Poliflw

Hier volgt het betoog van fractievoorzitter Michiel Schrier bij de behandeling in Provinciale Staten van het coalitieakkoord 2019-2023, dat gesloten is tussen CDA, PvdA, VVD en FNP: "Voorzitter. Vandaag bespreken wij het coalitieakkoord ‘Geluk op 1’. De ondertitel is ‘Vernieuwen in vertrouwen’. Om mijn betoog kritisch opbouwend te houden zal ik de TOP-TIP-TOP methodiek hanteren: ik begin met tops, dan geef ik wat tips en tenslotte nog een top.

Goed om te lezen dat er blijvend wordt ingezet op de ondersteuning van het MKB en er een onderwijsakkoord komt waarbij het MBO wordt betrokken. Wij worden ook vrolijk van de aandacht voor natuur, biodiversiteit en duurzaamheid (ontwikkelfonds). Ook de blijvende aandacht voor fietsroutes is positief. Net als de voortzetting van het Iepen Mienskip Fonds en de aandacht voor een circulaire economie. 

Vraag is wel of je het product “geluk” kan kopen. Als ik het akkoord lees lijkt dit wel de richting die de komend vier jaar wordt ingeslagen. Oude modellen van economische groei lijken voor het nieuwe college het geijkte recept. Helaas worden er geen fundamentele keuzes gemaakt waarbij welzijn voorop staat in plaats van welvaart. Het woord “welzijn” komt in de hoofdtekst dan ook slechts tweemaal voor. Driemaal als je ook dierenwelzijn meetelt. Misschien moeten we de ondertitel ook wel zo lezen. Het vertrouwen in de markt en het neoliberale gedachtengoed lijkt het recept om de “brede welvaart” aan te jagen.

Het coalitieakkoord hinkt vaak wel op twee gedachten. Een circulaire economie betekent in de ogen van de SP niet alleen de verwerking van fossiel plastic, maar aandacht voor korte ketens en hernieuwbare grondstoffen. De vraag is wel hoe een circulair model past bij meer export en een focus op economische groei. 

Ook als we kijken naar de paragraaf over cultuur. Een wezenlijk onderdeel voor mensen om zich te ontwikkelen. Daarbij krijgen wij het gevoel dat de verkoop van kopjes koffie de maat is om het succes aan af te meten. Wij missen de aandacht voor educatie. Voor het verbeteren van het welzijn zou dit in de ogen van de SP juist het doel moeten zijn. 

Mooi dat er een ontwikkelfonds komt voor energiecoöperaties. Dat is pas democratisering van de energiemarkt! Rendementen komen ten goede aan de lokale gemeenschap. Maar waarom bij de ontwikkeling van grote opwekintiatieven volledig erop  vertrouwen dat de markt dit oppakt? De markt heeft vaak geen oog voor omwonenden en de vraag is of de winsten wel in Fryslân blijven. Het mooie voorbeeld om zelf te investeren in WPF en de winsten weer ten goed te laten komen voor Fryslân krijgt geen opvolging.

Ook bij openbaar vervoer blijft het college erop vertrouwen dat de markt dit oppakt. Mooi dat het voorzieningenniveau gelijk moet blijven bij een nieuwe concessie. Goed dat ingezet wordt op innovatie bij de concessie verkrijger. Wij vrezen wel dat het eerste belang bij een marktpartij het maken van winst voor de aandeelhouders is en niet zozeer het op een vernieuwende manier inrichten van een toekomstbestendig openbaar vervoer. 

Bij landbouw is het doel het verbinden van economie en ecologie, meer kwaliteit dan kwantiteit. Enerzijds dus verantwoorde, duurzame, circulaire natuurinclusieve landbouw, maar tegelijk een sterke internationale economische positie behouden. Dat kan niet allebei als je een eerlijke prijs voor een eerlijk product wil vragen. 

