Op een woensdag in augustus ben ik, op uitnodiging van de bestuurder van Jeugd Lelystad (JEL), een dagje mee op pad gegaan met de professionals van JEL. Aan het einde van de dag kijk ik terug op een intensieve, maar mooie dag. De professionals van JEL hebben indruk op me gemaakt. Met hun bevlogenheid, enthousiasme, betrokkenheid en passie voor het vak krijgen zij veel voor elkaar voor de gezinnen. De werkwijze van JEL is laagdrempelig en effectief. De transparante en efficiënte aanpak zoals die bij JEL wordt gehanteerd kan een inspiratie zijn voor andere jeugd instellingen. Zodat gedaan wordt wat moet gebeuren, en gelaten wordt waar het niet nodig is. Dat scheelt tijd, wachtlijsten én geld.
Woensdagmorgen tien voor negen. De bestuurder van JEL, Tanja Boeije, haalt me op bij de receptie. Met een brede glimlach zegt ze een leuke dag voor me in petto te hebben. De dag begint met het kennismaken met het team van Jeugd Lelystad: praktijkbegeleiders, secretariaat en jeugdprofessionals. Managers vind je niet bij JEL. Niet nodig, uitgangspunt is dat het met een platte en transparante organisatie sneller werken en makkelijker schakelen is, en er beter passende oplossingen kunnen worden gerealiseerd. Bovendien scheelt het een hoop geld en wordt het geld dat er is, besteed daar waar het nodig is: bij de kinderen en gezinnen.
Van JGT naar JEL Bij de oprichting van JEL worden de locaties, inboedel en inhoudelijke taken van de voormalige Jeugd- en Gezinsteams (JGT) overgenomen. Met een pragmatische insteek worden de vier locaties afgeschaald naar 1, en verhuizen doet het team zelf in de eigen tijd. Het is pionieren in het begin: Met hulp van familie en vrienden worden bureaus uit en in elkaar geschroefd. Veel van wat over- of achterblijft wordt verkocht of gedoneerd aan goede doelen. Door de nieuwe werkwijze heeft JEL op uitvoeringskosten hiermee, naast de bezuiniging van 6,6 naar 3,3 miljoen, het afgelopen jaar nog eens 5 ton overgehouden. Dat geldt vloeit terug naar de gemeente, die opdrachtgever is van JEL.
Versterken met eigen regie Ik mag mee op gesprek. De professionals van JEL werken met de GIZ-methodiek: Gezamenlijk inschatten van de Zorgbehoefte. Het mooie van deze methodiek is dat professionals op een laagdrempelige manier samen met de ouders en het kind kijken naar wat er nodig is. Hierbij wordt op drie deelgebieden het gesprek gevoerd: de omgeving, de ontwikkeling en het ouderschap. Elk gesprek sluit aan bij de leeftijd van het kind en wordt gevoerd vanuit zowel het perspectief van de ouder, als ook die van het kind. Ouders en kind scoren zelf hoe goed of slecht ze vinden dat het gaat op bepaalde onderwerpen. Hierdoor worden verbanden inzichtelijk en houden de ouders en kinderen zelf regie over wat er nodig is. En blijven ouders in dit vrijwillige kader verantwoordelijk voor hun eigen proces.
Vier-ogen-principe De jeugdprofessionals gaan altijd met twee personen naar een gesprek. Dat heeft een aantal voordelen. Allereerst het vier-ogen-principe: terwijl de ene professional gesprek voert, kan de andere professional observeren en de grote lijnen van het gesprek in de gaten houden. Zo kunnen de collega’s elkaar aanvullen waar nodig, zodat geen onderwerpen of signalen worden gemist. Tweede voordeel is dat er begrensd kan worden wanneer een gesprek stagneert. En daar zijn de professionals van JEL erg goed in. Zij kunnen goed inschatten wanneer een pas op de plaats nodig is, waar ze wel of niet in kunnen meegaan in een gesprek en welk gedrag wel of niet acceptabel is. Dat wordt direct, duidelijk en rustig geadresseerd, zonder dat de relatie met de gesprekspartner wordt geschaad. Die techniek is een kunst op zich, die de professionals van JEL zich elk op hun eigen manier hebben eigen gemaakt. Een ander voordeel is dat de tweede professional direct meeschrijft, zodat het verslag al klaar is aan het einde van het gesprek. Zo kan het direct worden voorgelegd aan de ouders en/of het kind en zijn afspraken direct helder. Dat scheelt veel tijd. En als laatste voordeel helpt het uiteraard de veiligheid van de professional vergroten. Mocht er escalatie zijn, is er altijd een tweede persoon om te de-escaleren of andere maatregelen te treffen. Zo wordt er bijvoorbeeld direct een appje naar kantoor gestuurd door de tweede professional wanneer een gesprek gaat uitlopen. Zodat men op kantoor weet dat alles in orde is. Veiligheid voorop.
Reflectie, intervisie en begrenzing Tijdens de lunch raak ik met veel professionals in gesprek. Rode draad in hun ervaring met het werken bij JEL is dat zij zich altijd gesteund voelen door de organisatie. Dat zij bij elk besluit gezamenlijk reflecteren op een juiste onderbouwing. Klopt de onderbouwing niet? Dan wordt met collega’s en bestuurder gediscussieerd en gereflecteerd op de casus. Als een ui wordt de situatie afgepeld om zo te komen tot een passende oplossing met een volledige onderbouwing. Kernvragen als: Hoort deze vraag bij JEL, hoe zorgen we voor een snel inzetbare, passende oplossing en waarom zitten er zoveel zorgaanbieders op 1 gezin komen regelmatig voorbij. Gedurende de gehele dag zie en hoor ik dat de mensen van JEL elkaar opzoeken om te reflecteren. Niet uit onzekerheid, maar uit professionaliteit en betrokkenheid. Deze nauwkeurigheid maakt dat de wachtlijst bij JEL op nul staat, net als het ziekteverzuim. En dat is in de Jeugdzorg een hele prestatie!
Sifra Geijtenbeek
