Poliflw

Door Eelco Eikenaar en Sandra Beckerman

Groningen is het vertrouwen in Den Haag volledig kwijt. Al jaren horen we beloftes dat onveilige woningen versterkt gaan worden. We wachten nog steeds. Het is tijd dat wij de zeggenschap over de versterking opeisen. Den Haag, NAM en Shell mogen betalen, maar niet meer bepalen. 

Januari 2013. Minister Kamp (VVD) staat in een zaal vol boze Groningers in Loppersum. Hij beloofd al in het komende halfjaar te willen beginnen met het preventief verstevigen van woningen en gebouwen. Daarvoor werd 100 miljoen toegezegd van de NAM en “Uit onderzoek moet blijken of er meer geld nodig is. Als dat zo is, dan komt er meer geld”, aldus de minister. Naast deze toezeggingen werden er vele onderzoeken aangekondigd. 

Januari 2019. Minister Wiebes (VVD) staat tussen boze Groningers op straat in Loppersum. Hij belooft het komende jaar te willen beginnen met het verstevigen van woningen en gebouwen. Die versterking ligt stil maar Wiebes zegt toe dat de busjes nu echt gaan rijden. “We hebben het geld geregeld, we weten om welke woningen het gaat. Het moet nu echt gaan gebeuren’, aldus de minister. 

Zes jaar lang horen we al dezelfde beloftes. De komende weken -het is immers verkiezingstijd- zullen er vast nog meer volgen. Hoe kunnen we ze nog geloven? Uit een peiling van 1vandaag bleek deze week dat 92% van de Groningers geen vertrouwen heeft dat het goedkomt met schadeherstel en versterking. Slechts 4% wel. Wij denken niet dat 1vandaag vaak zulke grote eensgezindheid peilt.

Want ondanks de beloftes van de minister liggen de feiten anders. De NAM is nu -in woord- uit het systeem gezet maar zijn we met hun jarenlange bondgenoot -de staat- beter af?  De minister laat al weten: per jaar kunnen voor slechts 750 woningen rapporten worden gemaakt over hoe de versterking moet plaatsvinden. Dan moet de bouw nog beginnen. Doordat de minister de versterking baseert op een geheim en verkeerd NAM model (HRA) krijgen sommige Groningers straks wel en hun buren niet een versterkte woning. Met nog diepere scheuren in de samenleving tot gevolg. 

Maar de 1vandaag peiling laat ook zien wat wij allen al lang weten: wij zijn trots op ons Groningen (81%). Terwijl de overheid er alles aan gedaan om die trots te knakken. Groningers staan keer op keer op. Verdeel en heers ten spijt. Groningen wil eensgezind zeggenschap -grip- op haar toekomst. 85% wil graag een grotere rol voor de provincie in de besluiten over gaswinning en de versterkingsoperatie. Laten we dat samen opeisen. 

Het moet kunnen. 1 publieke organisatie waarbij iedereen terecht kan voor schade, versterking en hulp. Deze organisatie zou onder Groninger regiemoeten komen. Al te lang worden we geregeerd vanuit Den Haag. Staat, NAM en Shell mogen betalen, maar niet meer bepalen. Deze ramp moet eindelijk worden gezien voor wat het werkelijk is ‘een nationale ramp.’ Alle kracht en kennis moet gemobiliseerd worden om die op te lossen. 

Enkele weken geleden maakten Groningers -gemeente, provincie, GBB en gasberaad- samen een vuist door 5 gezamenlijke eisen aan den Haag te stellen. Laten we dat opnieuw doen en een stap verder gaan: niet meer vragen of Den Haag het voor ons wil doen maar opeisen dat we het zelf mogen doen. 

Den Haag heeft nu eindelijk een parlementaire enquête aangekondigd over de gaswinning. De coalitiepartijen eisten echter dat er nog geen datum in het voorstel zou staan. Want alle personeel in den Haag zou nodig zijn voor het oplossen van schadeafhandeling en versterking. Wij weten het goed gemaakt. Laat ons zelf bouwen aan onze toekomst. Geef ons voldoende geld en zeggenschap over versterking en schadeafhandeling. Dan hebben jullie je handen vrij om je puinhopen uit het verleden op te lossen en de parlementaire enquête direct te starten. 

