Poliflw

Afgelopen periode stelde raadslid Koen Boswinkel samen met PvdA en D66 schriftelijke vragen over culturele broedplaatsen in Deventer. De aanleiding was de vele leegstand in de Deventer binnenstad. Een creatieve invulling van die leegstand past volgens ons bij een authentieke, eigenwijze en vernieuwende binnenstad. Vernieuwing geldt als pijler onder het ontstaan van kunst en cultuur en dit kan alleen met wederzijdse inspiratie en samenwerking. Het verlevendigt de binnenstad en laat mensen kennis maken met kunst en cultuur door ze het letterlijk voor te schotelen. Ook zien wij het belang van goede betaalbare oefenruimte voor makers voor hun eigen professionele en artistieke ontwikkeling.

Inmiddels is de beantwoording van het college binnengekomen. Het college geeft aan dat zij bij de uitwerking van de motie cultureel vastgoed gaat laten zien hoe zij atelierruimte faciliteert. Dit wacht de fractie met belangstelling af. Verder gaat het college naar aanleiding van onze vragen het belang van culturele broedplaatsen onder de aandacht brengen van pandeigenaren en wordt er ook bij de evaluatie van het detailhandelbeleid aandacht besteed aan de creatieve invulling van leegstaande panden. 

Terwijl veel officiële culturele instellingen met moeite het hoofd boven water houden, ontwikkelt De Hip aan de Brink zich tot de ultieme hotspot in Deventer. Laat dat vooral zo blijven, betoogt VVD-gemeenteraadslid Roderic Rosenkamp.

‘Andere culturele organisaties houden met veel moeite het hoofd boven water’, zegt Rosenkamp, ‘De Hip laat al jaren zien hoe kunst, cultuur, entertainment en horeca zich laten mengen tot broedplaats, trefpunt en trekpleister. En dat zonder structurele subsidie. Sterker nog: De Hip betaalt voor het gebouw een marktconforme huur aan de gemeente. Die met dat geld weer kansloze projecten als De Viking in de benen kan houden.’

‘Het was dan ook even schrikken, toen we in de krant moesten lezen dat het huurcontract van De Hip wordt opgezegd en het gebouw op de markt komt. Wij vinden ook dat vastgoedverhuur in principe niet tot de kerntaken van de gemeente behoort, maar in dit geval pleiten we vanwege het unieke karakter van De Hip voor een uitzondering. Dat hoeft niet per se een voortzetting van de huidige situatie te zijn. Het gaat ons er vooral om dat de gemeente en De Hip samen tot een voor Deventer bevredigende oplossing komen.’

De gemeente Deventer is eigenaar van een aantal panden, waarin culturele organisaties gehuisvest zijn, die daarvoor huur betalen. De VVD roept op voorlopig van inning af te zien. 

‘Culturele organisaties worden zwaar getroffen door de coronacrisis’, zegt fractievoorzitter Daaf Ledeboer. ‘Dat geldt ook voor andere sectoren,  maar in dit geval heeft de gemeente de mogelijkheid om de druk wat te verlichten. Instellingen als het Burgerweeshuis, de bibliotheek en het Kunstenlab hebben geen inkomsten meer, maar de huur loopt gewoon door. Wij stellen voor om betaling op te schorten tot de crisis voorbij is.’

Ledeboer volgt met zijn oproep D66-minister Ingrid van Engelshoven. Eén van de maatregelen die zij heeft genomen is het opschorten van de huren van musea die van het Rijk subsidie krijgen. ‘Ik hoop dat gemeenten en provincies mijn voorbeeld zullen volgen en onderzoeken welke mogelijkheden zij hebben op het gebied van hun verantwoordelijkheden als verhuurder om de sector tegemoet te komen’, voegde zij daar aan toe.

‘Goed voorbeeld doet volgen’, zegt Ledeboer. ‘Net als het Rijk heeft de gemeente hier een uitstekende mogelijkheid om per direct de situatie van culturele instellingen tenminste enigszins te verbeteren. Wij zouden dan ook graag gehoor geven aan haar oproep en hebben het college gevraagd dit per direct te doen.’

