Poliflw

Enschede heeft perspectief nodig. Samen bouwen aan de toekomst door en uit de crisis. We moeten investeren in de stad om onze inwoners en ondernemers kansen te bieden. Na jaren van bezuinigingen is de rek er wel uit.

Er is stevig gelobbyd bij het Rijk om meer middelen voor de gemeenten vrij te maken in het Gemeentefonds. Dat lijkt nu eindelijk resultaat te krijgen, alhoewel het Rijk nog niet op alle punten duidelijkheid geeft, zolang er geen nieuwe regering is gevormd. Als wethouder vind ik het enorm belangrijk om de grote sociale en financiële uitdagingen aan te gaan en anticyclisch te investeren in de stad.

Te weinig middelen van het Rijk

De begroting van Enschede heeft een omvang van zo’n 750 miljoen Euro. Daar doet Enschede veel mee, heel veel. Tot 2020 werd bezuinigd om het gemeentelijk huishoudboekje op orde te krijgen. Dat was nodig als gevolg van de financiële crisis, maar vooral omdat het Rijk te weinig middelen beschikbaar stelde voor gemeenten. Dat betekende voor Enschede dat extra middelen werden ingezet in het sociale domein ten koste van het fysieke domein. Maar daar kan, zoals gezegd, verandering in komen.

Geen extra bezuinigingen

Het meerjarenbeleid wordt ieder jaar voor het zomerreces uitgestippeld in de zogenoemde Zomernota. Daarin geeft de Gemeenteraad de contouren aan voor de begroting die na het reces tot stand komt.

De Zomernota voor 2020 kreeg van mij de veelzeggende titel Coronanota. Een pandemie van deze omvang was ongekend. Voor mij stond vast dat we onze inwoners door de crisis zouden helpen. Geen nieuwe bezuinigingen en zoveel mogelijk de gevolgen beperken. De raad stemde in met het voorstel om geen verdere bezuinigingen door te voeren. Dat was een mooi moment: mijn eerste door de raad vastgestelde nota. Ook werd unaniem ingestemd met de motie Wederopbloei, waarbij een fonds werd gevormd om de veerkracht van de stad financieel te ondersteunen. Bij de begroting kon daar 600K euro voor worden vrijgemaakt.

Niemand wist wat de toekomst ons zou brengen en dat is in zekere zin nog steeds het geval. Toch tekenen zich inmiddels een aantal contouren af. Zo kwam het Rijk de belofte om de financiële gevolgen te compenseren ruimschoots na.

Investeren in de stad

Bij mij groeide het besef van de noodzaak om anticyclisch te investeren. In eerste instantie om het aantal banen dat zou verdwijnen te compenseren. Dat bracht mij tot het voorstel om te kijken in hoeverre het mogelijk zou zijn om projecten naar voren te halen, te versnellen, zodat er meer banen bij komen. Inmiddels is duidelijk dat ook de woningmarkt onder grote druk is komen te staan. Dat vraagt eveneens om investeringen. Al bij de begroting voor 2021 lukte het om de plannen voor Centrum Kwadraat mee te nemen, evenals het plan Rondkomen met je Inkomen. Daarmee wordt én in de fysieke kant én in de sociale ambitie van de stad geïnvesteerd.

Ook de Zomernota 2021, waarin een Investeringsagenda is opgenomen, is begin juli door de Raad aangenomen.

Het Gemeentefonds

Het Rijk heeft inmiddels een voorstel ontwikkeld om de financiële middelen, die aan de gemeenten worden toegerekend, op een nieuwe manier te berekenen: te herijken. Binnen de VNG (Vereniging Nederlandse Gemeenten) en de G40 (40 grootste gemeenten) voeren we gesprekken over de wijze waarop en de gevolgen voor onze stad. De discussie is nog niet afgerond. Toch zijn de signalen inmiddels positief te noemen.

Enorm tekort middelen jeugd

Een belangrijk punt hierbij is het structurele tekort op de middelen voor de jeugd. In 2015 heeft de decentralisatie van de uitvoering van de Jeugdwet plaatsgevonden terwijl de middelen met 40% gekort werden. Het was voorspelbaar dat daardoor een enorm knelpunt zou ontstaan. Inmiddels is berekend dat het landelijke tekort meer dan 1,5 miljard euro bedraagt. Er moest een arbitrage aan te pas komen om het Rijk in beweging te brengen. De demissionaire regering heeft nu voor 2022 de tekorten aan de middelen voor jeugd toegevoegd. Het gaat voor Enschede om een kleine 16 miljoen euro. Voor de invulling van de structurele middelen voor de jaren erna wordt gewacht op de nieuwe regering. Dat is uiterst ongelukkig voor alle gemeenten die in oktober de begroting voor 2022-2025 moeten indienen. Het maakt nogal verschil of structureel met een verhoging van 16 miljoen kan worden gerekend. De bezuinigingskramp ligt weer op de loer.

Stand van zaken herijking

Daarnaast speelt de herijking van het gemeentefonds. De afgelopen week is bekend geworden dat de nu gehanteerde berekening voor Enschede leidt tot een structurele verbetering van onze financiële positie. Het is nog niet definitief*, maar de nieuwe berekening komt uit op €46 per inwoner op jaarbasis erbij. Weliswaar gefaseerd ingevoerd, maar op basis hiervan zou vanaf 2023 2,5 miljoen, 2024 5 miljoen en 2025 7,5 miljoen voordeel gelden in onze begroting.

In dat geval komt er meer ruimte om én onze Investeringsagenda én onze voorzieningen op te pakken. En natuurlijk blijven we ook inzetten op het sociale domein. Zoals we dat de afgelopen jaren met overtuiging hebben gedaan.

*Eerdere herverdelingen leidden bij het definitieve resultaat uiteindelijk tot afwijkende cijfers.

Het bericht Wethouder Financiën in Coronatijd verscheen eerst op Enschede.

Maandag 29 maart was minister Van Engelshoven tijdens de online bijeenkomst ‘Lucht je hart’ in gesprek met studenten in Enschede over de impact van corona op studenten en om samen te bespreken wat perspectief kan bieden.

