Poliflw

Afgelopen zomer ontstond ophef over wet BIG 2 die een nieuw soort verpleegkundige introduceert: de regieverpleegkundige. De wet maakt een onderscheid tussen regieverpleegkundigen (met een hbo-opleiding) en basisverpleegkundigen (met een mbo-opleiding). Verpleegkundigen kwamen in opstand omdat veel mbo-verpleegkundigen bang zijn dat ze niet meer alle taken mogen uitvoeren die ze nu wel mogen uitvoeren. Ze vrezen dat ze in hun nieuwe functie minder verantwoordelijkheden krijgen en dat ze er in salaris op achteruit gaan. Als antwoord op de onrust stelde minister Bruins een verkenner aan die moet gaan onderzoeken hoe nu verder. GroenLinks legt nu een andere eis op tafel: de wet BIG 2 moet per direct van tafel.

In Nederland zijn bijna 170 000 verpleegkundigen werkzaam. Bijna 40 procent heeft een 'in-service'-diploma en is op de werkvloer opgeleid. Het grootste deel moet dus extra scholing volgen om regieverpleegkundige te worden. Hierover is de beroepsgroep niet te spreken. Eind juni richten verpleegkundigen van het LUMC daarom het actiecomité ‘BIG II in de overgang’ tegen de wet op. Tienduizenden verpleegkundigen spraken hun steun uit. Uit een online peiling enquête onder bijna 3000 verpleegkundigen van NU'91 bleek gisteren dat 76 procent functiedifferentiatie niet in een wet wil regelen.

Ellemeet wil nu al van de wet af, omdat in de praktijk al vooruitgelopen wordt op de wet. Er staan vacatures online voor regieverpleegkundigen die dus verplicht hbo-niveau moeten hebben. De vele mbo-verpleegkundigen die nu al op dit niveau functioneren kunnen niet op deze vacatures solliciteren. Ook de verschillen in salarisschalen tussen verpleegkundige (schaal 45) en regieverpleegkundige (schaal 50) worden nu al toegepast. GroenLinks maakt zich zorgen dat verpleegkundigen hierdoor de zorg verlaten. Ook onderzoeksbureau Prismant onderschrijft dat de wet zou kunnen leiden tot meer uitstroom van in-service- en mbo-verpleegkundigen.

Ellemeet: “Het personeelstekort in de zorg is enorm. Als we zo doorgaan komen we in 2022 100 000 tot 125 000 medewerkers in de zorg tekort. Deze wet zorgt ervoor dat verpleegkundigen met jarenlange ervaring nu al gedegradeerd worden. Dat is een totaal onwenselijke situatie. Het veld is duidelijk: deze wet moet van tafel. We zien op dit moment al negatieve gevolgen van een wet die er nog niet eens is. Ik roep de minister dan ook op een duidelijk signaal af te geven door de wet van tafel te halen. We hebben geen verkenner nodig in de zorg, maar een oplosser.”

GroenLinks doet deze week een voorstel in de Tweede Kamer om onderzoek te doen naar het gezondheidseffect van elektromagnetische straling van een 5G netwerk.

De partij wil dat het onderzoek uitgevoerd wordt door de Gezondheidsraad. Veel burgers zijn bezorgd over de gevolgen van straling, vooral mensen die in de buurt van een zendmast wonen.

GroenLinks Tweede Kamerlid Laura Bromet: ‘Er is nog weinig onderzoek naar de effecten van 5G op de gezondheid. Dan moet je de bezorgdheid van mensen serieus nemen en dit onderzoeken.’  

Vorige maand werd ook bekend dat Duitsland een dergelijk onderzoek laat uitvoeren omdat er te weinig kennis over bestaat over 5G. Bij het nieuwe netwerk is de overdracht van data groter en de frequentie hoger, dat kan invloed hebben op de intensiteit van de straling.

