Poliflw

Na een serie van drie bilaterale gesprekken met de fractievoorzitters is de minderheidscoalitie (VVD, PvdA, D66, SP) eruit: er is geen stabiele meerderheidscoalitie te vormen. Ze gaan samen door en verwerven per keer een meerderheid in de raad. In het door Leefbaar Lelystad en anderen (w.o. GroenLinks) aangevraagde debat blijkt er toch een opening te zijn: mocht een combinatie van samenwerkende fracties komen met een voorstel dat voldoet aan een aantal criteria dan zal daar serieus over gesproken worden, zo zeggen de vier toe. Een overzicht van de gebeurtenissen sinds die gemeenteraadsvergadering van 6 mei 2020. Dat is natuurlijk niet volledig, en gekleurd door de bril van de opstellers. Maar ook dan ….

 

Een maand lang puzzelen

JongLelystad, Mooi Lelystad en GroenLinks gaan in overleg en doen de coalitiepartners op 13 mei een aanbod tot samenwerking . Over mogelijke bredere steun daarvoor zijn zij in overleg gegaan met CU, CDA en DENK. Ook Forum voor Flevoland lijkt daar serieus over te willen nadenken. Zo wordt de stabiliteit groter dan de minimale 18 zetels, waarop de coalitie zou steunen. Bijna tegelijkertijd melden ook Leefbaar Lelystad en de Inwonerspartij zich. Zij hebben hun strijdbijl begraven en willen in overleg met de coalitie. Al op 16 mei worden de aanbieders in de gelegenheid gesteld hun aanbod toe te lichten aan de coalitiepartners. Op de vraag wat zij daarvan vinden wordt nog geen antwoord gegeven: “nu ga je veel te snel” is de reactie.

De strategie blijkt een week later, op vrijdag 22 mei, bepaald te zijn: onder gespreksleiding van een in overleg aan te wijzen externe verkenner (Jasper Loots) wordt een vervolgproces in gegaan. Loots wil die rol vervullen, maar uitsluitend onbezoldigd en als strikt onafhankelijke figuur. Dat wekt vertrouwen.

De eerste gesprekken (van beide combinaties van aanbieders) met hem vinden plaats op 3 juni. Zijn bedoeling is de wederzijdse verwachtingen en inzet te vernemen. Het wordt een nogal bijzonder gesprek. Al snel wordt nl. duidelijk dat de vier coalitiepartners gezamenlijk met geen van beide aanbiedingen in zee willen gaan. Er heeft geen inhoudelijk gesprek plaats gevonden. Er is niet echt getoetst hoe wederzijdse samenwerking er uit zou kunnen zien. Er is geen poging gewaagd om nader tot elkaar te komen. En toch is de conclusie getrokken. Die is dat de enig mogelijke oplossing zit in een combinatie van de aanbiedingen. Verbaasd dringen Mooi Lelystad, JongLelystad en GroenLinks erop aan alsnog een inhoudelijk gesprek met de coalitiepartners te voeren. De verkenner neemt dat verzoek mee terug.

In tegenstelling tot de afgelopen twee en een halve maand gaat het proces nu ineens snel. De coalitiepartners bewilligen in het verzoek. De gesprekken met hen vinden plaats op maandag 8 juni. Een citaat uit de mail waarin Loots de insteek van dat gesprek verduidelijkt:

“Er is vooralsnog een open agenda, met het oog op een zo open mogelijke verkenning van mogelijkheden en onmogelijkheden. Het kan en zal ook gaan over de 'inhoud', zoals door jullie op schrift gesteld en voorgelegd aan de coalitie. En ook over andere zaken die besproken moeten worden met het oog op het uiteindelijk kunnen opstarten van een kansrijk geachte formatiepoging (zoals gedrag/mores, wethoudersposten, etc.).”

