Poliflw

Na een lange loopbaan van 27 jaar in de politiek van Slochteren en sinds de herindeling in Midden-Groningen gaat Jan Jakob met pensioen. Als wethouder was hij benaderbaar en altijd bereid tot gesprek. Daarin staat en stond hij voor de afspraken en vasthouden aan het beleid. In een persoonlijke boodschap blikt hij terug. Jan Jakob we wensen je samen met Johanna en jullie gezin een goed vervolg. Het ga je goed. Ga met God!

Er is vooral in de dorpen Schildwolde, Hellum, Siddeburen maar ook in Noordbroek en Slochteren onrust ontstaan over de initiatieven van een energieleverancier die concrete plannen lijkt te hebben om over te gaan tot het realiseren van windmolens. Midden-Groningen is duidelijk geweest in haar RES en heeft geen ruimte voor initiatieven voor windenergie. 

In een dossier dat inmiddels strekkende meters aan ordners vult, ontelbare uren van raden en Staten heeft gevraagd en bij vele inwoners inmiddels het vertrouwen in de rechtstaat. Wanneer is genoeg ook echt genoeg? Een vraag die met het voortgaan van de tijd steeds relevanter wordt.

De uitgangspunten van 2019 zijn nog steeds actueel. Onvoldoende duidelijk wordt wat er in 2019 nu is bereikt. Maken we waar wat we zeggen na te streven?

De clustering en prioritering wordt naast veiligheid gemaakt op basis van enerzijds geografische logica en anderzijds, minstens even zwaarwegend, vanuit sociaal-maatschappelijke samenhang. Dat is een mooie volzin, maar onduidelijk blijft wat dit concreet betekent. Graag duidelijkheid over zowel de geschetste logica als de samenhang.

Welke garanties vragen beoordelaars om weer volop inzetbaar te zijn voor het gebied zodat er eindelijk kan worden begonnen aan het beoordelen van grotere clusters? Welke inspanningen heeft het college gepleegd om dit vlot te trekken? Hoe beheerst u de andere risicofactoren die u in uw voorwoord benoemd.

Weer nieuwe normen.

De minister gaat ervan uit dat rond 1 juli 2020 een volgende aanpassing van de NPR 9998 komt. Er zullen technische en modelmatige verbeteringen worden doorgevoerd en de nieuwste KNMI-dreigingskaart op basis van de daadwerkelijke winningsniveaus zal worden ingevoegd. SodM verwacht dat deze wijziging wel grote gevolgen zal hebben voor de zwaarte van de benodigde maatregelen. 

In de eerste plaats willen we opmerkingen dat we zelf hadden gekozen voor het gebruik van het woord aanpassingen in plaats van verbeteringen. De ervaring tot nu toe is dat elke verandering eerder een verslechtering is en leidt tot heroriëntatie, bijstelling en herzieningen. Welk verwacht effect heeft dit op het lokaal plan van aanpak en is niet verstandig om dit af te wachten voor we een goed plan over 2020 en volgende jaren kunnen maken.  

De norm waaraan wordt getoetst (de 10-5) wijzigt dus niet, maar het beoordelingskader waarmee wordt getoetst is wel aan wijzigingen onderhevig. Al deze wijzigingen zijn technisch uitlegbaar en verklaarbaar, maar leiden tot verschillen binnen groepen en clusters. Gemeenten worden hiermee geconfronteerd en zijn genoodzaakt om deze aanpassingen te accepteren en uit te leggen aan de inwoners. Daarmee staat de maatschappelijke acceptatie ervan onder druk.

Gemeente als bondgenoot en brenger van een boodschap die niet de onze is. Dat zorgt voor een spagaat.

Hoe verhoudt het moeten accepteren van de aanpassingen zich tot fatsoenlijk overleg tussen verschillende lagen van de overheid? Hoe verhoudt dit zich tot de wens van de gemeente Midden-Groningen als bondgenoot zoals beschreven in het Kompas en collegeakkoord? Waarom nemen wij voor onze rekening dat we uitleg geven over een situatie die leidt tot verschil tussen groepen en clusters. Soms heel concreet tussen buren die binnen de grenzen van de bebouwde kom wonen en daar net buiten. Daarmee lopen we het risico dat we als gemeente niet langer worden gezien als een geloofwaardig klankbord en laatste verdedigingslinie.

