De Water Maatschappij Drenthe is de laatste jaren behoorlijk onder vuur komen te liggen. Grote verliezen op neven-activiteiten buiten de kern-activiteit (het leveren van schoon drinkwater), een periode met een slecht functionerende Directie en Raad van Toezicht en inadequate informatie-voorziening. Reden genoeg voor Progressief Westerveld en de VVD om een debat aan te vragen over dit onderwerp. Dat debat vond plaats in de Commissie Fysiek Domein en Middelen, in aanwezigheid van de nieuwe Directeur van de WMD, de heer Leo Hendriks.
Enige achtergrond: Op 9 mei 2017 heeft de commissie FDM een reeks van stukken ontvangen over de N.V. Waterleidingmaatschappij Drenthe (WMD). Reden voor de agendering was de gang van zaken rondom allerlei waterprojecten van de WMD in Indonesië. Deze projecten hebben geleid tot een afboeking van ongeveer 13 miljoen Euro. Dit verlies is ten laste gebracht van het Eigen Vermogen van de WMD. Om de drinkwateractiviteiten te scheiden van alle andere (commerciële) activiteiten is er in 2017 een splitsing aangebracht tussen de activiteiten voor het leveren van drinkwater en alle andere zaken. Hierdoor is inzage in de kosten en de opbouw van tarieven voor de waterlevering transparant geworden. De vraag is of dat ook geldt voor de andere activiteiten van de WMD.
De financiële verantwoordelijkheid voor de gemeente Westerveld is echter niet veranderd met de splitsing. De gemeente heeft, naar rato van het aantal drinkwateraansluitingen, ongeveer 1% van de aandelen in bezit. De provincie Drenthe heeft 50% van de aandelen, de andere 49% van de aandelen zijn in het bezit van de andere Drentse gemeenten, uitgezonderd Meppel. Deze 1% aan aandelen maakt dat wij ook risico lopen voor 1% van tegenvallers, mochten die ten laste van de aandeelhouders worden gebracht.
Dat brengt ons op de kwestie Wildlands. De WMD is al jarenlang verweven met het dierenpark in Emmen. Het belang van WMD in Wildlands is met de oprichting van Wildlands alleen maar groter geworden. Maar inmiddels is ook Wildlands in de financiële problemen geraakt en dreigt dus een nieuwe strop voor de WMD.
Door middel van de agendering van dit debat wilden Progressief Westerveld en de VVD graag geïnformeerd worden over de stand van zaken rondom de projecten in Indonesië, de risico’s die we lopen wat betreft Wildlands en welke risico’s we nog lopen met andere projecten van de WMD, en van gedachten wisselen over de mogelijkheden om de risico’s voor de gemeente, voor nu en in de toekomst, te beperken.
Michiel van de Kasteelen voerde namens Progressief Westerveld het woord. Hij bracht in herinnering dat voor de projecten in Indonesië zijn in de jaarrekeningen 2016 en 2017 voorzieningen getroffen. De onderhandelingen over de terugtrekking uit de activiteiten zouden in 2018 worden voortgezet. Hij stelde daaromtrent twee vragen: ~ Is alles nu afgerond, zijn de projecten in Indonesië afgestoten? ~ En is alles nu financieel ook afgerond?
Volgens de Jaarrekening 2017 had WMD een bedrag van 20 miljoen Euro voor de waterfabriek, het multimediagebouw en de installatie van Water & Energie op de balans staan. Daarbij staat vermeld: “Ofschoon de betreffende activiteiten kostendekkend doorberekend worden aan Wildlands, blijft de continuïteit van Wildlands een niet te verwaarlozen risico voor het daadwerkelijk terugverdienen van deze investeringen”. We begrepen uit berichten in de pers dat WMD zich terugtrekt uit de ijsbaan in Hoogeveen. Blijkbaar was er ook daar het plan om te investeren.
Op dit vlak had Michiel van de Kasteelen de volgende vragen: ~ wat is op dit moment de hoogte van de schuld van Wildlands aan WMD? ~ wanneer en door wie is de beslissing genomen om in de ijsbaan in Heerenveen te investeren? ~ welke andere risicodragende projecten heeft WMD verder nog op de balans staan?
