Al jaren koester ik ambivalente gevoelens richting ons koninklijk huis. Eigenlijk ben ik tegen elk aangeboren gezag en op basis daarvan zou ik dus tegen de monarchie moeten zijn. Aan de andere kant zitten de Oranjes me ook niet in de weg en vind ik dat ze hun ceremoniële taak meer dan goed uitvoeren. In dat spanningsveld verkeer ik en zo blijf ik maar twijfelen of ik nu voor een gekozen staatshoofd ben of voor het aangeboren gezag van een koning. Die twijfel blijft als je onze monarchie vergelijkt met een tweetal republieken, zoals de VS en Duitsland. Beide landen kennen een gekozen staatshoofd, maar de macht van dat staatshoofd is totaal verschillend. Trump, moet ik daar nog iets over zeggen? Zo’n staatshoofd, hoewel gekozen door het volk, zou nooit mijn staatshoofd zijn. Anders ligt dat met de meer ceremoniële presidenten van Duitsland. De Duitsers zijn goed in staat geweest om zeer capabele staatshoofden te kiezen, die ook voor mij zeer acceptabel zouden zijn geweest. Maar is er dan nog wel zoveel verschil met onze monarchie?
Op dit ogenblik slaat de balans door in het voordeel van de monarchie. Daaraan heeft een stuk van journalist Olaf Tempelman in de Volkskrant van zaterdag 11 januari bijgedragen. Hij beschrijft in zijn artikel ‘Leve de koning!’ de impact die een onaangekondigd bezoek van Willem-Alexander aan een Rotterdamse probleemwijk heeft. Hij zag de bindende rol die de koning op dat ogenblik in die enorm diverse wijk vervulde. Het riep een aantal vragen bij me op. Zou een gekozen president, zoals Frank-Walter Steinmeier van Duitsland ook zo goed in staat zijn om de ‘boel bij elkaar te houden’? Zou het kunnen dat hij voor het ene deel van de bevolking in hoge mate verbindend is en voor het andere deel van de bevolking, dat niet op hem heeft gestemd, juist helemaal niet? Is hij, juist door onderdeel van een verkiezingsstrijd te zijn, niet te zeer omstreden om nog verbindend te kunnen zijn?
Maar laat ik afdalen naar Het Hogeland. Wij kennen gelukkig geen aangeboren staatshoofd in de vorm van een burgemeester. Je moet er toch niet aan denken dat vier adellijke families eeuwen achtereen vanzelfsprekend de burgemeesters van Bedum, De Marne, Eemsmond en Winsum hadden geleverd. Dat zou bij de fusie tot de gemeente Het Hogeland ongetwijfeld tot gewapende strijd hebben geleid. In dat geval zouden we nu een burgemeester hebben die zijn tegenkandidaten gewapenderhand uit het veld geruimd zou hebben en met ijzeren knoet en vergaande macht over zijn Hogelandster volk zou regeren.
Ik zou een hele fantasie kunnen optuigen, maar laat ik dat niet doen. Wij hebben de vorige week onze eerste kroonbenoemde burgemeester geïnstalleerd. Dat feit en ook het eerder aangehaalde artikel in de Volkskrant, hebben ertoe geleid dat ik weer eens ben gaan nadenken over de gekozen burgemeester. Het feit alleen al dat ik schrijf dat ik er weer over ben gaan nadenken, geeft aan dat het onderwerp niet erg leeft bij me. Zo beroerd gaat het nu toch niet op Het Hogeland en de vroegere gemeenten? Voorstanders zullen onmiddellijk riposteren dat de gekozen burgemeester wel een sterkere positie of legitimiteit heeft. Ja, zal wel, denk ik dan, maar is hij daarmee ook beter in staat om de boel bij elkaar te houden of de bevolking te verbinden? Ik geloof er niets van, zeker niet als zijn verkiezing tot stand is gekomen na een felle en persoonlijke verkiezingscampagne. Tegelijkertijd stel ik me dan allerlei mensen als mogelijke burgemeesters voor en dan vraag ik mezelf af: ‘Zou Eltjo Dijkhuis ook mijn burgemeester kunnen zijn? In 2018 zeker niet, maar nu zou ik het zeker niet willen uitsluiten’. Uiteraard spoken dan nog andere ‘kandidaten’ door mijn hoofd. Een aantal van hen figureert in de Neijoarsveziedes en gaan mijn voorstellingsvermogen te boven.
Bij al deze overpeinzingen realiseer ik me dat ik me in mijn gedachten over de rol van die burgemeester sterk de nadruk leg op zijn verbindende rol, als figuur die boven de partijen staat en niet heel nadrukkelijk politieke macht heeft. Stel nu eens dat we de burgemeester veel meer een politieke rol aanmeten, wat zijn dan de voor- en nadelen van de gekozen burgemeester? Moet de taak niet eerst helder uitgekristalliseerd zijn, voor we iets zinnigs kunnen zeggen over wel of geen gekozen burgemeester?
Bovendien realiseer ik me dat ik bij mijn mogelijke kandidaat-burgemeesters altijd denk aan personen die geworteld zijn in de Hogelandstersamenleving, deel uitmaken van een dorp, de voetbalvereniging en bardiensten draaien in het dorpshuis. En dat terwijl de burgemeesters die ik meegemaakt heb, niet één van ons waren en van elders kwamen en komen. Dat laatste lijkt mij een voordeel, je bent ongebonden, minder bevooroordeeld en hebt de handen vrij. Goede voorwaarden om hoeder van de integriteit te kunnen zijn.
Ben ik nu voor de door het volk gekozen burgemeester of de kroonbenoemde burgemeester? Het is als met het koninklijk huis. Ik koester ambivalente gevoelens, maar op dit ogenblik stel ik me tevreden met de gang van zaken, zoals we die nu kennen bij het ‘kiezen’ van onze burgemeester. Wat de toekomst ons gaat brengen weet ik niet. Wat ik wel weet is dat wij weer zes jaar vooruit kunnen met onze eigen koning van Het Hogeland.
foto: dixtoppels.nl silhouet koning: Natasha Sinegina
Het bericht De koning van Het Hogeland verscheen eerst op PvdA Het Hogeland.
