Poliflw

Dit is de inbreng van onze fractievoorzitter Annemieke Wissink bij het tweede duidingsdebat over de coalitievorming in Overijssel. 

Beste voorzitter, collega’s en andere betrokkenen,

Wij vinden het jammer dat we hier nu staan. Wij betreuren dat het nodig is om een tweede duidingsdebat te houden. Het zorgvuldig opgestelde advies van de informateur Geert Jansen is helaas niet houdbaar gebleken omdat wij, de PvdA Overijssel, besloten hebben ons terug te trekken uit de coalitie-onderhandelingen tussen CDA, Forum, VVD, ChristenUnie en PvdA.

Wij hebben hierover de afgelopen dagen veel vragen gekregen. Terechte vragen die een eerlijk antwoord verdienen. Daarom willen wij  jullie graag vertellen wat er is gebeurd, hoe we hebben gehandeld en waarom we bepaalde keuzes hebben gemaakt. Wij kiezen ervoor dat hier te doen, in een openbare Statenvergadering, omdat wij vinden dat dit de plek is waar die verantwoording thuishoort. We hopen hiermee recht te doen aan de ontstane situatie.

Na de verkiezingen hebben Tijs de Bree en ikzelf namens de PvdA-fractie een verkennend gesprek gevoerd met de informateur. Dat was op 30 maart. Onze inzet was een coalitie met CDA, VVD, GroenLinks, ChristenUnie en PvdA. Deze combinatie deed naar ons idee recht aan de verkiezingsuitslag, en was volgens ons in staat een stabiel en slagvaardig bestuur te vormen.

Op dat moment hadden wij Forum voor Democratie niet in beeld als een potentiële partner. Ons beeld van deze partij werd gevormd door de uitspraken van landelijke kopstukken, die mijlenver afstaan van onze waarden.

Wel hadden we ons al voor de verkiezingen voorgenomen om met iedereen het gesprek aan te gaan. Omdat wij geloven in de kracht van de dialoog, juist ook met mensen die anders tegen de wereld aankijken. Omdat wij recht willen doen aan het democratisch mandaat dat alle gekozen partijen van de kiezer hebben gekregen. En omdat wij geloven dat de belangen van onze achterban het best gediend zijn met een partij die meepraat, niet met een partij die zichzelf buiten het proces plaatst.

 

Bijeenkomst 5 april

Op 5 april hebben we op uitnodiging van de informateur nader kennisgemaakt met CDA, VVD, ChristenUnie, GroenLinks en Forum voor Democratie. Tijdens deze constructieve bijeenkomst hebben we verkend wat de mogelijkheden zijn.

Voor ons was een belangrijk onderdeel van deze bijeenkomst dat we met de vertegenwoordigers van Forum óók spraken over de landelijke politiek.

Dit was een confronterend en stevig gesprek. Maar er was ook wederzijds respect. De regionale Forum vertegenwoordigers waren duidelijk. Zij maakten helder dat de landelijke uitspraken niet die van hun waren. En zij reageerden ook adequaat op vragen die gingen over de opvattingen en positie van Forum in Overijssel.

Tijdens dit gesprek kregen wij het gevoel dat Forum Overijssel zich uit de schaduw van de landelijke politiek manoeuvreerde. Dit was voor ons een absolute voorwaarde voor een nadere verkenning. Samenwerking met Statenleden die de Haagse uitspraken van Forum voor Democratie zouden omarmen en/of herhalen, zou voor ons onbespreekbaar zijn geweest.

Toch gaf dit gesprek ons na afloop een onbestemd gevoel. Wat was daar nou feitelijk gebeurd? Langzaam realiseerden we ons dat we waarschijnlijk serieus met Forum om tafel zouden komen te zitten. Een optie dit we tot op dat moment als theoretisch hadden beschouwd.

Ik zal eerlijk zijn. Die realisatie gaf ons buikpijn. Het vooruitzicht om mogelijk vier jaar samen te gaan werken met vertegenwoordigers van een partij die landelijk zulke pijnlijke uitspraken doet, uitspraken die niet passen bij mijn en bij onze idealen, dat vonden wij ontzettend ingewikkeld. Ik voelde er in het begin ook niks voor, maar ik vond het tegelijk moeilijk om uit te leggen waarom. Kun je provinciale volksvertegenwoordigers zo hard veroordelen op uitspraken van landelijke kopstukken? Is dat voldoende basis om een partij met 6 zetels, een stevig mandaat van de Overijsselse kiezer, de deur te wijzen? Of is het juist onze democratische plicht om te blijven praten en te onderzoeken wat wél mogelijk is?