Studenten konden letterlijk hun hart luchten en gaven aan vooral last te hebben van hun algeheel welzijn veroorzaakt door sociale isolatie en of stress ten gevolge van de pandemie. Meer dan 80 procent van de studenten zegt ‘het gaat niet zo goed met me.’ en dat vinden wij zorgwekkend, maar niet verrassend. Tijdens de bijeenkomst werd duidelijk benoemd wat velen verwachtten, de studenten hebben sterk behoefte aan contact, om dingen buiten hun studie te doen. Sporten wordt aangedragen als goede manier om elkaar te zien en de campus biedt hier gelukkig veel faciliteiten voor. De Enschedese studenten hebben in tegenstelling tot in andere steden gelukkig veel buitenruimte tot hun beschikking, maar dan moet het wel een beetje goed weer zijn. Toch blijken er meer mogelijkheden te zijn en doen de onderwijs organisaties hun best de studenten tegemoet te komen. Er zijn buddy projecten vanuit de universiteit opgezet en meer studentenpsychologen of coaches aangesteld.

De studenten vinden de inzet echter nog niet voldoende. Een groot probleem blijft de beschikbaarheid van studentenpsychologen. Er was al veel behoefte aan, maar sinds de pandemie is deze alleen nog vergroot. Naast het aanbod ervaren veel studenten een drempel om zich te melden met klachten. Je kunt bij je huisarts of studiebegeleider aangeven wanneer het niet goed met je gaat en er wordt met klem aangeraden dit te doen, blijf vooral niet alleen op je kamer zitten!

Internationale studenten zitten vaak nog meer in een isolement maar lopen ook tegen financiële problemen aan. Er zijn wel maatregelen genomen door het kabinet. Alle studenten betalen volgend jaar de helft van het collegegeld en als je dit jaar afstudeert krijg je een kleine tegemoetkoming. “Het lost niet veel op, maar haalt wel iets van de druk af” aldus van Engelshoven. Een kleine groep studenten heeft het ondanks dit erg moeilijk, bijvoorbeeld door het wegvallen van een bijbaan of doordat zij als internationale student aan hoge kosten verbonden zijn.

Er is gelukkig ook iets positiefs te melden en er lijkt licht te zijn aan het eind van de tunnel. Er zijn 40 miljoen zelftesten gekocht voor het hoger onderwijs, de hoop is dat met dank aan deze testen iedereen vanaf eind april weer naar colleges kan. Op zijn minst 1 dag in de week. De zelftests zijn wel echt bedoeld om weer onderwijs te kunnen volgen. Studenten zien wel mogelijkheden, met zo’n test zou je toch weer veilig samen kunnen afspreken? Helaas valt dit nog niet binnen de huidige regels. Toch bieden de testen mogelijkheden en alleen de gedacht al aan een feestje samen biedt hoop en brengt een glimlach op ons gezicht. Binnenkort komt er een kalender met (test)activiteiten waar wij enorm naar uit kijken.

Studenten willen heel graag buiten activiteiten organiseren. Buiten sporten, culturele activiteiten, muziek maken of gewoon een gezellige bbq op 1,5 afstand. Maar studenten hebben ook heel veel behoefte aan samenwerken, zeker tijdens het werken aan de scriptie. Sparren met elkaar over studie onderwerpen wordt enorm gemist. Wanneer je alleen op je kamer zit komen de muren op je af, maar er zijn vaak meer mogelijkheden voor studieruimtes waar je anderen treft dan bekend is.

Dat brengt ons op het laatste punt: communicatie is belangrijk. Lang niet alle studenten zijn op de hoogte van wat er georganiseerd wordt of zelfs simpelweg van de geldende regels. Maar wees eerlijk, wie ziet door de bomen het bos nog? Werk aan de winkel dus, laat studenten weten wat er mogelijk is, wat ze mogen en biedt perspectief want met een beetje perspectief is het toch weer iets beter vol te houden. Een van de lichtpuntjes die benoemd werd is de komende kick-in. Deze zal anders zijn dan eerder, maar zeker de mogelijkheid bieden om elkaar te ontmoeten en de stad te leren kennen. Wethouder Nods ziet er al enorm naar uit en wij ook!

Het bericht In gesprek met studenten in corona tijd verscheen eerst op Enschede.

Na het vertrek van de directeur van Twente Airport in december vorig jaar kwam het bestuur van Twente Airport met de mededeling dat ze zich zouden gaan bezinnen op de toekomst, met de vraag: “Is een rol van onderhoudsluchthaven nog realistisch?” Inmiddels begint duidelijk te worden dat alle ballen op zo veel mogelijk vliegen worden gegooid. En dat is zeer onwenselijk, want we zwemmen er een peperdure fuik mee in, draaien Technology Base er de nek mee om en zetten de hekken open voor veel geluidsoverlast.

Vier pijlers

De kracht van Technology Base is dat het een unieke (als in: werkelijk nergens anders te vinden) locatie is om nieuwe producten en technologie te testen. Technology Base drijft in feite op vier pijlers: de Safety Campus, de bedrijven rond het thema High Tech Systems & Materials, drone-ontwikkelingen en de luchthaven. De kunst is om die vier verschillende pijlers in balans te houden.

Dat is tot op heden niet gelukt. De aflopen jaren is onder druk van de luchthaven een heel groot deel van alle inspanningen en geld naar plannen voor diezelfde luchthaven gegaan. Het was dus ook heel goed nieuws dat na het vertrek van de directeur van Twente Airport het bestuur van Technology Base aankondigde zich te willen bezinnen op de toekomst.