Dat gesprek loopt anders. Niks open verkenning van mogelijkheden en nauwelijks “inhoud”. De coalitiepartners beginnen in een rondje hun positie duidelijk te maken. D66 en PvdA geven aan graag met het aanbod van JongLelystad, Mooi Lelystad en GroenLinks in zee te gaan. VVD en SP voelen daar niets voor. De VVD opteert voor Leefbaar en Inwonerspartij en blokkeert collegesamenwerking met de andere combinatie. Argumenten: de aanvulling van de combinatie GroenLInks, JongLelystad, Mooi Lelystad op de coalitie wordt als ”te links” gezien, wat onbespreekbaar is voor de VVD. Waardering wordt door de VVD uitgesproken voor de inzet van JongLelystad in de afgelopen twee jaar. Desondanks wordt de partij “in relatie tot hun weging in de coalitie” en “in deze combinatie” ineens als te jong en onervaren gezien (hoewel ook dan al bekend is dat hun potentiële wethouders kandidaat een ervaren bestuurder is). Op de vraag of dit ook voor Mooi Lelystad geldt, als partij die nog jonger en korter in de raad zit dan JongLelystad, wordt niet duidelijk gereageerd. Pogingen van JongLelystad om de tegenargumenten te ontkrachten met feitelijke argumenten (“we zitten reeds twee jaar in de raad, zetten ons hard in, dus onervaren zijn we per definitie niet”) bieden geen soelaas, de tegenargumenten zijn gestaafd op “perceptie” en de mening blijft stellig dat de balans in deze constructie straks hoe dan ook zoek is. D66 en PvdA willen wel graag zaken doen met JongLelystad. Het gevoel aan de kant van de aanbieders overheerst dat er gelegenheidsargumenten worden gebruikt om de combinatie van GroenLinks, JongLelystad en Mooi Lelystad open te breken.

Naarmate het gesprek vordert, wordt duidelijk dat het pijnpunt met name zit in de (stem)verhoudingen straks in de coalitie (waar “niet op basis van zetelaantal wordt gestemd”). Over inhoud wordt niet gesproken. Voor de SP, als “de klassieke partij” (letterlijke citaat), geldt dat zij het partijprogramma van JongLelystad lastig vinden te duiden en moeite heeft met de wensen (duurzaamheid, jongeren en wonen) voor nadere accenten in het raadsprogramma. Deze factoren gelden “in zekere mate” ook voor Mooi Lelystad. Tegenover GroenLinks staat de SP positief en ziet graag een aanvulling op de huidige coalitie met GroenLInks en Inwonerspartij. Op de vraag van JongLelystad richting de VVD, of deze bereid is te denken in oplossingen (ipv obstakels) wat betreft het huidige afgewezen aanbod van GroenLinks, JongLelystad, Mooi Lelystad wordt niet direct geantwoord, maar wordt de bal naar D66 gespeeld: is de D66 bereid om met Leefbaar Lelystad in een coalitie te stappen?

Eigenlijk is het gesprek al afgelopen voor het goed ten wel begonnen is. Uiteraard doen de aanbiedende partijen hun best uit deze (coalitie-impasse) te komen, maar dat mag allemaal niet baten. “Al laat je het hele programma liggen, het gaat niet werken met deze partijen.”

 

Breed overleg op 11 juni

Het advies dat de verkenner uit brengt verbaast de insiders dan ook niet. De enige mogelijk oplossing voor een meerderheidscoalitie zit hem in een combinatie van aanbieders.  Terwijl verschillende fracties (w.o. GroenLinks) nog puzzelen met de vraag of het nu geen tijd wordt dat de raad zich hier over uitspreekt (het advies is immers niet aan de coalitie uitgebracht, maar aan de voltallige raad) komt de uitnodiging van de vier coalitiepartners al binnen voor een overleg van “de vier” met de beide groepen aanbieders op donderdag 11 juni. Het gesprek staat onder leiding van Loots en op basis van de spelregels in zijn advies van 10 juni.  Cruciaal daarin zijn: het “motorblok van vier coalitiepartijen” is niet meer heilig, en: als je aan tafel blijft zitten accepteer je dat de anderen aan tafel met jou in een coalitie kunnen komen te zitten (maw: blokkades zijn van tafel).  

