Over het gestapelde effect van verschillende vormen van mijnbouw is te weinig bekend. We hebben te maken met een kwetsbaar gebied omdat de bovengrond voor een groot deel bestaat uit veen afwisselend op zand of klei. Daardoor zal er bij verdere bodemdaling aan sterkere bemaling moeten worden gedaan. Gevolg extra inklinking en versnelde en ongecontroleerde bodemdaling direct aan het aardoppervlak. Zeker voor gebouwen die niet zijn gefundeerd op een dieper liggende zandlaag kan dat zorgen voor verschillen in zetting.
In eerdere gevallen van schade wees de NEDMAG naar het waterschap en ontstond er een discussie over de schuldvraag. Dat is op dit moment onvoldoende opgelost omdat de aanbeveling van de SODM om dit bij de tijdelijke commissie mijnbouwschade neer te leggen nog niet is geconcretiseerd.
Valt er iets meer te zeggen over de stand van zaken en de ontwikkelingen op dit punt?
In 2022 loopt de overeenkomst over de kosten van de bodemdaling als gevolg van de zoutwinning af. Deze afspraak geldt voor een deel van het grondgebied van voormalig Menterwolde, maar niet voor het gebied dat nu wel wordt beïnvloed door deze nieuwe plannen. Duidelijkheid over de verdeling van de kosten, ook voor het totale grondgebied, zijn van belang.
Wordt er gewerkt aan een dergelijke overeenkomst voor het totale gebied?
De effecten van zout op de gaswinning is ook onvoldoende onderzocht.
Het zout fungeert als een schokdemper, denkt seismoloog Dost van het KNMI. Zoutsteen verstrooit een deel van de aardbevingsgolven, zoals een prisma licht verstrooit, en verspreidt daarmee de energie van de trillingen over een groter gebied. Dat vermindert de sterkte van de trillingen. Een ander deel van de aardbevingsgolven die vanuit de diepte tegen de zoutlaag aanbotsen wordt naar beneden teruggekaatst, en bereikt het aardoppervlak dus nooit.
Zout is onvoorspelbaar, betoogd aardwetenschapper Giessen. Op lange tijdschalen gedraagt het zich als een stroperige vloeistof, die door zijn lage dichtheid de neiging heeft omhoog te kruipen. “Bovendien lopen er een paar grote breuken vanuit de zoutlaag tot vlak onder het aardoppervlak”. Breuken in de korst zijn de plaatsen waar de aardbevingen optreden.
Er is veel onzekerheid en daarbij zou moeten gelden dat ook hier het voorzorgprincipe als geldend principe bepalend is. In het voorliggende winningsplan is de economische factor bepalender dan de vraag wat dit doet met de gebouwde omgeving. Zoutwinning is verder, in tegenstelling tot gaswinning, niet van nationaal belang.
Mijnbouw heeft in onze omgeving een geloofwaardigheidsprobleem.
Het winningsplan van de Nedmag is nu bijna een jaar beschikbaar. Kunt u aangeven waarom er niet eerder een om een tussenadvies of advies is gevraagd? Nu staat dit onder enorme tijdsdruk. In de tussenliggende periode zijn er twee bestuurlijke overleggen geweest over dit plan. Heeft dit gezorgd voor bijstellingen? Zo ja, welke waren dit op voorstel van de gemeente? De NEDMAG gaat er, vooralsnog, vanuit dat het winningsplan eind 2019 van kracht zal zijn.
In het winningsplan komen vier uitgangspunten naar voren waaraan het plan moet voldoen. Zo moet er aandacht zijn voor.
Nadelige gevolgen voor mens en milieu.
Schade door bodembeweging.
De veiligheid.
Het belang van een planmatig beheer van delfstoffen.
Onduidelijk blijft een eenduidige omschrijving van veiligheid. Veiligheid en veiligheidsbeleving zijn grotendeels subjectief, maar kunnen zeker effect hebben op het welbevinden van mensen. Dit zien we onvoldoende terug in de plannen. Het gaat om een technisch verhaal met veel aandacht voor de geologische geschiedenis en geologische gesteldheid van de ondergrond.