De fuik

Laten we eerst eens focussen op de financiële fuik waar we inzwemmen als we zo inzetten op alleen het vliegen:

Eerst moesten er extra opstelplaatsen voor vliegtuigen komen om te parkeren. Dat heeft geld gekost. Maar met alleen parkeerplekken ben je er niet. Want om de boel een beetje rendabel te krijgen, wil men een hangar, zodat toestellen ook onderhouden kunnen worden. Dat valt te begrijpen, want een toestel moet grondig worden nagekeken nadat het een tijd heeft stilgestaan. En als je iets aan onderhoud doet, kun je meteen meer onderhoudstaken op je nemen. Echter, om interessant te zijn voor marktpartijen om onderhoud te laten plegen, zul je wel de hele vloot moeten kunnen binnenhalen. Ook de hele grote jongens. Maar wat we weten uit het Lufthansa-debacle, is dat om echt grote toestellen te laten opstijgen, er moet worden geïnvesteerd in extra verharding van de bermen langs de baan en in nieuwe keerpunten op de uiteinden van de baan. En dat kost geld. Uiteraard zijn luchtvaartmaatschappijen alleen maar geïnteresseerd in onderhoud op Twente als ze dat strak en betrouwbaar ingepland kunnen krijgen. Dus zal er ook wat moeten worden gedaan aan de luchtverkeersleiding, want momenteel kan bij slecht zicht niet worden geland of opgestegen. Wederom een forse investering. Al jaren is bekend dat er niet gereserveerd is voor het groot onderhoud aan de baan wat er over een paar jaar aan zit te komen. Maar wie durft dat te weigeren als er al voor miljoenen in asfalt en beton is gaan zitten? Dus hup: nog een stukje verder de fuik in. Geluidsoverlast

Voor wie denkt dat we er dan wel zijn heeft het mis. Want uiteraard moet er dan ook een vertrekhal-met-restauratieve-voorzieningen komen, want anders komen de zakenmensen niet. En uiteraard is het dan nog niet afgelopen, want het is ook nodig om vrachtverkeer te laten komen, omdat zonder de extra vluchten de investeringen niet worden terugverdiend. Vrachtvluchten kenmerken zich door de oude herrietoestellen waarmee gevlogen wordt, op de meest onmogelijke tijden van de dag. Al die zaken vragen dan natuurlijk weer om extra investeringen in parkeergelegenheid en andere infrastructuur. Allemaal, in stapjes, vooraf op tafel te leggen door de gemeente en de provincie. Steeds verder de fuik inzwemmend.

Drones

Ondertussen vraagt dat vliegen steeds meer ruimte op Technology Base, waardoor bijvoorbeeld de drone-ontwikkelingen in de knel komen. Omdat ze op andere plekken in Nederland wel voet aan de grond krijgen, dreigen we hier die boot te missen. Zo koersen we af op een strop van tientallen miljoenen, terwijl we onderweg Technology Base de nek om hebben gedraaid.

Het bericht Stop de financiële fuik op Twente Airport verscheen eerst op Enschede.

Voorscheiden of nascheiden van afval, het blijft een bron van verhitte discussies. Dit keer komt de knuppel in het hoenderhok vanuit Haaksbergen, waar verschillende partijen alle Twentse gemeenten willen overhalen om over te stappen op nascheiding.

Een belangrijke vraag die we elkaar moeten stellen: “Welk probleem willen nu eigenlijk oplossen met nascheiding”?

Laten we beginnen met de constatering dat nascheiding niets anders is dan bronscheiding met meer zooi tussen herbruikbare materialen. In dat licht is een redenatie “Er is sprake van teveel vervuiling, laten we een oplossing kiezen waarbij we er nog meer vervuiling doorgooien” opmerkelijk.

Toch zijn er steeds weer mensen die aangeven dat nascheiding veel beter is dan bronscheiding. Dus moeten we iets beter kijken naar de gebruikte argumenten.

Te vies om te scheiden

Als het gaat om snel afkeuren van partijen (en daarom duur zou zijn), dan kunnen we rustig stellen dat de verwerker hier vooral contractueel-financiële argumenten voor heeft. Gesorteerd plastic levert momenteel heel weinig op, waardoor de verwerker een sterke prikkel kent om alles maar af te keuren, ook al is deze prima in staat een partij te sorteren. De werkelijkheid is dat verpakkingen die door bewoners aan de bron gescheiden zijn nog altijd van hogere kwaliteit zijn (en dus meer geld waard zijn) dan nagescheiden verpakkingen.

Bijplaatsingen

Daarnaast komen veel signalen voor nascheiding uit de anti-diftar-hoek. Uit deze hoek komt ook altijd het beeld dat het leeuwendeel van de bijplaatsingen het gevolg is van diftar. (Wat niet waar is, maar dat is een aparte discussie) Maar nascheiding en diftar hebben niet zo veel met elkaar te maken. Als het argument “Mensen willen niet betalen, dus ze zetten het ernaast” is, dan blijven ze dat doen als ze hun verpakkingen bij het restafval mogen doen. Nascheiden lost hier dus geen probleem op.

Te duur

Een ander kostenaspect is het ophalen van twee afvalstromen, de ‘oranje bak’ en de ‘grijze bak’. Dit is duurder dan alles bij elkaar gooien. Maar een erg groot verschil maakt dat niet, omdat de totale hoeveelheid afval hetzelfde blijft. Een vergelijking met andere gemeenten in Nederland laat zien dat er geen groot kostenverschil zit tussen voor- of nascheiden. Dus waar zit dan het vermeende voordeel?

Goedkoper geworden

In Enschede hebben we in 2017 diftar in combinatie met bronscheiding ingevoerd. Het resultaat daarvan is dat we gemiddeld ongeveer 10 euro per aansluiting goedkoper zijn geworden. Verder halen we sinds de invoering veel meer textiel, glas, papier en GFT op. En daarmee hebben we een grote stap gezet naar ons eigenlijke doel: het terugbrengen naar 50kg restafval in 2030 per inwoner per jaar.

Statiegeld

Tegelijk zijn er wel zaken aan het veranderen. Toen Enschede in 2015 koos voor diftar in combinatie met bronscheiding, was er nog geen sprake van statiegeld op kleine PET-flesjes of blik. Hoewel statiegeld op blik nog niet zeker is, lijkt statiegeld op kleine PET-flesjes nu toch echt ingvoerd te gaan worden. Daarmee verdwijnen er hoogwaardig en goed te recyclen verpakkingen uit de oranje bak. Ook zat er subsidie op het inzamelen van verpakkingen, wat inmiddels is omgezet naar een belasting op restafval. Daarmee wordt het steeds minder rendabel om de oranje bak ‘gratis’ te legen en ligt een discussie over een prijs voor een oranje bak op de loer.