En niet op de laatste plaats: waarmee is onze achterban het meest gediend? Met een partij die aan tafel blijft zitten en kijkt wat er te halen valt? Of een partij die scherpe grenzen stelt en op principiële gronden anderen uitsluit?

Het zijn ontzettend ingewikkelde dilemmas. En natuurlijk hebben we erover gepraat. Eerst Tijs en ik als onderhandelaars, tijdens een lange wandeling over de Sallandse heuvelrug. Daarna met onze fractie, vervolgens ons bestuur en met verschillende mensen binnen en buiten Overijssel. En daarna hebben we overtuigend besloten om wél aan tafel te gaan zitten.

We wilden onderzoeken wat de mogelijkheden waren, met de volle overtuiging dat we op die manier de belangen van onze achterban optimaal zouden dienen. We bleven aan tafel, en we bleven praten.

En stap voor stap werden onze bezwaren weggenomen.

De Overijsselse vertegenwoordigers van Forum zagen de landelijke uitspraken niet als de hunne. Forum Overijssel presenteerde een acceptabel programma met bespreekbare standpunten. De Overijsselse Statenleden van Forum bleken constructief en respectvol het gesprek aan te gaan.

Onze achterban

Natuurlijk waren we ons zeer bewust van de gevoeligheid van een samenwerking tussen PvdA en Forum. Op basis van de landelijke politiek staat onze achterban negatief over een mogelijke samenwerking. En natuurlijk zagen we dat als een risico.

Daarom hebben we, vanaf het moment dat wij de kans op samenwerking met Forum Overijssel zagen toenemen, hierover gecommuniceerd binnen onze partij. Door e-mails aan onze leden, berichten op sociale media én een ledenbijeenkomst hebben we onze achterban in Overijssel geïnformeerd. De reacties waren wisselend. “Het is een lastig en pittig verhaal dat jullie in deze samenstelling willen gaan samenwerken, maak er het beste van en kom terug met een verdraaid goed onderhandelingsresultaat”, zo sprak een partijgenoot me aan. Grofweg een kwart van onze Overijsselse achterban was kritisch en had principiële bezwaren. Die bezwaren waren nagenoeg allemaal te herleiden tot de landelijke Forum-uitspraken. Eenmaal bekend met de Overijsselse situatie, vielen veel bezwaren weg.

Maar of we het nu leuk vinden of niet, de landelijke politiek heeft een grote invloed op de provinciale. Daarom is er ook intensief contact geweest met de landelijke partij. Belangrijke stappen en informatie in het informatieproces hebben we gedeeld met onze partijvoorzitter en partijleider.

Op geen enkel moment hebben wij of andere sleutelfiguren in onze partij de inschatting gemaakt dat de route naar een formatie onhaalbaar zou zijn. Al met al leek er een basis te zijn om serieus met elkaar op inhoud te gaan kijken of samenwerking mogelijk zou zijn. Op 16 april stemden we daarom in om het formatieproces in te gaan.

 

17 april

Na de presentatie van het definitieve advies, op woensdag 17 april ging het snel. Er stak een storm van kritiek op richting de PvdA. Eerst buiten onze provincie, daarna waaide deze over naar Overijssel. Op donderdagochtend nam het verzet verder toe. Rond het middaguur waren de eerste handtekeningenacties aangekondigd met als doel ons te overtuigen dat deze samenwerking een slecht idee was.

Achter de storm die voor de buitenwacht zichtbaar was, woedde een tornado aan interne kritiek. De PvdA Overijssel is weliswaar ‘van Overijssel’ maar óók en in de eerste plaats de Partij van de Arbeid. Een partij van leden die fundamentele waarden delen. Er kon geen misverstand over bestaan: een groot deel van onze achterban voelde zich in het hart geraakt  door ons voornemen om een samenwerking met Forum aan te gaan.

