Poliflw

GroenLinks zet grote vraagtekens bij het handelsakkoord tussen de Europese Unie en Vietnam waarover het Europees Parlement woensdag stemt. Het eerste handelsakkoord dat de nieuwe Europese Commissie voorlegt aan het Europees Parlement is volgens Europarlementariër Bas Eickhout in strijd met de duurzame ambities van de Europese Commissie. We beantwoorden zeven vragen over het handelsakkoord.

1. Wat staat er in het handelsakkoord?

Sinds 2007 onderhandelde de Europese Unie en Vietnam over een handelsakkoord. In het akkoord spreken de twee partijen af om importheffingen geleidelijk af te schaffen. Daarnaast maken ze afspraken om elkaars productstandaarden te erkennen, zodat de handel makkelijker wordt. Voor landbouwproducten krijgt de EU voor 99 procent toegang tot de Vietnamese markt, terwijl de EU importquota behoudt voor de import van Vietnamese landbouwproducten. Behalve een handelsakkoord, ligt er ook een verdrag voor dat de bescherming van investeerders regelt. Dit zorgt ervoor dat investeerders overheden kunnen aanklagen, vaak ten koste van mens en milieu.

2. Wat betekent dit handelsakkoord voor het klimaat en milieu?

De Europese Commissie spreekt over duurzame ontwikkeling in handelsakkoorden, maar toch blijft ook dit akkoord business as usual: handelsafspraken zijn bindend maar afspraken over duurzaamheid blijven vrijblijvend. Eventuele negatieve effecten van de handel op het klimaat blijven daardoor zonder consequenties. Het verder vrijgeven van de handel in hout en vis, zonder bindende duurzaamheidsafspraken, kan de bestaande problemen van ontbossing en overbevissing verergeren. GroenLinks wil alleen handelsakkoorden die echt bijdragen om klimaatverandering aan te pakken en die goed zijn voor de biodiversiteit.

3. Hoe staat het met de mensenrechten in Vietnam?

De mensenrechtensituatie in Vietnam is zeer zorgelijk. De vrijheid van meningsuiting is sterk ingeperkt en kritiek op de overheid wordt hard gestraft. In 2019 werd in Vietnam een nieuwe cybersecurity-wet aangenomen, waardoor mensen die zich online uitspreken tegen de regering eenvoudig vervolgd kunnen worden. Verschillende journalisten en mensenrechtenverdedigers zijn door de overheid geïntimideerd of zelfs opgesloten. De journalist Pham Chi Dung werd gearresteerd nadat hij het Europees Parlement opriep om de ratificatie van het handelsakkoord met Vietnam uit te stellen.

Ondanks het samenwerkingsakkoord dat de EU al in 2016 met Vietnam sloot, verbetert de situatie in Vietnam nauwelijks. In dat samenwerkingsakkoord staat de mogelijkheid om het het handelsakkoord dat nu voorligt, op te schorten. Het is voor GroenLinks onacceptabel dat de EU dit handelsakkoord ratificeert voordat mensenrechtenschendingen in het land voldoende zijn aangepakt.

4. Maar is GroenLinks dan tegen handel?

Nee, GroenLinks is voorstander van handelsafspraken als die een positieve impact hebben op duurzaamheid en respect voor mensenrechten. Voor GroenLinks is het essentieel dat handelsafspraken ertoe bijdragen dat bedrijven handelen met respect voor mensen, dieren, klimaat en milieu. Door multinationals extra rechten te geven om overheden onder druk te zetten als bedrijfsbelangen worden geschaad, gaan we juist de verkeerde kant op.

5. Maar andere partijen hebben toch ook gezegd dat ze meer aandacht willen voor klimaat en mensenrechten in handelsakkoorden?

Klopt. Helaas ziet het ernaar uit dat ze zullen instemmen met het akkoord. In de handelscommissie stemden de Europese christendemocraten (Europese fractie van CDA), liberalen (fractie van D66 en VVD) en sociaaldemocraten (fractie van PvdA) vorige maand in met het verdrag.

6. Moet dit akkoord nu ook nog door nationale parlementen worden goedgekeurd?

Deels. Dit handelsakkoord is een Europese bevoegdheid en hoeft daarom alleen door het Europees Parlement en door Europese ministers goedgekeurd te worden. Het deel over het investeringsakkoord is een gedeelde bevoegdheid van Europa en van de lidstaten, het moet daarom langs ook alle nationale parlementen. Het Europees Parlement stemt komende week over beide delen.

