Zomernota 2019: over de meteoriet en de financiële tekorten...
Tijdens de behandeling van de zomernota 2019 heeft onze fractievoorzitter Jan Carlo Bos de volgende bijdrage gehouden:
Voorzitter, we hebben hem gevonden, nou ja, het zou ‘m kunnen zijn! De ingeslagen meteoriet. Twee weken geleden werden we op vrijdagavond opgeschrikt door een harde knal. De volgende dag was te lezen dat een heelalgesteente ergens in de buurt van onze gemeente terecht moest zijn gekomen. En we denken de meteoriet nu in handen te hebben.
Diezelfde vrijdag heeft uw college de zomernota verstuurd naar de gemeenteraad. En ook deze zomernota is (spreekwoordelijk gezegd) ingeslagen. Dit jaar stevenen we af op een tekort van bijna een miljoen euro en de begroting voor 2020 en volgende jaren gaat uit van een structureel tekort van 4,8 miljoen. We wisten dat er negatieve berichten waren, maar ook wij schrikken van deze omvang. Het zijn immense bedragen. Onze gemeente staat al jaren bekend als een kapitaalkrachtige gemeente. Deze berichten staan ook in schril contrast met de economische tijden. Het gaat voor de wind. De werkloosheidscijfers liggen nog lager dan voor de crisis in 2008 uitbrak. En dan nu dit perspectief op de toekomst. Een klein doekje voor het bloeden is dat we niet de enige gemeente zijn. Veel andere gemeenten hebben moeite om hun begroting op orde te brengen.
Kritische blik
Deze omstandigheden betekent een kritische blik. Het is ten minste ook onze taak om vanuit onze controlerende rol naar de voortgang van dit jaar en het perspectief op de begroting van 2020 te kijken Er daarin zijn wel herkenbare landelijke tendensen zichtbaar; hoge zorgkosten en minder inkomsten vanuit de Algemene Uitkering. Als gevolg van de krapte op de arbeidsmarkt blijven miljarden aan investeringen bij de Rijksoverheid op de plank liggen, met als gevolg dat daarmee ook de uitkeringen aan de gemeenten achterblijven. Maar we zien ook een Staphorster variant in deze tekorten. We hebben ruim 1,5 miljoen structureel tekort als gevolg van personeelslasten en formatieknelpunten. Uit de beantwoording van gestelde vragen blijken deze kosten vooral te komen door het rijk opgelegde aanvullende taken en CAO ontwikkelingen. Daarnaast moeten we doorontwikkelen, zojuist ook gelezen in het accountantsverslag. En we zien ook een groot tekort op de begroting van de Reestmond. We hebben ons verplicht om deze kwetsbare groep niet te laten vallen. Maar daarin wachten we wel op de uitkomst naar het onderzoek naar de uitvoering van de Participatiewet. Graag zijn we benieuwd naar de voortgang van dit onderzoek.
Opdracht
We zijn ons bewust van de ernst van de situatie. U vraag ons om onze verantwoordelijkheid te nemen en kaders te stellen. Een kaasschaaf methode is niet aan de orde. We moeten later dit jaar radicale keuzes maken bij de vaststelling van de begroting. Deze keuzes maakt u concreet door een vijftal zoekrichtingen te presenteren van realistische bezuinigingen, mogelijke bezuinigingsvoorstellen die eerst nader onderzocht moeten worden en een keuze in een lijst met investeringen en projecten die voor politieke bespreking aangeboden worden. En die keuzes gaan stuk voor stuk ons allemaal pijn en verdriet doen. En dit is een grote worsteling, dat zijn dilemma’s. We maken allemaal onze keuze: alles wat we willen, kunnen we financieel niet en alles wat we financieel kunnen willen we niet! Deze keuzes gaan ons als individueel raadslid te boven, als fractie, als collegedragende partijen. Ik vraag ons allen in goede bespreking tot een besluit in het najaar te komen in het belang van onze gemeenschap.
Ons perspectief
U vraagt ons in de zomernota kaders mee te geven op grond waarvan u in het najaar de begroting van 2020 kunt opstellen. De keuze voor kaders komen voor een belangrijke mate voort uit de wijze waarop je naar de samenleving kijkt en daarin benoemd welke waarden je van belang vindt. En onze fractie laat zich daarin ook leiden vanuit een Bijbels perspectief. En in onze afweging, in ons perspectief, willen we daarin vier waarden centraal stellen: betrouwbaarheid, maatschappelijk betrokken, duurzaam en rechtvaardig.
