Poliflw

GroenLinks-Kamerlid Lisa Westerveld vindt dat het kabinet veel meer moet doen om het chronische lerarentekort te bestrijden. ‘Na een aardig begin mis ik bij minister Slob en de coalitiepartijen een gevoel van urgentie. Wil je snel meer doen aan het lerarentekort, dan moet je lef tonen en ideeën omarmen, niet vasthouden aan een ontoereikende afspraak uit het regeerakkoord.’

Vandaag debatteert de Tweede Kamer opnieuw met minister Slob over het lerarenbeleid. En Westerveld is klaar met de mitsen en maren die ze het afgelopen jaar hoorde. ‘Als de extra middelen niet toereikend zijn, heb je nog steeds een probleem. Onderken dat, maak je sterk voor een gezonde sector. Put uit de ideeën van anderen. Voor GroenLinks deed ik de afgelopen jaren tal van voorstellen en die vroegen lang niet altijd om miljardeninvesteringen. Ze vragen wel om lef. Het wordt tijd dat Slob een keer indruk maakt. En daarvoor mag hij mijn voorstellen benutten.’

Voor 16 miljard euro reserves

Zo wil GroenLinks dat de minister onderwijsbestuurders aanspreekt op hun oppotgedrag. ‘Het onderwijs heeft de afgelopen jaren 16 miljard aan reserves bij elkaar gespaard. Tijdens de crisis waarmee Rutte-II schermde, werd 2,3 miljard euro aan geld dat was bedoeld voor onderwijs niet uitgegeven. Ik snap best dat een school zich moet wapenen voor tegenslagen en soms moet sparen voor een nieuw ICT-systeem of een extra gebouw. Maar dit soort bedragen is niet te verkopen als het personeel in alle onderwijssectoren structureel wordt overvraagd, waardoor ze uitvallen door ziekte of er gewoon de brui aan geven.’

83.000 leraren werken niet in het onderwijs

Er zijn namelijk nogal wat ex-docenten in Nederland: meer dan 83 duizend mensen hebben een lesbevoegdheid maar staan niet voor de klas. ‘Een groot deel wil best voor de klas, maar niet onder de huidige omstandigheden. Waarom zetten schoolbesturen hun miljarden niet in om deze mensen te werven. En waarom zegt Slob dat hij niets kan doen om ze daartoe te dwingen? Op het moment dat onderwijsgeld op de plank blijft liggen is toch echt het ministerie aan zet. Ingrijpen moet, want het wordt niet beter: schoolbesturen die samenwerken om passend onderwijs te organiseren, leggen reserves aan voor hun samenwerkingsverband, terwijl te veel leerlingen thuiszitten zonder onderwijs.’

Westerveld wordt ongeduldig: De minister zegt dat hij geen toverstokje heeft en de coalitie reageert gelaten. Terwijl we weten wat de oplossingen zijn: minder werkdruk en meer salaris. Als aan die voorwaarden wordt voldaan, wil een deel van de ex-docenten weer terug het onderwijs in.

Loden deur

Westerveld verwacht dus meer fanatisme van Slob. ‘Een crisis bedwing je niet door je als redelijke winkelmanager op te stellen. Ik wil een getergde bewindsman die iedere mogelijkheid onderzoekt om de problemen te beteugelen. Eén die durft gelegenheidsallianties te sluiten. En eentje die tegen de coalitiepartijen durft uit te varen als die zich weer op de borst kloppen over de anderhalf miljard euro die ze aan het begin van deze samenwerking afspraken: als er vervolgens niet eens een toezegging kan komen op ons verzoek met opleidingen af te spreken dat 8000 euro voor een lerarenopleiding echt te veel is, of als commerciële uitzendbureaus niet worden aangesproken op hun gedrag als ze leraren wegtrekken uit het onderwijs om vervolgens van scholen de hoofdprijs te vragen wordt zo’n ontoereikende investering een loden deur waarmee ieder goed idee wordt buitengehouden. De crisis woekert voort, leraren branden op en kinderen zijn de dupe. Dat kan van niemand de bedoeling zijn.’

Kinderen mogen nooit meer worden buitengesloten van ‘extra’ schoolactiviteiten omdat hun ouders of verzorgers de vrijwillige ouderbijdrage niet kunnen betalen. SP en GroenLinks hebben het afgelopen jaar gewerkt aan een wet die dit moet voorkomen. Nu gebeurt het nog te vaak dat kinderen niet mogen meedoen aan bijles of op school klusjes moeten doen als de rest van de klas op schoolreisje gaat. Voor de twee linkse fracties is dat onverteerbaar.

Scholen mogen de ouderbijdrage niet verplichten en zijn al gedwongen in de schoolgids te melden dat de bijdrage vrijwillig is. Maar ze mogen kinderen wel buitensluiten van activiteiten. De initiatiefwet van SP en GroenLinks maakt daar een eind aan.