En in een storm verstomt elke nuance. Dat het hier in Overijssel gaat om Overijsselse Statenleden. Met Overijsselse opvattingen. Met Overijsselse achterban en kiezers. Met Overijsselse nuchterheid. Het was aan dovemansoren gericht.

Die storm van kritiek heeft ons persoonlijk, onze fractie en de PvdA Overijssel veel gedaan. En het maakte voor ons duidelijk dat de koers onhoudbaar was. Doorgaan was geen optie om de volgende redenen:

Het  onderhandelingsproces zou belast worden met veel negatieve aandacht, wat een onwenselijke druk zou zetten op de onderhandelingen. Elk eindresultaat zou niet behandeld worden als een Overijssels coalitieakkoord, maar vooral een focuspunt zijn van de landelijke politieke discussie. Dat zou geen recht doen aan de inhoud en aan het proces. Binnen onze partij moeten de leden altijd instemmen met een akkoord. Ongeacht de inhoud leek die instemming met de seconde meer onwaarschijnlijk, en een akkoord daarmee onhaalbaar.

Om deze redenen hebben we besloten om geen mooi weer te spelen, maar om direct uit de formatie te stappen. Het was een ontzettend ingewikkelde beslissing en we hebben deze direct en vooraf meegedeeld aan alle betrokkenen. Wij zijn daar volledig verantwoordelijk voor. Mijn excuses aan iedereen die dit heeft geraakt.

 

Welke lessen trekken wij als partij hieruit?

Politiek is een aaneenschakeling van inschattingen en keuzes die je daarop baseert.  Wij hebben de onevenredige impact van de landelijke politieke discussie op Overijssel onderschat. Dat betreuren wij. De discussie in onze partij zal hierover  moeten worden gevoerd, maar niet ten koste van een formatieproces in ons Overijssel.

Hoe nu verder?

Het is goed dat we nu dit debat hebben. Het geeft ons de gelegenheid  jullie helderheid te geven over de manier waarop de situatie is ontstaan. Ik dank jullie voor de gegeven ruimte. We hopen dat er snel een nieuwe informateur aan de slag kan en wil gaan. Wij wensen hem veel succes. Het is nu natuurlijk glashelder dat coalities met Forum én PvdA voor ons niet tot de mogelijkheden behoren. Verder staan wij open voor elk gesprek en zijn we bereid om bij te dragen aan elk mogelijke samenwerking. Wat betreft onze voorkeurscoalitie is er geen wijziging.

Het bericht Waarom de PvdA zich terugtrok uit de formatie – inbreng duidingsdebat 24 april verscheen eerst op PvdA Overijssel.

De economie trekt aan, er is meer optimisme, er is wat minder dreiging van terrorisme zoals IS. Dat is een goede zaak. We zijn een open samenleving. De PvdA staat voor optimisme, hand in hand naar een betere toekomst. Op gemeentelijk niveau staan PvdA-raadsleden, wethouders en burgemeesters voor een zorgzame overheid.

‘Is dat nodig?’ zult u vragen. ‘Is dat niet te betuttelend’, kunnen we het niet zelf? Jazeker, u kunt het zelf aan, u bepaalt uw eigen leven. Dat neemt niet weg dat toch legio bedreigingen zijn voor uw werk op langere termijn, voor de natuur waarvan u ook over tien jaar nog wilt kunt genieten, en voor uw veiligheid in de wijk. Dat zijn zaken die een gemeente voor u en met u moet oppakken. Onze raadsleden en wethouders hebben daarin erg goed werk gedaan in de afgelopen jaren en ze zullen dit blijven doen. Ze zijn betrokken, ze zijn een van u, ze zijn integer, ze ontduiken de belasting niet en ze zijn deskundig: wij zorgen er als Partij voor dat raadsleden goed geschoold worden en in hun werk in de komende vier jaren een beroep op elkaar kunnen doen in regionale netwerken.

Die zorgzame overheid is extra nodig, om andere partijen het helaas laten liggen. De partijen die nu het kabinet vormen, VVD, CDA. D66 en ChristenUnie, schuiven broodnodige maatregelen door naar het volgende kabinet. Dat is niet ons ‘partijdige’ oordeel. Dat is de mening van de vakpers. Waar het vorige kabinet, dat in erg zware economische tijden moest starten, al na een jaar met maatregelen kwam, stelt dit kabinet zaken in het verschiet die – hoe toevallig is dat – een jaar na hun regeerperiode concreet resultaat zouden moeten bieden. Daarvan zijn schrijnende voorbeelden te noemen. Ik noem er hier een paar die we op gemeentelijk niveau kunnen aanpakken.