Het is een bizarre tijd als gevolg van de wereldwijde Corona-crisis: scholen zijn dicht, restaurants en cafés tuigen in allerijl een bezorgservice op en mensen worden opgeroepen om vooral thuis te blijven. Om nog maar te zwijgen van de mensen die het virus onder de leden hebben en keihard knokken voor hun herstel; daarbij geholpen waar het kan door die fantastische mensen die in de zorg werkzaam zijn. Ook de werkzaamheden van de gemeenteraad liggen praktisch stil of moeten op andere manieren. Raadsvergaderingen gaan niet door, werkbezoeken zijn afgezegd en fractievergaderingen vinden plaats via Skype. Het dagelijks leven staat op zijn kop. Het is daarom goed om af en toe even stil te staan en om ons heen te kijken: de GroenLinks-fractie doet dat de komende weken met de corona-mijmeringen. Daarin geeft iedere week een ander fractielid een persoonlijke kijk op de Corona-crisis. Vandaag: raadslid Koen Boswinkel.

Ik schrijf op dit moment mijn masterscriptie. En nee, ik kan niet altijd even veel concentratie opbrengen en zit met regelmaat doelloos te scrollen op Facebook of de NOS-app te lezen. Een andere afleiding waar ik gevoelig voor ben, is het zoeken naar concerten, toneelvoorstellingen, musicals en musea. Ik ben namelijk een enorme liefhebber van al het moois dat kunst en cultuur ons bieden. En ik kan echt zitten stuiteren als ik bijvoorbeeld zie dat mijn favoriete pianoconcert (voor de mensen die het willen weten: het pianoconcert in G van Maurice Ravèl. Aanrader!) weer eens uitgevoerd wordt door het Koninklijk Concertgebouworkest. Ook kan ik me helemaal verliezen, met een koptelefoon op, in al die concerten die ik al mee heb mogen maken van artiesten als Stevie Wonder en Ruthie Foster (Aanrader nummer 2!). Om nog maar te zwijgen van ieder jaar meeblèren tijdens het grootste meezingfeest van het jaar: De Toppers. Ik vind het allemaal heerlijk en er gaat eigenlijk nauwelijks een week voorbij zonder dat ik iets cultureels heb ondernomen. Wat is het toch heerlijk om geraakt te worden, om te lachen, om te huilen, om te worden verward en verrast.

En weet je … Ik mis het op dit moment onwijs!

Ik mis het geouwehoer en gegein in de rij voor de muntjes vlak voordat het concert begint.

Ik mis het gespannen bladeren in het programmaboek van een toneelstuk of musical en het me afvragen waar ik die ene acteur die meespeelt nou ook alweer van ken.

Ik mis het gedring om een glimp op te vangen van de Nachtwacht of het Meisje met de Parel.

Ik mis het genieten van een talentvolle maker die volop bezig is met experimenteren en vernieuwen tijdens een try-out.

Ik mis zelfs het irritante gekuch van die mevrouw achter me, terwijl het orkest dat prachtige langzame tweede deel speelt van Beethovens derde symfonie.

Nu ik al dat culturele moois moet missen, heb ik een nogal lege agenda. En die tijd gebruik ik, naast mijn scriptie, om me wat intensiever bezig te houden met de voorwaarde voor een gezonde cultuursector: de ruimte voor vernieuwing en experiment in de vorm van culturele broedplaatsen. Zodat ook voor de toekomst een volwaardige cultuursector gewaarborgd is. Ik stelde er al eens schriftelijke vragen over en ik broed (haha) nu op meer. Ik heb toch de tijd …

En natuurlijk, de cultuursector toont creatieve omdenkkracht. Zomaar een greep: songwriters gaan liedjes schrijven in opdracht en voeren deze online uit, Internationaal Theater Amsterdam deelt iedere dag een troostrijk verhaal op haar site en Het Koninklijk Concertgebouworkest heeft talloze concerten online gezet. En daar ben ik ze zeer dankbaar voor. Kunst en cultuur leveren een onmiskenbare bijdrage aan ons mentale welzijn en er zijn zelfs studies die laten zien dat bepaalde vormen van kunst en cultuur een positieve invloed hebben op ons fysieke welzijn. Het is te gek dat al die creatieven hun kracht nu op een andere manier inzetten. Tegelijkertijd vind ik het zo onwijs klote dat zoveel mensen die in deze beroepsgroep werkzaam zijn hun inkomen voor de komende maanden in een klap zien verdampen. Wat een onzekerheid. Ik hoop dat iedereen er doorheen komt.

Wat ik echter vooral mis, is de ervaring van het unieke en die ervaring delen met anderen. Elkaar in de zij porren, terwijl we brullen van het lachen. Elkaar tot tranen geroerd aankijken, omdat het allemaal zo treffend was wat we net hebben gezien. We moeten het nu vooral en eigenlijk uitsluitend delen via likes en reacties. Kunst en cultuur doen ertoe in een samenleving en dat dit nu niet in al haar omvang en rijkdom kan, is ongelofelijk balen en een gemis voor ons allemaal.

