Poliflw

Theater de Hanzehof is een financiële nachtmerrie. De Zutphense gemeenschap staat voor een duivels dilemma. Elk jaar maakt de gemeente Zutphen 1,3 miljoen euro over op de bankrekening van het theater, maar dat is bij lange na niet genoeg om het theater open te houden. Om theater de Hanzehof open te houden, moet de gemeente jaarlijks bijna een miljoen euro extra overmaken.

Terwijl de gemeente Zutphen midden in een bezuinigingsoperatie van 13 miljoen euro per jaar zit, slurpt de Hanzehof jaarlijks 2,2 miljoen euro op. Het is beter de voorstellingen in theater voorlopig te stoppen en de subsidie terug te draaien tot € 0,-, zodat we dat geld kunnen gebruiken om bezuinigingen terug te draaien. Maar de subsidie aan theater de Hanzehof stoppen kan niet. De Zutphense gemeenschap zit vast aan zo’n € 900.000,- aan Hanzehof-schulden die het gevolg zijn van verkeerde politieke keuzes uit het verleden. We kunnen de Hanzehof-subsidie naar schatting voor maximaal € 400.000,- per jaar terugdraaien. Van dat geld kunnen we muziekschool de Muzehof, sporthal de Hanzehal en concertzaal de Buitensociëteit open houden.

Dat het zo ver heeft moeten komen dat de toekomst van het theater in Zutphen ter discussie staat is pijnlijk, maar mag geen verrassing zijn. Theater de Hanzehof is sinds haar oprichting een bodemloze put. Al in 1964 concludeerde een speciaal daarvoor aangestelde commissie dat een schouwburg in Zutphen niet haalbaar is. In 1973 werd toch besloten een schouwburg te bouwen bij de op dat moment verlieslijdende concertzaal de Buitensociëteit. In 1974 laat het college nog weten dat ‘de behoefte aan een schouwburg (..) bij ons nooit sterk heeft geleefd, zulks in verband met te verwachten hoge tekorten en de aanwezigheid van goed geoutilleerde schouwburgen op niet al te grote afstand van Zutphen’. Tegen beter weten in besloot het gemeentebestuur destijds toch om te gaan bouwen6. De kosten voor de bouw waren zo hoog, dat we nog tot  2028 vastzitten aan de rente- en aflossingskosten van de bouw. Toen theater de Hanzehof in september 1977 in gebruik werd genomen werd vanaf dag één duidelijk dat er meer geld naar toe zou moeten dan was voorzien. Ook in de daaropvolgende jaren moest de gemeente honderdduizenden guldens extra bijleggen om tekorten te dekken.

Jarenlang bleven de uitgaven aan de Hanzehof stijgen. Vaak wist de Hanzehof de begroting sluitend te krijgen, maar met grote regelmaat moest de gemeente met extra subsidie bijspringen. Jarenlang werd het Hanzehof-probleem vooruit geschoven. En dat terwijl de tekorten  van  theater de Hanzehof alleen maar stegen. Zo kwam het Hanzehof-probleem in 2002 op het bordje van CDA-wethouder Adriaan van Oosten. In een poging om de stijgende kosten in te dammen, koos hij er voor ruim 10 miljoen euro te steken in de bouw van nieuwe theatertoren met groter podium en grotere zaal. Zo hoopte hij het theater  ‘mee te laten bewegen op de golven van de tijd’ en toekomstbestendig te maken. De Zutphense gemeenschap zit nog wel tot 2037 vast aan een aflossing van € 544.000,- per jaar, maar het theater ‘toekomstbestendig maken’ is niet gelukt.  Nu gebruikt het college dezelfde argumenten als 17 jaar geleden om een mega-investering van opnieuw bijna 10 miljoen euro te rechtvaardigen. Om theater de Hanzehof open te houden moet er jaarlijks bijna één miljoen euro extra bij. Ter illustratie: daarvan kunnen we maar liefst vier recreatiezwembaden met glijbanen bouwen.

Jaren van doormodderen en vooruitschuiven volgden elkaar op. Elk jaar valt in de gemeentebegroting te lezen, dat de verantwoordelijk wethouder het probleem volgend jaar écht gaat oplossen. Het gevolg is dat het probleem steeds groter heeft kunnen worden, en de begroting van de Hanzehof volledig is ‘drooggekookt’: subsidies  om schulden mee af te lossen of reserveringen voor onderhoud zijn gebruikt om de tekorten te dekken, waardoor de problemen alleen maar groter geworden zijn. We lopen het risico dat de politiek er nu opnieuw voor kiest het Hanzehof-probleem door te schuiven, omdat niemand durft te kiezen voor een miljoeneninvestering en ook niet voor het sluiten van het theater. Maar zo doorgaan is geen optie, want dan komt ook het voortbestaan van muziekschool de Muzehof, concertzaal de ‘Buitensoos’ en sporthal de Hanzehal in gevaar. Na bijna 50 jaar doormodderen moeten er knopen worden doorgehakt. Daarom is het goed en dapper dat het college een keuze dúrft te maken, het is alleen de verkeerde keuze.

Het college stelt voor om opnieuw bijna een miljoen euro per jaar extra te investeren in theater de Hanzehof. De vergelijking dat zo’n investering gelijk staat aan vier recreatiebaden met glijbanen is al gemaakt. Maar deze investeringen heeft nog veel meer gevolgen. Het openhouden van theater de Hanzehof, betekent feitelijk dat de bezuinigingsoperatie van 13 miljoen per jaar wordt verzwaard naar 14 miljoen euro per jaar. Dat betekent extra bezuinigingen op zorg, armoedebeleid, verdere verhoging van de OZB en mogelijk alsnog sluiting van de bibliotheek.

