt aan hout gestookte warmte voor 4100 huishoudens. Zoals het nu in de Regionale Energie Strategie-Noord Holland-Zuid wordt uitgelegd, zet de regio tijdelijk een centrale neer, en gaat daarná pas echt beginnen met de transitie. Terwijl een biomassacentrale lang niet genoeg is voor de regio en de uitstoot van CO2 niet verminderd. En dat terwijl de oplossingen voor hernieuwbare energie bijna uitontwikkeld zijn zoals onder andere zonnepanelen, zonnecollectoren en aardwarmte.
7300 voetbalvelden aan bos voor 4100 huishoudens warmte
De gemiddelde warmtebehoefte van een woning is jaarlijks circa 2700 kg houtsnippers per huishouden. Voor de doelgroep van de biomassa centrale in Haarlemmermeer van 4100 huishoudens betekent dit dat meer dan 11 miljoen kg houtsnippers per jaar nodig zijn in de centrale. Aan lokaal sprokkelhout is jaarlijks 150.000 kg aan houtsnippers beschikbaar. Dat is slechts een druppel op de nog niet erg gloeiende plaat. De rest van het hout moest dus van boskap komen.
(Er wonen 77.812 huishoudens in gemeente Haarlem en er wonen 64.814 huishoudens in gemeente Haarlemmermeer, 4100 huishoudens is 19% van het totaal in Haarlemmermeer.)
De houtaanwas van een bos is circa 6 m3 per hectare per jaar. Bij een soortelijke massa van 500 kg per m3 komt dit overeen met 3.000 kg per hectare per jaar. Om jaarlijks 11 miljoen kg houtsnippers te produceren is dus circa 3.700 hectare bos nodig. Dit komt overeen met een oppervlakte van meer dan 7300 voetbalvelden. 3.700 hectare is bijna de oppervlakte van heel Haarlem (3.209). 7300 Voetbalvelden productiebos dat we in de regio niet hebben voor energievoorziening van 4100 huishoudens. Daarom is hout niet geschikt voor het verwarmen van woningen.
Hout gestookte biomassa levert geen hernieuwbare energie. TNO geeft aan dat het verbranden van een fossiele brandstof zoals gas schoner is dan het verbranden van houtige biomassa. Hoeveel onderzoeken heeft minister Wiebes nodig om een logische beslissing te nemen? Hoe behouden we het draagvlak voor de Regionale Energie Strategieën als we bomen kappen om klimaatverandering tegen te gaan? Laat Wiebes nu direct stoppen met de subsidie aan biomassacentrales, die houtige biomassa verstoken! Houtige biomassa verstoken kost meer dan het oplevert, laten we niet wachten tot 2021 met de beslissing om echt naar hernieuwbare energie over te gaan.
GroenLinks Haarlem raadsleden Melissa Oosterbroek MSc & mr. Sacha Schneiders-Spoor
