Poliflw

Woensdag 10 juni werd aan het einde van het spoeddebat over de demonstratie op de Dam de motie van wantrouwen tegen burgemeester Femke Halsema met een grote meerderheid van 35 tegen 9 stemmen verworpen. Alleen VVD, Forum en PvdO stemden voor de motie. De overige partijen schaarden zich achter de burgemeester. Laten we vanaf nu het maatschappelijke gesprek richten op de strijd tegen racisme, en laten we ons daarbij inspireren door de moed en het doorzettingsvermogen van de Black Lives Matter-beweging.

GroenLinks fractievoorzitter Femke Roosma: ‘Onze bestuurders hebben een grote verantwoordelijkheid die op hun schouders rust, de burgemeester de allergrootste. We geven hen in beginsel ons vertrouwen om ingewikkelde besluiten te nemen. Dat vertrouwensbeginsel houdt ook in dat zij de kans krijgen om verantwoording af te leggen over die besluiten. Vóórdat we als raad een oordeel vellen. Deze verantwoording heeft zij woensdagavond uitvoerig en naar tevredenheid afgelegd.’

Onafhankelijk onderzoek

GroenLinks Amsterdam staat achter de keuze van de burgemeester om de demonstratie op de Dam niet af te breken. Verrast door een mensenmassa die ook haar best doet om de demonstratie zo veilig mogelijk te houden, is politie-ingrijpen niet verstandig en zeker niet meer corona-proof. Amsterdam heeft bovendien de goede gewoonte de politie altijd zo vreedzaam mogelijk in te zetten. Dat deden de agenten op de Dam ook uitstekend. Daar zijn we trots op. 

Maar het is belangrijk om te achterhalen hoe het kon dat er zoveel meer mensen waren dan verwacht op de Dam. Hoe kon deze inschatting zo mis lopen? De beelden van een volle Dam die voor sommigen zo hoopgevend zijn, omdat eindelijk hun pijn werd gezien, zijn juist voor de ander heel erg pijnlijk omdat het herinnert aan leed en verlies in coronatijd. GroenLinks is daarom blij dat de burgemeester twee onafhankelijke onderzoeken wil laten doen. 

Open vizier

De felheid en de soms ook onverbloemde haat waar onze burgemeester mee geconfronteerd is op sociale media, maar ook in het parlement, schokt ons. Er moet altijd ruimte zijn voor een goed democratisch debat over wat er mogelijk verkeerd is gegaan, en daar is en zal ook alle ruimte voor zijn. Maar dan wel op geïnformeerde gronden en met open vizier, en niet op basis van hearsay en hetze. 

Racisme en uitsluiting

Mensen over de hele wereld komen in opstand tegen racisme en discriminatie. Laten we vanaf nu het gesprek daarover de dagkoersen laten bepalen. Op sociale media, in kranten en op tv, in het parlement en in de gemeenteraad. Want dat gesprek moet gevoerd worden. Femke Roosma: ‘Racisme en uitsluiting zijn overal, in de toegang tot zorg, in ons onderwijs, op het werk, bij sollicitaties, stages, bij de politie, en bij de belastingdienst. In alledaagse sociale interactie. Het toont zich soms in al haar lelijkheid, en soms is het subtiel. Mensen zijn het meer dan zat.’

Niet voor niets trok de indrukwekkende, vreedzaam verlopen demonstratie in Amsterdam Zuidoost maar liefst 11.000 mensen, van alle leeftijden, van alle kleuren. Het is een teken van de tijd. Sommigen van hen zetten zich al jaren onvermoeibaar in voor de strijd tegen racisme. Anderen tonen voor het eerst hun solidariteit. Samen leggen zij de basis voor maatschappelijke verandering, geïnspireerd door de moed en het doorzettingsvermogen van de Black Lives Matter-beweging. 

Burgerrechten

Dit tegen de achtergrond van de coronacrisis, die nog steeds enorm verdriet veroorzaakt op allerlei manieren, en veel mensen hard blijft treffen. Fractievoorzitter Femke Roosma: 'Met elkaar moeten we werken aan nieuwe vormen van samenzijn en opkomen voor burgerrechten in de anderhalvemetersamenleving.’

De raadsvergadering van woensdag 10 juni staat in het teken van het spoeddebat over de de antiracismedemonstratie van 1 juni op de Dam. Lees hier de bijdrage terug van onze fractievoorzitter Femke Roosma.