7. Over welke andere verdragen lopen er nog onderhandelingen? Momenteel onderhandelt de Europese Commissie met onder andere Australië, Nieuw-Zeeland en Indonesië over handelsakkoorden. Met China onderhandelt de Europese Commissie over een investeringsakkoord. De Europese Unie sloot al een handelsakkoord op hoofdlijnen Zuid-Amerikaanse landen (EU-Mercosur) waar de lidstaten en het Europees Parlement zich over buigen zodra de volledige juridische tekst voltooid is. Het handelsakkoord met Canada (CETA) is voorlopig in werking getreden, maar EU-lidstaten moeten het nog wel ratificeren. Onder andere in Nederland is nog onzeker of dat gaat gebeuren. Een volledig overzicht van alle handelsonderhandelingen staat op de website van de Europese Commissie.

Duizenden hoogopgeleide werknemers die vanwege een ziekte of handicap minder productief zijn, behouden hun aanvullende uitkering. Een voorstel van GroenLinks en PvdA hiervoor kon rekenen op een brede steun in de Tweede Kamer. Dit voorkomt dat deze groep mensen met een uitkering, de zogenaamde Wajong, hierop gekort gaan worden.

“Het is onrechtvaardig dat werkende mensen met een Wajong-uitkering niet tenminste evenveel inkomen hebben als mensen in een vergelijkbare functie”, zegt Tweede Kamerlid Wim-Jan Renkema.

Mensen met een ziekte of handicap zijn soms minder productief dan een werknemer zonder ziekte of handicap. Daarom krijgen ze minder salaris dan iemand met een vergelijkbare functie en uurcontract. Tot nu toe compenseerde de Wajong-uitkering dit verschil in inkomen, bij wijze van loondispensatie. Met de nieuwe wet dreigde dit voor een groep Wajongers te vervallen. Dankzij de aanpassing van GroenLinks en PvdA krijgt deze specifieke groep mensen alsnog een aanvulling tot aan het loon van iemand met een vergelijkbare functie.

Rechtvaardig Afgelopen week debatteerde de Tweede Kamer over een nieuwe Wajong-wet. Deze zou de uitkering eenvoudiger en toegankelijker maken, maar pakte voor sommige groepen mensen die (deels) arbeidsongeschikt zijn veel minder gunstig uit. 

“Het is jammer dat de nieuwe Wajong-wet is aangenomen, omdat dit voor veel Wajongers een verslechtering betekent. Maar ik ben blij dat in ieder geval deze groep hoogopgeleide Wajongers nu niet de dupe wordt”, zegt Renkema. 

GroenLinks en de PvdA dienen vandaag de beantwoording in van de vragen over hun initiatiefwet die regelt dat de abortuspil voortaan ook door de huisarts verstrekt mag worden. 

Dit betekent dat de wet klaar is om door de Tweede Kamer behandeld te worden. GroenLinks en PvdA willen dat ook de huisarts een abortuspil kan voorschrijven. Nu kunnen vrouwen deze pil alleen bij een abortuskliniek of in het ziekenhuis krijgen.

Corinne Ellemeet (GroenLinks):  “Wanneer iemand de keuze maakt een zwangerschap af te breken is het heel belangrijk dat goede zorg wordt geboden. Dit voorstel houdt vast aan de hoge kwaliteit van abortuszorg in Nederland én vergroot de keuzevrijheid voor vrouwen. De abortuspil bij de huisarts is daarom echt een stap vooruit voor alle vrouwen.”

 

Lilianne Ploumen (PvdA): “Als je ongewenst zwanger bent is het belangrijk dat je zeker kunt zijn van zorg die bij je past. Daarom wil ik dat vrouwen voor de abortuspil ook terecht kunnen bij hun huisarts.”