GroenLinks-Kamerlid Lisa Westerveld wil dat leerlingen met complexe zorgvragen of een beperkte kans op de arbeidsmarkt ook na hun achttiende onderwijs kunnen blijven volgen. Het moet voor onderwijsbestuurders onmogelijk worden jongeren vanaf hun achttiende naar eigen goeddunken uit te schrijven en richting dagbesteding te duwen.

Dat is een van de punten die Westerveld komende donderdag naar voren brengt in het door haar geïnitieerde debat met de ministers van Volksgezondheid en Onderwijs over de problemen in de samenwerking tussen onderwijs en zorg. ‘Ik snap best dat ministeries hun eigen begroting op orde moeten hebben en dat er soms een overlap zit tussen regelingen voor jongeren met een complexe zorgvraag. Het lijkt me alleen een zaak van de ministeries en de Tweede Kamer. Niet iets waarmee je deze mensen moet lastigvallen. Dat gebeurt nu helaas wel.’

Een voorbeeld: sinds de invoering van het passend onderwijs neemt het aantal jongeren op het speciaal onderwijs volgt boven de 18 een duikvlucht. Onderwijsbestuurders schrijven ze uit en verwijzen ze naar de dagbesteding. Dat wordt gemotiveerd met de boodschap dat deze groep beperkt zicht heeft op een diploma of een goede positie op de arbeidsmarkt. Terwijl bijvoorbeeld veel jongeren met het Syndroom van Down nooit een diploma zal halen. 

Volgens de wet mag het – onder bepaalde voorwaarden – maar Westerveld vindt die opstelling volstrekt cynisch. ‘ Alle jongeren moeten het recht krijgen op onderwijs, óók jongeren met een leerachterstand of beperking. Juist voor mensen voor wie kansen zich te ontwikkelen minder vanzelfsprekend zijn moeten de deuren van onderwijsinstellingen zo lang mogelijk open blijven. Blijkbaar is het budget voor passend onderwijs hier leidend en niet het belang van de jongere.’

Voor de overheid maakt het niet veel uit: passend onderwijs kost geld, dagbesteding voor mensen die niet aan het werk kunnen ook. ‘Er is gemeenschapsgeld beschikbaar om deze groep te helpen. Als er al knopen moeten worden gehakt over de toekomst van bijvoorbeeld iemand met Down, dan lijkt het me niet meer dan normaal dat zijn eigen wensen daarin leidend zijn. Een onderwijsbestuurder mag er iets van vinden, maar doorslaggevend kan die mening niet zijn. Wat GroenLinks betreft maken we daar nog deze week afspraken over in de Kamer.’

Financiële motieven mogen daarbij nooit een rol van betekenis spelen. ‘Ik wil van de ministers Slob (OCW) en De Jonge (VWS) garanties dat we jongeren niet de dupe laten worden omdat de overheid het systeem zo ingewikkeld heeft gemaakt. Het is niet relevant of je iemand ondersteunt via de middelen voor passend onderwijs of via het geld dat is gereserveerd voor dagbesteding. Als het maar gebeurt.’

Gemeenten moeten de vrijheid krijgen om aanbestedingstrajecten voor de lokaal of regionaal georganiseerde zorg te schrappen. Dat staat in een initiatiefwet van GroenLinks en de SGP die deze week is ingediend. Met de wet kan worden voorkomen dat jeugdzorginstanties die zeer specifieke zorg aanbieden moeten sluiten, of dat de zorg voor bijvoorbeeld chronisch zieken steeds weer bij een andere aanbieder wordt ondergebracht.

Indieners Corinne Ellemeet en Kees van der Staaij zijn van mening dat de Aanbestedingswet de zorg weinig goeds heeft gebracht. Vertrouwde instanties en hulverleners verdwenen van het toneel. Niet omdat ze hun werk verkeerd deden of omdat de gemeente dat wil, maar omdat gemeenten worden gedwongen aan te besteden volgens zeer strikte regels waardoor kleinere, lokaal opererende partijen vaak het nakijken hebben wanneer ze wedijveren met grote spelers die deelname aan dit soort procedures tot kunst verheffen.