Kennis

Omdat de afvalmarkt constant in beweging is, moeten we ook in Enschede blijven kijken wat de beste manier is om ons afval zo goed(koop) mogelijk te hergebruiken. Dat vraagt om kennis van zaken, niet om proefballonnetjes of zomaar iet beslissen.

Het bericht Nascheiden: voor welk probleem een oplossing? verscheen eerst op Enschede.

Het bericht Pak de kansen die duurzame energie ons biedt verscheen eerst op Enschede.

Toen ik op 29 mei vragen stelde over de luchtkwaliteit op school, deden sommigen daar lacherig over. Aerosolen, Maurice de Hond, nog niets aan de hand. Inmiddels, ruim een maand later, kwam het RIVM met het advies om toch naar die luchtkwaliteit van de schoolgebouwen te kijken. Dus stelde ik mijn vragen nog een keer (zie beneden). Met name wilde ik weten, of we een duidelijk beeld hebben van de stand van zaken op onze scholen.

Want maandag beginnen de scholen. Ouders, docenten en scholieren zijn terecht ongerust: je moet ventileren, maar hoe dan, als de ramen niet eens open kunnen? Voldoet dit dure ventilatiesysteem aan de corona eisen? En wat zijn die corona eisen eigenlijk? RIVM adviseert in ieder geval experts in te schakelen om naar de ventilatiesystemen te kijken, waar nodig bij te stellen en in sommige gevallen misschien te constateren dat de ventilatie niet voldoet. 

Nu is de luchtkwaliteit van scholen het ondergeschoven kindje van gemeentebestuur en schoolbesturen. Het zit namelijk zo: schoolbesturen zijn verantwoordelijk voor de bestaande gebouwen. Tenzij die gerenoveerd worden, want dan doet de gemeente mee, en ook de provincie en het rijk, met allerlei potjes. Nieuwbouw is voor kosten van de gemeente, maar de scholen moeten zelf de ventilatiesystemen onderhouden. Dat valt vaak duur uit en wordt dus soms achterwege gelaten. In ieder geval, de kennis en kunde die nodig zijn voor het onderhouden van die ventilatiesystemen zijn bij de gemeente te vinden.  Het College is dus het logisch aangewezen aanspreekpunt om verbeteringen aan te brengen.

De eisen aan luchtkwaliteit zijn sowieso niet indrukwekkend hoog, eerlijk gezegd. Ten minste sinds 2012 wordt er regelmatig gesproken over het slechte binnenklimaat van schoolgebouwen.  Daardoor neemt ziekteverzuim toe en verslechteren de schoolprestaties. Ieder jaar wordt daarover bericht en schoolbesturen en gemeente proberen ook samen aandacht te besteden  aan de luchtkwaliteit. Echter, wie zich verdiept in het Programma van Eisen Frisse Scholen, zal zien dat Klasse B als de norm wordt gezien (veel scholen voldoen daar niet aan). Daar hoort nagenoeg geen kwaliteitscontrole bij. Bovendien staan daarin zaken als legionella preventie. Niemand had toen van corona gehoord. Ook veel moderne ventilatiesystemen zijn gericht op duurzaamheid, dus vermindering van CO2 uitstoot en automatische regulering met sensoren enz. De ramen kunnen niet open. Dat schijnt nu juist problematisch te zijn. 

Bovendien is de pers vol met allerlei strijdige berichten, soms ronduit met paniekzaaierij. We zien ook dat men in omliggende landen toch andere maatregelen neemt. Logisch dat ouders en leerkrachten zich zorgen beginnen te maken. Is het wel veilig? Loop ik gevaar? Lopen mijn kinderen gevaar? Lopen oma en opa gevaar? 

Onderwijs is een grondrecht. De overheid heeft een plicht om zekerheid te geven over het veilige verloop van het onderwijsproces. Als eerste stap, door alle mogelijke risicopunten bij schoolgebouwen in kaart te brengen en  hierover duidelijk te communiceren. Als tweede stap, samen met schoolbesturen naar oplossingen zoeken. Eigenlijk had dat in de vakantie al kunnen gebeuren. 

Op de eerste schooldag zal die duidelijkheid in ieder geval niet komen. We verwachten op zeer korte termijn een reactie van de wethouder. Dit onderwerp is te belangrijk om te zeggen “dat zien we na de vakantie wel weer”.

Meer informatie:

Art. 35 vragen:

Is het College van plan, conform de nieuwe richtlijnen, wel een overzicht te maken van de gebouwen met onvoldoende luchtkwaliteit? Is het College van plan om maatregelen te nemen, al dan niet in samenwerking met schoolbesturen, om het problematische “binnenmilieu van bestaande gebouwen’ aan te pakken en veiligheid te waarborgen? Is her College van plan, conform de richtlijnen, om advies in te winnen van een onafhankelijk expert over de ventilatiesystemen en met name over het gebruik hiervan? Is het College van plan om op gepaste manier de burgers van Enschede te informeren over de veiligheid en de luchtkwaliteit van schoolgebouwen?

Veilige luchtkwaliteit school: het college is aan zet

Het bericht Veilige luchtkwaliteit school: het college is aan zet verscheen eerst op Enschede.

De Museumfabriek wil het museumpand kopen en vraagt daarom de gemeente om een garantstelling van drie miljoen. D66-raadslid Vic van Dijk heeft zijn best gedaan de besluitvorming in goede banen te leiden. De raad moet immers op basis van een degelijke en volledige onderbouwing een besluit nemen.

Rommelige vraag om garantstelling Museumfabriek

“Beste raad, wilt u met spoed een garantstelling van drie miljoen afgeven voor de Museumfabriek?” vroeg het college (samengevat) eind mei 2020 aan de gemeenteraad van Enschede. Gezien de spoed heeft de stedelijke commissie meteen op 8 juni 2020 hierover vergaderd. Bij D66 zagen we in de stukken dat zaken ontbraken en we hadden veel vragen en twijfels. Waarom nu deze spoed middenin de coronacrisis? Het las allemaal té rooskleurig en enthousiast. Wij konden de (financiële) risico’s voor de gemeente niet goed inschatten. De CDA-fractie zat op dezelfde lijn en de rest van de commissie sloot zich bij ons aan. Behalve de VVD dan, de partij van cultuurwethouder Diepemaat.