Bijna zestig procent van de vrouwen die voor abortus kiest, gaat eerst naar de eigen huisarts. Deze huisarts moet de vrouwen nu nog doorverwijzen naar een abortuskliniek voor het voorschrijven van de abortuspil of een curettage. Een bezoek aan de eigen huisarts is voor sommige vrouwen emotioneel en fysiek veel minder belastend. De partijen vinden dat de abortuspil bij de huisarts de keuze voor vrouwen vergroot en de abortuszorg verbetert.  Vrouwen zijn niet langer gedwongen te reizen naar een abortuskliniek of ziekenhuis, maar kunnen naar hun vertrouwde huisarts in de buurt. Voor het verkrijgen van de abortuspil bij de huisarts gelden alle huidige waarborgen en zorgvuldigheidseisen zoals die gelden voor abortusklinieken, zoals dat de pil alleen in de eerste negen weken van de zwangerschap mag worden verstrekt.

De abortushulpverlening in Nederland lijkt goed georganiseerd, maar dit geldt niet overal en niet voor iedereen. Zo zijn er geen abortusklinieken in Friesland, Drenthe en Zeeland. Vrouwen in deze provincies moeten ver reizen. Zo is het lastig een abortus te krijgen als je er ver voor moet reizen omdat je er een vrije dag voor moet opnemen, opvang voor kinderen moet regelen of het hierdoor sneller bekend wordt bij familie of partner. Ook maken vrouwen zich zorgen over de protesten bij abortusklinieken. Voor vrouwen die korte tijd zwanger zijn, kan hulp door de vertrouwde huisarts in de buurt een uitkomst zijn.  Vrouwen die al langere tijd zwanger zijn, kunnen nog steeds terecht bij een abortuskliniek.

Voormalig minister Schippers wilde in 2016 de abortuspil al beschikbaar maken bij de huisarts. Haar voorstel is echter ingetrokken door het huidige kabinet. Er zit één groot verschil in het eerdere voorstel van Schippers en het voorstel dat GroenLinks en de PvdA nu doen: de twee partijen willen dat huisartsen niet individueel een vergunning aan hoeven te vragen om de pil te mogen verstrekken. Dat voorkomt een hoop onnodige bureaucratie. In plaats daarvan wordt via een accreditatiesysteem geregeld dat aan de voorwaarden en zorgvuldigheidseisen wordt voldaan.

Een te dure studie, een te duur huis, geen vaste baan en alarmerende berichten over de gevolgen van klimaatverandering die jouw toekomst in gevaar brengen. Het is tijd dat we deze problemen op de politieke agenda zetten. Samen kunnen we goede oplossingen bedenken waarmee we de stress uit de samenleving halen, waardoor we ons weer kunnen richten op de belangrijke dingen in het leven.

Wij doen mee

Daarom sluiten wij ons, net als de PvdA en ChristenUnie, aan bij Coalitie-Y. Een coalitie van Jongerenorganisaties LSVb, ISO, CNV Jongeren, JOB en de Nationale Jeugdraad samen met de PvdA, ChristenUnie en GroenLinks. Dit samenwerkingsverband wil de toenemende druk op jongeren op de agenda zetten, oplossingen voorstellen en daarvoor politiek draagvlak creëren. Voorstellen die jongeren zelf bedenken.

Echte oplossingen

Samen gaan we strijden voor meer vaste banen, echte oplossingen voor klimaatverandering, een fatsoenlijke woningmarkt waar iedereen een betaalbaar huis kan vinden. Ook willen we een basisbeurs.

De komende tijd gaan we met jongeren in gesprek, en werken we samen aan een manifest waar al deze punten instaan. Daarom roep ik alle partijen en organisaties op om je aan te sluiten: word actief, spreek je uit. Samen kunnen we voor echte verandering zorgen in Nederland. Doe je mee?

De provinciebesturen zijn bijna rond! We gaan besturen in Noord-Holland, Groningen, Utrecht, Gelderland, Noord-Brabant, Flevoland en Drenthe. In Zuid-Holland lopen de gesprekken voor een coalitie nog.

Tijdens de provinciale verkiezingen zette de groei van GroenLinks door. We werden de grootste in Groningen en Utrecht, verdubbelden in Gelderland en boekten forse winst in alle andere provincies. Ons succes vertaalt zich in groene en sociale coalitieakkoorden! Lees hier de plannen per provincie.

