Poliflw

In Nederland verdienen criminelen per jaar tussen de 15 en 20 miljard euro. De Nederlandse overheid weet van dat gigantische bedrag slechts 77 miljoen euro af te pakken en terug te geven aan de samenleving. 'Dat is ronduit bedroevend en niet uit te leggen aan al die mensen die zich wel netjes aan de wet houden', aldus Michiel van Nispen, woordvoerder Justitie. Hij eist dan ook actie van het Kabinet om meer misdaadgeld af te pakken.

Al jaren vraagt de SP aandacht voor het afpakken van geld dat verdiend is door criminele activiteiten. Van Nispen: 'Als we georganiseerde criminaliteit een halt toe willen roepen dan moeten we criminelen raken waar het pijn doet: in hun portemonnee. Het kabinet zou er goed aan doen fors meer te investeren in het afpakken van crimineel vermogen.'

De Nederlandse samenleving wordt nu elk jaar voor minstens 15 miljard euro bestolen door criminelen. 'We laten nu miljarden liggen bij criminelen. Dat is niet alleen onrechtvaardig maar dat geld is hard nodig voor onze publieke sector: zorg, onderwijs en veiligheid.'

Minister Ferd Grapperhaus van Justitie en Veiligheid wil meer gebruikmaken van zelfonderzoek. Hierbij laat het verdachte bedrijf de veronderstelde fraude of corruptie onderzoeken door advocaten die door het bedrijf zelf zijn ingehuurd. Hun onderzoeksrapport wordt overhandigd aan het Openbaar Ministerie (OM), dat daarop een eventuele vervolging en afdoening baseert. Zo ligt het risico op de loer dat het OM zich baseert op partijdig en zelfs misleidend onderzoek.

Fraudezaken zijn complex en de opsporingsdiensten en het OM hebben beperkte onderzoekscapaciteit. Door het leeuwendeel van het onderzoek bij een door de verdachte ingehuurde advocaat neer te leggen, hoopt Grapperhaus op ‘efficiencyvoordelen’. Ook advocatenkantoren spinnen hier garen bij. Er is immers veel geld gemoeid met deze uit de Angelsaksische wereld overgewaaide trend.

Het is goed dat fraude en corruptie worden opgespoord en vervolgd. Het is ook positief als bedrijven zelf schoon schip willen maken. Maar bij zelfonderzoek door advocaten zijn kritische kanttekeningen te plaatsen. Advocaten zijn immers bij wet verplicht om te handelen in het belang van hun cliënt en dienen daarom partijdig te zijn. Dit maakt hun rol moeilijk verenigbaar met die van onafhankelijk, objectief onderzoeker. Als de bedrijfstop wetenschap had van fraude, kan van een advocaat niet worden verwacht dat hij hierop de nadruk legt in het zelfonderzoeksrapport. Bovendien leidt een al te kritische blik op de opdrachtgever misschien niet tot een vervolgopdracht.

Grapperhaus meent dat het tuchtrecht genoeg garanties biedt. Maar het  tuchtrecht bevat hiervoor geen specifieke bepalingen. De enige concrete bescherming is het verbod voor advocaten om onjuiste informatie te verstrekken. Maar het tuchtrecht verbiedt de advocaat niet om feiten te verzwijgen, af te zwakken, of derden verdacht te maken. Bovendien mogen advocaten zich beroepen op hun verschoningsrecht en weigeren om nadere toelichting te geven over het onderzoeksverloop. Dit alles staat de controle van de betrouwbaarheid in de weg. Bovendien lijkt het tuchtrecht niet altijd even effectief. Procedures kunnen lang voortslepen.

De risico’s van zelfonderzoek blijken uit de praktijk. In een strafzaak tegen accountantskantoor Baker Tilly wees het OM op basis van zelfonderzoek van Baker Tilly een ondernemer aan als verdachte. Een misleidende feitenselectie in het rapport gaf het beeld dat de ondernemer bewust aanstuurde op belastingontduiking. Het zelfonderzoek wees ook een enkele fiscaal adviseur van Baker Tilly als zondebok aan, de rest van het bedrijf bleef buiten schot. Maar in een civiele zaak aangespannen door de ondernemer kwam boven dat binnen Baker Tilly de illegale constructie in detail was besproken in een genotuleerde vergadering. De inhoud van deze notulen was door de advocaten uit het rapport weggelaten. Het toont hoe het OM kan worden misleid. En hoe frauderende bedrijven hun straf grotendeels kunnen proberen te ontlopen door derden voor de bus te gooien.

