Poliflw

'Met de Omgevingswet heeft het kabinet een bestuurlijk en juridisch monster gecreëerd', aldus SP-Eerste Kamerlid Rik Janssen. Gemeenten zijn er niet klaar voor en deskundigen waarschuwen dat mensen en bedrijven straks de weg niet meer kunnen vinden bij de overheid. 'Met de Omgevingswet treedt de overheid weer verder terug, de burger moet het zelf weer oppakken. Niet iedereen kan dat.'

De Omgevingswet vervangt 26 andere wetten op diverse beleidsterreinen. De bedoeling is dat de regelgeving daarmee eenvoudiger wordt, zodat mensen en bedrijven gemakkelijker de weg kunnen vinden als ze iets willen regelen. Of het in de praktijk ook zo gaat uitpakken, is nog maar de vraag. Janssen: 'Ik heb de Omgevingswet eerder de wet van roze wolkjes en huppelende konijntjes genoemd. Alles wordt mooier met de Omgevingswet, als je er wegwijs in wordt tenminste en als iedereen het met elkaar eens is. Alles wat de afgelopen decennia door wetten, regels en jurisprudentie herkenbaar zwart/wit is geworden wordt met de invoering van de Omgevingswet weer grijs gemaakt met alle nieuwe onzekerheden van dien. De in de Omgevingswet veronderstelde zelfredzaamheid is een illusie, zegt de Nationale Ombudsman. Daar waar in toenemende mate participatie gevraagd wordt van mensen, ook nu weer in de Omgevingswet, raken steeds meer mensen de weg kwijt en weten ze niet meer bij welk loket ze moeten zijn. Kim Putters, directeur van het Sociaal-Cultureel Planbureau (SCP), wijst erop dat vooral goed geïnformeerde en opgeleide mensen zich hierin kunnen redden, maar lang niet iedereen -  misschien zelfs wel de meesten niet. Zij komen in een voortdurende staat van onzekerheid omdat ze de grip op hun eigen leven kwijtraken. Dat is ellende die we als politiek moeten voorkomen.'

Ondertussen lopen gemeenten volgens Janssen ernstig achter in de voorbereiding. 'Een jaar geleden gaf 46 procent van de gemeenteambtenaren aan dat de eigen gemeente op koers lag. Vier maanden geleden was dat afgenomen tot 43 procent. Eenmaal ingevoerd wordt de Omgevingswet een wet die alle eigenschappen heeft van 'too big to fail'. Als hij niet blijkt te functioneren zitten we er toch aan vast, met een daaraan verbonden geldverslindend ICT-project. Dat ICT-project is te ingewikkeld, de toegevoegde waarde van extra complexiteit is onvoldoende aangetoond en de kosten gaan veel hoger uitvallen dan begroot. Er is nog teveel onduidelijk, onaf en ongewis. Daarom zal de SP tegen de Invoeringswet Omgevingswet stemmen.'

Het kabinet moet de lokale democratie respecteren en de keuze voor een militair radarstation in Herwijnen nu niet afdwingen, betoogt SP-senator Rik Janssen. 'Je moet als Rijksoverheid zeer terughoudend omgaan met het ingrijpen in lokale democratische processen. Het is wat ons betreft: nee, tenzij. Herwijnen is geen bestuurlijk militair oefenterrein. Er is geen onderzoek gedaan naar alternatieve locaties en dus zal dat nu alsnog moeten gebeuren. De juiste weg is om eerst als ministerie zorgvuldig al je huiswerk te doen.'

Het stadsbestuur en de bevolking maken zich zorgen over wat de komst van het station voor hen betekent, bijvoorbeeld met betrekking tot straling, en hebben nee gezegd tegen het radarstation in Herwijnen. Toch zet staatssecretaris Visser (VVD) door via een zogeheten rijkscoördinatieregeling, waarbij het ministerie in feite de taken van het stadsbestuur overneemt. Dit omdat er sprake zou zijn van een ‘nationaal belang’. Janssen: 'Herwijnen werd gepresenteerd als de locatie waar na zorgvuldige afweging voor gekozen was. Dit alles blijkt toch - laat ik mij nog voorzichtig uitdrukken - op een aantal punten wat genuanceerder te zijn. Herwijnen leek in 2014 een makkelijke optie. Dat was wat er werkelijk aan de hand was: eenvoudig te verwerven en geen politieke weerstand. Verder onderzoek naar andere locaties bleef achterwege. De staatssecretaris moet uit de groef dat een radarstation in Herwijnen een nationaal belang is. Een radarstation is een nationaal belang, niet een radarstation in Herwijnen.'

In antwoord op vragen van de SP  beloofde de staatssecretaris dat het onafhankelijke onderzoeksbureau TNO de gegevens over straling zal controleren. Er wordt dus niet alleen afgegaan op de informatie van de fabrikant. Janssen: 'Daarmee is hopelijk de angel uit de zorgen van de bewoners. Maar het inzetten de Rijkscoordinatieregeling op dit moment is onnodig, ontijdig en ongewenst. Daarom zal de SP tegen stemmen.'