In Noord-Holland zitten we in een coalitie met de VVD, D66 en de PvdA. Het beleid rondom windmolens wordt aangepast en er komt een plan voor biodiversiteit. In Groningen ging GroenLinks als grootste de onderhandeling in. Er is een groen, duurzaam en sociaal coalitieakkoord uitgekomen met de focus op verbinding. In Utrecht gaan we samen met CDA, D66, PvdA en de ChristenUnie investeren in de versnelling van de energietransitie. Ook op sociaal gebied liggen er mooie plannen klaar. In Gelderland gaan we voor een ambitieuze doelstelling van 55% CO2-reductie in 2030. Ook op bereikbaarheid wordt veel ingezet. Ook in Noord-Brabant gaan we werken aan een groenere, gezondere en socialere provincie. Samen met de VVD, CDA, D66 en PvdA wordt er bijvoorbeeld ingezet op een actieplan voor de arbeidsmarkt. In Drenthe maakt GroenLinks voor het eerst deel uit van het College van Gedeputeerde staten! We besturen mee en er wordt flink ingezet op biodiversiteit en inclusiviteit.  In Flevoland wordt GroenLinks onderdeel van een brede coalitie met VVD, CDA, ChristenUnie, PvdA en D66. We gaan ons inzetten voor een vitale, groene en sociale provincie.

De provinciebesturen zijn bijna rond! We gaan besturen in Noord-Holland, Groningen, Utrecht, Gelderland, Noord-Brabant en Drenthe. In Flevoland en Zuid-Holland lopen de gesprekken voor een coalitie nog.

Tijdens de provinciale verkiezingen zette de groei van GroenLinks door. We werden de grootste in Groningen en Utrecht, verdubbelden in Gelderland en boekten forse winst in alle andere provincies. Ons succes vertaalt zich in groene en sociale coalitieakkoorden! Lees hier de plannen per provincie.

In Noord-Holland zitten we in een coalitie met de VVD, D66 en de PvdA. Het beleid rondom windmolens wordt aangepast en er komt een plan voor biodiversiteit. In Groningen ging GroenLinks als grootste de onderhandeling in. Er is een groen, duurzaam en sociaal coalitieakkoord uitgekomen met de focus op verbinding. In Utrecht gaan we samen met CDA, D66, PvdA en de ChristenUnie investeren in de versnelling van de energietransitie. Ook op sociaal gebied liggen er mooie plannen klaar. In Gelderland gaan we voor een ambitieuze doelstelling van 55% CO2-reductie in 2030. Ook op bereikbaarheid wordt veel ingezet. Ook in Noord-Brabant gaan we werken aan een groenere, gezondere en socialere provincie. Samen met de VVD, CDA, D66 en PvdA wordt er bijvoorbeeld ingezet op een actieplan voor de arbeidsmarkt.

In Drenthe maakt GroenLinks voor het eerst deel uit van het College van Gedeputeerde staten! We besturen mee en er wordt flink ingezet op biodiversiteit en inclusiviteit. 

GroenLinks, PvdA, PvdD en SP willen dat een kinderrechtentoets in de asielprocedure wordt opgenomen en dat aanvragen van kinderen met voorrang worden behandeld. Dat staat in een initiatiefwetsvoorstel dat vandaag door de partijen wordt ingediend. Het wetsvoorstel is oorspronkelijk in 2017 ingediend door GroenLinks en PvdA en is ingrijpend gewijzigd na adviezen van onder meer de Raad van State.

GroenLinks-Kamerlid Bram van Ojik: “Door aan het begin van de asielprocedure goed vast te stellen wat het belang van het kind is, kunnen we voorkomen dat kinderen jarenlang moeten wachten op een definitieve beslissing. Er komt veel sneller duidelijkheid: óf een verblijfsvergunning óf terug naar het land van herkomst. Als we aan de start goed en zorgvuldig doen, scheelt dat bovendien in rechtbankprocedures achteraf.”

PvdA-Kamerlid Attje Kuiken: "Kinderen hebben er recht op kind te zijn. Maar teveel kinderen van asielzoekers leven nu met een donkere wolk boven hun hoofd. Ze weten niet of ze hier mogen blijven, in hun eigen woonplaats, op hun eigen school en bij hun eigen vriendjes. Pas helemaal aan het eind van de procedure wordt er gekeken naar hun belangen. Dat moet anders. Ze verdienen sneller duidelijkheid zodat ze onbezorgd verder kunnen."

PvdD-Kamerlid Femke Merel van Kooten: “De belangen van asielkinderen worden met deze initiatiefwet beter geborgd in ons vreemdelingenrecht. Daar wordt nu nog te vaak aan voorbijgegaan en een heldere wettelijke regeling is daarom noodzakelijk.”

