Poliflw

De Omgevingswet komt eraan. De invoering van deze rigoureuze wetswijziging op 1 januari 2021 - volgens velen de grootste ‘stelselherziening’ sinds de Tweede Wereldoorlog - zal de gemeentelijke organisatie net zo op z’n grondvesten doen schudden als de decentralisaties in het sociaal domein dat deden, is de verwachting. Meedenken over de kansen en bedreigingen die de nieuwe wet biedt en hoe we daar als GroenLinks de komende tijd mee omgaan? Neem contact op! Jeroen Bulthuis geeft in dit stuk toelichting op de wet en de manier waarop we er nu al mee bezig zijn.

GroenLinks-idealen in de praktijk brengen dankzij de komst van de Omgevingswet, hoe doe je dat?

 

De Omgevingswet bundelt de wetgeving en de regels voor ruimte, wonen, infrastructuur, milieu, natuur en water. Wat zijn de kansen en bedreigingen van de Omgevingswet voor het verwezenlijken van het GroenLinks-gedachtegoed? Vooruitlopend op de komst van de wet experimenteren we er in Amersfoort al volop mee. Met tot nu toe twee concrete resultaten: een rem op het inzetten van biomassa en fossiele brandstoffen voor het verwarmen van gebouwen, en klimaat-neutrale woningbouw als uitgangspunt bij nieuwbouwprojecten.

Wat beoogt de Omgevingswet?

Een samenhangende benadering van de fysieke leefomgeving, minder regels, meer ruimte voor initiatieven en werken vanuit vertrouwen: dat is de kern van de verandering die de Omgevingswet beoogt. Net als bij het sociaal domein krijgen gemeenten meer bestuurlijke afwegingsruimte om zelf keuzes te maken. Met de Omgevingswet wordt flink geschrapt in de regels en verantwoordelijkheden van het Rijk. Cynici zien de Omgevingswet daarom ook wel als een VVD-wet, die de ideologie van decentralisatie en deregulering doorzet in het ruimtelijk domein. En iedereen die de toestand op de woningmarkt, het stikstofoverschot en de problemen met vervuilde bagger serieus neemt, weet waar die neoliberale agenda van loslaten en dereguleren toe kan leiden. Desondanks biedt de Omgevingswet ook kansen voor het realiseren van het GroenLinks gedachtegoed.

Eerst even wat techniek...

Om te begrijpen waar de kansen en uitdagingen liggen voor de gemeente eerst even wat techniek. De Omgevingswet vervangt huidige wettelijke instrumenten als bestemmingsplan, structuurvisies en sectorale beleidsvisies door zes kerninstrumenten, waarvan de omgevingsvisie, het omgevingsplan en de omgevingsvergunning de belangrijkste zijn voor de gemeente. Kort door de bocht: de omgevingsvisie vervangt straks de structuurvisie waarin we lange-termijndoelen en waarden voor de fysieke leefomgeving vastleggen. Het omgevingsplan vervangt het bestemmingsplan en bevat straks alle regels over wat er wel en niet kan en mag op een bepaalde plek.

Het is belangrijk om daarbij te bedenken dat omgevingsvisies alleen bindend zullen zijn voor de overheid zelf. Om te zorgen dat de doelen en ambities in de omgevingsvisie doorwerken naar burgers en bedrijven, moeten deze zijn door vertaald naar het omgevingsplan en de daarbij behorende regels. Andersom is het zo dat duidelijk moet zijn waarom er bepaalde regels gelden: het achterliggend doel van de regels in een omgevingsplan moeten goed zijn verwoord in de omgevingsvisie. Bij tegenstrijdigheid tussen omgevingsvisie en omgevingsplan, kunnen burgers en bedrijven naar de rechter stappen om hun gelijk te halen.

Doelen en opgaven in omgevingsvisies zijn daardoor minder vrijblijvend dan in de huidige structuurvisies.

