Poliflw

Maandagavond 8 juli vond er een extra raadsvergadering plaats over de bestuurlijke situatie die ontstaan is nadat twee VVD-raadsleden uit de fractie werden gezet en kort daarop de VVD-wethouders hun ontslag indienden. Dientengevolge heeft de coalitie geen meerderheid meer. Hoe GroenLinks hierover denkt en hoe wij verder zouden willen gaan is hieronder te lezen in de constructieve bijdrage zoals deze tijdens de raadsvergadering werd uitgesproken door onze fractievoorzitter Paul Laport.

"Ongelooflijk, wat een puinhoop heeft de grootste winnaar van de verkiezingen van 2018 ervan gemaakt. De VVD verkeert nu al wekenlang in een crisis en dat straalt negatief af op de gehele Zaanse politiek.

Het zou de VVD sieren om nu bescheidenheid te betrachten, grote bescheidenheid. Ze hebben een slecht track-record opgebouwd de afgelopen jaren. Volgens mij moet de partij nu eerst bij zichzelf te rade gaan en orde op zaken stellen. Van het artikel dat vandaag in het NH Dagblad staat, werd ik ook niet erg vrolijk. Het modder gooien is nog altijd niet gestopt, en ondertussen praat de partij – getuige een artikel van afgelopen zaterdag - alweer over meebesturen.

Deze politieke crisis heeft tot gevolg dat ook andere politieke partijen overuren draaien. Wij zijn het afgelopen weekend in breed verband bij elkaar geweest en hebben met fractie en bestuur besproken hoe wij als GroenLinks het beste kunnen acteren op dit moment.

De afgelopen dagen zagen we heel uiteenlopende moties en voorstellen voorbij komen.

Het zou misschien chic zijn om helemaal opnieuw te beginnen, maar wij denken dat dat voor Zaanstad niet de beste oplossing is. Het is, mede vanwege de onzekere financiële situatie, niet goed voor de stad als er lange tijd geen regie wordt gevoerd. En bovendien denken wij dat het aantal opties voor een nieuw college tamelijk beperkt is.

Wij begrijpen in dat licht het voorstel van de overblijvende coalitiepartijen om het voortouw te mogen nemen.

Natuurlijk zal GroenLinks zich constructief opstellen. Wij vinden het van belang dat vóór eventuele nieuwe onderhandelingen aan álle partijen zeer helder inzicht wordt gegeven in de financiële toestand op dit moment. Tijdens eventuele nieuwe gesprekken, vinden wij het logisch dat ook het aantal fte’s en de portefeuilleverdeling opnieuw ter sprake komen.

Wanneer GroenLinks gevraagd wordt om aan te schuiven, zullen wij deze onderwerpen dus ter sprake brengen. En vanzelfsprekend zullen wij daarnaast nog een aantal duidelijke GL-accenten willen zetten."

De afgelopen weken was een hectische periode. Namens GroenLinks onderhandelden Wessel Breunesse en fractievoorzitter Paul Laport met andere partijen over de coalitievorming. Het ene moment waren we de meest geliefde partner van de VVD, het volgende moment kregen we een lading kritiek over ons heen van diezelfde partij. Hoewel er teveel is gebeurd om even kort samen te vatten, hieronder toch een feitenrelaas vanuit ons perspectief.

Sinds het duidingsdebat hebben wij ons constructief opgesteld. Wij hebben consequent laten weten dat er een verbindende coalitie moet worden gesmeed tussen rechts en links, waarin ruimte is voor een stevig groen en sociaal geluid. Voor ons was dat een coalitie van VVD, PvdA, ROSA, D66, GroenLinks en CDA.

De verkenners Boom en Gerritsen selecteerden zeven partijen die in aanmerking kwamen voor collegeonderhandelingen: VVD, PvdA, D66, GroenLinks, CDA, ROSA en POV. De verkenners gaven aan dat van de laatste twee partijen (ROSA en POV) er één zou moeten afvallen. Van meet af aan was echter duidelijk dat de verkenners en de VVD graag wilden dat ROSA zou afvallen. Op donderdag 19 april ontvingen wij dan ook een uitnodiging om met de zes overgebleven partijen te gaan formeren. Wij gingen niet in op deze uitnodiging en noemden daarbij drie argumenten:

Oneens met de manier waarop ROSA is afgevallen;

Een sterk voorbehoud ten aanzien van de inhoud en politieke stijl van de POV;

De voorgestelde zes-partijen-combinatie is onaanvaardbaar: niet evenwichtig genoeg in de links/rechtsverhouding.

De VVD heeft ons vervolgens uitgenodigd om ‘over onze schaduw heen te stappen’. Op zaterdag 22 april overlegden onze onderhandelaars in een informele setting met de VVD-onderhandelaars. Bovenstaande argumenten zijn daarbij nogmaals helder op tafel gelegd. De VVD opperde vervolgens het idee dat beide partijen een informateur zouden aanstellen: de heer Eric Van der Burg (VVD) en mevrouw Zita Pels (GroenLinks).

Twee informateurs Op dinsdag 24 april hebben deze informateurs gesprekken gevoerd met meerdere partijen en meerdere combinaties. Tijdens deze sessies sloten ROSA en POV elkaar voor het eerst expliciet uit. Dat zorgde ervoor dat inderdaad één van beide moest afvallen. Er is ons vervolgens verzocht het gesprek aan te gaan met de POV. Na intensief beraad met fractie en bestuur, bleek er voldoende vertrouwen om deze stap te zetten. Tijdens het gesprek (25 april) met de POV is er gesproken over inhoud en politieke stijl. Inhoudelijk zijn er zeer grote verschillen tussen de POV en GroenLinks, maar beiden waren bereid om een gezamenlijke coalitie te onderzoeken. Dit is gemeld aan de informateurs en aan VVD, PvdA en D66. De afspraak was om vervolgens met z’n vijven nadere gesprekken te gaan voeren. Het zou een krappe meerderheid van 20/19 opleveren, maar wel een meerderheid waarbij iedere partij ‘enig comfort’ voelde. De POV zou de achterban nog raadplegen, maar voorzag geen problemen.