SP-Kamerlid Jasper van Dijk: “Met deze wet krijgen kinderen sneller duidelijkheid over hun status en voorkomen we ellenlange procedures zoals met Lili en Howick. Ik ga ervan uit dat een Kamermeerderheid dat steunt.”

Het vandaag ingediende wetsvoorstel regelt een kinderrechtentoets in asielprocedures. In deze toets wordt ‘weggestreept’ welk belang een gemiddeld kind bij verblijf in Nederland heeft, zodat de uitzonderlijke situaties overblijven. Denk hierbij aan het risico op meisjesbesnijdenis, rekrutering tot kindsoldaat, kindhuwelijken en kinderarbeid. 

De commissie Van Zwol, die onderzoek deed naar de lengte van procedures, doet de aanbeveling het belang van het kind nadrukkelijk en aantoonbaar in beschouwing te nemen. De initiatiefnemers voelen zich door deze aanbeveling gesteund.

Nieuw in het wetsvoorstel is het met voorrang behandelen van asielprocedures van kinderen. Inmiddels is de wachttijd bij de IND opgelopen tot meer dan anderhalf jaar, dus de wettelijke voorrang is geen overbodige luxe.

Kinderopvang mag niet langer een cash cow zijn voor investeerders vinden GroenLinks, SP en PvdA. Daarom moet er een verbod komen op winstuitkering uit kinderopvang. Inkomsten van kinderopvang moeten worden ingezet voor het bevorderen van de kwaliteit en toegang tot kinderopvang, en mag niet langer in de zakken van investeerders verdwijnen. GroenLinks, SP en PvdA komen met een initiatiefwet daarvoor.

De afgelopen jaren hebben steeds meer grote buitenlandse ondernemingen Nederlandse kinderopvangorganisaties opgekocht met het doel om winst te maken. Nu is namelijk de opvang van kinderen van 0 tot 4 jaar in Nederland, anders dan in bijvoorbeeld het onderwijs, onderdeel van de markt. Maar het is geen gewone markt, het wordt voor een groot deel gefinancierd uit collectieve middelen. Dat maakt de Nederlandse kinderopvang een interessante en veilige investeringsoptie.

En hier schuurt het volgens de initiatiefnemers. De kinderopvang wordt voor 70% door de overheid en werkgevers bekostigd. Dat betekent dat een groot deel van de collectieve - grotendeels publieke - kosten, nu wegstroomt naar buitenlandse investeerders waar winst op de eerste plaats komt en niet het kind.

Geen goede zaak, vinden de initiatiefnemers van het wetsvoorstel. Volgens hen zorgt deze werkwijze uiteindelijk voor de uitholling van het systeem. Want de focus op winstmaximalisatie bij deze investeerders zorgt op de lange termijn voor minder opvang in gebieden waar minder kinderen wonen en dus minder rendabel zijn. En voor ongelijke concurrentie tussen kinderopvangcentra in gebieden met veel bemiddelde ouders. Daarnaast zet het diversiteit van aanbod en keuzevrijheid van ouders onder druk. Toegang tot opvangmogelijkheden neemt af en kansongelijkheid neemt toe.

“Het is eigenlijk te gek voor woorden dat over de rug van onze kinderen winst wordt gemaakt. Goede kinderopvang is een publieke aangelegenheid en we weten hoe belangrijk de ontwikkeling in de eerste jaren zijn voor de rest van iemands leven. Ik kies de belangen van onze kinderen boven rendementen”, aldus Lisa Westerveld, Kamerlid van GroenLinks.

“Het is vrij eenvoudig. Kinderopvang is niet bedoeld om investeerders rijk te maken, maar om kinderen een veilige plek te bieden. Elke euro die bij een sprinkhaankapitalist met zo’n investeringsfonds terecht komt, gaat niet naar de verbetering van de kwaliteit van de opvang. Met onze belastingen subsidiëren we zo buitenlandse beleggingsclubjes die vooral het eigen rendement belangrijk vinden. Weg ermee dus!”, zegt Peter Kwint, Kamerlid van SP.