Voorzitter, de afgelopen weken gingen over de hele wereld honderdduizenden mensen de staat op. De Black Lives Matter movement, demonstreerde in Washington DC, New York, Chicago, Los Angeles, Londen, Parijs, Brussel, Berlijn, München, Hamburg, Barcelona, Lissabon. Maar ook in Nijmegen, Arnhem, Utrecht, Groningen, Den Haag, Eindhoven, Tilburg, Rotterdam en in Amsterdam.

De aanleiding is de gruwelijke moord op George Floyd, die langzaam stikte door de knie van een politieagent in zijn nek. De motor die de beweging voortstuwt is de woede in de samenleving, over racisme en politiegeweld. Over institutioneel racisme, een systematische schending van wat in Nederland verankerd is in artikel 1 van de grondwet: de gelijke behandeling van alle mensen, ongeacht afkomst, of kleur.

Racisme en uitsluiting is overal, in de toegang tot zorg, in ons onderwijs, op het werk, bij sollicitaties, stages, bij de politie, en bij de belastingdienst. In alledaagse sociale interactie. En niet in de laatste plaats op social media. Het toont zich soms in al haar lelijkheid, en soms is het subtiel. Maar mensen zijn het meer dan zat.

De aanhoudendheid van deze demonstraties en haar massaliteit zijn uniek. De Black Lives Matter-beweging is niet meer te stoppen. Eindelijk staan meer mensen op, spreken mensen zich uit. Een onderstroom die bovenkomt.

Coronavirus

Tegelijkertijd, voorzitter, komen we langzaam uit een intelligente lockdown. En een coronavirus dat enorm veel leed en verdriet heeft veroorzaakt. We zijn met z’n allen op zoek naar het nieuwe normaal, dat niet normaal is, een samenleving op anderhalve meter afstand. Dat doen we om een nieuwe uitbraak van het virus te voorkomen, om de kwetsbare mensen in onze samenleving te beschermen en om ons zorgsysteem overeind houden.

Dat dat niet eenvoudig is, ervaren we allemaal; jongeren, ondernemers, maar ook mensen die geen afscheid konden nemen van hun geliefden, mensen in verpleeghuizen en mensen in zorginstellingen.

De Dam

Vorige week maandag botste dit op de Dam. De diepgevoelde woede en pijn brachten zo veel mensen samen dat het niet meer lukte om afstand te houden. Mensen wilden niet de regels overtreden, mensen droegen mondkapjes en handschoenen en overal vroeg men om afstand te houden. Maar het ging te snel en er waren te veel mensen. De Dam was te klein voor én de woede én de coronasamenleving. 

De beelden van een volle Dam die voor sommigen zo hoopgevend zijn, omdat eindelijk hun pijn werd gezien, zijn juist voor de ander heel erg pijnlijk omdat het herinnert aan leed en verlies in coronatijd. Het is allebei waar.

Vragen en Lessen  

Wat we moeten doen is lering trekken: hoe kon het zo misgaan, en wat moet anders? En volgens mij is het al anderhalve week duidelijk dat de grootste fout die gemaakt is, een inschattingsfout is. Het verschil tussen het verwachte aantal mensen en de daadwerkelijke opkomst is gigantisch. Hoe konden we er zo naast zitten?

Goed dat de burgemeester twee onafhankelijke onderzoeken heeft aangekondigd. Want vragen voor mij zijn nog wel:

Hoe kan het dat de aantallen telkens op eenderde van het totaal aantal aanmeldingen wordt ingeschat? Dat gaat ook over feeling met de samenleving. Hoe kan de onder- en bovenstroom in de samenleving beter aangevoeld worden door politie en OVV?

Maar het gaat ook over of we de juiste informatiebronnen en kanalen gebruiken. Zijn deze up-to-date? En hoe kan het dat bepaalde signalen die er wel waren bij de politie, de driehoek uiteindelijk niet bereikten? Waar stokte de informatie en waarom?

Tenslotte, kan in het onderzoek ook vergelijking worden getrokken met hoe afstand houden en demonstraties in andere steden wel en niet gelukt is, bijvoorbeeld in Rotterdam en Den Haag?

Aandacht voor de pijn

Dan is er het besluit om niet in te grijpen toen de Dam zo onverwacht snel volliep. En natuurlijk zijn ook wij benieuwd; waren er geen andere mogelijkheden om de demonstratie op afstand door te laten gaan? Bijvoorbeeld om mensen te laten lopen?

Maar de keuze van de burgemeester en de hoofdcommissaris om op dat moment de demonstratie niet te beëindigen en de politie niet tegenover de demonstranten te plaatsen was een wijs en moedig besluit. Er was aandacht voor de pijn, emotie en de woede van de demonstranten. En het past in de traditie van Amsterdam, het demonstratierecht is bijkans heilig en we zetten de politie altijd zo vreedzaam mogelijk in. Dat deden de agenten op de Dam ook uitstekend. Daar zijn we trots op.  