Het wordt een moeizaam overleg. Leefbaar Lelystad en Inwonerspartij houden elkaar stevig omklemd (een verschijnsel dat wel vaker voor komt bij “late bekeerlingen”). De formule dat er geen blokkades meer mogen zijn werkt niet echt: schoorvoetend stemmen Inwonerspartij en Leefbaar Lelystad daarmee in, maar met name de eerste met dermate veel meel in de mond dat je dat nauwelijks serieus kunt nemen. De VVD blijft sterk hechten aan collegedeelname van zowel Leefbaar Lelystad als Inwonerspartij. D66 en PvdA stellen zich anders op: in het belang van de stad zijn zij bereid om hun blokkades tegen resp. Leefbaar Lelystad en de combinatie van Leefbaar en Inwonerspartij op te geven, waarbij uiteraard een onderhandelingsresultaat voor definitieve samenwerking beoordeeld moet worden. Dat is logisch want nu gaat het er nog steeds om wie tot gesprekken kan komen. De aankondiging van GroenLinks dat zij de raad voor wil stellen uit oogpunt van zorgvuldigheid en transparantie een debat te voeren over het advies van Jasper Loots van 10 juni slaat met name aan de rechterkant van het politieke spectrum in als een bom. Het wordt als verraad gezien aan dit proces, hoewel de partij duidelijk probeert te maken dat het ene heel goed naast het andere kan bestaan. Onder de druk van de VVD dat als dat gebeurt dit proces onmiddellijk wordt stopgezet (door de combinatie van VVD, Leefbaar Lelystad, Inwonerspartij) trekt GroenLinks haar voorstel in, mede omdat dan al afgesproken is om op zaterdagmorgen 13 juni verder te spreken.

De (werk-)relatie tussen de coalitiepartijen PvdA en D66 enerzijds en VVD en SP anderzijds lijkt behoorlijk bekoeld te zijn. De impasse lijkt compleet. Het leidt ertoe dat een aantal partijen zich afvragen of er wellicht nog andere mogelijkheden zijn voor coalitievorming zijn. In dit overleg zitten immers niet alle partijen. PvdA, D66, Mooi Lelystad, Jong Lelystad, CU en GroenLinks zoeken elkaar op en stellen vast dat zij voldoende vertrouwen hebben in elkaar als het gaat om coalitievorming. Tegelijkertijd wordt vastgesteld dat om tot een werkbare meerderheid te komen hoe dan ook een van drie grotere partijen nodig is. In de overleggen tot dan toe heeft Leefbaar Lelystad het minst het achterste van zijn (of haar?) tong laten zien. We sluiten niet uit dat daar mogelijkheden liggen en verkennen die. Het leidt (vooralsnog) niet tot helderheid.

Ondertussen werken tweetallen (van politiek ver van elkaar staande partijen) aan de opdracht van Jasper Loots op moeilijke dossiers tot overeenstemming te komen. Dat blijkt heel aardig te lukken. De problemen rond samenwerking zitten blijkbaar niet primair in de inhoud, maar in andere dingen.

 

Een chaotisch slotakkoord

Zaterdagmorgen 13 juni treffen de partijen elkaar weer, met Jasper Loots. Het wordt een korte bijeenkomst. De VVD meldt de fractie geraadpleegd te hebben en zich terug te trekken uit dit proces. Men wil verder in een combinatie met in ieder geval Leefbaar Lelystad, Inwonerspartij en de SP. Ook Mooi Lelystad blijft bij hen aan tafel zitten. GroenLinks mag van de VVD blijven, gelet op de voorkeuren van de SP. De VVD wil hen niet laten vallen, gelet op de goede samenwerking tot dan toe, en is bereid GroenLinks als coalitiepartner te aanvaarden. GroenLinks bedankt in eerste instantie voor die eer, nu partijen als PvdA, D66 en/of Jong Lelystad volledig buiten beeld raken. Die ochtend wordt er nog een stevig beroep gedaan op GroenLinks om haar positie te heroverwegen. Vanuit de SP wordt aan GroenLinks verzekerd dat men niets voelt voor een coalitie waarin geen van de andere linkse partijen zitting neemt. In een gesprek blijken de rechtse partijen opeens bereid op inhoudelijke thema’s (duurzaamheid, wonen, jongeren) de partij tegemoet te komen. Een goed passende wethouders portefeuille wordt in het vooruitzicht gesteld. De blokkade van de Inwonerspartij blijkt als sneeuw voor de zon verdwenen (“niets veranderd” en “wellicht niet goed begrepen”), maar die van Leefbaar Lelystad blijft onverminderd staan. En de VVD blijft onverkort vasthouden aan samenwerking met die twee. Op de GroenLinks wens tot toevoeging van PvdA en/of D66 en/of Jong Lelystad wordt andermaal negatief gereageerd. GroenLinks vraagt enige bedenktijd om e.e.a. in de partij terug te koppelen en krijgt die gedurende dat weekend. Een vergelijkbare actie is er ook richting PvdA, met hetzelfde resultaat.