De meest meetbare doelen vinden we in de paragraaf over de energietransitie. Alhoewel de paragraaf over windenergie wel een gedrocht is waarin de worsteling over dit onderwerp naar voren komt. Halfbakken compromissen waarbij alleen bestaande dorpsmolens meer ruimte krijgen. Kleine molens die alleen bij boeren op het erf mogen en niet meer mogen opwekken dan ze zelf gebruiken, kunnen dus niet ingezet worden door lokale coöperaties. Windmolens die niet hoger mogen zijn dan 100 meter tiphoogte, daar helpen wij onze inwoners en samenwerkingspartijen binnen de regionale energiestrategie niet verder mee. Ik vraag mij ook af hoe wij dan duurzame waterstof op gaan wekken. Daarnaast zijn wij van mening dat deze houding ook niet houdbaar is als wij straks toch meer moeten gaan opwekken dan wij alleen zelf verbruiken. Stop met vooraf dit soort beperkingen op te leggen en blijf bij de leidende principes zoals we die later bespreken bij de omgevingsvisie. Kortom:  dit college zit vast in een economisch model dat geen oplossingen biedt voor problemen op de lange termijn. 

Tot zover de TIPS. Ik had beloofd met een TOP af te sluiten. Wij hebben het volgende gelezen in het coalitieakkoord: ‘Wij zijn innovatief in onze eigen opstelling. Onze aanpak is niet in steen gebeiteld. We staan open voor experimenten en goede ideeën.’ We zullen in de toekomst zien wat dat waard is. Dank, voorzitter."

Fenna Feenstra, fractievoorzitter SP Statenfractie Fryslân: “Mensen voelen zich niet betrokken bij de politiek omdat we de zeggenschap over hoe we willen samenleven hebben verkocht, te veel economische focus hebben, mensen veranderd hebben in consumenten en te vaak luisteren naar multinationals.

Met zeggenschap willen we dat verlies aan betrokkenheid weer repareren. Wij willen iedereen betrekken bij de plannen waar de provincie een rol in speelt, omwonenden een stem geven. We vragen daarom aan de Staten om uit te gaan van het principe dat de provincie op hoofdlijnen plannen maakt en dat de uitwerking vorm wordt gegeven samen met de mensen die het aangaat.”

Op initiatief van Jan Waterlander van de fractie van 50+ heeft Provinciale Staten van Fryslân een voorstel besproken om anders te gaan formeren. Fenna Feenstra gaf in haar bijdrage om te beginnen een compliment aan de heer Waterlander voor zijn initiatief. Zijn analyse voor het verlies van de betrokkenheid van burgers is het gebrek aan dualisme. Fenna Feenstra stelt echter: “Als SP betwijfelen we dat. We hebben andere analyse.

Vijfendertig jaar geleden heeft de toenmalige regering de grote uitverkoop van zeggenschap over hoe we willen samenleven in gang gezet. Post, Telefonie, Zorg, Openvaar Vervoer en energiebedrijven (zowat alle basisvoorzieningen en nutsbedrijven) zijn op afstand gezet. De overheid ging er niet meer over. De macht van bedrijven werd groter, de bedrijven werden groter en daarmee de macht van de bedrijven nog groter. Wereldwijde fusies van onder anderen die geprivatiseerde voorzieningsbedrijven zijn mede door die fusies ook nog eens moeilijker bij te sturen. We zien zelfs dat multinationals claims leggen als er iets gebeurt wat hen tegenstaat en dreigen ze met werkgelegenheidsargumenten en eisen ze belastingvoordelen. De overheid is de grip op multinationals kwijtgeraakt. We worden er zelfs intens door geraakt: belastingbetalers die €50 miljard moesten betalen om banken te redden.

Kortom: mensen voelen zich niet betrokken omdat we de zeggenschap over hoe we willen samenleven hebben verkocht, te veel economische focus hebben, mensen veranderd hebben in consumenten en te vaak luisteren naar multinationals." 

De SP dient daarvoor samen met de PvdA en D66 een motie in, met daarin opgenomen dat we uitgaan van het principe dat de provincie, al dan niet samen met gemeenten of andere partners, op hoofdlijnen plannen maakt en dat de uitwerking vorm wordt gegeven samen met de mensen die het aangaat.

Fenna Feenstra: “Kritiek en zelfkritiek. Als we dat blijven doen zullen we blijven leren en blijven verbeteren.”

Stel: je bent agent en je spreekt een automobilist aan die elke dag 80 km per uur rijdt in een woonwijk waar je 50 km per uur mag rijden. En je krijgt het volgende antwoord: "Maar agent, ik mag binnen de wet opereren. De maximale snelheid in Nederland is 130 km per uur, ik heb deze snelheid gemeten met een touw en een keukenklok en ik meet dan een onnauwkeurigheid van 40 km per uur. Omdat ik de toegestane snelheid mag corrigeren met die onnauwkeurigheid mag ik hier toch 90 km per uur rijden? En ik rijd maar 80 km per uur!"

