1% van de rijken op aarde bezit evenveel als de overige 99%. Rijken zijn vanzelf rijker geworden, en de armen armer en toch vond de huidige regering met o.a. CDA, VVD en D66 nog kortgeleden het nodig om miljarden cadeau te doen aan schatrijke vooral Britse aandeelhouders. Het gaat nu naar ondernemingen, maar niet naar bv zorgmedewerkers die steeds minder aandacht kunnen besteden aan hun patiënten, omdat ze te veel tijd kwijt zijn aan het overtikken, printen en faxen van gegevens. Psychiaters leggen een verband tussen de wachtlijsten in de jeugdzorg en de toename van suïcidale jongeren. In deze wereld die lijkt te kantelen mogen we ons denk ik in Heemskerk gelukkig prijzen dat we ondanks de verschillen die er zijn, vanuit onderling respect onze bijdrage kunnen leveren aan het verbeteren van Heemskerk. En ik hoop dat dat tot in lengte van jaren zo mag blijven.
Voorzitter, het college presenteert vandaag in de gemeenteraad zijn eerste begroting op basis van de voorjaarsnota en het uitvoeringsprogramma van het coalitieakkoord. Bij de presentatie van het coalitieakkoord heb ik aangegeven met spanning uit te zien naar de financiële en beleidsmatige vertaling van dit akkoord.
Voorzitter, GroenLinks kan niet anders dan constateren dat we teleurgesteld zijn in de nu gepresenteerde begroting. De vragen die het coalitieakkoord destijds al opriep zijn niet of nauwelijks beantwoord. Het blijft een opsomming van allerlei losse zaken, een aantal losse voornemens zonder financiële onderbouwing en veel langdurige onderzoeken. Het is niet geschreven vanuit een samenhangende visie op de toekomst van Heemskerk. En rekening houdend met de wijziging van de inkomsten vanuit het Rijk (septembercirculaire) is nogal riskant begroot, met pas een klein plusje in 2022. Verwacht het college dat de provincie akkoord gaat met een begroting, waar het verplichte structurele evenwicht zeer wankel is.
Er staan heel veel woorden in, maar weinig heel concrete daden en er worden kennelijk blanco cheques gevraagd:
In het bestuurlijk domein: (een aantal van de beleidsvoornemens)
Actualisatie Toekomstvisie 2040
Uitbreiding factor C en het opnieuw vormgeven van buurtinitiatieven.
Versterking begeleiding jeugd
Informatie gestuurd werken
In de begroting een totaal €35.000 (in 2020) voor al deze voornemens ten opzichte van ca € 8 miljoen in de huidige begroting, oftewel nog geen half procent. Daar moeten al deze ambities van betaald worden.
In het sociale domein:
Liefst 15 vaak meerjarige dure onderzoeken, evaluaties van WMO en b.v. het meten van de meerwaarde van zorgaanbieders (meerwaarde ten opzichte van wat?) De noodzaak en/of het achterliggende motief zijn niet altijd duidelijk en verder zijn er nog wat losse initiatieven voor een totaalbedrag van in 2020 € 655.000 waarvan het overgrote deel onderzoeken betreft. Is er zo weinig vertrouwen in de huidige uitvoering? Gaat het uiteindelijk allemaal minder worden voor mensen die op zorg zijn aangewezen?
In het fysieke domein:
Een twaalftal nieuwe beleidsvoornemens, waaronder een skeelerbaan, lokaal netwerk busverbinding en dat allemaal kennelijk voor in 2020 voor €215.000. In deze begroting staan dus een aantal beleidsvoornemen die niet zijn begroot. Tot nu toe was het terecht gebruikelijk om in de begroting helder te hebben:
· Wat willen we bereiken?
· Wat gaan we ervoor doen?
· Wat mag het maximaal kosten?
Bij moties en/of amendementen wordt altijd een deugdelijke financiële onderbouwing gevraagd. Stemt de raad straks op voorhand in met de realisatie van deze onderwerpen en geven we hier een blanco cheque voor af, zo vraag ik het college en de andere partijen?
GroenLinks gaat alleen akkoord met die onderwerpen die duidelijk zijn begroot en zeker niet met de niet begrote onderwerpen.
De uitgaven voor milieu en duurzaamheid blijven tot en met 2022 vrijwel gelijk aan die van 2018, terwijl het Klimaatrapport VN spreekt van een ‘allerlaatste kans’ om ‘desastreuze opwarming te beperken’. Om ook maar een beetje in de buurt te komen van het realiseren van het klimaatakkoord zijn grote investeringen nodig. In geld en ruimte. De energietransitie zal gestalte moeten krijgen. De bestaande woningvoorraad zal verduurzaamd en gasloos moeten worden, met duidelijke aantallen en bedragen. Heemskerk moet zelfvoorzienend worden voor wat betreft energie.
Veel woorden in deze begroting, maar weinig daden.