Dat gaf geen fraai gezicht. Wethouder Diepemaat slaagde er die avond niet in de commissie te overtuigen. Sterker nog, zijn verhaal was dusdanig gepolijst dat het een averechts effect leek te hebben op de commissieleden. Niemand schoot iets op met deze verwarring. Iedereen wil het beste voor de Museumfabriek. Want de Museumfabriek levert hartstikke goed werk, dat was de discussie niet. Maar de tijd voor de garantstelling tikte wel weg.

Die avond kwamen we er niet uit. Wat nu? Ik probeerde de boel te redden door een contra-expertise voor te stellen. Bijna alle commissieleden vonden het een goed idee om een onafhankelijk expert het voorstel inhoudelijk te laten doorlichten en de raad van een advies te voorzien.

Onderbouwing verstevigen met contra-expertise

Nu kun je zoiets voorstellen in de raad, maar dat betekent dan wel dat je aan de bak mag. Gelukkig hielpen de raadsgriffie, Ayfer Koç (CDA) en Rachel Denneboom (VVD) mee. Door snel te schakelen (daar blijkt videovergaderen dan heel handig voor) hadden we die week nog een opdracht voor de contra-expertise uitgezet. Ook de wethouder schakelde met zijn ambtenaren meteen bij.

Petje af voor hen! Het is natuurlijk niet leuk als je voorstel in een stedelijke commissie aan flarden wordt geschoten. Respect dan ook dat zij daarna op passende wijze mee hebben gewerkt aan de contra-expertise. Een heleboel gegevens moesten immers naar de contra-expert. Een ambtenaar zei het heel mooi: “Ik wil dat jullie [de raad] de gegevens en expertise aangereikt krijgen waardoor je zelf een goed oordeel kunt vormen waar je zelf ook echt van overtuigd bent.” Spijker op de kop, dat was nu precies wat we met de contra-expertise wilden bereiken.

Raad zet licht op groen voor drie miljoen

En zo geschiedde. De contra-expertise is snel opgesteld. En deze was heel duidelijk. De contra-expertise vulde mooi alle gaten die wij nog zagen in. Zo is bijvoorbeeld het ontbrekende koopcontract ingezien door de contra-expert. Nu had de raad een onafhankelijk advies in handen. Hierin staat (in mijn woorden) dat het een financieel verstandige beslissing is om de garantstelling te verlenen. De kosten voor het museum gaan omlaag, en de risico’s voor de gemeente zijn acceptabel.

In de tussentijd had ik zelf ook nog navraag gedaan naar de ontwikkeling van musea als gevolg van corona. Het antwoord kwam overeen met de contra-expertise. Ook al zitten we in een bijzondere situatie met COVID-19, het is niet de verwachting dat je geen pand meer nodig zult hebben voor een museale collectie als die van de Museumfabriek. Dit alles maakte dat de raad op 30 juni 2020 het licht op groen heeft gezet voor 3 miljoen.

Voortaan vaker een contra-expertise naar de raad?

Dit is niet de eerste keer dat de raad bij de eerste bespreking veel vragen en twijfels heeft over een ingewikkeld dossier. De raad behandelt ook wel vaker garantstellingen. Denk bijvoorbeeld aan de garantstelling voor FC Twente. Daar was een contra-expertise al door het college bij de stukken gevoegd. Wellicht is het verstandig dat het college voortaan bij grotere voorstellen met ingewikkelde inhoudelijke aspecten zelf een contra-expertise aanlevert. Dat kan de oordeelsvorming van de raad ten goede komen. U ziet, ook in het gemeentebestuur leren we al doende.

Het bericht Raad regelt contra-expertise over drie miljoen Museumfabriek verscheen eerst op Enschede.

De gemeenteraad van Enschede wil met ondermeer houtwallen en houtsingels de natuur in het landelijk gebied behouden en ontwikkelen. D66-raadslid Vic van Dijk had dit in een amendement voorgesteld. De raad stemde unaniem voor.

College gaat Visie landelijk gebied schrijven

Het college van burgemeester en wethouders had een “nota van uitgangspunten” (NvU) geschreven. De wethouder maakt hiermee aan de raad duidelijk hoe hij de “Visie landelijk gebied” wil gaan schrijven. Die visie bevat straks keuzes over de inrichting van Enschede buiten de bebouwde kom. Anders gezegd, de gemeenteraad geeft met de Nota van uitgangspunten visie landelijk gebied een uitgebreide opdracht aan de wethouder om een Visie landelijk gebied te schrijven. Omdat de uitgangspunten nogal ingewikkeld opgeschreven waren, hebben we de wethouder om een samenvatting van de NvU gevraagd. Dit heeft de wethouder werkelijk keurig gedaan.

Keuzes maken is moeilijk en dat komt nog

In de Nota van uitgangspunten visie landelijk gebied staan alle dingen die we belangrijk vinden aan het buitengebied van Enschede. De wethouder heeft netjes gesproken met boeren, burgers én buitenlui. Maar ook met natuurorganisaties, landschapsorganisaties en buurtkringen. In de stedelijke commissie hebben mijn politieke collega’s en ik ook veel gezegd. Maar hoe chocolade te maken van al deze uitgangspunten en wensen? Uiteindelijk moet de raad een duidelijke, korte Visie landelijk gebied vaststellen. Je kunt niet alles doen, en je hebt maar beperkt geld en tijd. Natuurlijk willen we allemaal een mooi landschap in het landelijk gebied, met veel natuur én met veel ruimte voor boeren. En ook willen we nog recreëren, sporten en wonen.

Niet bouwen in buitengebied

De Visie landelijk gebied moet straks keuzes maken. Nu al is één van de uitgangspunten dat we niet meer gaan bouwen in het landelijk gebied. Tenzij, misschien in heel uitzonderlijke gevallen, bij wijze van experiment. D66 is hier zeer kritisch op.

Kringlooplandbouw

Uitgangspunt is ook dat we de boeren willen helpen met de toekomst. De toekomst is kringlooplandbouw. Maar hoe gaan we als gemeente zonder geld helpen? Of halen we slim geld vanuit de Europese Unie bijvoorbeeld? En de gemeente kan helpen bij het herverdelen van de gronden.