Sandra Beckerman is Tweede Kamerlid voor de SP, Eelco Eikenaar is gedeputeerde in Groningen en lijsttrekker bij de Provinciale Statenverkiezingen. Deze opinie verscheen eerder in het Dagblad van het Noorden.

RTV-Noord    5 maart 2019  Den Haag –

De motie voor zo’n parlementaire enquête, waar alle hoofdrolspelers onder ede kunnen worden verhoord over hun beslissingen omtrent de gaswinning in Groningen, lag al een paar maanden klaar [Tom van der Lee GrL + Henk Nijboer PvdA].

Maar om de volledige steun van de Tweede Kamer te krijgen, werd hij aangepast. Zo is nu nadrukkelijk toegevoegd dat de parlementaire enquête pas gehouden moet worden als de schadeafhandeling en de versterking goed op gang zijn gekomen.

Versterking en schadeafhandeling

Letterlijk staat er in de motie: ‘De Kamer verzoekt met een parlementaire enquête te starten op het moment dat de volgende gezamenlijke doelen van regio en Rijk in het kader van de versterkingsoperatie en schadeafhandeling behaald zijn:

– De beoogde uitvoeringsorganisaties (het Instituut Mijnbouwschade en het Instituut Versterkingsorganisatie) zijn opgericht, wettelijk verankerd en functioneren; – Fysieke versterking van de meest risicovolle woningen is structureel op gang gekomen, evenals het proces van schadeafhandeling.’

Onzekerheid

Indiener van de motie is GroenLinks-Kamerlid Tom van der Lee: ‘Terwijl heel Nederland profijt heeft gehad van de opbrengst van de gaswinning, zitten veel Groningers nog dagelijks met schade of in nog niet versterkte huizen en leven velen van hen in grote onzekerheid. Het is belangrijk dat een eensgezinde Tweede Kamer nu over de komst van een parlementaire enquête zekerheid biedt. Er zal daarin publieke verantwoording worden afgelegd over keuzes die door betrokken personen, bedrijven en instanties zijn gemaakt.’

Strafrechtelijk vervolgd

Het wordt de 21e parlementaire enquête in de Nederlandse geschiedenis. Het is het zwaarste middel dat de Tweede Kamer kan inzetten. De getuigen die de enquêtecommissie oproept, zijn verplicht om te verschijnen en bovendien staan alle sprekers onder ede.

Dat betekent ook dat ze strafrechtelijk kunnen worden vervolgd wegens meineed wanneer blijkt dat ze niet de waarheid hebben gesproken.

Duidelijkheid

Mede-indiener van deze motie Henk Nijboer van de PvdA vindt deze stap een must: ‘Gezien de ernst van de situatie in Groningen vindt de PvdA een parlementaire enquête noodzakelijk. De verantwoordelijken, waaronder de NAM, Shell en achtereenvolgende ministers, zullen zich in het openbaar moeten verantwoorden voor het beleid dat zoveel leed heeft veroorzaakt.’

‘Groningers hebben het recht om precies te weten wat er in het verleden is gebeurd en wie waarvoor verantwoordelijk was. Een parlementaire enquête zorgt voor deze duidelijkheid.’

Ook VVD-Kamerlid Dilan Yesilgöz vindt het belangrijk dat er verantwoording wordt afgelegd door betrokken personen, bedrijven en organisaties. ‘Zo kunnen we leren van het verleden en verder bouwen aan het vertrouwen van Groningers’, zegt zij.

SP-Kamerlid Sandra Beckerman steunt de motie ook, maar heeft wel haar bedenkingen: ‘Ik vind dit geen nieuws om te juichen. Er staat niet wanneer de enquête komt en met de genoemde voorwaarden kan dat nog lang duren.’  ‘Eigenlijk staat er niets anders dan wat we al wisten: hij komt er ooit, maar wanneer is nog volstrekt onduidelijk. Het voelt een beetje als bliksemafleider. Uit een peiling van 1vandaag blijkt dat 92% van de Groningers niet gelooft dat het goedkomt met schadeafhandeling en versterking. Er is veel meer nodig dan dit.’

Volgens de VVD is ‘inhoud en resultaat voor Groningers leidend’. Yesilgöz benadrukt dat het eerst goed moet gaan in Groningen. Ze doelt op de schadeafhandeling en de versterkingsoperatie. ‘Daar moet alle focus op. En dan is het tijd voor een parlementaire enquete.’