Grapperhaus reageert laconiek op deze kwetsbaarheden. De fiscale opsporingsdienst Fiod toetst het zelfonderzoek immers op betrouwbaarheid en kan kiezen voor vervolgonderzoek, met het zelfonderzoek als bron. Zo loopt het OM echter het risico dat wordt voortgebouwd op een ondeugdelijk fundament, waarin ernstige feiten zijn verzwegen of afgezwakt. Bovendien is de vraag hoe zinvol die werkwijze echt is. Als FIOD en OM het werk van de advocaat immers moeten overdoen, verdwijnen immers de gehoopte ‘ efficiencyvoordelen’. Maar als ze dat werk niet overdoen is het zelfonderzoek mogelijk niet betrouwbaar genoeg om stellige conclusies aan te verbinden. De minister zou dit onder ogen moeten zien.

Het inschakelen van advocaten door verdachte bedrijven vereist een serieuze politieke discussie. Het is te makkelijk om enkel te verwijzen naar het tuchtrecht. Het belang van echte waarheidsvinding, transparantie en controleerbaarheid is onmiskenbaar. Daarom dient de minister van Justitie eerst serieus te onderzoeken of er waarborgen denkbaar zijn waaronder zelfonderzoek door advocaten verantwoord is. Ook moet hij werk maken van uitbreiding van de capaciteit van OM en opsporingsdiensten, om fraude en corruptie bij bedrijven goed te onderzoeken. Dan is er ook minder noodzaak dit belangrijke werk uit te besteden.

Michiel van Nispen (SP)

Maarten Groothuizen (D66)

Deze tekst verscheen ook in het Financiële Dagblad op 10-06-2020

CDA en SP willen dat er meer grip komt op de draaideurfraudeur bij faillissementen. Beide partijen dienen samen een notitie in maandag 11 mei die zij voorleggen aan minister Dekker van rechtsbescherming.

SP-Kamerlid Michiel van Nispen: 'Bedrog bij bankroet maakt veel slachtoffers en veel schade. Het tast ook het vertrouwen in het rechtsverkeer aan. Alle reden om dit grondiger en effectiever aan te gaan pakken. Misdaad mag niet lonen.'

CDA-Kamerlid Chris van Dam: 'Faillissementsfraude is een hardnekkige vorm van fraude met grote financiële en maatschappelijk schade. Schuldeisers die uiteindelijk naar hun geld kunnen fluiten omdat de boedel is leeg getrokken voelen zich machteloos. Daar toe doen wij een aantal concrete voorstellen dat aan te pakken.'

In 2016 kwam het CBS tot conclusie dat bij 1/3de van de faillissementen sprake is van een vorm van fraude. Dat komt neer op bijna 1000 fraudefaillissementen per jaar. Het OM schatte de waarde op 1 miljard tot 1.7 miljard per jaar. In 2018 lag het aantal faillissementen dat betrokken was bij een strafrechtelijk onderzoek op 181.

Het CDA en de SP concluderen dat er nog steeds veel fraudeurs hiermee de dans ontspringen. Dat moet worden aangepakt:

Zet in op persoonsgerichte aanpak van faillissementsfraudeurs.

Verbeteren van samenwerking tussen de verschillende diensten, die nu nog te versnipperd is.

Verruiming garantstellingsregeling curatoren.

Veiligheid waarborgen van curatoren.

Jarenlang is de Tweede Kamer niet, verkeerd en onvolledig geïnformeerd over burgerdoden bij bombardementen in Irak. Eerder werd al bekend dat er 70 burgerdoden zijn gevallen bij een Nederlands bombardement in Hawija in Irak. SP-Kamerlid Sadet Karabulut: ‘Van meet af aan hebben wij aangedrongen op openheid over burgerslachtoffers. Zowel in 2015 als in 2018 hebben we gevraagd naar Nederlandse betrokkenheid bij burgerslachtoffers in Irak. Minister Bijleveld moet zich niet verschuilen achter haar voorganger. Dat zij nu haar verantwoordelijkheid probeert te ontlopen is onacceptabel en een klap in het gezicht van de slachtoffers en nabestaanden.’

Niet alleen Irak, maar ook Nederland is verantwoordelijk voor de dood van onschuldige mensen vindt Karabulut. ‘De minister moet volledige openheid van zaken geven. Wij eisen de waarheid en niets anders dan de waarheid na jarenlange geheimhouding. Iets anders past een democratie niet. Duidelijk is wederom, helaas, dat zonder onderzoeksjournalisten en andere critici deze waarheid waarschijnlijk nooit aan het licht was gekomen.’