Er wordt die middag en avond en de volgende (zon-)dag heel veel heen en weer getelefoneerd, gezoomd etc. JongLelystad en GroenLinks maken zich zorgen over de positie van Mooi Lelystad. Kunnen zij nog op die partij rekenen, nu die zo dicht tegen het rechtse blok aan schurkt? De telefoon bij Mooi Lelystad wordt niet opgenomen. In de loop van de dag volgt wel een appje: “vertrouw me”. JongLelystad en GroenLinks vertrouwen op de eerdere woorden van Mooi Lelystad dat een louter rechtse coalitie onwenselijk is en geen recht doet aan de stad. Op eigen initiatief (zo blijkt later) is deze partij ook aan het “klussen”. De suggestie wordt gedaan voor een coalitie VVD, Inwonerspartij, SP, Mooi Lelystad (al dan niet met wethouder), PvdA en GroenLinks. De gedachte alleen al blijkt meteen te worden geblokkeerd door de Inwonerspartij. GroenLinks informeert de VVD aan het eind van de zaterdagmiddag dat een coalitie, zoals zaterdagmorgen voorgesteld is, voor haar niet aan de orde is, zo lang de blokkade van Leefbaar Lelystad overeind blijft. Ook de wispelturigheid van de Inwonerspartij en het ontbreken van het politieke midden zijn redenen voor de partij om geen heil te verwachten van de voorgestelde setting.

De zondag begint met een tweet “eindelijk een dagje geen politiek” van de voorman van Mooi Lelystad. Toch blijkt op die dag (ook met hem) in overleg vordering gemaakt te worden met een rechtse coalitie. Dit ondanks de tot op de zaterdag volgehouden mantra van de VVD dat gestreefd wordt naar een coalitie waarin rechts, midden en links in een goede verhouding tot elkaar vertegenwoordigd zijn. In het geruchtencircuit gaat rond dat wordt gewerkt aan een samenwerking VVD, Leefbaar Lelystad, Inwonerspartij en Mooi Lelystad, gedoogd door Forum voor Ouderen en PVV. Ook de SP zou dan blijkbaar buiten de boot vallen, of in elk geval tweede keus zijn. Maandag blijkt dat toch weer wat anders te liggen en dinsdag 16 juni bereikt de andere partijen het bericht dat er een principe - akkoord is voor een coalitie van VVD, Leefbaar Lelystad, Inwonerspartij, Mooi Lelystad / Forum voor Ouderen en SP. Dat JongLelystad en GroenLinks uiteindelijk niet konden bouwen op Mooi Lelystad was in het weekend al duidelijk geworden. Vooral de deelname van de SP aan deze zeer rechtse coalitie wekt verbazing bij andere partijen. Het vertrouwen in het door haar “heilig verklaarde” en de nieuwe coalitie onderschreven raadsakkoord (waar aan bijna alle andere partijen zich overigens net zo gebonden achten) is daar blijkbaar voldoende voor.

 

En dan …

Natuurlijk vragen Jong Lelystad, PvdA, D66, CU, CDA, Denk, Forum voor Flevoland en GroenLinks meteen een extra raadsvergadering aan. De raad heeft immers nog steeds niet gesproken over het advies van de verkenner en ondertussen gebeurt er van alles.