En de situatie in Rotterdam, waar men wel voorbereid was op grote aantallen maar desondanks ook geen afstand kon worden gehouden, heeft laten zien dat voortijdig politie ingrijpen inderdaad niet meer corona-proof is dan de demonstratie laten uitdoven.

De ophef

Dan nog iets over de publieke ophef van de afgelopen week. Daar wil ik twee dingen over zeggen, waarvan ik vind dat ze gezegd moeten worden.

Fouten worden gemaakt in deze coronatijd. Kleinere fouten en hele grote fouten. Zoals het ongekende drama dat zich heeft afgespeeld in onze verpleeghuizen. Rutte heeft gezegd: 'We moeten 100% van de keuzes maken op basis van 50% van de kennis. We besturen op de achteruitkijkspiegel.'

Alleen als de burgemeester van Amsterdam een fout maakt, dan wordt zij buitenproportioneel afgerekend. 75 columns werden er geschreven over de burgemeester (waarna gestopt is met tellen). De landelijke VVD plaatste 11 berichten over de Dam en 1 bericht over racisme, 8 tweets over de Dam, nul over racisme.

En ja, er moeten vragen worden gesteld: hoe kon dit gebeuren en hoe voorkomen we het? Maar de verontwaardiging is wel erg selectief. Hoeveel social media-berichtjes hebben raadsleden en Kamerleden besteed aan de volle boulevard in Scheveningen waar geen afstand gehouden werd?  Hoeveel aan het feit dat straks in het vliegtuig 1,5 meter niet belangrijk is, vanwege economische motieven.

Het verwijt van de indieners van de interpellatie dat onze burgemeester niet neutraal zou zijn, omdat ze een anti-slavernijbutton droeg, is bijna lachwekkend als het niet zo verdrietig was. Alsof tégen slavernij zijn links is. 

De burgemeester - die door de VVD en het CDA vaak werd gecomplimenteerd over haar veiligheidsbeleid – valt die selectieve woede ten deel omdat ze een 'linkse vrouw met een ambtsketting' zou zijn (dixit Trouw). De felheid van de reacties en soms ongekende vrouwenhaat die loskomt, schokt ons.  We hebben een racismeprobleem in dit land, en we hebben ook een seksismeprobleem.

Politiek effectbejag

Mijn tweede punt richt zich op de VVD van Amsterdam.

Onze bestuurders hebben een grote verantwoordelijkheid die op hun schouders rust, de burgemeester de allergrootste. We geven hen in beginsel ons vertrouwen om ingewikkelde besluiten te nemen. Dat vertrouwensbeginsel houdt ook in dat zij de kans krijgen om verantwoording af te leggen over die besluit. Vóórdat we als raad een oordeel vellen.

Door slechts een uur of 15 na de demonstratie - nota bene op televisie en in een tweet - een motie van wantrouwen aan te kondigen, gooit de VVD een belangrijke democratische norm te grabbel. Het schaadt het democratisch bestuur. Niet alleen hier, maar in heel bestuurlijk Nederland.

En waarom? Vanuit politiek effectbejag? Omdat het Forum overtoept moet worden in de race om de clicks op social media? In elk geval niet om de stad te dienen. Je doet ook jezelf tekort als partij, want wat is je inbreng in het democratisch debat nog waard als je oordeel al vaststaat? Dit is de 'Amsterdamse VVD' onwaardig. 

GroenLinks Amsterdam wil dat er nieuwe maatregelen worden genomen om onderkeldering tegen te gaan. Hiermee moet het risico op wateroverlast en schade aan funderingen worden tegengegaan.

In delen van Amsterdam krijgen huizen extra verdiepingen, een uitbouw in de tuin of een souterrain. Hierdoor worden huizen wel groter, maar tuinen ook kleiner. De leefbaarheid van de stad staat hierdoor onder druk. Zo zijn de toch al schaarse binnentuinen belangrijk om bij grote regenbuien water vertraagd af te kunnen voeren. Zonder die binnentuinen zouden woningen sneller onder water staan en riolen kunnen overstromen. Binnentuinen zijn met parken de longen van de buurt. Ze zorgen voor verkoeling, en kunnen als de stad in de zomer erg opwarmt hittestress voorkomen.

Toenmalig wethouder Van der Burg (VVD) schreef in mei 2018 dat hij vond dat het aanbouwen, bijbouwen en uitbouwen vooral moesten worden tegengegaan door ‘voorlichting’ en ‘gedragsbeïnvloeding’. Dit heeft tot nu toe weinig opgeleverd.