Maar

Van het grotendeels moeten missen van kunst en cultuur gaan we niet dood. En dat is wel wat er op dit moment op het spel staat: levens. We moeten allemaal inleveren ten behoeve van het grotere belang: zo snel mogelijk vat krijgen op deze verschrikkelijke pandemie, zo veel mogelijk mensen beter maken met behulp van al die zorghelden en elkaar zo min mogelijk ‘opzettelijk’ besmetten. Ondertussen is het zaak om zoveel mogelijk mensen die gedwongen thuis zitten – vanwege gebrek aan werk - te ondersteunen, zodat zij hun huur en boodschappen kunnen blijven betalen. Dat kunnen wij, daar ben ik van overtuigd. En als dit allemaal achter de rug is, dan zie ik jullie heel graag weer. En drinken we een biertje op de Brink, terwijl de openingsact van Deventer Op Stelten op het punt van beginnen staat. Ik kan niet wachten. We missen het, maar het komt terug!

Na jarenlange onzekerheid heeft de gemeenteraad op 13 november de knoop doorgehakt: het speelgoedmuseum blijft open op de huidige locatie. Dat is niet onze keuze. Erfgoed is meer dan speelgoed, daarom vindt GroenLinks dat we met een samenhangende visie moeten komen op hoe we omgaan met ons erfgoed en musea. De historische speelgoedcollectie moet wel behouden blijven, maar dan als één van de collecties op basis waarvan Deventer Verhaal op wisselende locaties exposities organiseert. Daar moet wel extra geld bij. Lees hier meer over ons standpunt.

De teleurstellende geschiedenis van de raad en het speelgoedmuseum

Begin 2014 heeft de raad het besluit genomen om het speelgoedmuseum uit het concept Deventer Verhaal te halen en partners in de stad uit te dagen om te komen met vernieuwende concepten op een nieuwe locatie. Dit resulteerde aanvankelijk in vier uiteenlopende plannen, maar in 2016 werden deze plannen opzij geschoven voor een lachende vijfde. Maar helaas, in 2018 bleek ook dit plan niet levensvatbaar. Afgelopen voorjaar stelde het college voor om te stoppen met de planvorming voor het Nederlands Speelgoedmuseum en te stoppen met de permanente presentatie van de speelgoedcollectie op de huidige locatie. Omdat wij toen vragen hadden bij het voorstel om ook te stoppen met het programmabudget ondersteunden wij de opdracht aan het college om samen met Deventer Verhaal en pandeigenaren drie varianten voor de presentatie van de speelgoedcollectie uit te werken met voor- en nadelen. Naar aanleiding van de uitkomsten van dit onderzoek kan de raad onderbouwd een definitieve keuze maken over de toekomst van de speelgoedcollectie. Het maken van deze keuze is absoluut noodzakelijk, omdat het personeel van het Speelgoedmuseum – en de stad – al sinds begin 2014 is onzekerheid leeft.

GroenLinks’ keuze voor de speelgoedcollectie

Wie dit dossier afgelopen jaren heeft gevolgd, weet dat GroenLinks nooit voorstander was van het afscheiden van de speelgoedcollectie van de historische collectie. Wij willen dat de speelgoedcollectie wel behouden blijft, maar dan als een van de collecties op basis waarvan erfgoedorganisatie Deventer Verhaal – vanuit een vaste basis – op wisselende locaties in de stad toegankelijke en laagdrempelige exposities organiseert. De benadering zal veeleer thematisch worden, waarbij voor verschillende exposities ook verschillende doelgroepen worden aangesproken. Uit het onderzoek over de verschillende varianten is wel duidelijk gebleken dat er meer nodig is dan € 75.000 voor opslag en beheer, zoals afgelopen voorjaar is voorgesteld in de cultuurvisie. Tijdens de begrotingsbehandeling hebben wij daarom het voorstel gedaan om hier bovenop 4 x € 150.000 (in totaal € 600.000) programmabudget beschikbaar te maken. Daarnaast biedt ons voorstel ook een oplossing voor enkele knelpunten die afgelopen jaren op het gebied van cultuur zijn ontstaan, en bovenal maakt het jaarlijks extra geld vrij voor Incidentele Culturele Activiteiten, wat voldoende ruimte creëert voor vernieuwing. Ons voorstel is echter door alle andere partijen verworpen.