“Gezien de impact die dit kan hebben op het college en de bestuurbaarheid van de stad, is het ons inziens verstandig om met de raad hier eerst fatsoenlijk over in gesprek te gaan.”

Uiteraard bewilligt de burgemeester in dit verzoek, maar het leidt tot een verontrustende reactie van het nieuwe coalitiefront. Men verzet zich tegen het presidiumvoorstel om dat debat op dinsdag 23 juni te houden, wil dat naar zaterdagavond 20 juni om 18.00u verplaatsen, om daaraan toe te voegen:

“Mocht het debat dinsdag a.s. (de 23e ) gepland worden dan zien wij ons genoodzaakt ons af te melden voor deze vergadering. Op deze dag staan reeds evidente sessies gepland.”

Hoewel het presidium (als verantwoordelijke voor de raadsprocessen) hier over gaat komt het fractievoorzittersoverleg bijeen en bereikt als moeizaam compromis dat het debat op donderdag 25 juni 2020 zal plaats vinden. Er moet nog veel gebeuren wil deze nieuwe coalitie het vertrouwen van de hele gemeenteraad verwerven.

 

23 juni, Murat Aktan (fractievoorzitter JongLelystad) Sjaak Kruis (fractievoorzitter GroenLinks Lelystad)

 

(zie bijlage voor bronvermelding)

GroenLinks heeft met ontzetting kennis genomen van de recente ontwikkelingen in de Lelystadse politieke crisis. “Zo’n kneiterrechts college is buitengewoon slecht voor de stad en doet geen enkel recht aan de veelkleurigheid van gemeenteraad en samenleving”, is de eerste reactie van fractievoorzitter Sjaak Kruis. Voor hem is het onbegrijpelijk dat de SP zich er voor leent om dit mede tot stand te brengen. GroenLinks werkte in de vorige situatie nauw samen met de SP. Aan het bijzondere karakter van die samenwerking komt wat GroenLinks betreft, als dit doorgaat, een einde.

Formeel blijft het raadsprogramma wel in stand, maar gelet op de inzet de afgelopen periode van de partijen die nu in de coalitie samen verder willen gaan moet het ergste gevreesd worden als het gaat om bezuinigingen in het sociaal domein, waardoor de kwetsbaarste bewoners van de stad geraakt worden. Ook de culturele sector heeft weinig goeds te verwachten van de nieuwe coalitie.

GroenLinks heeft op allerlei manieren geprobeerd tot een evenwichtig(er) college te komen, waarin er een balans tussen links, midden en rechts is. Het voorstel van GroenLinks, Jong Lelystad en Mooi Lelystad werd vorige week door de VVD afgewezen. Pogingen daarna om tot een andere samenstelling te komen werden geblokkeerd door Leefbaar Lelystad en de Inwonerspartij, waarmee de VVD zich in dit proces steeds nadrukkelijker verbond. “Van een verbindende rol, die je van de grootste partij mag verwachten, was in het geval van de VVD geen sprake. Men zei voortdurend te streven naar balans, maar komt nu uit bij een zeer eenzijdige, rechtse combinatie”, aldus Sjaak Kruis.

GroenLinks zal de komende periode nauw samen gaan werken met andere oppositiepartijen in de gemeenteraad om waar enigszins mogelijk de koers van de nieuwe coalitie bij te sturen in de richting van het gastvrije en groene Lelystad dat de partij voor ogen heeft.