Vandaag verscheen het rapport van de Inspectie Justitie en Veiligheid naar de moord op de zestienjarige Hümeyra. Het meisje werd vermoord nadat ze door haar ex al eerder was bedreigd en mishandeld. De overheid heeft geen bescherming geleverd ondanks haar schreeuw om hulp en meerdere aangiftes. Het rapport is dan ook vernietigend over de rol van deze betrokken instanties. In 2015 vond er een zelfde moord plaats en toen beloofde de toenmalig minister bijna dezelfde aanpak. SP-kamerlid Michiel van Nispen: 'Het systeem heeft gefaald, met catastrofale gevolgen. Nu worden weer dezelfde beloftes gedaan die eerder ook zijn gedaan. Waarom zou het nu wel gaan werken?'

De SP wil op korte termijn met de minister in debat om herhaling te voorkomen. Van Nispen: 'De minister moet wel heel erg goed zijn best doen om te bewijzen hoe hij nu wel voor verandering gaat zorgen.' De aanbevelingen van de Inspectie lijken namelijk verdacht veel op die van drie jaar geleden. Weer blijkt dat er onvoldoende zorg was voor het slachtoffer van stalking  en weer blijkt dat geen van de betrokken instanties de leiding neemt. Daarnaast vraagt de SP zich af hoe de minister er voor gaat zorgen dat de politie sneller reageert. Van Nispen zegt daarover: 'De politie komt aan alle kanten personeel te kort. Ze moeten bijvoorbeeld meer drugscriminelen oppakken. Hoe gaat hij dit regelen?' De SP zal geen genoegen nemen met loze beloftes. Van Nispen: 'Slachtoffers van stalking moeten kunnen rekenen op bescherming van de overheid. Dit mag niet weer gebeuren.'

De SP en PvdA willen belastingontduiking, witwassen en terrorismefinanciering aanpakken met het instellen van een Centraal Aandeelhoudersregister. De partijen hebben daartoe een wetsvoorstel ingediend en vandaag start de behandeling van de wet. Instellingen, zoals het notariaat en de banken, zijn verplicht om te onderzoeken of hun klanten zich niet schuldig maken aan malafide praktijken, maar hebben op dit moment te weinig mogelijkheden om dit onderzoek goed en zorgvuldig te doen. Met een register waarin duidelijk staat wie of wat er achter een onderneming schuilgaat worden ze beter in staat gesteld deze verplichting na te komen. Notarissen worden verplicht inzichtelijk te maken wie de achterliggers zijn. Ook wordt elke aandelentransactie geregistreerd. Zo wordt het moeilijker om met schimmige bedrijfsstructuren de werkelijkheid te verdoezelen.

De noodzaak voor een aandeelhoudersregister is groot. De Panama Papers toonden aan hoe kerstbomen van schimmige vennootschappen worden opgericht om criminele activiteiten uit te voeren. Uit de verhoren van de Parlementaire Ondervragingscommissie Fiscale Constructies bleek dat dit soort praktijken ook grootschalig in Nederland plaatsvinden. Zo gaven de Belastingdienst en het OM aan dat zij op dit moment onvoldoende middelen hebben om dit soort financiële constructies op te rollen. Ook banken hebben moeite om transacties te onderzoeken op malafide praktijken. Het leverde de ING-bank een miljoenenboete op en ABN Amro ligt nu ook onder een vergrootglas.

PvdA-Kamerlid Nijboer: 'De schok na de onthullingen van de Panama Papers was groot. Alle partijen in de Tweede Kamer willen dat witwassen, belastingontduiking en fraude wordt bestreden. Toch zijn er op dit moment te weinig mogelijkheden om dit aan te pakken. Dit wetsvoorstel zorgt ervoor dat we weten wie er achter ingewikkelde bedrijfskerstbomen schuil gaan, kan deze aftuigen en zo criminelen het leven zuur maken.'

SP-Kamerlid Alkaya: 'Nederland loopt jaarlijks miljarden mis door belastingontduiking. Wij draaien met z'n allen op voor die rekening in de vorm van hogere belastingen of bezuinigingen. Op dit moment worden aandelen in ondoorzichtige vennootschappen regelmatig gebruikt bij belastingfraude, en niemand weet wie er achter zit. Door dit transparant te maken zal het centraal aandeelhoudersregister bijdragen aan de bestrijding van fraude.'