Dit is hoe de afvaloven REC in Harlingen omgaat met emissies. In de vergunning staat dat er gemiddeld maar 5 mg/Nm3 zoutzuur uit de oven mag komen. De afvaloven stoot echter 8 mg/NM3 uit omdat ze naar eigen zeggen 4 mg/Nm3 mogen corrigeren. Die 4 mg is gebaseerd op een hoekje in de wet waarin ergens een maximum waarde staat en ook ergens een maximum percentage. Door die te combineren komt de afvaloven op een correctiemarge van 4 mg. Bijna twee keer zo hoog als de norm! 

Zo is de wet niet bedoeld, zeggen provincie Fryslân en de Europese Commissie in diverse brieven. Deze praktijk is ongewenst omdat er bewust meer giftige stoffen worden uitgestoten en er inmiddels veel nauwkeuriger gemeten kan worden. Als antwoord op SP Tweede Kamervragen schrijft de minister dat ze het daarmee eens is. De uitleg van de wet is verkeerd. Rijkswaterstaat en de afvalovenindustrie hebben daarop een voorstel gedaan voor een betere methode om correctiewaarden te bepalen. Deze nieuwe norm is veel nauwkeuriger, de meetcorrectie is zelfs kleiner dan 1 mg.

De Statenfracties SP, GL en PvdA hebben in Fryslân middels een motie gevraagd om te handhaven op de nieuwe norm. Fenna Feenstra (SP): “Andere afvalverbranders hebben niet eens de meetcorrectie nodig, die stoten uit zichzelf al veel minder zoutzuur uit. Ver boven de wettelijke norm uitstoten, zoals de REC doet, vraagt om handhaving.” De motie is unaniem aangenomen door Provinciale Staten van Fryslân. De afvaloven in Harlingen mag nu niet meer bewust boven de vergunde norm vervuilen. Een succesvolle samenwerking van Stichting Afvaloven Nee, de SP Tweede Kamerfractie en de SP Statenfractie Fryslân. Een overwinning op vervuilende industrie.

De bijdrage aan het debat van Fenna is hier te zien: https://youtu.be/76H0ECE1SDw

In de Statenvergadering van 31 oktober 2018 gaan drie partijen (GrienLinks, SP en PvdA) gezamenlijk een motie indienen om het college te vragen streng te handhaven bij de afvalverbrander (de REC) in Harlingen. Deze stoot te veel zoutzuur (HCL) uit en zit daarmee ver boven de wettelijke norm. Dat heeft de afvalverbrander tot nu toe kunnen doen omdat – volgens de REC – de Nederlandse wet nog zo te interpreteren valt, dat er een vaste correctie op de meetwaardes van de uitstoot toegepast mag worden. In juli 2018 heeft het ‘Platform Kwaliteit Luchtmetingen’ daarom laten berekenen welke de juiste meetmethode is, zodat er niet meer verkeerd geïnterpreteerd kan worden. Met de motie vragen de drie partijen dringend om toepassing van die correcte meetmethode. Opvallend feit: andere afvalverbranders (ARN Nijmegen, Zavin Dordrecht, HVC Dordrecht, AVR Rotterdam) halen de norm voor zoutzuur zelfs zonder meetcorrectie.

Jan Atze Nicolai (GrienLinks): “Sinds de onderhoudsbeurt in april zijn er al vijf storingen in de REC geweest. In februari 2016 (!) vroegen de Staten met een grote meerderheid in de ‘APK-motie’ om een schone afvalverbrander met een adequate vergunning. Dat is nog steeds niet het geval, stellen we vast. Niet alleen levert deze uitstoot ongewenste milieubelasting op, het levert ook overlast op voor omwonenden, dus blijven de Harlingers terecht boos.” Fenna Feenstra (SP): “Andere afvalverbranders hebben niet eens de meetcorrectie nodig, die stoten vanzelf al veel minder zoutzuur uit. Ver boven de wettelijke norm uitstoten, zoals de REC doet, vraagt om handhaving.” Riek van de Vlugt (PvdA): “De REC moet blijven investeren op het gebied van veiligheid en milieu. De verantwoordelijkheid voor de uitstoot van de REC ligt bij Omrin. We willen niet een REC die zich op zo goedkoop mogelijke wijze en met behulp van trucjes houdt aan de minimale eisen. Er moet actie worden ondernomen.”