De zorg zelf wordt daar vaak niet beter van: aanbieders worden in afwachting van nieuwe aanbestedingen huiverig om te investeren in personeel. Terwijl we grote tekorten kennen in de zorg vrezen instellingen in de problemen te komen als zij investeren in vaste contracten of opleidingen.

Corinne Ellemeet (GroenLinks) ziet dat de uit 2016 aangepaste Aanbestedingswet een averechts effect heeft. ‘De rekening ligt enerzijds bij het personeel dat geen perspectief heeft en anderzijds bij de patiënt die niet meer weet waar hij of zij aan toe is. We worden door deze wetgeving gedwongen na te denken over de mogelijke sluiting van een jeugdzorginstelling in Noord-Holland omdat de organisatie die de boel overneemt vindt dat de jongeren ook wel een provincie verder kunnen worden opgevangen. Het kan niet de bedoeling van regelgeving zijn dat we extra onzekerheden inbouwen voor kwetsbare groepen. Maar het is wel gebeurd. Deze initiatiefwet pakt dat aan.’

Het pro-life evenement ‘week van het leven’ wordt mede bestuurd door de door het ministerie van Volksgezondheid gesubsidieerde keuzehulporganisatie Siriz. GroenLinks-Kamerlid Corinne Ellemeet is verbijsterd. “Abortus wordt op de website van de week van het leven omschreven als een brute moord. Dat is volstrekt onethisch. Als dit geen sturen is weet ik het ook niet meer. Dit maakt klip en klaar dat Siriz niet in staat is om onafhankelijke keuzehulp te bieden.”

De ‘week van het leven’ is een evenement dat jaarlijks door christelijke partijen en anti-abortusorganisaties wordt aangegrepen als lobbymoment tegen abortus. De website van dit evenement heeft een pagina getiteld ‘Abortus is geen oplossing.’ Op de pagina ‘Zo gaat een abortus’ is onder meer te lezen: ‘Vanaf 13 weken zijn de botten van het kind voor deze methode te hard geworden. Met een tangetje wordt het kind in de baarmoeder in stukken geknipt tot het sterft.’

Organisatie is in handen van het ‘Platform zorg voor leven’, waaraan Siriz als kerndeelnemer opereert naast politieke partijen als SGP en ChristenUnie en waar verder ook rabiate anti-abortusclubs als ‘Schreeuw om leven’ aan bijdragen. Die laatste club organiseert wakes bij abortusklinieken en valt daar dan actief vrouwen lastig die net een abortus hebben ondergaan.

In de voorbije maanden maakten GroenLinks en PvdA een stevig punt van het gebrek aan objectiviteit van Siriz: deze organisatie claimt objectieve keuzehulp te geven aan ongewenst zwangere vrouwen en krijgt daar een miljoenensubsidie voor, maar komt voort uit pro-lifeclub VBOK. Met VBOK deelt Siriz een gebouw, een marketingafdeling en een deel van het bestuur. Daarnaast steekt VBOK jaarlijks zeven ton in Siriz.

Voor GroenLinks was het de afgelopen weken simpel: wil Siriz in aanmerking blijven komen voor subsidie, dan moet het de banden met VBOK doorknippen. Dat was voordat Ellemeet er achter kwam dat mede namens Siriz online zeer suggestieve en sturende informatie wordt verspreid over abortus. "Daarmee toont Siriz aan dat het net zo’n pro-life lobbyclub is als VBOK of Schreeuw om leven. Ik zeg niet dat een keuzehulporganisatie geen christelijke grondslag kan hebben. Maar het is niet mogelijk om enerzijds actief te zijn in de anti-abortusbeweging en anderzijds te claimen dat je vrouwen via objectieve keuzehulp mogelijk naar een abortus begeleidt zodat je daarvoor kan worden bekostigd door het rijk. Dat is niet met elkaar te rijmen. Ik ga er van uit dat de VVD en D66 dit vanmiddag tijdens het debat zullen beamen. Met zo’n achtergrond kun je niet voor overheidssubsidie in aanmerking komen."