Vertrouwen verloren Op donderdag 26 april, een kwartier voor een nieuwe update aan de gemeenteraad, kwam het bericht dat de POV uitsluitend in een coalitie wilde stappen waaraan ook het CDA meedeed. Wij waren verbaasd dat dit voorstel nu weer op tafel kwam, omdat we deze combinatie al meerdere keren hadden afgewezen. Ook waren we zeer verbolgen over de timing van de POV. GroenLinks heeft vervolgens in een mail aan de VVD, PvdA en D66 laten weten het vertrouwen te hebben verloren in de variant met POV. In deze mail adviseerden wij tegelijkertijd om de variant VVD, PvdA, ROSA, D66, GroenLinks en CDA nu eens te gaan onderzoeken. Onze voorkeursvariant en een stabiele coalitie van 22 zetels, die ook prima paste binnen de conclusies van de eerste verkenners. De PvdA ondersteunde ons idee.

Verbazing Een dag later ontvingen wij tot onze grote verbazing de mail van de VVD waarin zij ons beschuldigden van ‘onverantwoordelijk gedrag’ en het ‘bruuskeren van andere partijen’. Met een korte mail hebben wij geantwoord dat we ons absoluut niet herkenden in dat beeld dat werd geschetst. Inmiddels begrepen we dat nu ROSA was benaderd om mee te praten over mogelijke coalitievorming. Toch vreemd dat de VVD daar in een eerder stadium niet toe bereid was. Als het aan ons had gelegen, was ROSA al wel veel eerder benaderd.

Nu gaan VVD, PvdA, ROSA, D66, CDA en CU proberen een coalitie te vormen door inhoudelijke gesprekken te voeren. We wachten af of dat gaat lukken. Ondertussen bereiden wij ons voor op een rol in de oppositie waarbij wij ons constructief blijven opstellen de komende periode. Ook vanuit de oppositie zullen we ons best doen om Zaanstad groener, duurzamer, socialer én mooier te maken!

Nogal verwarrende krantenkoppen de afgelopen dagen. Op zaterdag 21 april berichtte NH Dagblad: ‘GroenLinks wil niet zonder ROSA’ en op maandag 23 april: ‘GroenLinks houdt deur naar coalitie flink open’. Belangrijk om helderheid te verschaffen over ons perspectief.

Op 10 april mochten de onderhandelaars (Wessel Breunesse en Paul Laport) van GroenLinks Zaanstad voor de eerste keer aanschuiven bij de verkenners die door de VVD waren aangesteld. Tijdens dit gesprek hebben wij aangegeven dat het groene, sociale geluid in een nieuwe coalitie duidelijk hoorbaar moet zijn. Ook hebben we onze coalitievoorkeur aangegeven en ons voorbehoud ten opzichte van sommige partijen. Enkele dagen later werd er verslag uitgebracht door de verkenners, waarin werd geconcludeerd dat er zeven partijen in aanmerking komen voor de coalitievorming. In volgorde van grootte: VVD (6), POV (4), ROSA (4), PvdA (4), D66 (3), GroenLinks (3) en CDA (2). De verkenners concludeerden dat al deze partijen bereid zijn om in een coalitie te treden, maar dat er voorbehouden waren ten opzichte van ROSA en POV.

Hierna hebben de verkenners afzonderlijke gesprekken gevoerd met ROSA en POV. Er werd geconcludeerd dat van de zeven partijen ROSA moest afvallen. De VVD heeft vervolgens 6 partijen uitgenodigd voor inhoudelijke formatiegesprekken: VVD, POV, CDA, D66, PvdA en GroenLinks. Op die uitnodiging zijn wij niet ingegaan om drie redenen: 1) Er zijn nauwelijks inhoudelijke argumenten gegeven waarom ROSA zou moeten afvallen; 2) Onze twijfels ten opzichte van de POV (stijl en inhoud) zijn onvoldoende weggenomen; 3) De voorgestelde zespartijencombinatie vinden wij niet evenwichtig genoeg, het groene, sociale geluid komt daarin onvoldoende tot z’n recht.

Nadat we dit kenbaar hebben gemaakt, zijn we uitgenodigd om in gesprek te gaan met de VVD. In een prettig en constructief gesprek op zaterdag 21 april hebben we deze drie argumenten nogmaals naar voren gebracht. Ook hebben we duidelijk gemaakt dat we een voorkeur hebben voor samenwerking met ROSA, maar dit niet als voorwaarde zien. Zoals in het NH Dagblad staat: ‘we houden geen handjes vast met ROSA’. Maar voor de duidelijkheid: hun programma biedt veel aanknopingspunten voor een stevig groen en sociaal geluid in de coalitie.

De conclusie van de VVD en GroenLinks was om gezamenlijk de handschoen op te pakken en het proces vlot te trekken. Zij houden de lead met hun informateur Eric van der Burg (demissionair wethouder in Amsterdam), maar wij leveren ook een eigen informateur aan: Zita Pels (GL-statenlid in Noord-Holland). Van der Burg en Pels kennen bovenstaande overwegingen van ons, en nemen die mee tijdens hun gesprekken. De komende dagen praten zij met (combinaties van) verschillende partijen om tot een politiek evenwichtige partijencombinatie te komen die recht doet aan de verkiezingsuitslag van 21 maart. Wij hebben vertrouwen in een positieve uitslag en houden je ervan op de hoogte.