Gewenste meetmethode In het Platform Kwaliteit Luchtmetingen is ook de afvalverbranderbranche vertegenwoordigd. Rijkswaterstaat heeft (voor dit Platform) dit memo opgesteld na uitspraken van de Europese Commissie en de Staatssecretaris. De Europese Commissie heeft in haar antwoord op een klacht van Stichting Afvaloven Nee over deze vaste meetwaardecorrectie aangegeven dat dit absoluut onwenselijk is. Ook de Staatssecretaris heeft zich – in antwoorden op vragen van de SP uit de Tweede Kamer hierover – uitgesproken over de onwenselijkheid van het toepassen van de vaste meetcorrectie.

Zoutzuur, corrosie en storingen De uitstoot van zoutzuur (HCL) is een groot probleem bij de afvalverbrander in Harlingen. Die zorgt niet alleen voor meer milieubelasting dan toegestaan, maar ook voor corrosie in de leidingen. Diverse storingen in de afgelopen jaren waren het gevolg. Die storingen hebben ook weer geleid tot meer uitstoot van stoffen dan gewenst, zoals zoutzuurdampen, stof- en dioxineuitstoot. Helaas is de mate van dioxine-uitstoot niet na te gaan, omdat de directie van Omrin de metingen naar dioxine-uitstoot in december 2017 heeft stopgezet. Er is grote onvrede in Harlingen. Ook de gemeenteraad in Harlingen heeft zich in september en oktober 2018 unaniem uitgesproken voor een harde aanpak van de afvalverbrander.

Verantwoordelijkheid en Zeer Zorgwekkende Stoffen (ZZS) Nederland heeft het verdrag van Stockholm getekend voor het minimaliseren van de uitstoot van zeer zorgwekkende stoffen (zoals dioxines en PCB’s). Alleen al op grond van die minimalisatieverplichting is de REC verplicht om het zo goed mogelijk te doen. Zeker als bedrijf dat in handen is van de overheid, namelijk alle gemeenten in Fryslân (behalve Smallingerland). Maar de directie van de REC doet verre van dat. De Statenfracties van GrienLinks, SP en PvdA vinden het de hoogste tijd voor een harde aanpak. Niet voor niets heet het in de Europese Richtlijnen dat een bedrijf gebruik moet maken van de ‘Best Beschikbare Technieken’.

In watersportprovincie Fryslân is het in de zomermaanden gezellig druk. Toeristen genieten, watersportondernemers runnen met hart en ziel hun bedrijf en iedereen geniet van het mooie landschap. Grote delen van het Fryske vaarwater worden ook gebruikt door de binnenvaart. Dan gaat het met name om het Prinses Margrietkanaal en het Van Harinxmakanaal, maar ook naar Heerenveen en Drachten varen schepen tot 110 meter lengte (klasse Va). Vooral bij Earnewâld en Terherne levert dit problemen op.

Voor de vaarweg naar Drachten is het wellicht een oplossing om samen met de omgeving, belanghebbenden, omwonenden, gemeente Smallingerland en Wetterskip Fryslân te kijken naar een alternatief door polder de Hege Warren. Hiermee lijkt niet alleen een probleem opgelost, maar kan er ook op het gebied van natuur en recreatie positieve effecten hebben. De SP benadrukt daarbij wel dat omwonenden, natuurorganisaties en recreatiebedrijven in de buurt betrokken moeten worden bij dit proces en woordvoerder Jacob W. van der Hoek diende dan ook een amendement in (mede ondertekend door D66 en PvdA) om in een eventuele startnotitie hieromtrent ook zal worden aangegeven hoe dit gaat gebeuren. Dit amendement is aangenomen. Voor het verhogen van de veiligheid tot het moment dat er een duurzame oplossing voor de vaarweg naar Drachten is gevonden, diende Jacob een motie in om te onderzoeken of door middel van zogenaamde “bloktijden” de veiligheid kan worden verhoogd. Binnenschepen van tot klasse IV (tot 85 meter) zouden dan om het uur langs Terherne kunnen varen en klasse V alleen ’s nachts. Deze motie is overgenomen door het College.