Reikwijdte van de Omgevingswet

Een tweede belangrijke technische wijziging: de reikwijdte van de Omgevingswet is veel groter dan de huidige Wet op de Ruimtelijke Ordening. De doelstelling van de Omgevingswet is namelijk ‘het doelmatig beheren, gebruiken en ontwikkelen van de fysieke leefomgeving met als doel het bereiken en in stand houden van een veilige en gezonde fysieke leefomgeving’. Op dit moment kunnen we vergunningaanvragen eigenlijk alleen toetsen aan het uitgangspunt van een ‘goede ruimtelijke ordening’.  Straks kunnen we bijvoorbeeld ook toetsen op milieuaspecten zoals geluid of luchtvervuiling en zelfs op sociale aspecten als gezondheid en segregatie, mits dit raakvlak heeft met de fysieke leefomgeving.

Aan ruimtelijke plannen kunnen we met de Omgevingswet eisen stellen die verder gaan dan 'een goede ruimtelijke ordening'. Dit biedt kansen voor het realiseren van ons groene en linkse gedachtegoed.

 

Vooruitlopende op de komst van de Omgevingswet zijn er overal in het land al volop experimenten met het nieuwe instrumentarium. Meest concreet daarbij zijn de zogenaamde ‘bestemmingsplannen met verbrede reikwijdte’. Onder de Crisis- en herstelwet kunnen gemeenten die daartoe zijn aangewezen namelijk bestemmingsplannen maken waarin ook andere zaken dan een ‘goede ruimtelijke ordening’ zijn geregeld. In deze bestemmingsplannen kunnen gemeenten nadere regels opnemen die tot doel hebben ‘een gezonde en veilige fysieke leefomgeving en een goede leefomgevingskwaliteit te bereiken’. Het kan dan bijvoorbeeld gaan om het hanteren van strenge (of juist soepelere) milieunormen of het stellen van strengere normen voor energiezuinig bouwen. Ook de gemeente Amersfoort is aangewezen om met deze bestemmingsplannen met verbrede reikwijdte te experimenteren.    

Voorbeelden en resultaten

Een concreet voorbeeld waarbij dit gebeurt, is dit besluit van het college dat onze eigen GroenLinkswethouder Astrid Janssen van duurzaamheid en ruimtelijke ordening begin september presenteerde.

Biomassa

De gemeente gaat op basis van de Crisis- en herstelwet de bestaande bestemmingsplannen zo aanpassen dat we de bouw van nieuwe installaties voor energieopwekking die gebruik maken van fossiele brandstoffen of houtige biomassa kunnen tegenhouden.

Op dit moment zijn dergelijke installaties ‘zonder meer mogelijk’ en kan de gemeente een vergunningaanvraag voor bijvoorbeeld de bouw van een biomassacentrale niet weigeren zolang deze voldoet aan de eisen van een ‘goede ruimtelijke ordening’. Dankzij de nadere eisen in het bestemmingsplan kan dat straks dus wel. Overigens moet - net als straks onder de Omgevingswet - de achterliggende doelstelling van deze nadere eisen wel formeel in een strategische visie zijn vastgelegd. In dit geval was dat de Warmtevisie Amersfoort die de gemeenteraad vlak voor de zomer heeft vastgesteld en waarin is vastgelegd dat ‘met fossiele brandstoffen gestookte centrales en houtgestookte biomassacentrales niet passen in een C02-neutrale warmtevoorziening die de gemeente Amersfoort voorstaat’.

Energiezuinig bouwen

Een ander concreet voorbeeld waar we gebruik maken van de ruimere mogelijkheden die de wet ons biedt, is het stellen van strengere eisen ten aanzien van energiezuinig bouwen. Voor de zomer heeft de raad het Deltaplan Wonen (een initiatief van GroenLinks) vastgesteld. Hierin is onder meer opgenomen dat nieuwbouw ten minste energieneutraal en bij voorkeur energieleverend moet zijn. Dat gaat verder dan de huidige eisen van het bouwbesluit. Ook in de Warmtevisie is vastgelegd dat alle nieuwbouw energieneutraal en op termijn energieleverend moet zijn. Nu deze ambitie op visieniveau is vastgelegd, ontstaat de mogelijkheid om dit bij nieuwe bestemmingspannen door middel van het principe van de verbrede reikwijdte ook af te dwingen. Het college heeft inmiddels uitgesproken (zie hier) dat de gemeente Amersfoort de bestaande wettelijke mogelijkheden maximaal zal benutten om energieneutraal bouwen af te dwingen, bijvoorbeeld via bestemmingsplannen met verbrede reikwijdte onder de Crisis- en herstelwet. Bij nieuwe bestemmingsplannen zal energieneutraal bouwen dus het uitgangspunt vormen.