De huidige GroenLinks-wethouder Marieke van Doorninck kondigde onlangs daarom verdergaande regels aan. Zo zal er vaker een vergunning nodig zijn voordat er aan een uitbouw of onderkeldering begonnen kan worden.

Wateroverlast

De noodzaak om onderkeldering tegen te gaan bleek afgelopen vrijdag, toen Waternet en Ingenieursbureau Amsterdam met een onderzoeksrapport kwamen. Ze onderzochten hoe onderkeldering van huizen zorgt voor wateroverlast. GroenLinks-raadslid Nienke van Renssen had het college in mei vorig jaar om dit onderzoek gevraagd. Uit het rapport blijkt nu dat er al groot risico op wateroverlast kan ontstaan als de helft van de huizen in een blok onderkelderd wordt.

De onderzoekers stellen een aantal maatregelen voor, bijvoorbeeld om kelders voortaan grondwaterneutraal te bouwen. Ook moet er worden gekeken hoe de kelders die nu gebouwd zijn voor wateroverlast zorgen, om te voorkomen dat bij andere huizen hetzelfde gebeurt.

Vandaag sprak de gemeenteraad over de uitkomsten van het onderzoek. Wethouder Van Doorninck zei toe ook met nieuw beleid te komen over onderkeldering. Tot die tijd kan er wat GroenLinks betreft geen risico worden genomen op extra wateroverlast. Raadslid Jasper Groen vroeg het college vandaag naar de mogelijkheden om de uitgifte van nieuwe vergunningen te bevriezen. De wethouder begrijpt de zorgen en gaat onderzoeken wat er kan.

GroenLinks in Noord-Holland en in Amsterdam dagen het provinciebestuur uit om het verbod op windmolens op te heffen. Ze starten een petitie tegen het windmolenverbod. Het Noord-Hollandse college trapt namelijk al jaren op de rem als het gaat om het aantal windmolens.

Windmolens zijn onmisbaar om de klimaatdoelen te halen, want met één windmolen wek je net zoveel energie op als met twaalf voetbalvelden aan zonnepanelen. Maar het bestuur van de provincie Noord-Holland houdt windmolens tegen.

De provincie wilde tot 2014 helemaal geen nieuwe windmolens. Toen ze door het Rijk gedwongen werden om minimaal 685,5 Megawatt op te wekken, stond de provincie precies dat minimum toe. De laatste vergunningen zijn inmiddels verleend, en dat betekent dat er van het provinciebestuur nu geen extra windmolens meer bij mogen. Allerlei mooie en kansrijke projecten staan daardoor in de ijskast en verouderde molens mogen niet worden vervangen. Zo halen we de klimaatdoelen van Parijs niet. Intussen blijven kolencentrales CO2 de lucht in pompen.

Petitie

Overal in Noord-Holland staan bewoners en organisaties klaar met plannen om meer windmolens te plaatsen, maar ze mogen het niet van de provincie. Of ze worden tegengewerkt door ingewikkelde regels.

Daarom zegt GroenLinks: hef het verbod op windmolens op en zorg dat Noord-Holland een van de groenste provincies van Europa kan worden. Zita Pels, lijsttrekker voor GroenLinks in Noord-Holland lanceerde maandag tijdens een Klimaatmeetup in de Amsterdamse Melkweg de petitie ‘Geef ruimte aan windmolens’. Ze roept alle Noord-Hollanders op om de petitie te ondertekenen. “Hoe langer we wachten met echte maatregelen, hoe lastiger het wordt om de klimaatdoelen te halen. Het is tijd voor actie,” aldus Pels.

Lijsttrekker Pels ondertekent de petitie samen met het Amsterdamse raadslid Jasper Groen. Groen zet zich als raadslid in Amsterdam al jaren in voor de energietransitie en een groenere stad. “Amsterdammers willen windmolens. Het is de hoogste tijd dat het provinciebestuur stopt met het blokkeren van de Amsterdamse plannen om windmolens te bouwen in de Amsterdamse haven,” aldus Groen.

Doorbraak

Amsterdam sloot onlangs een contract met een groene energieleverancier en kwam met een Klimaatfonds van 150 miljoen euro. Wethouder van Duurzaamheid Marieke van Doorninck vertelde op de meetup hoe ze twee weken geleden bijna de voltallige gemeenteraad achter haar plannen kreeg om, samen met bewoners, de stad van het aardgas af te halen. In 2040 is Amsterdam aardgasvrij. En in 2050 stoot de stad bijna geen CO2 meer uit.