Nederland gaat meer en meer gebukt onder vormen van georganiseerde criminaliteit. Een belangrijke reden voor het bestaan van deze criminaliteit is dat er heel veel geld mee te verdienen is. De SP vindt dat misdaad nooit mag lonen. Toch lukt het de regering vooralsnog onvoldoende om misdaadgeld af te pakken.

SP-Kamerlid Michiel van Nispen heeft daarom de regering opgedragen om actiever in te zetten op het volgen van criminele geldstromen en te onderzoeken wat de rol is van banken, accountants en notarissen bij het witwassen en doorsluizen van crimineel geld. Van Nispen: 'Ik ben heel blij dat een meerderheid van de Kamer mijn oproep aan de regering heeft gesteund. Als we willen dat misdaad stopt, dan moeten we de geldstromen beter gaan volgen en misdaadgeld echt veel beter gaan afpakken dan we nu doen. Volg het geld en raak de criminelen waar het hen pijn doet.'

Criminelen maken voor het witwassen en doorsluizen van hun geld vermoedelijk ook gebruik van de 'bovenwereld'. Van Nispen: 'Het vermoeden is dat criminelen gebruik maken van de diensten van bankiers, notarissen, accountants en andere financiële dienstverleners om hun geld wit te wassen of door te sluizen naar tropische landen hier ver vandaan, maar nog nooit is de rol van die dienstverleners echt goed onderzocht. Doordat mijn motie is aangenomen door een meerderheid van de Kamer moet de regering dit nu echt gaan onderzoeken.'

Het volgen van criminele geldstromen is te lang bijzaak geweest voor de politie. De SP heeft goede hoop dat hier nu een wezenlijke, structurele verandering in komt en dat we daardoor nu echt de strijd aan kunnen gaan met de georganiseerde criminaliteit.

Het is tijd voor rechtvaardigheid! Ben je nog geen vriend voor rechtvaardigheid? Sluit je dan nu aan!

De permanente oorlog in het Midden-Oosten moet stoppen. Het is naïef om te denken dat Nederland door het sturen van een fregat naar Iran niet betrokken kan raken bij een oorlog, volgens Sadet Karabulut bij Dit Is De Dag.👇

Stop de permanente oorlog

Vorige week koos de Eerste Kamer de VVD'er Jan-Anthonie Bruijn als voorzitter. Deze week werden de twee ondervoorzitters gekozen: Jopie Nooren (PvdA) als eerste ondervoorzitter en Arda Gerkens (SP) als tweede. Gerkens versloeg de CDA'er Joop Atsma na een spannende stemming met 38 tegen 36 stemmen. De ondervoorzitters van de Eerste Kamer vormen samen met de voorzitter de 'huishoudelijke commissie', die de Kamer leidt en toezicht houdt op de integriteit van de Kamer en Kamerleden.

Het vertrek van staatssecretaris Harbers was onvermijdelijk, aldus SP-Kamerlid Jasper van Dijk. Het ministerie verzweeg zware misdrijven gepleegd door asielzoekers en heeft daarmee de Tweede Kamer onvolledig geïnformeerd. Van Dijk: ‘Dit zijn geen incidenten meer, dit is een patroon. Het lijkt wel een functie-vereiste om als VVD'er zaken onder het tapijt te schuiven. De VVD als hoeder van de rechtsstaat is niet langer geloofwaardig.’

Pas door de media kwam deze informatie boven tafel. Dat had nooit mogen gebeuren. Van Dijk: ‘De regering moet alle informatie geven - ook het slechte nieuws. Voor de zoveelste keer zien we dat voor deze regering de waarheid een optie is. Pas als verhullen echt niet meer kan, krijgen we de ontbrekende informatie. Het aftreden van Harbers is dan ook terecht.’

De SP staat voor een rechtvaardig asielbeleid. Het wegmoffelen van feiten en cijfers hoort daar niet bij. Van Dijk: ‘We bieden bescherming aan mensen in nood, maar asielzoekers die zich schuldig maken aan misdrijven moeten aangepakt worden. Daarvoor hebben we wel alle informatie nodig.’

Harbers is na Teeven, Opstelten en Van der Steur de vierde VVD'er in vier jaar tijd die bij het ministerie van Justitie en Veiligheid vertrekt. Daarom wilde de SP in debat hierover met VVD-premier Rutte. Dit verzoek werd geweigerd door een meerderheid in de Tweede Kamer.