Betrouwbaarheid
Allereerst moeten we een betrouwbare overheid zijn. Dat betekent enerzijds dat we met onze keuzes geen onomkeerbare besluiten moeten nemen. Of keuzes maken die daarmee een desinvestering opleveren of waarbij er verwachtingen zijn gewekt. Een onderzoek naar de sluiting of privatisering van ons zwembad is zo’n voorbeeld. Er is onlangs veel geld in deze basisvoorziening geïnvesteerd. Het zwembad kent een belangrijke waarde en heeft meerdere doelen. Daar kom ik zo meteen nog op terug. Het zou wat ons betreft getuigen van onbetrouwbaarheid wanneer we na onderzoek moeten overgaan tot sluiting van ons zwembad. Maar je zou in dit verband ook aankoop van het pand Kruidhof en Museumsteeg kunnen noemen. Jarenlang is hier politieke aandacht voor gevraagd, er zijn verwachtingen gewekt en nu de plannen bijna uitgewerkt zijn mogen de initiatiefnemers hierin een betrouwbare overheid verwachten.
Maatschappelijk betrokken
We kennen een gezegde (dialect) ‘Je kunt beter trammelant hebben in het achterhuis, dan in het voorhuis’. Wat we daarmee bedoelen is dat we in de trammelant van alle bezuinigingen onze medebewoners niet uit het oog mogen verliezen. Het welzijn van onze inwoners en juist ook onze kwetsbare dorpsgenoten niet. U wilt een onderzoek doen om de subsidies met 20% te verlagen: je moet in tijden van bezuinigen, niet ook het ‘welzijn’ van onze dorpsgenoten beknotten.
En om het maar concreet te maken: in de lijst van investeringen zien wel veel investeringen voor materiaal/ons machinepark. Wellicht belangrijk, maar laten we onze medemedemens daarmee niet uit het oog verliezen.
Duurzaam
Duurzaamheid is in dit kader niet alleen verantwoord omgaan met de schepping, maar ook in de keuzes die we maken. We moeten duurzame keuzes maken. Een zwembad en sportcomplexen die bijdragen aan leefbaarheid, sport- en beweging en veiligheid. En soms gaan kosten voor de baten uit. We hebben vorige week benoemd in onze bijdragen over het Lokaal Gezondheidsbeleid. Investeren in preventie. Daarmee bespaar je op lange termijn. Duurzaam vinden wij ook om eerst uit te gaan bestand beleid voor nieuw beleid. En hoe hard het ook is, maar dat betekent dat een nieuwbouw van een gemeentewerkplaats of de herinrichting van de Staphorster Kerkweg maar even op de plank moeten blijven liggen. We zien dat het college ervoor kiest om incidentele en structurele investeringen aan te gaan met betrekking tot Toerisme en Recreatie. We praten al gauw over 300.000. Wat is de achtergrond waarom uw college ervoor kiest om deze investeringen door te laten gaan?
Rechtvaardig
De laatste waarde gaat uit van rechtvaardigheid. We staan voor een evenwichtige verdeling. Dat is ook onze achterliggende gedachte wanneer we kijken naar het verbeteren van de inkomenspositie van de gemeente. Maar laten we ook kijken naar de lessen uit het verhaal van Jozef. In de zeven goede jaren liet Jozef grote graanschuren bouwen, om daarmee graan op te slaan voor de slechte zeven jaren. Ook onze gemeente heeft veel reserves. De accountant geeft in de jaarrekening aan dat 85% van onze reserves zijn vastgelegd in bestemmingsreserves, we spreken daarmee over ruim 40 miljoen euro. Voorzitter, in hoeverre zijn er mogelijkheden om deze graanschuren van Staphorst nader te bekijken op inzetbaarheid? We zijn benieuwd naar een antwoord op deze vraag. Een ander invalshoek werd ingegeven door de bijeenkomst “grip op het begrotingsproces’ van afgelopen donderdag. Door de spreker werd de suggestie gedaan om meer geld te lenen. Desnoods door middel van projectfinanciering. De rente is namelijk historisch laag. In hoeverre zouden we bepaalde investeringen hiermee kunnen financieren? Ook daarover ontvangen we graag een antwoord van de wethouder.
Afronding
Voorzitter, ik rond af. We begrijpen de ernst van de situatie en we zullen moeilijke keuzes moeten maken. Dat staat ons helder voor ogen.