De ‘vrijwillige’ ouderbijdrage komt voor in het primair en het voortgezet onderwijs en wordt daar door scholen gebruikt om schoolactiviteiten te organiseren die buiten het normale lesprogramma vallen. Scholen bepalen zelf hoe veel ze vragen, dus bedragen lopen uiteen van enkele tientjes tot soms wel honderden euro’s.

Veel scholen houden het gevraagde bedrag zo laag mogelijk, maar desondanks ontvangen Kamerleden Peter Kwint (SP) en Lisa Westerveld (GroenLinks) jaarlijks berichten over kinderen die niet mee mogen met schoolreisje of zijn uitgesloten van bijles.

In sommige gevallen sturen scholen zelfs betalingsherinneringen en wordt er zelfs een incassobureau ingeschakeld.

SP-Kamerlid Peter Kwint: “Al jaren strijden we tegen uitsluiting van kinderen van armere ouders. En elke keer zegt de minister dat scholen nu echt hier iets aan moeten doen. Maar verandert er niks in de wet. Wij zijn het wachten zat en hebben dus maar zelf een wet geschreven. Elk kind moet mee kunnen op schoolreis.

GroenLinks-Kamerlid Lisa Westerveld: “We zien een keiharde tweedeling in de samenleving, die helaas ook in de klas is geland. Zo geven ouders steeds meer uit aan onderwijs, maar komt het nog steeds voor dat kinderen achterblijven als de rest iets leuks gaat doen. Terwijl ieder kind een gelijke kans verdient, al helemaal in het onderwijs.”

Het voorstel van GroenLinks en SP ligt nu bij de Raad van State die er een advies over zal schrijven. Daarna wordt het naar de Tweede Kamer gestuurd voor verdere behandeling.

GroenLinks-Kamerlid Lisa Westerveld wil dat minister Slob vanaf volgend jaar 2 miljoen euro om mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt om te scholen tot conciërge. Samen met PvdA-Kamerlid Kirsten van den Hul doet ze vandaag een voorstel bij de begrotingsbehandeling van het ministerie van OCW.

‘Conciërges zijn essentieel voor een gezonde school: ze zijn vaak een verbindende schakel tussen de leerlingen en hun docenten en nemen hun collega’s bergen werk uit handen. Alleen zijn ze vaak wegbezuinigd,’ zegt Westerveld. ‘Onderwijsteams moeten zelf zorgen dat er voldoende papier in huis is, dat de verzuimlijsten op orde zijn en verrichten allerlei andere hand-en-spandiensten. Terwijl de meeste leraren omkomen in het werk.’

Gelukkig is er de laatste jaren sprake van voortschrijdend inzicht onder politici en onderwijsbestuurders: de afwezigheid van conciërges wordt door iedereen ervaren als een gemis en iedereen is het er wel over eens dat we snel meer handen nodig hebben in de school. Op de vraag waar de mensen vandaan moeten komen, heeft Westerveld wel een antwoord. ‘Onlangs besloot de coalitie dat het rijk niet meer hoeft te streven naar 25.000 arbeidsplaatsen voor mensen met een arbeidsbeperking. Terwijl deze groep zit te springen om werk en het onderwijs conciërges nodig heeft. Wat GroenLinks betreft gaan we na hoeveel mensen met een arbeidsbeperking en anderen met een afstand tot de arbeidsmarkt zo’n rol in het onderwijs ambiëren en kijken we vervolgens of we daar een opleidingsaanbod voor hebben.’

Westerveld komt met steun van PvdA-Kamerlid Kirsten van den Hul met een concreet voorstel dat minister Slob de mogelijkheid geeft de zij-instromerssubsidie van maximaal 20 duizend euro per aanstormend leraar ook beschikbaar stelt voor conciërges in spe. ‘Met dat geld kunnen onderwijsinstellingen de studiekosten en begeleiding van leraren financieren. Waarom doen we niet hetzelfde voor conciërges: betaal er de omscholingskosten mee, financier er de maanden mee waarin een conciërge aan zijn functie begint, bekostig als ze nodig zijn eventuele aanpassingen aan de werkplek. Lijkt me een prima start.’

Slob heeft op de begroting nog een paar miljoen euro staan zonder concrete bestemming. ‘Wat mij betreft nemen we daar twee miljoen euro van en zetten we die in op dit voorstel. Zo kunnen we er ieder jaar minimaal honderd conciërges bij krijgen. Dat aantal zet in het onderwijs best zoden aan de dijk, en tegelijkertijd is het financieel te overzien. Ik ben benieuwd naar het oordeel van de minister.’