Staatssecretaris Blokhuis presenteerde afgelopen weekend een brief waarin hij weigert vast te stellen dat lobby organisaties en keuzehulporganisaties ontvlochten moeten worden. Ellemeet vindt dat veel te laconiek. "Ik vond het voor deze ontdekking al bizar dat Siriz en VBOK met elkaar vervlochten konden blijven. Inmiddels vraag ik me af hoe Blokhuis denkt dat Siriz überhaupt onafhankelijke begeleiding kan bieden."

Vanmiddag debatteert de Tweede Kamer over keuzehulp met staatssecretaris Blokhuis.

Volgens GroenLinks-Kamerlid Wim-Jan Renkema is het staatssecretaris Blokhuis niet gelukt om een stevig Preventieakkoord te sluiten. De aangekondigde maatregelen zijn onvoldoende om problematisch alcoholgebruik en overgewicht terug te dringen, zo concludeerde het RIVM al. ‘Daarmee zijn de ambities niet te fors, maar de maatregelen te slap’, aldus Renkema.

Het kabinet maakt wat GroenLinks betreft de verkeerde keuzes. Renkema: ‘Het verhoogt de btw op kraanwater, groente en fruit en komt nu met halfbakken maatregelen om overgewicht en problematisch drankgebruik tegen te gaan. Dat is ook niet vreemd, als de voedingsmiddelenindustrie en de horeca aan tafel zitten en mogen meebeslissen.

Uitzondering op de kritiek zijn de maatregelen op het gebied van roken. ‘Daar mocht de tabakslobby niet aan tafel en je ziet meteen dat het helpt. Er ligt een plan waarmee we aan de slag kunnen.’ Overigens deed werkgeversorganisatie VNO-NCW juist over die maatregelen bij de presentatie van het Preventieakkoord zijn beklag.

Blokhuis kan zich wat Renkema betreft klaarmaken voor een stevig debat. ‘Maar de vraag is of dat zin heeft. Mijn conclusie na eerste lezing is gewoon hard: de industrie heeft te veel invloed gehad bij deze gesprekken en omdat de staatssecretaris graag een akkoord wilde sluiten heeft hij zichzelf weggecijferd en de Tweede Kamer buitenspel gezet.’

Want de tekst wordt gepresenteerd als een voldongen feit. ‘De Kamer krijgt eigenlijk niet eens meer de vraag of deze koers aanvaardbaar is. Dat is gek, want we zijn er nog lang niet en ik vermoed dat Blokhuis er zelf ook zo over denkt. GroenLinks vindt het nodig dat er een suikertaks wordt ingevoerd en dat er maximumnormen komen voor suiker en vet. De politiek zou hierover moeten beslissen. Niet de industrie.’

Renkema hoopt dat het akkoord voor Blokhuis geen aanleiding is om de komende drie jaar op zijn handen te gaan zitten op dit dossier. ‘Ik verwacht van hem een heldere visie en een dwingender hand richting industrie. Het kabinet en de coalitiepartijen moeten het in de Kamer aandurven om in overleg met GroenLinks en de andere oppositiepartijen de maatregelen te nemen die noodzakelijk zijn om de doelen alsnog te halen.”

GroenLinks-Kamerlid Corinne Ellemeet en PvdA-Kamerlid Lilianne Ploumen zijn teleurgesteld dat staatssecretaris Blokhuis op twee gedachten blijft hinken als het gaat om de invloed van anti-abortusorganisatie Vereniging ter Bescherming van het Ongeboren Kind (VBOK) op keuzehulporganisatie Siriz. Ze vinden het stopzetten van directe financiering van VBOK aan de keuzehulpgesprekken onvoldoende. ‘Blokhuis wil alert zijn op belangenverstrengeling tussen de twee', aldus Ellemeet. 'GroenLinks eist dat de banden tussen VBOK en Siriz worden doorgeknipt.’

Om de kwaliteit van de wijkverpleging ook in de toekomst te garanderen, moet wat GroenLinks betreft een standaardtarief worden ingevoerd voor wijkverpleegkundigen.