Kortom, de experimenten die op dit moment in Amersfoort plaatsvinden, laten zien dat de komst van de Omgevingswet volop kansen biedt voor het realiseren van het GroenLinks gedachtegoed en dat we er nu al in slagen om concrete resultaten te boeken. En dat smaakt natuurlijk naar meer.

Tegelijkertijd kan de Omgevingswet ook worden benut om te dereguleren en meer vrijheid te laten aan ontwikkelaars en andere initiatiefnemers. Welke keuzes hierin worden gemaakt, heeft de gemeente voor een groot deel zelf in de hand. De afwegingen die hierbij worden gemaakt, ook ten aanzien van de rol die de gemeenteraad hier in de toekomst zelf nog in zal hebben, zullen van grote invloed zijn op de fysieke leefomgeving in Amersfoort.

Het zijn dus spannende tijden voor de toekomst van onze stad.

Wil je verder meedenken over de kansen en bedreigingen die de Omgevingswet biedt en hoe we daar als GroenLinks de komende tijd mee omgaan, neem dan contact op met ons raadslid Jeroen Bulthuis. Mail:  j.bulthuis@amersfoort.nl of bel: 06 549 22 373.

 

Een autoluwe binnenstad? Ja, graag! Onze lang gekoesterde wens gaat volgend jaar zomer al in vervulling; er is brede steun in de raad voor de maatregelen die nodig zijn. ‘Een mooie stap, waar we heel blij mee zijn,’ aldus Dillian Hos, woordvoerder mobiliteit.

 

We organiseerden samen met VVD en D66 een rondetafelgesprek over dit thema en zijn het erover eens: de binnenstad is straks alleen nog bereikbaar voor gemotoriseerd verkeer dat er écht moet zijn; parkeren in het centrum kan alleen in parkeergarages en om een fietsenzee te voorkomen, staan fietsen alleen in fietsenstallingen en op aangewezen plaatsen. Zo maken we het centrum veiliger en beter leefbaar. Niet alleen GroenLinks, ook VVD en D66 zijn blij met de brede steun voor deze maatregelen in de raad.

Wethouder Buijtelaar van mobiliteit en luchtkwaliteit komt rond 1 maart met een voorstel; na de inspraakmogelijkheden buigt de raad zich erover, zodat we in de zomer van 2019 al een autoluw centrum hebben. Eerder voorgestelde plannen om eerst alleen maatregelen tegen sluipverkeer te nemen, zijn hiermee overbodig. De wethouder vroeg tijdens het rondetafelgesprek op 16 oktober steun voor een plan dat de binnenstad direct in z’n geheel afsluit voor gemotoriseerd verkeer, inclusief de Kamp. Uitzonderingen maken we voor bewoners, mindervaliden, hulpdiensten en verkeer dat er zo af en toe moet zijn, zoals bijvoorbeeld vuilophaaldiensten, taxi’s en bevoorrading.

Parkeren Parkeren kan straks alleen nog in de parkeergarages: voor beter historisch zicht is het idee in elk geval de 49 vrije parkeerplaatsen op te heffen, zoals op Havik en Kortegracht. Ook komen er strengere regels voor fietsparkeren. Als meer mensen met de fiets naar de stad komen, neemt het aantal geparkeerde fietsen ook toe. Het centrum beschikt over een aantal mooie stallingen, maar deze worden nog slecht gebruikt. Deze maken we beter te vinden en opgeheven autoparkeerplaatsen bouwen we om tot fietsparkeerplaatsen.  

Vrachtwagens Met de distributiesector willen we afspraken maken om uiterlijk in 2025 alleen nog met uitstoot-vrije vrachtwagens door Amersfoort te rijden. Wie eerder met schoon vervoer komt, mag rekenen op ruimere ‘venstertijden’.

De gemeente heeft de afgelopen twee jaar met bewoners, gebruikers en andere betrokkenen gesprekken gevoerd over oplossingen voor een aantal problemen, zoals sluipverkeer, overlast van vrachtwagens en de overal geparkeerde fietsen.