De raad stemde zelfs met overgrote meerderheid voor een Klimaatfonds van 150 miljoen euro dat de Amsterdamse plannen mogelijk maakt. Daar zaten dus ook de VVD en het CDA bij — partijen die in Den Haag nog dwarsliggen. Tijdens de meetup spraken Pels en Van Doorninck, samen met fractievoorzitter in de Tweede Kamer Jesse Klaver over plannen om deze doorbraak ook landelijk en in de provincies door te zetten.

Bekijk hier de petitie en steun onze actie! 

Omdat we radicale verandering willen eisen we een plek aan de tafel van de macht, zei wethouder Touria Meliani op het partijcongres van 16 februari. We hebben haar speech hieronder gepubliceerd, zodat je hem kunt teruglezen. 

Dit voelt een beetje surreëel. Dit is mijn eerste GroenLinks-congres en daar bedoel ik echt mee, mijn allereerste GroenLinks-congres. En dan ga ik de eerste keer meteen speechen als wethouder van de grootste stad van Nederland. Ik lijk wel gek en toch voelt het goed. Hoewel ik een beetje een new kid on the block ben, ken ik jullie — althans jullie politieke idealen — al heel lang. Dit voelt daarom toch wel een beetje als politiek thuiskomen. Ik wil jullie bedanken voor de gastvrijheid

Het is extra mooi dat ik hier sta aan het einde van wat in Amsterdam een bijzondere week was. De Amsterdamse gemeenteraad stemde in met een Klimaatfonds van 150 miljoen euro. Mijn collega wethouder Ruimtelijke Ontwikkeling en Duurzaamheid Marieke van Doorninck zegt erover: "In plaats van mensen bang te maken hebben we geld vrijgemaakt om Amsterdammers mee te laten doen in de energietransitie."

En in plaats van onze ogen te sluiten vangen wij per 1 maart ongedocumenteerden op in de 24-uursopvang. We geven ze perspectief. Het is een belangrijke verkiezingsbelofte die Rutger Groot Wassink binnen een jaar heeft weten te regelen. Hij bedacht het plan, de VVD-staatsecretaris betaalt het. En gisteren kopte onze plaatselijke krant, waar ik persoonlijk ook heel blij mee ben: "Einde aan flexwerk: Gemeente Amsterdam wil meer mensen in vaste dienst." Niet gek, toch?

Kunst en cultuur

Ik ben Touria Meliani, geboren in Debdou in Marokko. Op mijn zesde verhuisde ik naar een dorp in de Achterhoek. In een gezin met een alleenstaande moeder met zes kinderen — mijn vader ging terug naar Marokko en mijn moeder bleef hier. Ik heb al van jongs af aan geleerd dat mijn aanwezigheid niet altijd vanzelfsprekend werd gevonden. Dat ervaar ik tot op de dag van vandaag.

Een eigen plek in huis was er niet. Wel was er een bibliotheek in het dorp, waar mijn zussen uren gingen zitten lezen. Ik niet, ik liep er graag rond maar ik moest er wel stil zijn.

Mijn zus wilde naar de Kunstacademie, ze had ervoor gevochten. Door haar ging ik naar tentoonstellingen en koos ik ervoor om te werken in de wereld van kunst en cultuur.

Ontmoeten

Mijn achtergrond en ervaring deel ik met veel jonge Amsterdammers. Ik heb er mijn werk van gemaakt om kunst toegankelijk te maken voor kinderen. Voor jonge creatieve makers uit verschillende wijken. De onderwerpen, het canon, het repertoire dat bepalen ze zelf. Ik ben in de kunst en cultuur gaan werken omdat ik weet dat er veel kinderen zijn die geen kaartje kunnen betalen voor een evenement. Ik ben dit werk gaan doen omdat ik wist dat er veel werelden zijn die elkaar nooit zouden ontmoeten — en dat mensen uit de ene wereld, de geschiedenis van mensen uit een andere wereld niet kennen. Ik wilde een plek bouwen waar iedereen zich zou thuisvoelen. Een plek die de stad Amsterdam weerspiegelt.

Er was een ding dat ik niet deed tijdens mijn periode als directeur van een cultuurpodium, dat was praten over mijn eigen culturele identiteit. Omdat ik niet wenste te worden aangesproken op dat ene deel van mij. Niet nodig, zei ik. Maar de echte reden was dat ik me niet veilig voelde. De opmerking die volgde was ‘je bent onzichtbaar’. Totdat ik interviews deed die gingen over mijn culturele identiteit. En daarmee stelde ik mensen gerust. Ze konden me weer plaatsen.

