Het was natuurlijk niet de eerste keer dat de gemeenteraad vergaderde over de vernieuwing van de N206/Tjalmaweg. De tijdelijke weg, de gebruikte grondstoffen, de veiligheid, de ondernemers, de inwoners, biologen, Katwijk Smart Village, de scholen, kortom alles wat te maken heeft met mens, dier en natuur kwam de afgelopen tijden voorbij. Meesprekers die de moeite wilden nemen om een groep te vertegenwoordigen en de zorg en/of onvrede te uiten.
Voor mij geen vragen over de bijdragen, omdat ze glashelder waren. Wel dank en bewondering voor alle meesprekers. Als raadslid is het zo van belang om te weten wat er allemaal speelt!
De provincie
Dan een bijdrage vanuit de provincie. Ook de projectleider van de werkzaamheden aan de N206 beloofde beterschap. En ook daar merkte ik dat zowel bij de provincie als bij de uitvoerder (Boskalis) een goede intentie aanwezig was. Wel verbaasde het mij dat de provincie een aantal keer erkent dat het gemeentebestuur van Katwijk het bevoegd gezag is. Maar vervolgens noemt dat ze de gemeente erbij halen als ze dat nodig lijkt. Een beetje omgekeerde wereld dacht ik!
De wethouder
Ook de wethouder beloofde verbetering. Strenger controleren en bij overtreding van wetten en regels volgen consequenties. Het gemeentebestuur is tenslotte het bevoegd gezag! Op mijn vraag hoe de wethouder de zorgen en onrust gaat wegnemen en het vertrouwen van inwoners denkt te herstellen kreeg ik een prima antwoord. Er gaat aan gewerkt worden en ja, het zal een flinke klus worden. En ik was blij met deze reactie. Bij de vraag of de wethouder niet boos was noemde hij dat boosheid geen goede raadgever is en, dat hij woede en boosheid liever naast zich neerlegt. Ook mee eens. Maar toch miste er iets.
De opbrengst
Voor mij was de opbrengst van de anderhalf uur durende vergadering eigenlijk een soort van leegte. Zoveel verhalen, zoveel beloften, zoveel discussie en toch miste er naar mijn idee iets. Dat gevoel bleef enkele dagen hangen en tegelijk ook één term die zich in mijn hoofd bleef herhalen, ‘bevoegd gezag’, bevoegd gezag, gezag, gezag….
Gezag
En opeens viel alles op zijn plek. Dit ene woord had alles in zich wat nu noodzakelijk is. Voor mens, dier en milieu maar ook voor provincie en Boskalis. Misschien wel een antwoord op veel meer zaken binnen de gemeente trouwens. Gezag wat is dat eigenlijk? Ja, aanvaarde of gelegaliseerde macht, maar dat is slechts de betekenis. Gezag is dat je ergens boven staat, maar misschien nog belangrijker dat je ergens voor staat! In dit geval boven het project en voor alles en iedereen in onze gemeente! En dit gezag wordt je toegekend. Maar gezag moet je vooral uitstralen. Dat brengt mij bij de volgende vraag: “Hoe doe je dat?”
Uitstraling
Er zijn natuurlijk allerlei psychologische trucs om gezag uit te stralen. Van ‘sta rechtop’ tot ‘geef een stevige handdruk’, al gaat die laatste op dit moment natuurlijk niet echt op.
Toen ik aan gezag uitstralen dacht moest ik denken aan een vakantie ergens in het voorjaar. We hadden een huisje aan het water gehuurd en omdat het weer zo prachtig was, zat ik veel buiten aan de waterkant. En net zo’n beetje 5 meter uit de waterkant zag ik een nest van een meerkoet. Het beestje zat rustig te broeden op haar nest. Het zag er liefdevol en vreedzaam uit. Opeens zag ik twee zwanen aan komen zwemmen. Twee grote statige vogels, waarbij de meerkoet natuurlijk helemaal in het niet zou vallen. Een strijd tussen de meerkoet en de twee zwanen zou onevenredig zijn en de uitslag zou vooraf al duidelijk zijn, althans dat zou je denken! Want toen de zwanen te dicht bij het nest kwamen, kwam de meerkoet in actie. Ze vloog op de zwanen af, maakte zich groot en ging tot aanval over. En het wonderlijke gebeurde: de zwanen gingen er vandoor. De meerkoet was op dat stukje water (zonder dat dit ergens beschreven staat) kennelijk het aanvaarde bevoegd gezag. En dat gezag straalde ze uit. Er zat zo’n boodschap van prioriteit in, zo’n noodzaak, zo’n urgentie dat het duidelijk was dat met deze vogel niet te spotten valt, hoe groot je ook bent! Nee niet direct woede en/of boosheid maar wel iets van agressie. Woede en boosheid doet iemand razend om zich heen slaan, Hier was iets van scherpte en focus maar niet echt lieftallig. Gewoon even de tanden laten zien. Voor mij het zichtbare verschil tussen intentie en urgentie!