De nadelen van het voorstel van de andere partijen

Een meerderheid van de raad steunde wel het voorstel van D66. Hierbij zal het museum op de huidige plek voor enkele tonnen worden verbouwd, maar het museum moet het wel met minder subsidie doen dan ze voorheen ontvingen. De keuze voor het blijven op de huidige locatie is op z’n minst verwonderlijk, omdat zowel de raad als Deventer Verhaal al jaren zeggen dat Brink 47 niet voldoet. In het Museaal Concept uit 2016 zegt Deventer Verhaal zelf: “In het huidige pand is het echter niet mogelijk om het museale concept zoals dat Deventer Verhaal voor ogen staat, te realiseren”. Het realiseren van een Nationaal Speelgoedmuseum is gezien de beperkingen van het pand niet realistisch. Bezwaarlijker is dat er als gevolg van dit voorstel gesneden zal worden in de subsidie voor Incidentele Culturele Activiteiten. Met maar liefst jaarlijks € 55.000 minder, blijft er aanzienlijk minder geld over voor vernieuwing. Terwijl het huidige culturele aanbod juist uit vernieuwing is ontstaan.

Erfgoed

Naast speelgoed spelen er binnen programmalijn Erfgoed meer knelpunten. Het is de vraag of De Waag nog langer de juiste basis is waarvandaan Deventer Verhaal exposities kan maken. Het gebouw voldoet in zijn huidige vorm niet aan de door de gemeente zelf gestelde museale eisen. Daarnaast kunnen we onder de huidige omstandigheden de verantwoordelijkheden en verplichtingen die horen bij de door de gemeente in het verleden aanvaarde schenkingen van collecties zoals Knecht Drenth niet (volledig) nakomen. Tot slot is de (marktconforme) huurlast zo hoog dat dit ten koste gaat van het programmageld. In het variantenonderzoek kwam een mogelijke oplossing ter sprake: het onderbrengen van alle museale collecties in Brink 69/70 en het afstoten van Brink 47 en De Waag. Omdat deze optie buiten de scope van het onderzoek viel, is deze mogelijkheid echter onvoldoende onderzocht.  GroenLinks pleit daarom om naast het maken van een keuze over het speelgoedmuseum te blijven zoeken naar integrale oplossingen voor onze erfgoedproblematiek.

Hoe nu verder?

Wij pleiten dus voor een integrale oplossing van de erfgoedproblematiek en daar zullen we ons komende tijd voor blijven inzetten. Wij hebben begrip voor het besluit van de raadsmeerderheid en gaan met belangstelling de stappen volgen die worden gezet voor de continuering van het speelgoedmuseum op de bestaande locatie. Wij wensen de directie, de werknemers en alle fans van het speelgoedmuseum hierbij een mooie toekomst. 

In uiterste geheimzinnigheid heeft de gemeente Deventer besloten de subsidie voor de intocht van Sinterklaas afhankelijk te maken van het aantal roetveegpieten. ‘Daarmee gebruik je de subsidiestok om je met de inhoud te bemoeien’, zegt VVD-gemeenteraadslid Roderic Rosenkamp.

‘Eerst mocht alleen de raad het weten, terwijl het toch de hele stad aangaat en compleet onduidelijk is waarom het in het geniep moest. Verder is het wat vreemd dat je gaat dreigen met intrekken van subsidie als je je zin niet krijgt. Ga dan eerst eens met de Sinterklaascommissie praten. Dan wordt er geschermd met signalen uit de samenleving, maar worden die nergens verduidelijkt. Ik ben eigenlijk wel benieuwd wie daarmee kwamen, wat ze precies willen en waarom ze van de gemeente hun zin hebben gekregen.’

Door subsidie zo nadrukkelijk te koppelen aan een door de gemeente gewenste inhoud begeeft het college zich volgens Rosenkamp ook op een hellend vlak: ‘Nog even en een ambtenaar gaat bepalen wat er in het Burgerweeshuis of de Schouwburg is te beleven. Dat is de dood in de pot. Terwijl we juist een levendige en waar nodig dwarse stadscultuur willen, en geen voorstellingen ter meerdere eer en glorie van burgemeester en wethouders. Laten we daarom Thorbecke indachtig erkennen dat de overheid wel subsidie verstrekt aan culturele instellingen, maar zich verre houdt van wat die daar inhoudelijk mee doen. Dat gaat misschien knarsen en schuren, maar dat is ook een belangrijke functie die cultuur heeft in een moderne, dynamische samenleving. Laat duizend bloemen bloeien, maar bemoei je niet met hun kleur.’