Er zijn mensen die als ze een vrouw als ik zien automatisch denken aan ‘de emancipatie van migrantenvrouwen'. Mensen die mij zien als ‘een rolmodel’ voor migranten in een achterstandspositie. En mensen die opmerkingen maken zoals: ‘Kijk die Touria eens. In Nederland kun je het ver schoppen waar je ook vandaan komt'. Er zijn nog steeds mensen die als ik het woord neem stiekem zitten te wachten op een verhaal over het overwinnen van tegenslagen, over migratie en armoede, over racisme en seksisme. Misschien zitten die ook hier in de zaal? Ik begrijp ook wel dat mensen daarop wachten. En laten we wel wezen, het is nou ook weer niet heel gewoon om zonder enige politieke ervaring wethouder te worden van Amsterdam.

Outsiders die naar binnen willen

Ik moet ook dit zeggen: het is slechts één deel van het verhaal, een stukje van mij. Het andere deel van het verhaal is dat er veel meer vrouwen zijn zoals ik, die alles kunnen wat ik kan en veel meer, die alles kunnen wat onze andere wethouders, burgemeesters en politici kunnen. Die alle kwaliteiten bezitten die nodig zijn, maar die niet aan tafel zitten. Niet in de politiek, niet in de media, niet in het onderwijs, niet in de zorg, niet in de kunst en cultuur, niet in de rechtspraak en ga zo maar door. Het kan jullie niet ontgaan zijn dat die mensen nu overal kloppen aan deuren. En dan is het belangrijk ze niet alleen te vragen om hun denkwijze en om inspiratie op te doen. Laat ze binnenkomen. Ze willen meepraten. Ze willen meebeslissen, het gaat om de plek aan tafel. Ze eisen een plek aan tafel.

Net als GroenLinks, Lieve partijgenoten, Net als GroenLinks. Wij zijn de partij van outsiders die naar binnen willen. Omdat we ideeën hebben. Ideeën voor verandering. Radicale verandering. Wij GroenLinksers kloppen — net als veel minderheden, net als mensen met schulden, net als mensen die ziek zijn, net als mensen die zorgen hebben over het klimaat — aan de deur van de macht, omdat we het anders willen doen. Eerlijker, beter, toekomstgerichter.

En dan ga ik toch over identiteit hebben. Ik geloof dat je moet weten wie je bent en wat je wil, dat is het hart van politiek en daarom doe ik dit werk. Wij GroenLinksers weten wie we zijn, en wij weten wat we willen. Voor Amsterdam, voor Nederland, voor de wereld.

Voor 2500 woningen in de Sluisbuurt gaat gezocht worden naar een duurzamere warmtevoorziening dan eerst was voorgesteld. Daartoe heeft het college na aandringen van GroenLinks besloten. Raadslid Jasper Groen wilde niet dat de hele nieuwbouwwijk van 5500 woningen nu al op een heet warmtenet van NUON zou worden aangesloten. In het nieuwe voorstel wordt alleen de eerste helft van de woningen aangesloten, zodat voor de overige 2500 woningen een nog duurzamere oplossing gevonden kan worden. Daarnaast is er voor ontwikkelaars meer ruimte om zelf met een duurzamer alternatief te komen.

 

In 2017 nam de raad een motie van GroenLinks, D66 en VVD aan die opriep nieuwbouwwijken voortaan alleen nog maar te verwarmen met duurzame, laagtemperatuur warmtebronnen, bij voorkeur lokaal. In de oorspronkelijke plannen voor de sluisbuurt (een nieuwbouwwijk van 5500 woningen) werd echter toch voorgesteld die aan te sluiten op het warmtenet van NUON. Een belangrijke afweging voor het college was dat het voorstel op basis van de GroenLinks motie al duurzamer was gemaakt, en dat een nieuw plan maken tot jaren vertraging van de bouw zou kunnen leiden.

 

Op basis van kritische vragen en voorstellen van GroenLinks raadslid Jasper Groen besloot het college de zomer te gebruiken om opnieuw met NUON te onderhandelen en te onderzoeken of het plan nog duurzamer kon. Dat is nu gelukt: het college stelt voor alleen de eerste helft aan te sluiten op het bestaande stadswarmtenet. Daardoor kan voor de tweede helft, 2500 woningen, een oplossing gezocht worden die bijvoorbeeld gebruik maakt van warmte uit het IJ.

Het college van burgemeester en wethouders heeft haar begroting gepresenteerd en komt met grote plannen. We stemmen met veel liefde voor. Maar we hebben ook nog wat eigen accenten. Want er is veel te doen om de stad socialer en groener te maken. Deze tekst sprak ik vandaag uit in de gemeenteraad, tijdens de tweede termijn van de begrotingsbehandeling.