Bestuur
En dit voorbeeld is naar mijn idee sprekend voor wat er nodig is in het project N206/Tjalmaweg. Een bevoegd gezag dat de urgentie, de noodzaak en de prioriteit uitstraalt van het beschermen van haar inwoners, haar flora en fauna, ja op een bijna territoriale manier. Een bestuur dat durft te zeggen: ‘Beste provincie, beste Boskalis wat fijn dat jullie willen werken aan een weg die onze regio hard nodig heeft (laat die noodzaak ook gezegd blijven), daarbij wil ik jullie wel laten weten dat jullie je op ons grondgebied begeven. Weet je aan de wetten, regels en afspraken te houden dan kunnen wij prachtig samenwerken. Doe je dat niet, weet dan dat je bij het verkeerde adres bent, dat je niet gespaard zal blijven en wij alles uit de kast trekken om alles en iedereen in ons dorp te beschermen.
Praktijk
Nou kan ik mij voorstellen dat iemand denkt: “Mooi verhaal, maar hoe doe je dit dan concreet? Wat verwacht je nu precies van het bestuur van onze gemeente? En wat is dan je eigen rol als raadslid?” Ja, die vraag heb ik mezelf natuurlijk ook gesteld. En ik moest daarvoor weer terug naar het nest van de meerkoet en de situatie met de zwanen.
Want er was daar iets wonderlijk moois aan de hand. De zwanen kwamen, ik kon niet waarschuwen en ook de eieren konden niet aan de bel trekken. Maar voordat ik de zwanen had gezien, had de moedermeerkoet ze allang in de gaten. Ze hield de twee scherp in de gaten en verloor ze geen moment uit het oog.
En dat is misschien het antwoord voor de concretisering van het gezag. Zorg dat je alles goed in de gaten hebt. Al voordat inwoners en omstanders iets zien, moet je dat zelf al in de gaten hebben. Door te controleren, door steekproeven, maar vooral door scherp en waakzaam te zijn. Of zoals de meerkoet er letterlijk ‘bovenop zitten’. En je kunt natuurlijk niet van een wethouder verwachten dat hij alles zelf in de gaten houdt. Daar heeft hij menskracht voor. Deze ambtenaren moeten wel op pad gestuurd worden met de juiste opdracht en met dezelfde urgentie als de wethouder zelf heeft. Je zou kunnen zeggen dat die ambtenaren de ogen en oren van de bestuurlijke ‘meerkoet’ zijn.
Dat brengt mij als raadslid ook bij mijn eigen rol. Want de gemeenteraad dient het bestuur (B&W) te faciliteren en te controleren in het werk dat zij doen. En als wij het zo belangrijk vinden dat er ‘ogen en oren’ zijn, dan moeten wij natuurlijk niet opeens een oor of oog amputeren. Oftewel, als je als raadslid zegt dat je controle en steekproeven bij allerlei projecten belangrijk vindt, dan kun je niet aan de andere kant zeggen dat je op de organisatie en mankracht wilt bezuinigen. We mogen wel verwachten dat er een heldere taakstelling is en dat iedereen doet wat er van hem of haar verwacht wordt. En daar wordt binnen de gemeentelijke organisatie hard voor gewerkt. En als raadslid heb ik ook een controlerende rol. We hebben de taak om toe te zien of het college de juiste dingen doet, met de juiste intenties en met de juiste urgentie. Je zou kunnen zeggen dat ik als raadslid weer een beetje aan de waterkant sta om te kijken of de bestuurlijke meerkoet haar territorium genoeg verdedigt als dit nodig is.
Samenvatting
Er zijn veel ‘noodzaken’ in dit project. De noodzaak dat inwoners hun zorgen en onvrede blijven uitspreken. De noodzaak dat de uitvoerders de juiste intenties hebben en zich aan wet en regelgeving houden. De noodzaak dat het bevoegd gezag dit ook uitstraalt en naleeft. De noodzaak van goede ambtenaren die de ogen en oren van dat bevoegd gezag zijn. De noodzaak van een gemeenteraad die het financieel mogelijk maakt dat het college voldoende ondersteunt en bijgestaan wordt en daarbij controleert. Want alleen samen kunnen we zorgen dat de inwoners en de natuur van onze mooie gemeente beschermt worden met de prioriteit, de urgentie en het gezag zoals dat van de meerkoet!
Ben van der Plas, raadslid