 

De SP en GroenLinks hebben zich in de gemeenteraad hard gemaakt voor duurzame veehouderij. En met succes: bijna de voltallige raad onderschreef de oproep van beide partijen -mede ondersteund door D66- aan GroenLinks wethouder Janssen om zich in te zetten voor duurzame veehouderij. Alleen de VVD stemde tegen het voorstel.

Aanleiding voor het initiatief van SP en GroenLinks is de bouwaanvraag voor een kippenstal in Hoogland-West. De betreffende boer is van plan een nieuwe stal te bouwen om zijn bedrijf uit te breiden van 63.000 naar 100.000 kippen.

Al in maart stemde GroenLinks (evenals de SP en de BPA) tegen het voorstel om de procedure voor deze vergunningaanvraag in gang te zetten. Het gaat namelijk om een reguliere, niet-biologische of diervriendelijke vorm van intensieve veehouderij. Dit staat haaks op de visie van GroenLinks voor een natuurinclusieve, diervriendelijke en circulaire vorm van landbouw. Helaas bleek er in de gemeenteraad destijds een ruime meerderheid voor het plan. De wethouder kon daarom niets anders dan uitwerking geven aan dit besluit en de procedure voor de bouwaanvraag in gang zetten.          

Met de motie van SP en GroenLinks die dinsdag door een grote meerderheid van de gemeenteraad werd aangenomen, heeft de wethouder nu de opdracht om in overleg te gaan met de betreffende boer en de provincie Utrecht. Doel van dit gesprek is te bekijken of het ingediende plan een meer duurzame invulling kan krijgen. Bekeken zal worden of het mogelijk is om met de bouw van de nieuwe kippenstal direct de omschakeling te maken naar een meer duurzaam type bedrijf. Daarbij zal onderzocht worden op welke manier de gemeente en de provincie de betreffende boer hierbij kunnen ondersteunen.

Raadslid Jeroen Bulthuis: “Natuurlijk hadden we liever gezien dat het plan voor deze kippenstal helemaal van tafel was gegaan, maar we zijn blij met de brede steun voor de motie. De wethouder heeft nu een stevig mandaat om met de betreffende boer en de provincie in gesprek te gaan over een meer duurzame invulling van het plan”.  

Naast het concrete geval van de kippenstal in Hoogland-West is in de motie ook afgesproken dat de gemeenteraad en de wethouder binnenkort met elkaar in gesprek gaan over de toekomst van de veehouderij in Amersfoort in het algemeen. Een duurzame, meer natuurlijke en diervriendelijke vorm van landbouw is hierbij voor alle partijen in de gemeenteraad het uitgangspunt.  

 

We zijn heel blij dat we Astrid Janssen en Cees van Eijk mogen voordragen voor het wethouderschap in de aankomende collegeperiode. Beiden brengen expertise mee op terreinen die voor GroenLinks belangrijk zijn. Het coalitieakkoord met D66, VVD en ChristenUnie hopen we vrijdag 15 juni te kunnen presenteren.

Vice-fractievoorzitter Dillian Hos: “De fractie is heel blij dat we deze twee uitstekende kandidaten kunnen voordragen als wethouder namens onze partij. Beiden brengen expertises mee op terreinen die voor GroenLinks belangrijk zijn. En daarnaast zijn we ervan overtuigd dat we met de gedrevenheid van Astrid en de verbindende kwaliteiten van Cees een goede bijdrage kunnen leveren aan het wethoudersteam dat Amersfoort groener en socialer zal maken.”

Cees van Eijk

Cees van Eijk (1958) was eerder wethouder (sociale zekerheid, duurzaamheid en milieu, stedelijk beheer, onderwijs, diversiteit en dierenwelzijn) in Amersfoort (2013-2014) en wethouder welzijn, cultuur en diversiteit in Utrecht (2006-2009), waar hij eveneens voor GroenLinks in raad zat (1990-1994 en 1997-1998).