Voorzitter,

Elke begrotingsbehandeling heeft een thema. Vier jaar geleden, bij de behandeling van de eerste begroting van het vorig college, ging het met name over de vorm van de begroting. Over de vraag of de begroting niet te veel een “glossy” was geworden, of de begroting wel of niet glashelder was. En het ging eindeloos veel over indicatoren, doelen en activiteiten. De oppositie diende 83 voorstellen in voor nieuwe indicatoren.

Deze begrotingsbehandeling is het met name gegaan, althans in de media, over een onderwerp wat duidelijk veel meer leidt tot maatschappelijk debat: letters.

En daar is zoveel over gezegd, dat je je af zou moeten vragen of je er nog wel wat aan wilt toevoegen. Elke opmerking kan tot een nieuw mediastormpje leiden.

Maar aangezien de VVD toch voornemens is om dit tot het speerpunt van hun oppositiepolitiek te maken (glad to be of service) en mij er over het vuur aan de schenen wil leggen in dit debat, kan ik er net zo goed zelf over beginnen, met wat reflecties. Reflecties zijn altijd goed.

Wat heeft het ons opgeleverd, dit debat? Ging het wel ergens over, of was het enkel symboolpolitiek?

In de eerste plaats heeft het een discussie opgeleverd over het massatoerisme en de grenzen daarvan. Die discussie is natuurlijk niet nieuw. Maar we staan steeds meer stil bij de vraag wat die stroom van toeristische bezoekers betekent voor verschillende groepen mensen in de stad. Voor sommigen is het een grote bron van overlast, voor anderen is het een grote bron van inkomsten, sommigen willen wel de lusten maar niet de lasten, en weer anderen staan er niet bij stil omdat ze niet in Amsterdam Centrum komen. Zij merken wel de indirecte effecten van de prijsopdrijving in de stad maar linken dat niet altijd aan toerisme.

Alleen iedereen snapt, dat als er twee keer zoveel toeristen komen en we gaan op dezelfde voet door met onze marketing, er dan iets grondig mis gaat.

Het is niet voor niks dat we in onze gewijzigde motie de bestuurscommissies vragen om mee te praten over de vraag of zij de letters in hun stadsdeel of buurt willen.

Dat gaat in de eerste plaats over de vraag of ze de letters in de openbare ruimte willen. Want die openbare ruimte is van ons allemaal. Sommigen zien de letters als een reclameslogan die de openbare ruimte innemen en ontsieren en vinden ze ‘spuuglelijk’. Anderen vinden ze wel grappig en sommigen vinden ze zelfs prachtig.

Maar ik hoop dat die discussies verder gaat dan de vraag of men de letters leuk, of mooi vindt of niet. Ik hoop dat het een bredere discussie in gang kan zetten, over hoe de bewoners buiten het centrum de komst van toeristen naar de stadsdelen zien. Wat nou als al die toeristen die nu nog de letters op het Museumplein beklimmen naar Nieuw-West of Zuidoost komen? Hoe wil het stadsdeel met toerisme omgaan? Wat wel en wat niet? Hetzelfde geldt voor een verbod op Airbnb. De stadsdelen buiten het centrum staan voor een groot deel nog aan het begin van de discussie, zij kunnen nu hun visie vormen.

Wat deze discussie ook heeft opgeleverd is een discussie over de betekenis van de slogan. Wat wil de stad zijn? Welk imago willen we hebben ('de stad waar alles kan', en wat betekent dat dan?); hoe willen we samen leven? Staan de letters voor de dikke ik? Ik ben Amsterdammer, en ik bepaal zelf waar die gemeenschap voor staat. Ik bepaal waar de grenzen van mijn vrijheid liggen, ongeacht die van een ander. Of is het juist inclusief? (Ik ben Amsterdammer, iedereen kan Amsterdammer worden.) Dat is een kwestie van vrije interpretatie.

De betekenis is ook in de loop der jaren veranderd. 'Iedereen kan Amsterdammer worden,' dat kan al lang niet meer. Wie kan het nog betalen om Amsterdammer te worden? Daarmee wordt het ook steeds meer een gebroken belofte. Het is niet voor niks dat Frits Huffnagel en Carolien Gehrels – de geestelijk vader en moeder van I amsterdam – afgelopen weekend beiden in Het Parool zeiden dat dat “De campagne I amsterdam bijna vijftien jaar oud is” en “het moment is aangebroken om die campagne een nieuwe lading te geven” omdat “de problemen in de stad zijn veranderd". (Overigens zei Frits zelfs: die letters kunnen best van het Museumplein.)