Naar de bijdrage tijdens de commissievergadering

Met het bespreken van het kader NPG voor Midden-Groningen komen we eindelijk dichter bij de realisatie van goede en mooie plannen voor onze inwoners. Terugkijkend hebben we een intensief traject gehad, zijn we als raad volop in de gelegenheid geweest om mee te denken, hebben we bijgestuurd om de voorstellen te verbeteren, zien we veel van onze opmerkingen uit de zienswijze terug in de plannen en waar die niet konden worden opgenomen hebben we voldoende mogelijkheden om die in de lokale plannen mee te nemen en alsnog te realiseren.

Het kader nodigt uit om bovenop de al vastgestelde beleidsuitgangspunten tot extra inspanningen te komen. Tijd om te beginnen dus!

De doelstellingen en ambities van het programma onderschrijven we al had het ambitieniveau van ons, en dat hebben we eerder betoogd, wel wat hoger gemogen. Nu we weten hoe we ons willen ontwikkelen is het wel van belang dat we dit goed monitoren. Hoe gaan we dit effectief en goed doen en hoe sturen we daar op bij en wie neemt daarin de regie?

Regel niet alles aan de voorkant dicht.

Bij de effectuering van het lokaal programma is het belangrijk dat inwoners goed worden betrokken. Daar zit de kracht en tegelijkertijd ook de grote uitdaging van het programma.

In zijn lezenswaardige boekje, “Groter denken, kleiner doen.”, doet Herman Tjeenk Willink een aantal waardevolle observaties die ook van waarde kunnen zijn voor de aanpak van een nieuw perspectief voor Midden-Groningen. Hij constateert, naar mijn mening terecht, dat we de afgelopen decennia maatschappelijke democratie hebben verwaarloosd en wijst op de gevaren daarvan. Markt en overheid regelden immers alles wel.

Er zijn meer dan ooit veel keuzemogelijkheden, maar die worden door diezelfde markt en overheid vervolgens enorm ingeperkt. Vanuit een reflex komen er extra regels, bepalingen, uitzonderingsgronden en ontstaat er een enorm complexe overlegstructuur. Initiatiefnemers voelen zich daarop vaak tegengewerkt door ambtenaren en toezichthouders, hebben het idee dat ze ruimte op markt en overheid moeten veroveren en haken om die reden vroegtijdig af.

We zullen dus als Midden-Groningen echt moeten laten zien dat we de omslag willen maken om burgers ook echt zeggenschap te geven zonder van alles dicht te regelen en dus de maatschappelijke democratie volop ruimte geven. Het past bij onze doelen uit het Kompas, maar ook daar zien we dat het weerbarstig is. Laten we in concreet gedrag en handelen ook als lokale overheid en als raad zien dat we sturen op de bredere kaders en de ruimte voor inkleuring laten waar ze hoort. Alleen dan kan er sprake zijn van een werkend programma voor de inwoners van Midden-Groningen.

Ambities moet je vooral in concreet gedrag laten zien.

Het strategisch kader zoals weergeven in paragraaf 5 Hart voor Midden-Groningen onderschrijven we. Bij het onderdeel hart voor de jeugd zien we dat er vooral gekeken is naar het inhalen van de achterstanden. Dat is belangrijk maar doet denk ik geen recht aan jongeren in onze gemeente die juist behoefte hebben aan meer uitdaging. Kansen geven is kansen bieden aan iedereen zodat elk talent aandacht krijgt om te groeien.