D66 voegt natuur, biodiversiteit en houtwallen toe aan het buitengebied

Ik vond dat de tekst over de uitgangspunten nogal gericht was op de boeren, de bewoners van het buitengebied en de mensen die hier willen bouwen. Ik miste de nadrukkelijke aandacht voor de natuur. De natuur raakte een beetje onder andere onderdelen verstopt. Terwijl Natuur op zichzelf aandacht verdient. Dus heb ik een amendement geschreven dat de volgende tekst toevoegt aan de Nota van uitgangspunten visie landelijk gebied:

“Behoud en ontwikkeling van natuur is een uitgangspunt dat op zichzelf staat en in de Visie landelijk gebied wordt uitgewerkt. In de visie legt het college vast hoe het netwerk van natuurgebieden (bijvoorbeeld EHS/Natura2000/NNN) in Enschede wordt voltooid. Het college werkt maatregelen uit om de biodiversiteit te bevorderen. Een netwerk van houtwallen en houtsingels behoort ook tot de af te wegen maatregelen.”

Een goede biodiversiteit is een garantie voor een gezonde toekomst voor ons allemaal. Daarom moeten we kijken hoe biodiversiteit bevorderd kan worden. Houtwallen en houtsingels waren ooit een kenmerkend onderdeel van het Twentse coulissenlandschap. Nu moeten we de enkele houtwallen behouden en voor meer houtwallen zorgen. Dit gaat natuurlijk niet zomaar. Houtwallen gaan ten koste van bijvoorbeeld landbouwgrond. Maar wij allemaal, ook de boeren, krijgen hier een betere natuur voor terug. En dat helpt ook weer de landbouw.

Met GroenLinks voorop nam de raad mijn amendement unaniem aan! Daarmee is het nu niet allemaal geregeld, want we zullen in de visie keuzes moeten maken en je kunt nooit alles kiezen. Maar dit is een mooi begin om de natuur volwaardig mee te nemen in de visievorming.

Licht en donker: visie op kunstverlichting

Ik zie in het landelijk gebied nogal eens lantaarnpalen of andere kunstverlichting. Sommige kunstverlichting is echt nodig, bijvoorbeeld op een gevaarlijke kruising. Andere kunstverlichting is niet nodig in het buitengebied. We houden het landelijk gebied ’s nachts graag natuurlijk donker. Ook particulieren hebben soms lampen die onnodig fel zijn of onnodig lang aan staan. Daarom heb ik het college gevraagd in de Visie landelijk gebied met een visie op kunstverlichting te komen. Lichtvervuiling is immers ook een bedreiging voor de natuur en niet mooi. Het college had hier nog niet aan gedacht en was blij met de suggestie. Licht & donker komen dus nog terug in de visie!

Waarderingskaart landelijk gebied Enschede

Het college had een prachtige Waarderingskaart van het landelijk gebied rondom Enschede laten maken door H+N+S Landschapsarchitecten. Ik bekeek de deelkaart van Twekkelo omdat ik Twekkelo goed ken. Ik zag toen een fout. Een fout, waardoor mensen kunnen denken dat “Veldontginning 2” in Twekkelo een hoge status heeft, terwijl het de laagste status heeft gekregen van H+N+S. Het college antwoordde me dat de Waarderingskaart nog meer fouten bevat. Deze kaart hebben we dan ook niet vastgesteld. Het college laat zo snel mogelijk een nieuwe waarderingskaart maken.

In gesprek over de visie

Ik heb het college gewezen op het goede proces dat de gemeente Hengelo heeft doorlopen om een visie op het Hengelose buitengebied te maken. Het was super gaaf dat Hengelo alle inwoners van Twekkelo uitnodigde om mee te denken, ook de inwoners die in Enschede wonen. Ik heb wethouder Jurgen van Houdt dan ook aangeraden goed samen te werken met Hengelo. We delen immers delen van ons buitengebied met Hengelo. De visie van Hengelo ziet er goed en duidelijk uit. Laat Enschede maar de goede (gang van) zaken van Hengelo overnemen.

Ongetwijfeld gaan nog een paar sessies plaatsvinden voordat het college de Enschedese Visie landelijk gebied af heeft. Benadert u mij of de wethouder alstublieft wanneer u ideeën of een mening heeft.

Het bericht Natuur ontwikkelen met houtwallen in landelijk gebied verscheen eerst op Enschede.

Hoewel nog niet geheel duidelijk is wat de totale omvang gaat zijn, laten de huidige tussenrapportage en de economische voorspellingen niet veel goeds zien: ook de komende jaren gaan voor Enschede financieel geen vetpot zijn. Dus na jaren van bezuinigen, zullen we de komende jaren … moeten bezuinigen.

Zelf de trendbreuk forceren

Net als voorgaande jaren kunnen we ervoor kiezen om de steeds ingewikkelder wordende legpuzzel van de bezuinigingen te maken en net als voorgaande jaren kunnen we daarbij ons rituele beklag doen over de rol die Den Haag hierin speelt. Maar bedenk goed: de enige manier om niet nog eens jaar na jaar de discussie te voeren die we hier al jaren voeren over weer extra bezuinigingen, is om structureel te breken met wat we tot op heden aan het doen zijn. Want Den Haag gaat ons niet de benodigde middelen geven en Den Haag is niet de oorzaak van veel lokale ontwikkelingen. Wij zullen hier zelf het lef moeten tonen een trendbreuk te forceren.

Als we kijken naar de demografische ontwikkelingen, onderstrepen die de noodzaak om een trendbreuk te forceren: we houden moeilijk talent vast, de beroepsbevolking wordt kleiner en ondanks alle inspanningen lopen we de achterstanden op sociaal terrein niet in op de rest van Nederland. Kortom: bij ongewijzigd beleid worden onze problemen groter en niet kleiner de komende jaren.

Verdiencapaciteit van morgen

Zo’n trendbreuk realiseer je door de begroting in het teken te zetten van de verdiencapaciteit van morgen. Dat is het belangrijkste kader wat D66 het college mee wil geven.

