De Duitse bezetting van Nederland duurde officieel van 10 mei 1940 tot 5 mei 1945. Maar hoewel de capitulatie al getekend was, gingen de vijandelijkheden in Veenendaal nog bijna een week door. Veenendaal Zuid is pas op 11 mei 1945 bevrijd.
Elk jaar vieren we op 5 mei de herwonnen vrijheid. Op de vooravond daarvan, op 4 mei, gedenken we de prijs die het gekost heeft. Dan herdenken we de Nederlandse slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog en oorlogssituaties en vredesmissies nadien.
De dodenherdenking werd in Veenendaal traditiegetrouw ingevuld met een toespraak van de burgemeester, een gedicht, twee minuten stilte en een kranslegging.
Het gedicht 'Wij' was het winnende gedicht van de scholierenwedstrijd en werd voorgedragen door de schrijfster - Jitske Hell uit V5a van het Christelijk Lyceum Veenendaal.
Verzetshelden
Burgemeester Zoon stond in zijn toespraak stil bij twee Veense verzetsstrijders die het afgelopen jaar zijn overleden.
Het betreft de geboren Veense Truus van de Kamp-van Kuijk. Zij deed koerierswerk en bezorgde joodse medeburgers onderduikplaatsen in Veenendaal. Ze overleed op de leeftijd van 97 jaar. Ook overleed Leny van Veen-Mostert, die koerierswerk deed. Zij werd 92 jaar. Beide vrouwen waren de laatste overlevenden van de arrestatiegolf van 21 november 1944 in Veenendaal. Beide vrouwen werden mishandeld bij hun verhoor en brachten lange tijd door in Duitse gevangenschap.
Ook vertelde Zoon het verhaal van Albert (Ab) van 't Riet; een verzetsheld die tijdens de Tweede Wereld is omgekomen.
Ab van ’t Riet stierf twee maanden voor de bevrijding, in maart 1945 in een concentratiekamp in het Duitse Wöbbelin. Hij is daar begraven, maar heeft geen – zoals dat heet – 'gekend graf'. We weten dus niet precies waar hij ligt.
Van 't Riet bood onderdak aan onderduikers, moest zelf onderduiken, en ging vanuit zijn onderduikadres door met zijn steun aan de Ondergrondse. Hij verzorgde ondergedoken Russische krijgsgevangenen, en hielp hij Britse piloten vluchten. Weer thuis raakte hij ook betrokken bij spionage en de illegale pers - en verspreidde de verzetskrant 'Frontnieuws'.
Bij toeval werd hij opgepakt op 21 november 1944 en stierf enkele maanden later, in maart 1945, in een concentratiekamp.
Zoon: "Het getuigt van moed wanneer een jonge man, met een vrouw en jonge kinderen thuis zo’n keuze maakt. Een keuze met een les voor vandaag én een appèl op ons allen."
Kranslegging
Na de twee minuten stilte volgde de kranslegging.
Kransen werden gelegd namens de gemeente Veenendaal, Stichting Oranjedag, Stichting Veteranencontact, Brandweer & Politie, de Veense Jongerenraad, Diversiteitsraad Veenendaal, het Apostolisch Genootschap en verschillende Veenendaalse scholen en verenigingen.
Ook werden er kransen gelegd door nabestaanden van Oud-Korpschef Dekker, Jelis Budding en de families Van Barneveld en Scholte.
Het Mozaïek had het afgelopen jaar het Monument voor de Gevallenen geadopteerd. Zij legden hun krans dan ook als eerste van de scholen en verenigingen.