Na een intensief traject van voorbereiding komen we nu toe aan de realisatie. In het traject daarnaartoe zijn we op een geweldige manier geholpen en ondersteunt door de griffier. Hiervoor onze hartelijke dank.

https://bestuur.midden-groningen.nl/v1/embed/Raadscommissie - 11 december 2019 - Raadzaal - Archief/start/3554/stop/3746/middengroningen_1/2019-12-11-20-07-30-Raadscommissie_1.mp4

Midden-Groningen heeft een nieuw detailhandelsbeleid gemaakt. Na een intensief traject ligt er nu een plan waar we ons als ChristenUnie in hoofdlijnen in kunnen vinden. Door steeds meer digitale aankopen draaien de bezorgdiensten in bepaalde maanden overuren. Klanten laten fysieke winkels steeds vaker links liggen. Hoe gaan we in Midden-Groningen om met ons bestaande winkeloppervlak en hoe voorkomen we leegstand en vervolgens verpaupering.

In een van de informatieavonden die we als raad gehad hebben gedurende het ontwikkelproces van de detailhandelsvisie werd gezegd: Het aantal vierkante meters winkeloppervlak in de provincie Groningen is genoeg voor twee maal het aantal inwoners van de provincie.  De verwachte krimp van vierkante meters is 25-30% de komende jaren.  We leven immers in een platformeconomie.  Nagenoeg iedere consument start tegenwoordig zijn zoektocht op een platform: booking.com; bol.com. thuisbezorgd.nl; blende enz. enz.  Hoe combineer je dit met bestaande retail?  Hebben onze ondernemers voldoende innovatiekracht?

Een andere boodschap was dat vastgoedpartijen het noorden als investeringsmogelijkheid links laten liggen.

Schuif de hete aardappel rond het Winkelpark niet langer door.

Het is een grote uitdaging om tegen deze achtergrond een gedegen detailhandelsvisie te ontwikkelen.  Het liefst willen we immers een visie die realiteitszin combineert met ambitie?  Onzes inziens ligt een realistische visie voor ons.  Wat meer ambitie had wat onze fractie betreft wel gemogen.

Bijvoorbeeld ten aanzien van het proces rondom het Winkelpark in Hoogezand.  Opnieuw wordt de hete aardappel doorgeschoven. Voorgesteld wordt een zorgvuldige heroverweging van de huidige branchering. Zorgvuldigheid begrijpen we, maar gaat het daarom of komen we er niet uit? Alle betrokkenen hebben recht op procesduidelijkheid en een heldere communicatie daarover. Is de wethouder bereid hier, met voorrang, werk van te maken? Zo ja, op welke termijn?

Een andere vraag: is de zo gewenste zorgvuldigheid ook toegepast ten aanzien van allerlei ondernemers die met naam genoemd worden in een aantal van onze kernen, bijvoorbeeld over verplaatsing van hun winkel?  Is er met hen gesproken voorafgaand aan de publicatie van deze visie?

Uit de visie blijkt dat het voor ondernemers veelal lastig samenwerken is. Terwijl juist daar kansen liggen. Bijvoorbeeld ten aanzien van marketing en het creëren van beleving.   We begrijpen dat dit onderwerp des ondernemers is, maar is er een mogelijkheid dat de gemeente hen daarbij een duwtje in de rug geeft bijv. door het organiseren van bijeenkomsten?

Tenslotte: U noemt in de visie in de strijd tegen overaanbod en het creëren van compacte centra dat na een jaar van leegstand de bestemming detailhandel op een pand vervalt om te voorkomen dat nieuwe toetreders zich vestigen op niet-gewenst locaties.  Wat is de grondslag onder deze termijn van een jaar? Kunt u dit toelichten?

Over het gestapelde effect van verschillende vormen van mijnbouw is te weinig bekend. We hebben te maken met een kwetsbaar gebied omdat de bovengrond voor een groot deel bestaat uit veen afwisselend op zand of klei. Daardoor zal er bij verdere bodemdaling aan sterkere bemaling moeten worden gedaan. Gevolg extra inklinking en versnelde en ongecontroleerde bodemdaling direct aan het aardoppervlak. Zeker voor gebouwen die niet zijn gefundeerd op een dieper liggende zandlaag kan dat zorgen voor verschillen in zetting.