Bij de behandeling van de energietransitie zullen we hier uitgebreid op terugkomen. Honderdduizenden Nederlanders werken en zijn toch arm, ook voor Heemskerk zal gelden dat 1 op de 20 werkenden onvoldoende geld heeft voor de minimale kosten van wonen, voeding, kleding en verzekeringen, Is deze doelgroep zichtbaar in Heemskerk is mijn vraag aan het college?
Sociaal loket
Ondanks alle inspanningen lijkt het erop dat het voor velen toch nog ingewikkeld is om te weten waar je precies voor welke hulp moet zijn. In de praktijk blijken de drempels toch te hoog en de regels te ingewikkeld, waardoor mensen buiten de boot vallen.
Volgens Nationale ombudsman Reinier van Zutphen zien instanties niet altijd welke zorg of steun iemand precies nodig heeft. ‘Dit is al veel te lang het geval, het kan en moet nu snel beter.’ aldus de ombudsman. Een mogelijkheid zou kunnen zijn om één fysiek sociaal loket te creëren, waarmee in ieder geval het Sociaal Team makkelijker en laagdrempeliger bereikbaar wordt. Hoe kijkt het college en de andere fracties naar deze mogelijkheid? (GroenLinks wil op dit punt een motie indienen).
Wonen
Er is terecht veel aandacht voor wonen, maar fragmentarisch, er wordt een tweetal locaties genoemd, de rest moet onderzocht worden zonder aandacht voor sociale huurwoningen en starters op de woningmarkt. 'Wie geen zak geld meeneemt, vindt hier geen woning meer' zo schrijven de zes grote Amsterdamse woningcorporaties. Het lijkt erop dat Heemskerk daar niet ver meer vanaf zit. Gaat er eigenlijk wel gebouwd worden voor deze doelgroepen. GroenLinks staat voor eerlijk delen, ook wat het wonen betreft. Voor wie moet er gebouwd worden is onze vraag aan het college en de andere fracties, tot nu wordt vooral gebouwd in de duurdere sectoren.
Omgevingswet
In de komende raadsperiode krijgen we te maken met de omgevingswet. Summier wordt hieraan aandacht besteed. Wat ontbreekt: Verbeteren van onze leefomgeving, de gezondheid en veiligheid van inwoners beschermen en bijdragen aan het behoud van een leefbare aarde. Lucht, water en bodem moeten schoon zijn. Heemskerk laten voldoen aan de luchtkwaliteitsnormen van de Wereldgezondheidsorganisatie. Bij de behandeling van de omgevingsvisie komen we terug op de kaders die GroenLinks hierbij van belang vindt. Het laatste rapport van Milieudefensie laat zien dat jaarlijks 12.000 mensen sterven door smerige lucht. (GroenLinks wil op dit punt een motie indienen)
Tegenprestatie
En niet te vergeten het “verplicht vrijwilligerswerk”. Door de verplichte tegenprestatie is Heemskerk straks meer bezig met het handhaven van de regeltjes dan, dat zij mensen daadwerkelijk helpen aan een zinvolle invulling van hun leven. Zeg niet ‘eigen-schuld-dikke-bult’ als je werkloos en/of gehandicapt bent. Het wantrouwen en een streng regime helpt mensen niet aan werk. Zorg daar nou eens als eerste voor vertrouwen en minder regels. Dan kunnen we mensen eigen regie geven en echt aan werk helpen. Het Wageningse experiment met de bijstand laat zien dat de andere behandelingen van bijstandsgerechtigden voor een hogere uitstroom zorgen.
Weerstandsvermogen
En nu nogmaals aandacht voor het weerstandsvermogen, dat de gemeente een beeld geeft in hoeverre zij in staat is tegenvallers te kunnen opvangen. Als je 2 maal alle berekende risico’s kunt opvangen sta je er uitstekend voor. Heemskerk heeft genoeg vermogen om de risico’s meer dan 6 keer af te dekken. En 6 keer is niet nog beter dan 2 (dat is al uitstekend). Heemskerk doet dus als gemeente te weinig voor burgers en bedrijven. Veel meer ouderen kunnen minder eenzaam zijn, veel meer kinderen kunnen zonder armoede leven, veel meer mensen kunnen wonen of beter wonen, veel meer ondernemers kunnen ontlast, ondersteund of aangetrokken worden etc., etc. Er kan en moet dus veel meer gedaan worden en dat kan ook zoals u gehoord heeft. Daden in plaats van woorden, zeker bij de huidige lage rentestand.
GroenLinks wil naast het zojuist genoemde uiteraard ook een behoorlijk deel van deze overcapaciteit inzetten voor het energieneutraal maken van Heemskerk, voor meer groen in plaats van het behoud van het bestaande. Meer bomen, meer verticaal groen aan de gevels in verband met hittestress en vooral de luchtkwaliteit en daarmee de gezondheid van de Heemskerkers (GroenLinks wil voor wat betreft de bomen en het groen een motie indienen).
Nogmaals voorzitter, veel woorden en allerlei losse initiatieven maar weinig daden.