Er ligt een prachtige kans om alle kinderen in Nederland een goede start te bieden. Een gezamenlijke start die bovendien de samenhang in de maatschappij vergroot. Dat schrijft Kamerlid Lisa Westerveld in een gezamenlijke opinie met Peter Kwint (SP) en Gijs van Dijk (PvdA).

Terwijl maatschappelijke organisaties en wetenschappers steeds meer wijzen op het belang van de ontwikkeling van peuters, houdt de overheid zich tot nu toe nogal afzijdig. De eerste levensjaren zijn essentieel voor de ontwikkeling van kinderen, maar de coalitiepartijen zijn op dit punt muisstil. Zonder duidelijke keuze van het kabinet lijken de kansen van peuters afhankelijk te blijven van de dikte van de portemonnee van de ouders.

Opvang voor kinderen is nu vaak afhankelijk van de positie van de ouders: kinderen van werkende ouders gaan naar de kinderopvang of gastouder, weer anderen kunnen terecht een voorschool en als er minder te besteden is, vindt opvang dikwijls binnen de familie plaats.

Het kinderopvangbeleid van de overheid lijkt tot nu toe niets meer te zijn dan arbeidsmarktbeleid gericht op het faciliteren van twee werkende ouders. En waar dat ook belangrijk is, blijft door die focus een groot deel van de kinderen buiten de opvang. De samenleving laat zo grote kansen liggen. Want de hersenen van jonge kinderen ontwikkelen zich razendsnel en wie de juiste mogelijkheden krijgt aangereikt, doet daar de rest van zijn leven zijn voordeel mee. Een integrale aanpak voor alle kinderen is dus niet alleen in het belang van hen zelf, maar is van groot maatschappelijk belang.

Met de conclusies van wetenschappelijk onderzoek in de hand pleiten niet alleen brancheorganisaties en onderwijskoepels voor een breed en voor iedereen toegankelijk voorschools aanbod. Zij krijgen bijval van onder meer de Vereniging Nederlandse Gemeenten en de SER. In de voorschool kunnen kinderen spelenderwijs leren en zich zo sociale vaardigheden meester maken. Het biedt veel peuters betere kansen in een later leven. Bovendien bevordert zo’n systeem een soepele overgang naar de basisschool. Daarnaast is het voor kinderen goed om al op jonge leeftijd te spelen en te leren met leeftijdgenootjes van een andere achtergrond.

Natuurlijk is er ook publiek geld beschikbaar voor de begeleiding van peuters. Probleem is echter dat het huidige stelsel met zijn regelingen kinderen voorsorteert. Kinderen uit kwetsbare bevolkingsgroepen krijgen een indicatie en komen op een andere plek terecht dan kinderen met een andere achtergrond. Daarmee werkt de kinderopvang zoals we die nu kennen segregatie in de hand. Dat dit onwenselijk is, behoeft eigenlijk geen verdere uitleg.

Het is ook onnodig. De eerdergenoemde organisaties hebben berekend dat er niet eens extra geld nodig is om deze breed toegankelijke integrale kindcentra te financieren. Als het geld maar beter verdeeld wordt en de financiering minder ingewikkeld wordt dan nu het geval is. Meer transparantie verlaagt de drempel voor ouders die hun kinderen naar de opvang willen brengen en vereenvoudigt de controle van de overheid op het functioneren van onze peuteropvang.

GroenLinks, SP en PvdA hebben de oproep van de brancheorganisaties, werkgevers en werknemers en de VNG gehoord en willen dat zo snel mogelijk werk wordt gemaakt van hun hartenkreet. We hadden verwacht dat de regeringspartijen er hetzelfde over zouden denken. Maar helaas: het regeerakkoord zwijgt over een integrale peuteropvang en het kabinet – de wittebroodsweken allang voorbij – waagt zich vooralsnog niet aan voortschrijdend inzicht.

Het maatschappelijk draagvlak voor deze operatie is enorm. Er ligt een prachtige kans om alle kinderen in Nederland een goede start te bieden. Een gezamenlijke start die bovendien de samenhang in de maatschappij vergroot. Kansengelijkheid bevorderen begint niet in het onderwijs, maar juist al daarvoor. Daarom zullen de drie linkse fracties er alles aan doen om de regering te bewegen om deze breed gedragen wens om te zetten in beleid.

Dit stuk verscheen eerder op Joop.

Wat GroenLinks betreft moet er meer geld naar leraren. De werkdruk is te hoog, de klassen te vol en de salarissen te laag. De situatie in het onderwijs is zo urgent dat er snel extra geld moet komen. Daarom wil GroenLinks, in aanvulling op eerdere voorstellen, dat het kabinet nu ook een pas op de plaats maakt met de voorgenomen maatschappelijke diensttijd, zodat de 100 miljoen die daarvoor vrijgemaakt was geïnvesteerd kan worden in leraren.