In eerdere gevallen van schade wees de NEDMAG naar het waterschap en ontstond er een discussie over de schuldvraag. Dat is op dit moment onvoldoende opgelost omdat de aanbeveling van de SODM om dit bij de tijdelijke commissie mijnbouwschade neer te leggen nog niet is geconcretiseerd. 

Valt er iets meer te zeggen over de stand van zaken en de ontwikkelingen op dit punt?

In 2022 loopt de overeenkomst over de kosten van de bodemdaling als gevolg van de zoutwinning af. Deze afspraak geldt voor een deel van het grondgebied van voormalig Menterwolde, maar niet voor het gebied dat nu wel wordt beïnvloed door deze nieuwe plannen. Duidelijkheid over de verdeling van de kosten, ook voor het totale grondgebied, zijn van belang. 

Wordt er gewerkt aan een dergelijke overeenkomst voor het totale gebied?

De effecten van zout op de gaswinning is ook onvoldoende onderzocht.

Het zout fungeert als een schokdemper, denkt seismoloog Dost van het KNMI. Zoutsteen verstrooit een deel van de aardbevingsgolven, zoals een prisma licht verstrooit, en verspreidt daarmee de energie van de trillingen over een groter gebied. Dat vermindert de sterkte van de trillingen. Een ander deel van de aardbevingsgolven die vanuit de diepte tegen de zoutlaag aanbotsen wordt naar beneden teruggekaatst, en bereikt het aardoppervlak dus nooit.

Zout is onvoorspelbaar, betoogd aardwetenschapper Giessen. Op lange tijdschalen gedraagt het zich als een stroperige vloeistof, die door zijn lage dichtheid de neiging heeft omhoog te kruipen. “Bovendien lopen er een paar grote breuken vanuit de zoutlaag tot vlak onder het aardoppervlak”. Breuken in de korst zijn de plaatsen waar de aardbevingen optreden.

Er is veel onzekerheid en daarbij zou moeten gelden dat ook hier het voorzorgprincipe als geldend principe bepalend is. In het voorliggende winningsplan is de economische factor bepalender dan de vraag wat dit doet met de gebouwde omgeving. Zoutwinning is verder, in tegenstelling tot gaswinning, niet van nationaal belang.

Mijnbouw heeft in onze omgeving een geloofwaardigheidsprobleem.

Het winningsplan van de Nedmag is nu bijna een jaar beschikbaar. Kunt u aangeven waarom er niet eerder een om een tussenadvies of advies is gevraagd? Nu staat dit onder enorme tijdsdruk. In de tussenliggende periode zijn er twee bestuurlijke overleggen geweest over dit plan. Heeft dit gezorgd voor bijstellingen? Zo ja, welke waren dit op voorstel van de gemeente? De NEDMAG gaat er, vooralsnog, vanuit dat het winningsplan eind 2019 van kracht zal zijn.

In het winningsplan komen vier uitgangspunten naar voren waaraan het plan moet voldoen. Zo moet er aandacht zijn voor.

Nadelige gevolgen voor mens en milieu. Schade door bodembeweging. De veiligheid. Het belang van een planmatig beheer van delfstoffen. 

Onduidelijk blijft een eenduidige omschrijving van veiligheid. Veiligheid en veiligheidsbeleving zijn grotendeels subjectief, maar kunnen zeker effect hebben op het welbevinden van mensen. Dit zien we onvoldoende terug in de plannen. Het gaat om een technisch verhaal met veel aandacht voor de geologische geschiedenis en geologische gesteldheid van de ondergrond.

Wanneer het al gaat om effecten op de regio voeren werkgelegenheid en de goede samenwerking met het UMCG over wellicht positieve medische toepassingen de boventoon. Dat maakt het plan op het punt van sociale actoren in disbalans.

Ook wordt er vooral gekeken naar de effecten van zout. Naar onze mening kan die niet los worden gezien van de effecten van de gaswinning.

Draagvlak.

