Poliflw

Met bijna zeventig buurtbewoners, vertegenwoordigers van buurtorganisaties, GroenLinks-leden en lokale politici keken we Terug naar de Akbarstraat, een documentaire over het leven en de veranderingen in de Kolenkitbuurt in Amsterdam-West in de afgelopen twintig jaar. Na afloop volgde een gesprek over de film en welke lessen we kunnen trekken voor de vernieuwingswijken aan en buiten de ring. Raadslid Dorrit de Jong deelt zeven lessen die ze leerde van de documentaire en van de buurtbewoners.

Dit stuk in 1 minuut:

De avond (6 februari) bracht veel nuttige inzichten op. De belangrijkste les uit de documentaire was wellicht: betrek iedereen. De documentaire vertelt een belangrijk verhaal, maar niet het hele verhaal van de Kolenkitbuurt. Door het gesprek te voeren konden we een aantal heldere conclusies trekken. GroenLinks zal dit gebruiken bij de uitwerking van onze visie op stedelijke ontwikkeling. Er zijn nu zogenaamde ‘ontwikkelbuurten’. Dat zijn de buurten waar de stad extra in investeert. GroenLinks zal zich ervoor inzetten dat we dit op een goede manier doen. Dat de sociale structuren blijven bestaan en versterkt worden, ook als wordt vernieuwd. Dat ‘oude’ bewoners de kans krijgen om in hun buurt te blijven wonen en hun buurt te maken. Dat er ontmoetingsplekken zijn die alle groepen bewoners aanspreken, zodat we samen kunnen leven in onze stad en in buurten. En dat Amsterdam voor iedereen een thuis kan zijn.

 

Stadsdeelvoorzitter Fenna Ulichki trapte af en vertelde wat er allemaal gebeurt in Bos en Lommer en wat het stadsdeel doet om de Kolenkitbuurt te verbeteren. Het werk van het stadsdeel kwam niet zo sterk naar voren in de film, terwijl er veel gebeurt om de buurt en de menging in deze buurt te versterken.  

Les 1: blijf elkaar zien als individu

De documentaire liet ook een hoop ongemak zien. De breed gedeelde oproep in de zaal was: blijf elkaar zien als individu. Een van de hoofdrolspelers in de documentaire, de voormalig fotozaakeigenaar André Hammersma, was ook aanwezig bij onze filmavond. Hij zei het heel mooi: “Een mens is als een vingerafdruk, iedereen is uniek. Kijk dus niet naar iemand als lid van een groep, maar zeg gedag en zoek contact.” Dat werd breed gedeeld. Soms werd in de film op negatieve manier gesproken over andere ‘groepen’. Dat werd versterkt door generalisaties en te weinig nauwkeurig taalgebruik: woorden doen ertoe. Zo werd in een film gesproken over ‘Turkse kinderen’ op de Bos en Lommerschool. Daarbij ging er afkeurend geluid door de film. Een kind dat hier geboren is, is een Nederlands kind. Dat moeten we blijven benadrukken, anders worden mensen buitengesloten.  

Les 2: het belang van zelfreflectie

Heel belangrijk is ook zelfreflectie. We moeten het erkennen als er iets misgaat, want daar leer je van. Een andere belangrijke les uit de film was: bevraag je eigen goede intenties. Het is natuurlijk mooi als mensen dingen goed bedoelen, maar dan ben je er nog niet. Waarom doe je wat je doet en doe je dat op een goede manier?  

Les 3: betrek iedereen

De belangrijkste les uit de documentaire was daarom wellicht: betrek iedereen. In de film is te zien hoe een ouderinitiatief op een school wordt opgestart door nieuwe bewoners, zonder dat de ouders van kinderen die al op school zitten, daarbij betrokken worden. Er ontstaat geen draagvlak voor het initiatief en mensen voelen zich buitengesloten. Je moet alle mensen betrekken, niet alleen de schooldirecteur zoals in dit voorbeeld. 

Er waren ook enkele moeders van kinderen op de Bos en Lommerschool aanwezig bij de filmavond. Zij gaven aan: we worden nu nog steeds niet goed betrokken bij nieuwe initiatieven. Dus je kunt een goed idee hebben en goede intenties, als je het niet samen met anderen doet, wordt het niet het succes dat je wilt.

 

Les 4: vernieuw veel eerder 

Meer fundamenteel vragen buurten als de Kolenkitbuurt om investeringen in de woningkwaliteit, de openbare ruimte en groen. Dat was te lang niet gedaan in Bos en Lommer, en dat zien we nu ook in bepaalde wijken in de stadsdelen Nieuw-West, Noord en Zuid-Oost. Een van de conclusies is dan ook: je moet al veel eerder, in een eerdere fase gaan ‘vernieuwen’. De huizen moeten beter worden onderhouden. We moeten niet alles op z’n beloop laten totdat woningen onleefbaar zijn en dan in één keer gaan ‘herontwikkelen’.  

Les 5: investeer in de sociale structuur 

Ook is het belangrijk te investeren in de sociale structuur in de wijk. Het jongerenwerk en maatschappelijke activiteiten, maar ook het buurthuis kunnen een belangrijke functie vervullen. Het is noodzakelijk dat er ontmoetingsplekken zijn. In de Kolenkitbuurt zijn die voor een groot deel afgebroken toen er stedelijk vernieuwd werd. Daar is nu een grote behoefte aan.