"Fantastisch om weer terug te zijn in Amersfoort," zegt hij. "Een prachtige stad met initiatiefrijke mensen. Een stad die er voor iedereen moet zijn en daar ga ik me voor inzetten. Amersfoort verdient investeringen in haar groene en sociale toekomst. Daaraan weer een impuls geven motiveert mij. In dit college kunnen we als GroenLinks het verschil maken. Volop inzetten op kansen voor iedereen en een duurzame toekomst. Daar ga ik mijn best voor doen. Samen met Astrid, de fractie, onze achterban en natuurlijk alle Amersfoorters.”

We kennen Cees als een betrokken bestuurder en maatschappelijk ondernemer met ruime ervaring in het publieke domein, vanuit verschillende invalshoeken. Zo is Cees sinds 2010 zelfstandig adviseur, gespreksleider en gangmaker rond maatschappelijke thema’s en bestuurlijke processen en voorzitter en lid van verschillende advies- en programmacommissies.

Astrid Janssen

"Trots en dankbaar," is Astrid Janssen (1976) dat de fractie haar voordraagt. Zij is onze huidige fractievoorzitter en kwam in 2014 in de raad als woordvoerder ruimtelijke ordening, duurzaamheid, economie, stedelijk beheer en groen. Astrid was onder meer meer mede-ontwikkelaar van de Groenvisie en mede-organisator van de EnergieMeetup. Haar eerste politieke stappen zette zij al in 1998 als wethouder integraal jongerenbeleid, cultuurbeleid en culturele instellingen, ict (middelen) in Delft, waar zij summa cum laude afstudeerde aan de Technische Universiteit (M.Sc., Civil Engineering, watermanagement). Ook was zij in die periode lid van de commissie Informatiebeleid van de Vereniging Nederlandse Gemeenten en lid van de agendacommissie.

Astrid is business consultant en analist en werkte onder meer aan de invoering van de Omgevingswet. Eerder was zij senior adviseur crisisbeheersing bij Rijkswaterstaat, waterschappen, provincies en binnen Europese onderzoeksprojecten. Astrid is getrouwd met een ondernemer en moeder van twee jonge kinderen.

De overige kandidaat-wethouders:

D66 Willem-Jan Stegeman (53) is sinds maart 2017 wethouder in Amersfoort. Daarvoor is hij wethouder in Culemborg en Alphen aan den Rijn geweest. In 2016 was Stegeman interim directeur bij de Regio Rivierenland. Als wethouder heeft hij een breed palet aan portefeuilles beheerd. Stegeman heeft zijn opleiding Bestuurlijke Informatiekunde aan de universiteit van Tilburg afgerond. Hij is getrouwd en heeft twee kinderen. Stegeman verhuist per 1 oktober naar Amersfoort.   Fatma Koser Kaya (50) is tien jaar Tweede Kamerlid geweest en anderhalf jaar wethouder in Wassenaar. Fatma heeft als kamerlid verschillende initiatiefwetten ingediend. Verder was ze lid van de tijdelijke commissie Parlementair Onderzoek financieel stelsel en de parlementaire enquêtecommissie financieel stelsel (Commissie de Wit I en II). Na haar studie Nederlands recht is Koser Kaya onder meer werkzaam geweest als advocaat en procesjurist bij de FNV; zij heeft zich daar vooral bezig gehouden met arbeidszaken en sociale zekerheid. Op dit moment is zij voorzitter van Humanity in Action.   VVD Hans Buijtelaar (55) is sinds 2010 wethouder. Hij is afgestudeerd in Commerciële Economie en Bedrijfskunde. Voordat Buijtelaar wethouder werd, is hij werkzaam geweest als directeur van een ICT bedrijf, hoofd/manager binnen de divisie Hart Long van een ziekenhuis en als general manager binnen de zakelijke dienstverlening (consultancy & detachering). Buijtelaar is getrouwd, heeft twee dochters en woont in Vathorst.   Kees Kraanen (50) is sinds 2002 lid van de Amersfoortse gemeenteraad. Hij heeft jaren gewerkt bij bancaire instellingen waar hij zich bezig hield met de beveiliging van het transactieverkeer. Bij de laatste verkiezingen was hij lijsttrekker voor de VVD en fractievoorzitter. Kraanen heeft drie volwassen kinderen en woont in Schothorst.