De letters zijn een symbool, een metafoor. Maar dit is geen symboolpolitiek. Het gaat over een wezenlijke discussie over de toekomst van de stad. En ja, we nemen nog veel meer maatregelen om om te gaan met massatoerisme en drukte in de stad: via handhaving, hogere belastingen en het verbieden van pretvervoer. En via het terugdringen van Airbnb, touringcars en cruiseschepen.

Tenslotte denk ik dat er ook een relativering past. Het zijn tenslotte maar letters. Grote stalen letters.

Het toont ook aan hoe sterk de kracht van een reclameslogan kan zijn. Mensen zijn zich gaan identificeren met de slogan die bedoeld is de stad als product te verkopen. ‘Omdat ik het waard ben,’ ‘Ik ben toch niet gek,’ ‘Ik ben Ben’. Ik ben mijn shampoo, mijn televisie of mijn telefoonabonnement. Dat zijn we natuurlijk niet. Wij zijn veel meer en Amsterdam is veel meer.

Het is natuurlijk ook opmerkelijk dat hier zoveel discussie over is. Want er zijn sinds de behandeling van de begroting om ons heen grote dingen gebeurd. Het was afgelopen week de warmste 6 november ooit gemeten. Er was een afschuwelijke antisemitische aanslag in Pittsburgh, gevolgd door victim-blaming door de president van de Verenigde Staten. Er is een ziekenhuis failliet gegaan…

Er gebeuren grote dingen in de wereld en in stad. Dingen waar we niet voor mogen wegkijken.

Het college komt met grote plannen. En de begroting is prachtig, de financiën rock solid, en we stemmen met veel liefde voor. Maar daarom hebben we ook nog wat eigen accenten. Want er is te veel te doen, we moeten overal tegelijk beginnen.

Schulden

Zo zijn er 38.000 huishoudens in onze stad met problematische schulden. 38.000. We hebben meer en onconventionele manieren nodig om schulden op te lossen en te voorkomen dat schulden groter worden. We moeten voorkomen dat mensen dieper in de problemen raken, en we willen dat mensen met schulden de tijd krijgen om weer grip te krijgen op hun leven en financiën. Daarom hebben we een motie ingediend voor een pilot met het overnemen van schulden.

Wonen

Onder invloed van mensen die enkel willen verdienen aan onze stad, stijgen de huur- en huizenprijzen en verdwijnen de sociale huurwoningen. We kijken dan ook uit naar alle plannen die op stapel staan: de uitwerking van de woonplicht, van de verhuurvergunning, de handhaving van regels rond Airbnb. En het verbod op vakantieverhuur in bepaalde wijken.

En naast samenwerkingsafspraken met de corporaties en huurders, kunnen de marktpartijen zich niet langer onttrekken aan hun verantwoordelijkheid om de stad betaalbaar te houden. Wij hebben een motie ingediend om aan deze marktpartijen te vragen hoe zij kunnen bijdragen.

Vergroening

Daarnaast dienden we veel moties in op het gebied van klimaat en het vergroenen van de stad. We hebben een motie ingediend over datacenters. Die moeten op duurzame energie overstappen en kunnen de restwarmte gebruiken om de stad te verwarmen, zodat we makkelijker van het aardgas af kunnen. De bedrijfsvoering van de gemeente zelf kan en moet duurzamer. We doen een voorstel om meer refurbished ICT te gebruiken. Binnentuinen en de openbare ruimte in ontwikkelbuurten moet groener worden zodat we de effecten van klimaatveranderingen in de stad beter kunnen opvangen. En het autoluw maken van stad biedt ons kansen om die vrijgekomen ruimte met bewoners te vergroenen.

LHBTIQ+

Voor LHBTIQ+’ers hebben we een motie die beoogt om de psychosociale zorg en opvang – veilige havens – van biculturele jongeren en vluchtelingen te verbeteren en eventueel uit te breiden. We hebben ook een motie die zich richt op gemeenschapsopbouw van de LHBTIQ+-groepen in onze stad, met specifieke aandacht voor transgenders, lesbische vrouwen en biculturele LHBTIQ+’ers en vluchtelingen. We willen deze zachte stemmen luider laten klinken en meer ruimte voor hen scheppen.

Voorzitter, wij zijn nog niet klaar met het socialer en groener maken van de stad. De uitdagingen zijn groot, evenals onze idealen. Wij werken er stap voor stap aan. Motie voor motie.

Dankuwel.