Op de vaarweg naar Heerenveen worden op dit moment ontheffingen verleend voor Klasse V schepen, maar dat vindt de SP te groot voor een kanaal wat eigenlijk bedoelt is voor klasse III (tot 65 meter). Deze grote schepen kunnen niet volgeladen naar Heerenveen varen en daarom kan dit volstaan met klasse IV. Ook dit voorstel werd gedaan middels een amendement, maar deze haalde het niet. Wel werd een zelfde amendement, maar dat met een latere datum om te stoppen met ontheffingen voor klasse Va schepen aangenomen. Het College en aantal partijen pleiten voor een fly-by terminal op een strategische plaats in Fryslân. In dat kader heeft de SP voorgesteld om met Provinciale Staten een werkbezoek te brengen aan de containerterminal in Lelystad om een goed beeld te krijgen van de omvang en dus ook de impact van zo’n terminal in Fryslân. Ook bevreemdt het de SP dat men dit wil op zo korte afstand van de twee bestaande terminals in Leeuwarden en Lelystad. De SP draagt de (kleine) binnenvaart een warm hart toe, maar vind de schaalvergroting geen onomkeerbaar proces. Klasse IV en zelfs ook klasse III schepen zijn in onze provincie veel geschikter dan de grote Va of zelfs klasse Vb (135 meter) schepen. De stelling dat klasse IV schepen gaan verdwijnen is volgens de SP dan ook geen gelopen zaak, maar een kwestie van de goede politieke keuze’s.

Tijdens de Statenvergadering van 23 mei jl. stond onder meer het onderwerp “snel internet voor iedereen” op de agenda, naar aanleiding van een rapport dat door de Noordelijke Rekenkamer is opgesteld. Dit ging over aansluiting op glasvezel buiten de stedelijke gebieden. De stedelijke gebieden zijn al door “de markt” bediend en nu wordt er al een aantal jaren geprobeerd ook een manier te vinden om het buitengebied te bedienen. Woordvoerster Fenna Feenstra pleitte er in haar bijdrage voor om van snel internet een nutsvoorziening te maken. Een motie hierover, die samen met de PvdA werd ingediend, werd door het college van Gedeputeerde Staten overgenomen. Ter ondersteuning van GS werd de motie toch nog in stemming gebracht en Statenbreed gesteund.

Een tweede punt dat Fenna maakte tijdens haar bijdrage, was de tweedeling die mogelijk zou kunnen ontstaan in dun bevolkte gebieden. Door de hogere aansluitkosten zijn die gebieden voor marktpartijen niet interessant.

Fenna: “Marktwerking heeft gezorgd voor hogere aansluitkosten voor het buitengebied. Maar zorgen die hogere aansluitkosten niet voor een tweedeling in de maatschappij: zij die de aansluiting wel kunnen betalen en gebruik kunnen maken van de basisvoorziening snel internet en zij die dat niet kunnen? Wij willen deze tweedeling niet en roepen daarom met een motie het college op om te zorgen voor zo laag mogelijke aansluitkosten die betaalbaar zijn voor iedereen.”

De SP-motie hierover werd mede namens de PvdA, FFP en GrienLinks ingediend en op de VVD na door de hele Staten gesteund. De SP hoopt dat hierdoor snel internet ook voor iedereen in het buitengebied beschikbaar en betaalbaar wordt.

Op de Statenvergadering van 24 januari 2018 was de Friese Ontwikkelingsmaatschappij (FOM) een van de agendapunten. In dit ondernemersfonds wordt nog eens €18,5 miljoen gedaan om het midden- en kleinbedrijf te versterken. Het grootste deel komt in een werk- en groeiregeling, onder meer voor innovatie en starters. In het fonds zat al geld uit het Doefonds, Ondernemersimpuls Fryslân en de Exportregeling uit Aanvalsplan Internationaal Ondernemen. In totaal bevat de FOM nu €32 miljoen aan vermogen.

Het nieuwe mkb leenfonds van de provincie moet vanaf nu ook openstaan voor innovatieve nevenactiviteiten van agrarische bedrijven. Provinciale Staten hebben een motie met die strekking aangenomen. Oppositiepartijen D66 en PvdA en coalitiepartij SP kwamen samen met dit voorstel en zij kregen een meerderheid van de staten mee. SP woordvoerder Jacob van der Hoek: “We dienen de motie van D66 mee in omdat wij de vernieuwing in de landbouw belangrijk vinden en dit fonds is een middel om dat te stimuleren. Dat is een door ons gewenste aanvulling op het doel en het bereik van de FOM. Het sluit ook aan op de weg die wij vorig jaar met onze landbouwnota hebben aangegeven.”

Bijlage: 

van_kwantitiet_naar_kwaliteit.pdf