Mevrouw de voorzitter, wat ik ook verwacht van dit kabinet is dat het de democratische rechtsstaat repareert en beschermt. Want die staat onder druk. Overal in de wereld.
Onvrije landen worden nog autocratischer: zie Rusland en China. Vrije landen worden minder vrij. De Verenigde Staten likken de wonden van de bestorming van het Capitool, aangejaagd door de eigen verliezende President. Orbán misbruikte de coronacrisis om zijn macht nog verder te concentreren. De Poolse regeringspartij deed een illegale poging de verkiezingen naar zijn hand te zetten.
Wat daar gebeurt kan hier ook gebeuren. Het veilig voortbestaan van onze democratie is geen natuurverschijnsel. En er zijn genoeg dreigingen om ons zorgen over te maken. Van buitenaf én van binnenuit.
Van buiten zien we de agressie van buitenlandse mogendheden en het gevaarlijke potentieel van Big Tech. In het regeerakkoord wil dit kabinet buitenlandse beïnvloeding dan ook tegengaan.
Het wil een sterke Europese defensie en trekt veel geld uit voor de krijgsmacht en cyberveiligheid. Omdat we weten dat Rusland niet terugdeinst voor annexaties en geweld. En dat surveillance aan de Oekraïense grens nu door de Britten en Amerikanen wordt gedaan, terwijl Europa zélf ook in de eigen achtertuin zou moeten kunnen bijdragen.
Van binnen zien we tot onze afschuw dat de overheid zich tegen de eigen burgers kan keren, van toeslagenouders tot Groningers, waarbij de toegang tot het recht tekortschiet. We zien ook dat de samenleving verhardt en verruwt, naar inspiratie en voorbeeld van wat er zich in ons parlement maar ook in de lokale democratie afspeelt.
De democratie staat onder druk van een radicaliserende antidemocratische beweging. Het is een beweging die cynisch gebruik maakt van gevoelens van wantrouwen; een beweging die niet constructief is maar destructief; die de schuld van wezenlijke problemen altijd neerlegt bij de Ander.
Deze beweging eist tribunalen en hitst mensen op met weerzinwekkende complotten, waarmee ze bijdragen aan een sfeer waarin politici en andere publieke figuren met de dood worden bedreigd.
Het kabinet gaat daarom het systeem van bewaken en beveiligen verbeteren, en daar veel geld in steken. Dat moet, omdat in ons land een advocaat en een journalist zijn vermoord.
Omdat het eerste wat sommige ministers nu zien als ze de deur uitlopen, een politiepost is.
Omdat wetenschappers, die voor ons allemaal werken, bedreigd worden.
De vrije pers, zoals de journalisten van de NOS, die werken onder een stevig redactiestatuut dat hun onafhankelijkheid garandeert, worden nu opeens gehinderd in hun werk dat zo’n belangrijke rol vervult in een vrije samenleving.
Dat is niet normaal en zolang dat zo is, moeten wij grenzen blijven trekken, opstaan tegen extremen.