In haar reactie gebruikt de gemeente Midden-Groningen het argument draagvlak. Hoewel dit misschien niet als juridisch argument geldt vinden we het van belang dat dit wel is opgenomen. De gemeente is er in de eerste plaats voor haar inwoners en zal daarom die geluiden uit de samenleving een plek moeten geven. Wij ondersteunen daarin wat er door hoogleraar Bröring is gezegd en ik citeer:

'Als er geen maatschappelijk draagvlak is, kan het op de langere termijn wel van belang zijn', vervolgt hij. 'Als er steeds wordt gezegd: er is geen maatschappelijk draagvlak, dan kun je daar op termijn als bedrijf wel last van krijgen. Dat hebben we ook bij de NAM gezien. Juridisch gezien liep de toestemming voor de NAM door, maar er was zoveel verzet, dan houdt het wel op." 

De reacties van inwoners en andere partijen zijn duidelijk. Zij wensen geen verdergaande winning. De mijnbouw heeft een geloofwaardigheidsprobleem in ons gebied.

Naar aanleiding van het advies van het SODM heeft de gemeente gereageerd met teleurstelling. Dat begrijpen we en omdat het een belangrijk document is bij de afweging die de minister zal maken.

Directeur Bert Jan Bruning van de NEDMAG heeft over de reactie van de gemeente Midden-Groningen in kwalificerende zin gereageerd. Ik citeer ik uit de berichtgeving van RTV Noord op 23 oktober 2019.

'Midden-Groningen geeft advies over zaken wat wij niet in ons plan hebben opgeschreven', 'De discussie die zij willen voeren, hoort bij minister Eric Wiebes op tafel. 'Ik denk dat Midden-Groningen een kans laat liggen om op inhoud ons winningsplan te beoordelen en waar nodig bij te sturen.'

Hoe kwalificeert de portefeuillehouder deze uitspraken?

'Of ik boos ben?', vervolgt Bruning. 'Boos krijg je me niet, maar wat ik wel vind is dat burgers recht hebben op een inhoudelijke discussie. We moeten goed naar de feiten kijken.'

Ook hierbij de vraag hoe kwalificeert de portefeuillehouder dit en is zij bereid om de NEDMAG uit te dagen tot een discussie op inhoud waarbij de feiten goed naar voren komen?

 Want als één ding duidelijk naar voren komt in het winningsplan dan is het dan er veel zaken niet met zekerheid zijn te zeggen. Het incident is daarvan een voorbeeld. Ondanks monitoring gebeurde het toch. Nu kan en incident op zichzelf staan maar het geeft wel te denken.

In politiek Den Haag wordt gesproken over ereschuld. We gaan ervan uit dat het er deze minister alles aan gelegen is om te voorkomen dat er zo’n nieuwe schuld naar de Groningers ontstaat.

 

In het gasdossier hebben we tot nu toe steeds te maken gehad met verschillende visies, nieuwe onderzoeken, bijgestelde normen en voortdurend wisselde uitvoeringsinstanties. Met bij elke verandering de bijbehorende vertraging, maar ook veranderende spelregels. De consequenties daarvan waren en zijn groot. De oplossingen laten op zich wachten, burgers weten niet waar ze aan toe zijn en door de veranderde spelregels wordt het rechtsgevoel aangetast. In onze gemeente komt dat treffend naar voren in Overschild.

In een recente editie van de Groene Amsterdammer staat daarover een lezenswaardig artikel en ook EenVandaag besteedde er opnieuw aandacht aan. En iedere keer denk je, dit kan niet waar zijn!

Tegen die achtergrond bespreken we vandaag het programmakader Nationaal Programma Groningen. Een perspectief voor de regio dat geen verre toekomstmuziek moet zijn of een verre horizon achter de mist van persoonlijke ellende en vragen van inwoners die het inmiddels ook niet meer weten.

Daarom is praktisch handen en concreet gedrag van belang. Dat begint door ook en vooral te werken aan ruimhartige versterking en herstel van de woningen. En het besef dat de toegezegde 1,15 miljard startkapitaal zijn.