Armoedebeleid. Veel te veel gezinnen en kinderen leven in armoede. Kijk alleen maar naar de grote vraag aan voedselbanken. Mensen die in armoede leven zijn te weinig zichtbaar. Onze raadsleden zien er op toe dat een college van B&W rijksmiddelen voor kinderen in armoede ook daaraan besteed, en niet aan lantaarnpalen. In Almelo is dat na jaren volhouden gelukt, in Enschede nog niet.

Goed werk. Gemeenten hebben een eigen verantwoordelijkheid en werken in regionaal verband samen met het UWV. Dat kan en moet veel beter. Schrijnende voorbeelden zijn slecht werkgeverschap van payrollers. Onze raadsleden aarzelen niet om daar tegen te keer te gaan. In de raadszaal, door niet af te laten B&W hierop te bevragen. Op straat, door dit soort bedrijven aan te spreken. Hetzelfde geldt voor grote werkgevers. ING beeldde zich even in dat ze een grote Amerikaanse onderneming was en zo maar even miljoenen weg mocht geven aan haar topman. Niet dus.

Veel vaker dan u denkt maken bedrijven gebruik van ons belastinggeld. In de vorm van subsidies of door fikse belastingvoordelen. Wij als PvdA pakken dat aan. Onder leiding van Paul Tang in het Europees Parlement, in de Tweede Kamer maar ook binnen onze eigen gemeenten. Als u en ik de belasting ontduiken, gaan we failliet of komen op een lijstje te staan. Dat hoort bij bedrijven ook zo te zijn, of het nou grote spin offs van de UT zijn (zoals booking.com, dat meer dan 700 miljoen heeft ‘verdiend’ door slimme dingen te doen waarvoor ze geen belasting hebben hoeven betalen) of voor de boerin en boer op de hoek. Wij zijn daar in Overijssel duidelijk over: goed ondernemerschap en goed werkgeverschap moeten worden beloond. Je moet als overheid ondernemers helpen die hun stinkende best doen om winst te maken en goed voor hun personeel te zorgen. Die mogen geen last hebben van oneerlijke concurrentie van zwart werkende bedrijven.

Eigen regio eerst. Wij zijn de partij van internationale samenwerking en verbondenheid. Dat neemt niet weg dat onze raadsleden vooral zorg hebben voor burgers in hun gemeente, waar ze qua herkomst ook vandaan komen. Wie hier deel wil zijn van onze samenleving en een eerlijke rol wil spelen, verdient onze warme steun. Wie er een potje van maakt, de belasting ontduikt, voor te lage lonen komt werken onder onze CAO’s, wie zelfs onze veiligheid komt bedreigen, heeft hier niets te zoeken. Wie hier extreem veel geld verdient wordt door onze raadsleden aangesproken op hun maatschappelijke verantwoordelijkheid. Bijvoorbeeld de eigenaren van Nijverdal Ten Cate die nu negen honderd miljoen cashen voor de verkoop van een bedrijf dat hier door generaties van hardwerkende mensen is opgebouwd. Gaan jullie die vele miljoenen ook weer hier in onze provincie investeren? Gaan jullie bijdragen aan nieuwe werkgelegenheid, aan verdere innovaties?

Natuur en milieu. Dit kabinet legt erg veel verantwoordelijkheid bij gemeenten. Dat is mooi. Dat betekent dat onze raadsleden zich sterk kunnen maken voor een gezond milieu waarin we ook over 10 jaar nog gezond kunnen leven, werken, sporten en gewoon genieten. Het gaat erg slecht met dat milieu. Een sterke aanwijzing daarvoor is dat dieren die moeten zorgen voor bestuiving van planten, bijen, met uitsterven bedreigd worden. Intussen gaat dit kabinet vrolijk door met een verdere inbreuk op dat milieu.

Het bericht Kies voor een zorgzame overheid! verscheen eerst op PvdA Overijssel.