 

Voor meer informatie:

Sjaak Kruis (fractievoorzitter)

Tel. 06-22546116

e-mail: s.kruis@raadvanlelystad.nl

De bijdrage van GroenLinks aan de 1e termijn van het debat over de Kadernota 2021 – 2024 ging over een begrotingsproces in onzekere tijden en de betekenis van (sociale) veerkracht van de samenleving. In de woorden van fractievoorzitter Sjaak Kruis:

 

Neem nu (nog) geen onomkeerbare besluiten: Het college van B en W wil dat we als raad een kadernota vaststellen met: •    20 pm – posten; •    volstrekt onduidelijke randvoorwaarden, vanwege Corona, gemeentefonds etc; •    in een bestuurlijk wankele situatie; •    dat er bezuinigt moet worden lijkt duidelijk, maar ik durf nog geen fles wijn te zetten op de orde van grootte daarvan. Daarom denken wij dat echte harde besluiten nu onverantwoord zijn. We merken dat meer partijen daarmee worstelen. Wij hebben daar voorstellen voor, maar ook anderen. De PvdA het meest aansprekend: zie de “kadernota als relevant discussiestuk”. En ik kreeg gisteren een mailtje van de VVD fractievoorzitter over “evaluatie” en “bijstellen” alvorens de begroting aan het eind van het jaar vast te stellen.

 

Mensen maken de stad: Investeren in de stad is voor het college ongeveer hetzelfde als investeren in fysieke ontwikkelingsprojecten. Bezuinigen doen we op sociaal cultureel terrein, bij beheer etc. Misschien is toch goed als we ons realiseren dat: •    zelfs bij groei naar 100.000 inwoners 80% van die inwoners er al is (dus de uitbreiding beperkt is); •    ons voorzieningenniveau van nu past bij een stad van 100.000 inwoners. Daar zal dus niet veel aan veranderen; •    de veerkracht van een stad wordt bepaald door de veerkracht van haar bewoners (respect daarvoor in de afgelopen periode); •    het belangrijkste selling point voor een stad is de trots en tevredenheid van de eigen inwoners. In tijden van crisis komt het er dus vooral op aan om juist die veerkracht van bewoners niet op de proef te stellen maar te koesteren. Dat betekent: alles doen om de sociaal culturele infrastructuur goed overeind te houden. Niet alleen klappen voor zorg en welzijn, maar daarin investeren. Cultuur, juist ook als economische (en vestigings-) factor in stand houden. Dat moet 1e prioriteit zijn. En vervolgens daar waar fysieke investeringskansen (inderdaad anticyclisch, zoals vooral de overheid dat kan) zijn die benutten. Maar wel in die volgorde. De markt pakt dergelijke fysieke kansen immers wel op, maar doet dat niet met zorg, welzijn en cultuur.

 

Onze voorstellen: Daarom onze voorstellen voor moties en amendementen: •    Neem nu geen onomkeerbare besluiten, maar doe dat als meer bekend is. •    Kom ook met bezuinigingsvoorstellen in het fysieke domein. •    Pas een paar kleine correcties toe die er toe leiden dat fietsbewegwijzring, Nationaal Park Nieuw Land en jongereninitiatief Urban Village de steun krijgen die ze verdienen. •    Stel in het sociaal domein en bij de participatiewet de inhoud centraal, niet het te bezuinigen bedrag en denk serieus na over een transitiefonds 2.0 in het sociaal domein.

 

Een schriftelijke, langere, versie van onze opvatting is hieronder te downloaden.

 

Afgelopen week bleek dat de vier coalitiepartijen doorgaan met hun idee van een minderheidscollege, gesteund door andere partijen. Sjaak Kruis, fractievoorzitter van GroenLinks, heeft zijn bedenkingen bij deze constructie.

Het “motorblok” heeft iets bedacht. De vier resterende coalitiepartijen houden samen het stuur stevig in handen. Wie verder nog mee wil doen, mag op de achterbank plaatsnemen. Ik begrijp daar eerlijk gezegd niets van. Het klinkt als een boeiend democratisch experiment, maar leidt in werkelijkheid tot een nieuwe ongelijkwaardigheid tussen de partijen in de raad. En wat misschien nog wel net zo ernstig is: “de vier”, goed voor 12 zetels, gooien hun eigen verlegenheid hoe tot een oplossing voor de crisis te komen over de schutting naar de rest van de raad: zij blijken niet in staat een gelijkwaardig gesprek met een combinatie van partijen in de steigers te kunnen zetten (of ze willen het niet). De rest van de raad mag dat nu oplossen en uitvechten wie er dan op die achterbank mag gaan zitten.