De SP maakt een radicaal andere keuze. Het sluiten van het theater is pijnlijk, maar noodzakelijk. Het is simpelweg onbetaalbaar. Bovendien heeft die keuze vier voordelen. Ten eerste kunnen we de muziekschool de Muzehof, concertzaal de Buitensoos en sporthal de Hanzehal openhouden. Ten tweede hoeven we niet extra te bezuinigen op bijvoorbeeld zorg, armoedebeleid, de bibliotheek of andere (sociale) voorzieningen. Ten derde kunnen we van een deel van de besparing een recreatiebad met glijbaan bouwen. Daarmee maken we het zwembad financieel gezond, vervullen we een hartenwens van duizenden Zutphenaren en creëren we werkgelegenheid voor het huidige Hanzehof-personeel. Ten vierde besparen we op de lange termijn nog veel meer (als schulden zijn afgelost), waardoor de financiële positie van de gemeente Zutphen alleen maar beter wordt en afgebroken sociale voorzieningen hersteld kunnen worden.

Theater de Hanzehof is een belangrijke voorziening. Maar zolang we keihard moeten bezuinigen op sociale zekerheid en zorg, is het een slecht idee om een miljoen extra gaan uitgeven aan het theater. Het probleem vooruitschuiven is na 50 jaar doormodderen ook geen optie meer. Daarom maakt de SP-fractie een moeilijke beslissing:  we zijn voor het terugdraaien van de subsidie aan theater de Hanzehof, zodat we muziekschool de Muzehof, concertzaal de Buitensociëteit en sporthal Hanzehal overeind houden en niet een miljoen extra hoeven te bezuinigen op sociale zekerheid, zorg of andere voorzieningen zoals de bibliotheek.

De Zutphense gemeenteraad van 8 april roept SP-wethouder Mathijs ten Broeke op het matje tijdens het vragenkwartiertje. De reden? Zijn uitspraken over aanbestedingen in de thuiszorg in de Stentor van de week ervoor. CDA, D66 en BewustZW riepen de wethouder op om zijn woorden te nuanceren, het zou de zorgbedrijven in een kwaad daglicht stellen en onnodig hard zijn. "Een realistischere toon zou iets beter zijn" zei het CDA.

Als reactie daarop zei de wethouder dat wat hij zei “geen woord te veel was. Dit is inderdaad wat er aan de hand is." Hij beëindigde zijn betoog met het aantonen dat zij als college weinig inzicht hebben in de uitgaven van zorgbedrijven en waar het gemeenschapsgeld naartoe gaat. "Dit is een kwestie tussen werkgever en werknemer, daar hebben wij niet direct inzicht in”.

Een paar maanden later, op 26 juni 2019, publiceert journalistieke waakhond Follow the Money een onderzoek naar de winsten bij zorgbedrijven. En wat blijkt: door het hele land strijken zorgbedrijven meer op dan wat ze uitgeven aan zorgverlening en organisatie. In sommige gevallen blijkt de winst tot 20% te zijn gestegen. Gemeenschapsgeld wat eindigt in de zakken van zorgcowboys, zoals het onderzoeksteam het zelf noemt.

SP fractievoorzitter Nils Müller: “Het onderzoek van Follow the Money toont voor de zoveelste keer aan dat het marktstelsel failliet is. Het is hoog tijd om een definitief einde te gaan maken aan de marktwerking in de huishoudelijke zorg. Tot het zo ver is, moet de gemeente de zorgbedrijven streng controleren. En als daar aanleiding toe is, moet de gemeente zorgbedrijven direct onder verscherpt toezicht plaatsen."

De bezuiniging van € 150.000,- op de bibliotheek gaat niet door. Het SP-voorstel werd met een overgrote meerderheid van 26 stemmen voor en 3 stemmen tegen aangenomen. Het amendement, dat de SP samen met GroenLinks, PvdA, CDA en D66 verdedigde, staat dat er in plaats daarvan bezuinigd moet worden op Citymarketing, subsidie voor onderhoud van particuliere eigenaren van monumenten en gemeente-apps.

SP-fractievoorzitter Nils Müller: ‘Deze overwinning was onmogelijk geweest zonder de tomeloze inzet van al die bibliotheekmedewerkers, en al die Zutphenaren die hun handtekening hebben gezet voor het behoud van de bieb’.

Zutphen moet ongeveer 12 miljoen euro per jaar bezuinigen. Maandagavond 5 november stemde de gemeenteraad over een van de grootste bezuinigingsoperaties uit de geschiedenis van Zutphen. ‘We zijn blij dat we sluiting van de bibliotheek hebben weten te voorkomen. Tegelijkertijd maken we ons grote zorgen over de gevolgen van deze bezuinigingsoperatie’ aldus Müller.

‘Deze bezuinigingsoperatie is niet het idee van dit gemeentebestuur. We worden er toe gedwongen door de landelijke politiek in Den Haag. Zij hebben eerst zo’n 10 miljoen bezuinigd op jeugdzorg, maatschappelijke ondersteuning en werk. Daarna hebben ze de gemeente Zutphen er verantwoordelijk voor gemaakt.’