Die verdiencapaciteit is maximaal uit te nutten als: • Iedereen de beste kansen kan krijgen • Werk wordt gecreëerd in die sectoren waar het geld van de toekomst verdiend kan worden.

Om met dat laatste te beginnen: Het is een cliché, maar als overheid creëer je geen banen, dat doen bedrijven. Maar als overheid creëer je wel de randvoorwaarden voor bedrijven om zich hier te vestigen en om hier te kunnen groeien. Daarom moeten we onze inspanningen op het Kennispark en Technology Base vasthouden en waar mogelijk intensiveren. Want daar zetten we in op de sectoren waar nu en de komende decennia de grootste economische kansen liggen.

Kansengelijkheid

Vorig jaar sprak ik over de problematiek die van generatie op generatie wordt doorgegeven. Nou: die verdwijnt niet door alleen te bezuinigen. Daarom hebben we toen de motie ‘Trendbreuk Kansengelijkheid’ ingediend. Met als doel bij deze Zomernota en de komende begroting deze trendbreuk in te kunnen zetten.

Daarin riepen we op “Een strategie uit te werken om deze kansengelijkheid te realiseren en Hierbij maatregelen voor te stellen om die strategie te kunnen realiseren, waarbij er geen maatregel onbespreekbaar mag zijn”.

Tijdens het randprogramma over Kansengelijkheid werden een aantal te starten maatregelen genoemd: deelname Gelijke Kansen Alliantie, Zomerscholen en maatregelen rond Kansrijke Start. Wat D66 betreft zijn dit allemaal goede voorbeelden van wat we moeten doen. Maar wat ons betreft moeten we veel meer doen.

Zo kwam in datzelfde randprogramma naar voren dat het basisonderwijs relatief goed in staat was de Coronacrisis op te vangen, maar dat dat niet gold voor het MBO: het blijkt moeilijk contact te houden met de ouders, het praktijkonderwijs kon moeilijk doorgang vinden, met achterstanden tot gevolg en het vinden of vasthouden van stageplaatsen is een groot probleem.

Hier dreigt een verloren generatie te ontstaan. Net nu, terwijl we weten dat we over enkele jaren zo veel goed opgeleide MBO’ers nodig hebben, staan het onderwijs EN het perspectief op een baan op korte termijn onder grote druk. Dat mogen we niet accepteren.

Voorbeelden

Daarom wil D66 een actieplan MBO. Zoals we een LEA hebben voor het primair onderwijs, willen we dit ook voor het MBO. Uiteraard op Twentse schaal waar nodig. Maar laat Enschede dat trekken. En willen we dat het college studenten en scholen meer gaat helpen bij het vinden van stageplaatsen.

Als gevolg van onder-advisering eindigt 1 op 10 Enschedese kinderen op lager schoolniveau dan wat past bij het kind. En onder-advisering komt meer voor bij kinderen van allochtone komaf en bij kinderen van arme ouders. Dit is een typisch voorbeeld van kansenongelijkheid. Ook hier kunnen we als gemeente scholen bijstaan.

Iedereen in deze raad zou het verhaal van de VMBO-school Melanchthon Kralingen moeten kennen. Over hoe in enkele jaren deze school opklom van zeer zwakke school tot een excellente school. Gelukkig kennen we in Enschede geen zeer zwakke scholen. Maar aan de andere kant: als een zeer zwakke school kan opklimmen tot excellent, dan moeten al onze scholen dat dus ook kunnen. Om met hun motto te spreken: Geloven dat het wèl kan!

Wat in de hele reeks Kansengelijkheid nog niet aan bod is geweest, maar wat ons betreft niet mag ontbreken: aandacht voor elke individu in de ‘kaartenbakken’ van het UWV en de bijstand. Want hoewel het hier niet om kinderen gaat, laten we ook hier kansen liggen.

We zouden het college met klem op willen roepen om kansengelijkheid en de verdiencapaciteit van morgen als leidend principe voor de gehele begroting te hanteren.

Het bericht Bijdrage Coronanota – Zomernota 2020 verscheen eerst op Enschede.

We spreken met Jeroen Jansen en Wilma Quak. Jeroen richtte in 2015 met een groep gelijkgestemden de coöperatie Enschede Energie op, een initiatief voor en door Enschedeërs dat zich inzet voor de verduurzaming van Enschede én voor het aanbieden van goedkope stroom. En Enschede Energie doet het goed: 350 leden hebben zich al bij de coöperatie aangesloten, waaronder Wilma.

Het vijfde zonne-energieproject is net gerealiseerd en dit jaar staan er meerdere nieuwe projecten op de planning. Na een mooie carrière als planoloog, blijft deze betrokken Enschedeër zich ook na zijn pensioen inzetten voor zijn stad en de toekomst van de volgende generaties. We spreken Jeroen via Zoom om meer te weten over wat hem drijft en hoe hij ertoe gekomen is zelf een energiebedrijf op te richten.

Wat bracht je ertoe je in te zetten voor de verduurzaming van Enschede?

Jeroen: “Nou, dat is heel simpel. Die klimaatverandering is zo giga, zo enorm, je voelt je daar enorm machteloos in. “Ik wilde zelf altijd al zonnepanelen, toen ik werkte had ik er die tijd niet voor om het uit te zoeken. Toen ik stopte, ben ik het gaan uitzoeken, omdat ik er eindelijk de rust en de tijd voor had. Ik geloof in de kracht van de samenleving, probeer bij te dragen, wat je bij kan dragen en doe wat je kunt doen. Ik kan er niet voor zorgen dat het in de Botlek beter wordt, maar ik vind dat je voor je kinderen datgeen moet doen wat binnen je vermogen ligt om bij te dragen aan een beter land.” Wilma: “Als je plaatselijk iets kan doen, moet je het niet laten. Het begint hier. En ik denk dat de energietransitie eigenlijk niet snel genoeg gaat.” Jeroen: “Het heeft natuurlijk ook met dat vak van mij te maken. Planologie is altijd toekomstgericht en lange termijn. Ik ben altijd bezig geweest met “wat is er nodig op de lange termijn”. En dit is op de lange termijn nodig. Ik wil mijn steentje bijdragen om deze wereld iets beter te maken. Dat proberen te doen wat ik samen met anderen kan doen. Gewoon lokaal, klein clubje, enthousiast maken, steentje in de vijver en hopen dat de rimpels steeds groter worden en hopen dat dit uiteindelijk golven worden, die substantieel bijdragen.”