De ChristenUnie is blij dat er vanuit het principe van sociaal-economische versterking voor het gebied wordt gewerkt. Vanuit het perspectief van de brede welvaart. Wij verwachten dat dit ook zichtbaar zal worden in de toekenning van de trekkingsrechten.

In de notitie lezen we dat wanneer daartoe aanleiding is het bestuur het programmakader kan actualiseren.

Dat roept bij onze fractie vier vragen op.

Ten eerste: Hoe worden daarbij de belangen van inwoners, bedrijven, organisaties en overheden geborgd?

Ten tweede: Hoe voorkomen we daarbij dat er, al dan niet terecht, het idee ontstaat van veranderende spelregels?

Ten derde: Hoe worden actualisaties gecommuniceerd naar alle partijen?

Ten vierde: Welke rol spelen raden en Staten daarin vanuit hun volksvertegenwoordigende en controlerende rol. Wij stellen immers vandaag vast en dat is wezenlijk meer dan kennis nemen van het programmaplan.

De randvoorwaarden zijn ambitieus:

Individuele schade wordt zonder onnodige vertraging binnen een half jaar afgehandeld. Het is volstrekt duidelijk hoe de versterking verloopt. In het proces is helder wanneer welke woningen worden versterkt. Inwoners weten precies wat ze kunnen verwachten. Ze worden nauw betrokken bij de mogelijkheden die de versterking biedt voor het uitvoeren van andere wensen voor hun woning (koppelkansen). Er is duidelijkheid over de financiering van de inpassing van de versterkingsoperatie in de openbare ruimte (inpassingskosten).

Tegelijkertijd zijn ze ook echt nodig en zal van de uitvoering van het NPG minder terecht komen wanneer dit achter blijft.

De vier ambities onderschrijven we en we kunnen ons vinden in de gekozen hoofdindicatoren. Daarbij onderkennen we wel dat we op dit moment posities innemen die lager zijn dan het landelijk gemiddelde.

Voldoen we dan niet erg snel aan de ambities?

We hebben de behoefte dat we over een verdere tijdshorizont ook ambities uitspreken over de concretere positionering. Van ons mag het ambitieniveau best wel wat hoger.

Stijgen we met de huidige doelstellingen niet te langzaam naar ten minste een gemiddeld nationaal niveau of het liefst daar nog boven?

In de reactienota op de zienswijzen komt naar ons oordeel voldoende naar voren dat er een goede afweging is gemaakt van de inhoudelijke inbreng. De reactie bij opmerking 19 met specifieke aandachtspunten vanuit de gemeente Midden-Groningen vinden we wel wat mager en vormt hierop dan ook de uitzondering. Daarvoor zullen we in ons eigen lokale programma echt moete zoeken naar mogelijkheden om dit in te brengen. Het past trouwens goed bij subdoelen. We zullen specifiek letten op de vertaling daarvan wanneer we het lokale programma vaststellen.

Ook vinden we het bijzonder jammer dat de mogelijkheden vanuit “Kansen voor de veenkoloniën”, inclusief de daar al ontwikkelde indicatoren op het gebied van gezondheidsmonitoring niet worden benut. Volgens ons een veel concreter doel dan geluksgevoel waarover even later wordt gesproken.

Het programmakader biedt voldoende handvatten om te komen tot lokale programmaplannen die samen met de thematische plannen van de provincie echt iets kunnen betekenen voor onze inwoners. Geen Halloweenscenario maar een echte Hervorming dus. Laat de uitvoering maar beginnen!

Midden-Groningen zal bij een ongewijzigd beleid, binnen de begroting, 6,5 miljoen euro extra kwijt zijn aan het sociaal domein. Dat is ook op een begroting van ruim 200 miljoen euro nog steeds een enorm bedrag. De financiële ruimte van de gemeente is inmiddels zo beperkt dat het uitvoeren van eigen beleid niet meer mogelijk is. Harde keuzes zijn dus nodig om te voorkomen dat we onder preventief toezicht van de provincie komen. Inmiddels is de roep naar de regering in Den Haag overduidelijk: Doe iets!