Volgens Kamerlid Corinne Ellemeet heeft de marktwerking juist deze sector onder enorme druk gezet. ‘Er is een toptarief vastgelegd dat eigenlijk overeenkomt met de kostprijs van wijkverpleegkunde. De meeste zorgverzekeraars betalen minder en bedingen dan dat wijkverplegers bepaalde handelingen niet moeten uitvoeren. Dat motiveert niet: er wordt beknibbeld op professionele ruimte en mensen krijgen te weinig betaald. Nu zien ze vaak al af van een contract bij een zorgverzekeraar, maar het ligt ook voor de hand dat wijkverpleegkundigen er vroeg of laat ander werk zoeken. Elders in de zorg zitten ze ook te springen om extra handen.’

Door soms forse personeelstekorten werven ziekenhuizen en verpleeghuizen namelijk ook volop. ‘Ziekenhuizen kunnen mensen veel sneller carrièreperspectief bieden en verpleeghuizen hebben er honderden miljoenen bijgekregen van De Jonge. Dat zijn aantrekkelijke alternatieven voor zorgverleners. Het is niet gek dat de wijkverpleegkunde onder deze omstandigheden het nakijken heeft: het is een sector waarvoor de minister relatief weinig liefde toont. Gek is dat wel: ruim 90 procent van onze ouderen woont thuis en het beleid is er op ingericht dat dit zo blijft. Als deze mensen hulp nodig hebben, kloppen ze eerst aan bij de wijkverpleegkundige. “Koester die mensen”, denk ik dan.’

Ellemeets voorstel behelst een vast tarief waarmee wijkverpleegkundigen de zorg kunnen bieden die nodig is. Welke zorg noodzakelijk is, wordt vastgesteld door de wijkverpleegkundige op basis van richtlijnen. De patiënt kiest de zorgverlener en de zorgverzekeraar vergoedt de kosten. ‘Daarmee zijn wijkverpleegkundigen ook meteen af van alle verschillende randvoorwaarden. Nu stelt iedere verzekeraar eigen contractvoorwaarden en de zorgprofessional die met meerdere verzekeraars werkt, wordt horendol van al die verschillende manieren van administreren. Met mijn plan ben je daar van af: er komen standaard kwaliteitseisen voor in de plaats,’ licht Ellemeet toe. Brancheorganisatie Zorg Thuis reageert positief op het plan. 

Anders dan GroenLinks is De Jonge nog niet klaar met marktwerking in de wijkverpleging, al ziet hij ook dat er problemen zijn. De minister ontvouwde eind vorige week echter plannen die lijnrecht tegenover het voorstel van Ellemeet staan: in zijn plan wordt de vrijheid van wijkverpleegkundigen beknot door de tarieven voor ‘ongecontracteerde’ zorg in te perken. Zo wil de minister wijkverplegers te dwingen een contract te tekenen bij een zorgverzekeraar, omdat anders nog maar 40 procent van hun tarief wordt vergoed. De rest moeten mensen zelf betalen. Daarmee wordt het voor veel patiënten te duur en wordt de macht van de zorgverzekeraars alleen maar groter.

Voor GroenLinks is die keuze onbegrijpelijk. ‘Dat zo veel verpleegkundigen ‘nee bedankt’ zeggen tegen een contract bij een zorgverzekeraar wordt veroorzaakt door het feit dat ze onderbetalen en zich bemoeien met de professionele autonomie. Eigenlijk beloont De Jonge hun slechte gedrag.’

Het filmen en fotograferen van ongelukken moet aan banden worden gelegd. Een Kamermeerderheid steunt een voorstel van Kathalijne Buitenweg om dit mogelijk te maken. GroenLinks geeft zo politiek gevolg aan de oproep van het Rode Kruis om mensen elkaar te laten helpen, in plaats van opnamen te maken.

Buitenweg: “Ik ken het voorbeeld van een vrouw die na een hartstilstand in een winkel werd gereanimeerd, terwijl tieners ongegeneerd stonden te filmen. Aan dit gedrag moet een einde komen. Mensen moeten elkaar na een ongeluk helpen, en niet tot een object in een film maken. Dat is een inbreuk op de menselijke waardigheid van het slachtoffer.”