ChristenUnie Menno Tigelaar (48) is sinds 2014 wethouder en was ook wethouder van 2011 tot 2013. Van 2002 tot 2011 was hij lid van de gemeenteraad. Tigelaar is afgestudeerd in Groningen op het gebied van Bestuurlijke Informatiekunde (Bedrijfseconomie). Voordat hij wethouder werd, is hij werkzaam geweest in de ICT-sector en korte tijd in het onderwijs. Tigelaar woont sinds 1995 in Amersfoort. Hij is getrouwd en heeft vier kinderen.  

 

 

GroenLinks is en blijft tegen de Westelijke Rondweg; we zien de noodzaak ervan niet en de aanleg gaat ten koste van veel groen. We hoopten dat één van de partijen die in de afgelopen periode voorstander van deze weg waren tot inkeer zou komen, zodat de weg te stoppen zou zijn. Dat is niet gebeurd.

GroenLinks wil de Westelijke Rondweg niet, laat dat voorop staan. Onder aanvoering van Frans Prins hebben we ons in de afgelopen raadsperiode verzet tegen het aanleggen van deze weg. We vinden de schade aan de natuur (kap 3.000 bomen) te groot. De noodzaak van deze weg is voor ons niet aangetoond. Er is echter in 2016 een meerderheid van de gemeenteraad akkoord gegaan met aanleg. Protesten van tegenstanders hebben niets uitgehaald, zelfs procedures tot aan de Raad van State hebben niet mogen baten. Daarmee zijn de juridische mogelijkheden om de weg te stoppen uitgeput.

We hadden goede hoop dat er na de verkiezingen misschien een andere meerderheid in de Raad zou zijn, die het mogelijk zou maken de weg toch nog tegen te houden. Zou een van de voorstanders van mening veranderen, dan is er veel mogelijk. Dat bleek gisteren echter niet het geval.

Dinsdag legde de SP de vraag aan de gemeenteraad voor om nieuwe berekeningen van de verkeerscijfers te maken. De SP hoopte dat deze nieuwe berekeningen de voorstanders op andere gedachten zouden brengen. In het debat werd duidelijk dat D66, ChristenUnie, PvdA, CDA en VVD hier nee tegen zouden zeggen. Zij hebben geen behoefte aan nieuwe informatie. Zij geloven in de weg en willen dat deze er komt.

We zijn teleurgesteld dat partijen als D66, PvdA en CU zich zo hebben opgesteld. Er was dinsdagavond maar een constatering mogelijk: er is – net als in de vorige raadsperiode – een ruime meerderheid voor de weg. Ook wij kunnen deze weg niet stoppen. Dat is een bittere maar wel eerlijke constatering. Dan nog voor nieuwe berekeningen stemmen, is niet zinvol meer. Het geeft hoop, waar die er niet meer is en dat staat gelijk aan mensen voor de gek houden. We hebben tegen de motie gestemd. Dat doet niets af aan ons eigen standpunt over de weg zelf.

 

Raadsleden Youssef el-Messaoudi (GL) en Kees Kraanen (VVD) dienen morgen - 15 mei - een motie in waarin zij het college verzoeken het Maatwerkvangnet dat er is voor (ex-)gedetineerden met een huurwoning eveneens beschikbaar te maken voor (ex-)gedetineerden met een koopwoning.

 

Ex-gedetineerden lopen bij re-integratie in de samenleving vaak tegen problemen aan die voor terugval in de criminaliteit kunnen zorgen. Juiste nazorg - bijvoorbeeld op het gebied van inkomen en huisvesting - maakt de kans op recidive kleiner. El-Messaoudi: “Voor (ex-)gedetineerden die woonruimte huren, is het uitgangspunt dat deze ruimte na de detentie weer beschikbaar is, dat kosten niet onnodig oplopen en dat we met de verhuurder kijken welke mogelijkheden er zijn voor behoud van huisvesting. Degenen met een eigen woning moeten zelf afspraken maken met de hypotheekverstrekker. Wij vinden dat er te allen tijde een beroep gedaan moet kunnen worden op het maatwerkvangnet, ongeacht het feit of je voor de detentie huurde dan wel een koopwoning had.” De beleidsnotitie over nazorg aan ex-gedetineerden staat morgen, 15 mei, op de raadsagenda.