Gijs van Dijk (PvdA): “De kinderopvang is van ons allemaal. Winst maken ten koste van de zorg voor kinderen is onwenselijk. Daarom moet streng worden toegezien dat belastinggeld voor de kinderopvang goed wordt besteed. Als ouder wil je zeker zijn van goede zorg voor je kind. En dat betekent dat een kinderdagverblijf moet goede zorg bieden, veilig zijn, investeren in scholing voor haar werknemers en een betaalbaar tarief hebben.“  

Historisch moment: De klimaatwet is aangenomen

De meerderheid van de Eerste Kamer stemde vandaag in met de Klimaatwet. De wet, ontworpen door Jesse Klaver en Diederik Samsom, legt voor het eerst klimaatdoelstellingen wettelijk vast. Daarnaast voert de wet een mechanisme in dat ervoor zorgt dat overheid die klimaatdoelen ook gaat halen.

Kabinet verplicht om voor oktober klimaatmaatregelen te nemen

De vierde donderdag van oktober is voortaan vanaf 2020 officieel Klimaatdag. Het kabinet rapporteert op die dag over de broeikasgasreductie en ze kan extra maatregelen presenteren om de klimaatdoelen te halen mocht dit noodzakelijk zijn.

Al sinds de start van dit kabinet onderhandelt de coalitie over een klimaatakkoord. Elke keer zonder resultaat. De Klimaatwet legt vast dat er al in 2019 een Klimaatplan wordt gepresenteerd waarin de maatregelen staan die nodig zijn om de doelen van de Klimaatwet te halen.

Jesse Klaver: “Dit is echt een bijzonder moment. Deze wet heeft een grote impact op onze toekomst en het tegengaan van klimaatverandering. Deze wet gaat Nederland veranderen.”

In de Klimaatwet staan drie doelen: 1.    Een vermindering van 49% (t.o.v. 1990) van de broeikasgasuitstoot in 2030. 2.    Een vermindering van 95% (t.o.v. 1990) van de broeikasgasuitstoot in 2050. 3.    100% broeikasgas-neutrale elektriciteit in 2050

Elke vijf jaar komt er een klimaatplan waarin het klimaatbeleid wordt vastgesteld. Dit klimaatplan past in het klimaatakkoord van Parijs en in de systematiek van de Integrale Nationale Energie-en Klimaatplannen die voor de EU moeten worden opgesteld.

Historisch moment

GroenLinks en PvdA hebben de Klimaatwet gemaakt, deze is daarna door SP, D66, ChristenUnie, VVD en CDA omarmd waardoor de wet door zeven partijen werd aanboden aan de Tweede Kamer. Daar werd de wet al in december aangenomen. Jesse Klaver: “Ook voor mij persoonlijk is dit een heel mooi moment. Het is zonder twijfel mijn belangrijkste resultaat in negen jaar Kamerlidmaatschap. Maar nog veel belangrijker: dit is een historisch moment voor klimaatpolitiek in Nederland."

Nederland is niet het eerste land dat een Klimaatwet kent. In Europa waren het Verenigd Koninkrijk, Denemarken, Finland, Frankrijk, Noorwegen en Zweden waren Nederland voor. In Duitsland staat in het coalitieakkoord dat er een Klimaatwet zal komen. Wel is de Nederlandse Klimaatwet op dit moment de meest ambitieuze Klimaatwet ter wereld met een reductiedoel van 95% in 2050

 

Deze week is een rechtszaak aangespannen tegen Duitsland, Oostenrijk en verschillende luchtvaartmaatschappijen wegens het opslaan, verwerken en delen van veel te veel passagiersgegevens, waaronder creditcardnummers. Naar alle waarschijnlijkheid is de Europese PNR-richtlijn, ook wel het vakantieregister, strijdig met het Europees Grondrechtenhandvest. Om die reden heeft GroenLinks in de Tweede Kamer gevraagd om een rechterlijke uitspraak. Nu dat politiek niet gelukt is, sluit Kathalijne Buitenweg zich als burger aan bij de rechtszaak. Lees hieronder waarom zij dit doet.

Chantage

Ruim 13 jaar geleden voerde ik samen met een aantal collega Europarlementariërs en Bits for Freedom actie bij de luchthaven Zaventem. We hadden een acteur ingehuurd, die mensen het hemd van hun lijf te vroeg. Naar hun bestemming, met wie ze vlogen, wat het nummer van hun creditcard was en meer. Het doel was om hen bewust te maken van het feit dat al deze informatie verzameld werd door luchtvaartmaatschappijen, en vervolgens doorgestuurd naar de Verenigde Staten, zonder dat daar een wettelijke basis voor was. En ook zonder dat duidelijk was wat de toenmalige regering-Bush ermee ging doen.