Waarom is Enschede Energie opgericht?

Jeroen: “Met een dubbele doelstelling: a) Enschede duurzaam maken op alle geëigende manieren en b) de inwoners zo goedkoop mogelijke energie leveren. En het is een coöperatie geworden, omdat we vinden dat je dicht bij de inwoners moet staan en een persoonlijke band moet kunnen hebben. Het moet voelbaar zijn. Vandaar heten we ook Enschede Energie, niet Twente Energie, Enschede Energie.” Wilma voegt toe: “Bij grote organisaties als Vattenfall en Eneco gaat het over de belangen van de grote multinationals. Als je gaat uitrekenen wat je als plaatselijke energiecoöperatie kan betekenen, is dat gigantisch. We hebben een concurrerende prijs en als er winst gemaakt wordt, dan wordt deze niet weggesluisd naar Duitsland, Zweden of nog verder weg, maar het blijft hier plaatselijk. Dus kunnen we meer doen, nog meer energieprojecten.”

Hoe werkt dat, zelf een energiebedrijf oprichten?

Jeroen: “Ik ben gaan rondkijken en heb wat andere gelijkgestemde zielen gevonden. Onder andere een ICT-ondernemer, echt een ondernemer, dus die nam weer hele andere vaardigheden mee. En het duurde niet zo lang tot we een accountant tegenkwamen, die nam enorm veel kennis van financiën en van de juridische constructies mee. En inmiddels hebben we ook een oud stadsdeelcoördinator erbij, die heeft veel kennis. Wij zijn hard aan de slag gegaan, want we moesten van alles leren, wij wisten ook niets van energie, maar waren wel enthousiast.”

Een lidmaatschap bij Enschede Energie kost 10 euro per jaar en is mogelijk voor alle inwoners van Enschede. Wat levert dit lidmaatschap op?

Jeroen: “Het levert je een paar dingen op: het levert je een goed gevoel op, want je ondersteunt een duurzaam clubje. Dat is 1. En je draagt concreter bij aan de verduurzaming van je gemeente. Maar het levert je ook financieel wat op: namelijk korting op je energierekening. De postcoderoosregeling is het project waarbij de leden 4 cent korting op hun energie krijgen per kwh. Daarmee geef je 100 tot 150 euro, als je heel veel stroom verbruikt 200 euro, per jaar terug ten opzichte van wat het je kost je bij Essent aangesloten bent, uitgaande van groene stroom. En voor een modaal gezin is 150 euro per jaar toch een interessant bedrag elk jaar weer opnieuw. En voor investeerders levert het een goed rentepercentage op, je verdient wat meer dan bij de bank, 5% in plaats van 0,01%, dus dat is riante uitkering.”

Bovendien vertelt Jeroen erbij, als je risicodragend wilt investeren, is zelfs 10% rendement mogelijk.

Wilma: “Ik heb gewoon een uitstekende provider, die ook nog eens maatschappelijk impact heeft. Ik vind het heel belangrijk dat al mijn energie groene energie is. Het gas wordt gecompenseerd en de elektriciteit komt van de zonnepanelen, die op Twence en op andere daken liggen. Dat vind ik een mooi idee.”

Het is duidelijk, dat er veel bezorgdheid bestaat bij bewoners van het buitengebied ten opzichte van behoud van het landschap en zorgen over het voortbestaan van de agrarische sector. Wat denk je dat Enschede Energie kan doen voor deze Enschedeërs?

Jeroen: “Als je win-win situaties kan creëren, ook financieel, dan heb je een interessant perspectief voor boeren. Aan een zonneveld verdien je zo’n 15 jaar 3000 euro. Ik snap wel dat je naar Den Haag gaat als je geen perspectief hebt. Maar zo krijg je weer een perspectief. Ik ben er een groot voorstander van dat wij weer perspectief kunnen bieden.”

Jeroen straalt als hij vertelt: “Kijk de panelen zijn over 25 jaar weg, misschien al wel eerder en dan blijft er een mooi houtwalletje over, wat bijdraagt aan een betere natuur en een betere diversiteit voor alle beestjes en planten. Dan lopen er egels en konijnen en zitten er vogels in en Joost mag weten wat en dan begint het weer op het landschap te lijken, wat er vroeger altijd was. En over 25, misschien over 15 jaar hebben we misschien al wel hele andere manieren om duurzame energie op te wekken, daar ben ik van overtuigd. Dit is een tijdelijke situatie.”

Welke ambities heeft Enschede Energie voor de toekomst?

Jeroen: “Onze ambitie is dat de helft van de duurzame zonne-energie, die opgewekt kan worden, door ons wordt opgewekt. En dat we daarna doorgaan met opslagsystemen. Ikzelf droom altijd van bijvoorbeeld collectieve elektrische deelauto’s, dus een lokaal systeem met elektrische deelauto’s, in Lochem is dat al. Er zijn op energiegebied meer dingen, die je collectief kan doen. Dan zouden we veel principiëler willen bijdragen aan een duurzame stad Enschede. Aan bijvoorbeeld een stad waar binnen het singeltracé geen brandstofmotoren voorkomen, maar alleen duurzame motoren.” “Ook op windenergie hebben wij ambities. 1 windmolen is 8 of 9 hectare zonneveld, zo simpel is het. Dus als je tegen zonnevelden bent, zou een windmolen een uitkomst kunnen zijn.”

“We doen dit gratis en voor niks, ik verdien er niks aan, het kost me alleen maar geld in tijd” vertelt Jeroen. Maar toen hij 6 jaar geleden als burger opgeroepen werd door de gemeente om actief te worden, deed hij dat. En, voegt Wilma toe: “Word lid! Ook al is het maar een druppel in de vijver, hoe meer mensen meedoen, hoe groter het verschil is dat we kunnen maken.”

Het bericht Interview: Enschede Energie wil win-win situaties voor de stad verscheen eerst op Enschede.