De beslissingen om te investeren in Wildlands zijn allemaal al enige jaren terug genomen. Die investeringen zijn ook in de jaarverslagen uit die tijd terug te vinden. Er zijn commissarissen om afgetreden, maar het heeft in die tijd allemaal niet geleid tot vraagtekens bij de investeringen, in elk geval niet in onze gemeente. Het heeft dus weinig zin om daar verder naar terug te kijken. Het debacle met de investeringen in de Indonesische projecten en het risico wat er momenteel wordt gelopen met Wildlands maakt wel duidelijk dat (semi)overheids-instellingen de nodige voorzichtigheid zouden moeten betrachten bij het aangaan van risicovolle investeringen.
Progressief Westerveld zegt niet dat het nooit moet gebeuren, maar wel dat je moet beseffen dat je geld uitleent dat niet van jou of je bedrijf is, maar dat opgebracht is door burgers. Bij de WMD hebben burgers ook geen enkele invloed of keuzemogelijkheid: ze zijn verplicht aangesloten bij het drinkwaterbedrijf en ze hebben de prijs maar te betalen. Anders dan bij gas- en elektra of een zorgverze-kering is er geen keuzevrijheid. De enigen die op kunnen komen voor de belangen van de burgers zijn de aandeelhouders. Progressief Westerveld wil dat de raad van nu af geraadpleegd wordt voordat een vennootschap risicodragende investeringen wil aangaan die buiten de kerntaken van die vennootschap liggen.
De gemeente Westerveld heeft die positie in de WMD: wij hebben 1% van de aandelen. Maar wij zijn ook aandeelhouder in 11 andere NV’s of BV’s: Zes BV’s die ontstaan zijn uit de verkoop van Essent en voorts De Rendo, Vitens, Wadinko, Rova en de Bank Nederlandse Gemeenten. Dat leidt tot de volgende vragen: ~ kan het College een overzicht verschaffen hoe groot het nominale bedrag is waarvoor de gemeente voor elke NV/BV risico draagt? ~ is het risico voor de gemeente wat betreft de WMD inderdaad beperkt tot dat bedrag, of voelt het college zich moreel verplicht tot 1% van ongeacht welk verlies? ~ is het college bereid om van nu af de gemeenteraad/de commissie te raadplegen voordat een vennootschap risicodragende investeringen wil aangaan die buiten de kerntaken van de vennootschap liggen? ~ en is het college bereid om de stukken van de verschillende aandeelhoudersvergaderingen standaard ter inzage te leggen voor de raadsleden?
Wethouder Wilfried de Jong zegde toe, dat het College de raad tijdig en volledig zal informeren over alle risicodragende investeringen, die worden gedaan door bedrijven waar de gemeente als aandeelhouder of anderszins aan deelneemt.
Leo Hendriks, de nieuwe directeur van de WMD, zette in zijn reactie op alle zorgen en vragen vanuit de Commissie het beeld neer van een organisatie, die heel goed begrepen heeft dat er fundamenteel veranderd moet worden. De structuur van besluitvorming, informatievoorziening en toezicht is grondig gewijzigd. De sfeer van "ons kent ons" is voorbij. Daarnaast gaf hij aan, dat de WMD zich vanaf nu gaat terugtrekken op haar kernterrein: de levering van schoon drinkwater. Met grote zorgvuldigheid gaf hij vervolgens antwoord op alle vragen die bij de raadsleden leefden.
In dat verband deed hij een opmerkelijke uitspraak. Zeker is de WMD veel (extra) geld kwijt aan de afwikkeling van de projecten in Indonesië en bij andere zaken, die tot verliezen hebben geleid, maar waar nog veel meer (extra) geld voor nodig is, is de zuivering van het water door de toename van de vervuiling met "gewasbeschermingsmiddelen", een vervuiling die nog vele jaren nadat de middelen zijn gebruikt in het grondwater doorsijpelt. De consument betaalt - in de prijs van het drinkwater - de kosten van de vervuiling door de landbouw.
Op die uitspraken van Leo Hendriks gaat Progressief Westerveld zeker nog terug komen.