De gegevensoverdracht werd door de Europese regeringen oogluikend toegestaan, uit angst voor Amerikaanse repercussies. Europa werd gechanteerd.

Nederlands verzet

Inmiddels is er wel een wettelijke basis: een richtlijn, die in 2016 is vastgesteld en in 2018 in nationale wetgeving moest zijn omgezet. Nederland heeft zich hier lang tegen verzet. De toenmalige regeringspartijen VVD en PvdA dreigden zelfs naar het Europees Hof van Justitie te stappen. Volgens hun waren nut en noodzaak van de richtlijn niet aangetoond, en gelijk hadden ze. Want we hebben al de nodige afspraken staan om te kunnen kijken of iemand’s naam of paspoortnummer op een opsporingslijst voorkomt. Maar liefst 39 soorten gegevens mogen allang gedeeld worden om te kijken of een passagier een risico voor het land van bestemming vormt. De nieuwe richtlijn, de Passenger Name Record (PNR)-richtlijn, gaat verder. Die maakt het mogelijk dat alle gegevens, inclusief betaalgegevens, emailadressen en informatie over medepassagiers jarenlang beschikbaar zijn en blijven om mensen te profileren. Ook als ze het land al lang uit zijn.

Canada

De Europese lidstaten spraken af om de PNR-richtlijn binnen twee jaar in nationale wetgeving om te zetten. Voor mei 2018 moest het zijn afgerond. Ondertussen speelde een rechtszaak over een PNR-verdrag tussen de EU en Canada. Volgens de Raad van State bevat dit verdrag op belangrijke onderdelen vrijwel identieke bepalingen als in de PNR-richtlijn staan. Ook dat verdrag maakte de opslag van veel passagiersgegevens voor lange tijd mogelijk, en voor andere doelen dan grenscontrole alleen. In 2017 oordeelde het Europees Hof van Justitie dat die bepalingen te ver gingen. Als mensen al vertrokken zijn uit een land, vormden ze ook geen risico meer. Er was daarom geen reden meer om informatie over hen te verwerken. Het verdrag werd ongeldig verklaard, wegens strijdigheid met het Europees Grondrechtenhandvest, en het daarin vastgelegde recht op privacy.

Dilemma

Het oordeel van het Hof bracht de Tweede Kamer afgelopen jaar flink in de problemen. Het leidde er mede toe dat de deadline niet gehaald werd, en pas in 2019 gestemd werd over de nationale wet die dit “vakantieregister” (dixit Dijkhoff) zou opzetten. We worstelden ermee dat de Tweede Kamer aan de ene kant verplicht is om een Europese richtlijn in nationale wetgeving om te zetten. Maar aan de andere kant zijn we ook verplicht om niet te handelen in strijd met het Europees Grondrechtenhandvest. En gezien de uitspraak van het Europees Hof, die dateert ná het afspreken van de PNR-richtlijn, is er grote kans dat die laatste ook strijdig is met het Grondrechtenhandvest. Om precies dezelfde redenen als waarom de afspraak met Canada ongeldig is verklaard.

Proefproces

Een meerderheid in de Tweede Kamer heeft ervoor gekozen om in te stemmen met het vakantieregister. GroenLinks, en enkele andere partijen, hebben aangedrongen op een toetsing door het Hof. Daar kregen we de handen niet voor op elkaar. Ik heb daarom nu een ongebruikelijke stap gezet. Ik heb me aangesloten bij een rechtszaak tegen de PNR-richtlijn. Zodat het Europees Hof van Justitie snel de kans krijgt om de richtlijn te toetsen, en we niet eerst jarenlang inbreuk plegen op de rechten van mensen zoals die beschermd zijn door het Grondrechtenhandvest.

De rechtszaak wordt aangespannen door de Duitse burgerrechtenorganisatie “Freiheitsrechte”. Om klagende partij te zijn heb ik een ticket gekocht (die ik later kan annuleren), en betaald met mijn creditcard. De vraag die voorligt is of die informatie jarenlang opgeslagen en verwerkt mag worden. Doel is om een uitspraak van het Europees Hof van Justitie af te dwingen. Zie voor meer informatie de website www.nopnr.eu.

Ik houd jullie op de hoogte van het antwoord.