Wanneer het al gaat om effecten op de regio voeren werkgelegenheid en de goede samenwerking met het UMCG over wellicht positieve medische toepassingen de boventoon. Dat maakt het plan op het punt van sociale actoren in disbalans.
Ook wordt er vooral gekeken naar de effecten van zout. Naar onze mening kan die niet los worden gezien van de effecten van de gaswinning.
Draagvlak.
In haar reactie gebruikt de gemeente Midden-Groningen het argument draagvlak. Hoewel dit misschien niet als juridisch argument geldt vinden we het van belang dat dit wel is opgenomen. De gemeente is er in de eerste plaats voor haar inwoners en zal daarom die geluiden uit de samenleving een plek moeten geven. Wij ondersteunen daarin wat er door hoogleraar Bröring is gezegd en ik citeer:
'Als er geen maatschappelijk draagvlak is, kan het op de langere termijn wel van belang zijn', vervolgt hij. 'Als er steeds wordt gezegd: er is geen maatschappelijk draagvlak, dan kun je daar op termijn als bedrijf wel last van krijgen. Dat hebben we ook bij de NAM gezien. Juridisch gezien liep de toestemming voor de NAM door, maar er was zoveel verzet, dan houdt het wel op."
De reacties van inwoners en andere partijen zijn duidelijk. Zij wensen geen verdergaande winning. De mijnbouw heeft een geloofwaardigheidsprobleem in ons gebied.
Naar aanleiding van het advies van het SODM heeft de gemeente gereageerd met teleurstelling. Dat begrijpen we en omdat het een belangrijk document is bij de afweging die de minister zal maken.
Directeur Bert Jan Bruning van de NEDMAG heeft over de reactie van de gemeente Midden-Groningen in kwalificerende zin gereageerd. Ik citeer ik uit de berichtgeving van RTV Noord op 23 oktober 2019.
'Midden-Groningen geeft advies over zaken wat wij niet in ons plan hebben opgeschreven', 'De discussie die zij willen voeren, hoort bij minister Eric Wiebes op tafel. 'Ik denk dat Midden-Groningen een kans laat liggen om op inhoud ons winningsplan te beoordelen en waar nodig bij te sturen.'
Hoe kwalificeert de portefeuillehouder deze uitspraken?
'Of ik boos ben?', vervolgt Bruning. 'Boos krijg je me niet, maar wat ik wel vind is dat burgers recht hebben op een inhoudelijke discussie. We moeten goed naar de feiten kijken.'
Ook hierbij de vraag hoe kwalificeert de portefeuillehouder dit en is zij bereid om de NEDMAG uit te dagen tot een discussie op inhoud waarbij de feiten goed naar voren komen?
Want als één ding duidelijk naar voren komt in het winningsplan dan is het dan er veel zaken niet met zekerheid zijn te zeggen. Het incident is daarvan een voorbeeld. Ondanks monitoring gebeurde het toch. Nu kan en incident op zichzelf staan maar het geeft wel te denken.
In politiek Den Haag wordt gesproken over ereschuld. We gaan ervan uit dat het er deze minister alles aan gelegen is om te voorkomen dat er zo’n nieuwe schuld naar de Groningers ontstaat.
Een enorm bedrag waarmee we beslist een goede impuls kunnen geven aan onze gemeente, en onze inwoners moeten daarin volop profiteren en zo breed mogelijk meegenomen worden waar het dat deel betreft waarvoor ze plannen mogen indienen....
Wiebes: "Zoals ik uw Kamer in mijn brieven van 14 mei en 1 oktober 2018 heb gemeld heb ik een adviescommissie ingesteld om te adviseren over een methode voor het begroten van schade door waardedaling. Het advies is een belangrijke stap richting schadeloosstelling van Groningers voor de waardedaling van de woningen. Ik ben de adviescommissie daarvoor zeer erkentelijk.
Wiebes: "Zoals ik uw Kamer in mijn brieven van 14 mei en 1 oktober 2018 heb gemeld heb ik een adviescommissie ingesteld om te adviseren over een methode voor het begroten van schade door waardedaling. Het advies is een belangrijke stap richting schadeloosstelling van Groningers voor de waardedaling van de woningen. Ik ben de adviescommissie daarvoor zeer erkentelijk.