GroenLinks vindt dat het maken van beelden of het delen daarvan bij wet strafbaar moet worden. In Duitsland is het al verboden om hulpbehoevenden zonder toestemming te filmen of  fotograferen. Nederland zou dat voorbeeld moeten volgen.

Om het risico op faillissement van ziekenhuizen zoveel mogelijk in te perken moet het ministerie van Volksgezondheid meer mogelijkheden krijgen om bij te sturen. Zo moet vanuit het departement een extern bewindvoerder op een ziekenhuis geplaatst kunnen worden als er grote financiële of organisatorische zorgen zijn. Ook moet worden onderzocht of de regels niet kunnen worden aangescherpt om ziekenhuisbestuurders hoofdelijk aansprakelijk te stellen als er sprake is van wanbestuur.

Met die twee concrete voorstellen en een pleidooi voor een crisisbudget gefinancierd door zorgverzekeraars en VWS waarmee overhaaste sluiting van een ziekenhuis kan worden voorkomen gaat GroenLinks-Kamerlid Corinne Ellemeet morgen het debat over de ziekenhuiszorg in. Aanleiding is uiteraard het faillissement van MC Slotervaart en de IJsselmeerziekenhuizen vorige week. ‘Het was schokkend om het tempo te zien waarin het Slotervaart werd ontmanteld en iedereen houdt zijn hart vast voor een goede oplossing in Flevoland. Natuurlijk vraag ik me af hoe dit heeft kunnen gebeuren en vind ik het vreselijk voor patiënten en personeel. We moeten dit soort drama’s in de toekomst zien te voorkomen. Vandaar mijn voorstellen.’

Het maatschappelijk belang van goede ziekenhuiszorg is voor GroenLinks te groot om ondernemers ruim baan te geven: de minister moet kunnen ingrijpen als de risico’s te groot zijn. Ellemeet: ‘Als ik minister Bruins op tv hoor zeggen dat hij door de faillissementen is verrast en dat hij verder zijn eigen rol in het voorkomen en goed afhandelen van problemen bij ziekenhuizen maar zó beperkt opvat, dan schrik ik daarvan. Dat moet gewoon anders: het ministerie moet gewoon sneller op de hoogte worden gebracht en de mogelijkheid hebben om in te grijpen.’

In het geval van een disfunctionerend ziekenhuisbestuur moet de minister in het uiterste geval kunnen ingrijpen door het aanstellen van een bewindvoerder. Doel daarvan is om een ziekenhuis weer op de rails te krijgen. Mocht dat in het meest extreme geval niet lukken en de zorg door andere ziekenhuizen kunnen worden overgenomen dan moet de bewindvoerder in overleg met VWS, de Inspectie en de zorgverzekeraars het ziekenhuis kunnen sluiten. ‘Het mag nooit meer gebeuren dat ambulances af en aan moeten rijden om patiënten binnen enkele dagen elders te plaatsen,’ zegt Ellemeet. ‘Creëer een crisisbudget van VWS en de zorgverzekeraars, dat kan worden ingezet om de chaos die we nu zien bij de faillissementen te allen tijde te voorkomen.’

GroenLinks wil het risico op faillissement van ziekenhuizen minimaliseren. 'De kans dat we nog eens met dit soort problemen worden geconfronteerd omdat zorgondernemers te veel financiële risico’s nemen, moet worden uitgebannen. Naast scherpere controle vinden we iets te zeggen voor het aanscherpen van de regels voor bestuurlijke aansprakelijkheid bij onbehoorlijk ziekenhuisbestuur: iemand die met wanbestuur ziekenhuizen runt om geld te verdienen en Nederland met de failliete boedel achterlaat, moet wat ons betreft hoofdelijk aansprakelijk kunnen worden gesteld. Ik hoor graag van de minister of de regels aangescherpt kunnen worden.’