 

Les 6: zorg voor meer ontmoetingsplekken

Buurtbewoners willen elkaar graag vaker en makkelijker ontmoeten. Dat bleek ook al uit de huis-aan-huisgesprekken. De straat, supermarkt, moskee en markt zijn voor de bewoners van de Kolenkit belangrijke plekken om buren te ontmoeten. Een reden voor oude en nieuwe bewoners om geen contact te hebben, is dat zij andere levens leiden. Er wonen steeds meer jonge mensen in de wijk die veel werken en geen tijd hebben voor de buurt. De verschillen in herkomst en afkomst worden in de wijk steeds groter, waardoor mensen elkaar ook minder goed kennen. Er zijn veel groepen in de wijk die onder elkaar blijven. Dat gaat goed, maar maakt dat er weinig contact is tussen groepen. Daarom is het belangrijk dat er meer ontmoetingsplekken komen die diverse groepen aanspreken. 

Er zijn nu wel speelplekken, en een buurthuis waar mensen naartoe kunnen. Vanuit het buurthuis kunnen verschillende lessen, zoals fietsles, worden gevolgd. Verder zijn er te weinig ontmoetingsplekken waar bewoners elkaar kunnen ontmoeten en is iedereen voorzichtig om het contact met elkaar aan te gaan. 

 

Les 7: mensen voelen zich thuis in hun buurt

Misschien wel de belangrijkste les die werd getrokken, was dat mensen echt gelukkig zijn in hun buurt, ondanks het imago van de buurt, en ondanks dat er misschien dingen misgaan, zoals de film laat zien. De documentaire gaf in die zin een te negatief beeld, aldus de stadsdeelvoorzitter. Dat bleek ook al uit de huis-aan-huisgesprekken die GroenLinksers eerder in februari in de Kolenkit voerden. Redenen om te verhuizen zijn vooral dat men een groter huis wil of - voor ouderen - dat mensen niet meer de trappen op kunnen lopen. De meeste huizen hebben immers geen lift. De reden dat mensen die weg willen, toch niet verhuizen, is doorgaans financieel. Maar de meeste buurtbewoners willen in de wijk blijven wonen. Het is vertrouwd, mensen hebben er hun netwerk. Kortom, ze voelen zich er thuis. 

De filmavond was een initiatief van gemeenteraadslid Dorrit de Jong, stadsdeelcommissielid voor Bos en Lommer Carlo van Munster en stadsdeelcommissielid voor Slotermeer-Geuzenveld Esther Tienstra. Zij nemen de lessen uit de gesprekken na de film en in de wijk mee in hun bijdragen in respectievelijk de gemeenteraad, stadsdeel West en stadsdeel Nieuw-West.

 

Per 1 juli zullen ruim 500 ongedocumenteerden op een plek kunnen rekenen in de 24-uursopvang. Dat staat in het plan dat wethouder Rutger Groot Wassink vandaag presenteerde.

Het gaat om een groep mensen die in Amsterdam leven zonder papieren. Deze ongedocumenteerden hebben geen verblijfsstatus maar kunnen vaak ook niet terug naar het land van herkomst. Velen van hen leven daardoor noodgedwongen op straat. Dit betekent dat ze in de kou moeten slapen, niet naar de wc kunnen en moeten zien te overleven zonder geld omdat ze ook niet mogen werken.

De 24-uursopvang geeft ze een dak boven het hoofd, en er wordt ook aan perspectief gewerkt. Want ook zij moeten de kans krijgen om een eigen leven op te bouwen. De 24-uursopvang gaat daarmee verder dan de Bed, Bad en Brood-opvang waar ze nu terecht kunnen. Anders dan bij Bed, Bad & Brood, zullen ongedocumenteerden ook overdag in de opvang terecht kunnen.

Kleinschalig

Fractievoorzitter van GroenLinks Femke Roosma: “Bed, Bad en Brood alleen helpt mensen niet om uit hun uitzichtloze situatie te komen. Als je elke ochtend op straat wordt gezet en pas aan het eind van de middag naar binnen mag, dan ben je alleen maar bezig met overleven.” Met de 24-uursopvang zal dat veranderen en zal er ook samen met ongedocumenteerden worden gekeken hoe ze mee kunnen doen in de Amsterdamse samenleving.

De gemeente gaat op zoek naar ruim tien panden, zodat de ongedocumenteerden kleinschalig kunnen worden opgevangen. Het bijzondere aan dit plan is dat ongedocumenteerden zelf, en ook vrijwilligersorganisaties en steungroepen aan het plan hebben meegewerkt. Een van die groepen is We Are Here.

Deze groep ontstond in september 2012 toen een aantal ongedocumenteerden besloot op te komen voor haar rechten. Ze wilde niet langer in de marge leven, de groep wilde zichzelf zichtbaar maken. Dat deed ze door samen actie te voeren, en een tentenkamp op te zetten – eerst in de tuin van de Diakonie, en later op de Notweg. Roosma: “We Are Here liet zien dat hun situatie uitzichtloos was: dat ze nergens recht op hadden en nergens heen konden. Zij hebben zware en moeilijke omstandigheden getrotseerd om het onzichtbare leed zichtbaar te maken.”

Landelijke doorbraak

Het werk van We Are Here heeft ook bijgedragen aan een landelijke doorbraak. Twee weken geleden maakte staatssecretaris Mark Harbers namelijk al bekend dat het kabinet afspraken heeft gemaakt, met onder meer de gemeente Amsterdam, over de ontwikkeling van een landelijke voorziening voor de opvang van ongedocumenteerden. Het Rijk gaat voor het eerst meebetalen aan de opvang van mensen die geen verblijfsstatus hebben maar ook geen recht hebben op landelijke opvang. Roosma: “Hiermee erkent nu ook het Rijk dat de asielprocedure niet sluitend is en dat er mensen in de asielprocedure tussen wal en schip vallen. Dat is een belangrijke doorbraak.”