GroenLinks is, we betoogden het eerder, sterk voor vernieuwing van het lokaal bestuur, met ook nieuwe vormen in de verhouding tussen raad en college. Maar als dat ten koste gaat van de gelijkwaardigheid van partijen, dan vinden we dat een slechte zaak. Bovendien is een halve raadsperiode wel erg kort om daar verantwoord invulling aan te geven. Laat staan als je daarvoor ook nog een wethouder van buiten bij nodig vindt. Deze halfslachtige en tijdelijke vorm is slecht voor de brede samenwerking in de raad en draagt niet bij aan daadkrachtig bestuur van onze stad.

In de gesprekken met de coalitiepartijen hebben we aangegeven best mee te willen praten, primair (zoals we zijn) vanuit de inhoud. Om in zulke gesprekken werkelijk resultaat te kunnen halen, moet er sprake zijn van gelijkwaardigheid. Inhoudelijk en qua positie moet er meerwaarde zijn t.o.v. ons huidige opereren in de raad. En die zien we nu niet in de aanpak. We mogen wel nog een (4e!) keer op gesprek komen, maar er wordt eerst gesproken met een behoorlijk rechts conservatief blok van InwonersPartij Lelystad, Mooi Lelystad en Forum voor Ouderen. Jong Lelystad en DENK mogen daar een aanvulling op zijn. Als hun (JL/DENK) deelname kan leiden tot echt investeren in jongeren en een krachtig integratiebeleid is dat mooi meegenomen. Maar of dat in deze constellatie reëel is vraag ik mij af.

De richting die "het motorblok" nu kiest is een behoorlijke ruk naar rechts, waarin we de positie van onze broeders en zusters ter linker- en/of progressieve zijde van het politieke spectrum zacht gezegd niet benijden. SP, PvdA en D66 binden zich zo nog sterk(er) aan het rechts conservatieve blok. Ik ben benieuwd hoe zij die keuze aan hun kiezers verantwoorden.

GroenLinks heeft “het motorblok” concrete voorstellen gedaan om de route die zij nu kiezen wat te nuanceren. We willen samen met enkele andere partijen graag in gesprek, gelijkwaardig aan de huidige coalitiepartijen. We hebben inhoudelijk aangegeven welke thema’s de komende tijd voor ons belangrijk zijn. Dat zijn naast duurzaamheid ook wonen, jongeren en de inclusieve samenleving, naast gekende vraagstukken als jeugdzorg, de ontwikkeling van het stationsgebied e.d. In de communicatie vanuit “de vier” zien we helaas nog niet dat daar iets mee gebeurt. Van partijen als PvdA, SP en D66 hadden we iets anders verwacht. En ook de VVD geeft steeds aan naar balans te zoeken in het college. Blijkbaar is dat een geheel andere balans dan die wij voorstaan. 

Onverminderd blijven we natuurlijk bereid het gesprek aan te gaan, en verantwoordelijkheid te dragen. Als drie keer geen scheepsrecht is, dan nu misschien vier keer. Je weet maar nooit waar nog een gesprek toe leidt.

Afgelopen dinsdag werd de programmabegroting 2020 en de meerjarenraming 2021 – 2023 vastgesteld in de gemeenteraad. GroenLinks fractieleider Sjaak Kruis geeft een analyse.

De coalitiepartners (VVD, Inwonerspartij, PvdA, SP, D66 en CU) vormden een stevig front om de gemeentebegroting – toch al een broos compromis - door de raad te loodsen. GroenLinks stelde eerder voor om een klein deel van de gemeentelijke reserves te gebruiken, zodat er minder bezuinigingen nodig zijn. Dit voorstel werd gelukkig overgenomen in de uiteindelijke begroting. En ook het plan om nou eindelijk eens toeristenbelasting in te voeren werd door het college overgenomen.  

Dát de gemeente Lelystad moet bezuinigen is gevolg van Haags beleid, maar hóe er bezuinigd wordt is de keuze van Lelystad zelf. De coalitie koos ervoor om het komend jaar in totaal €400.000 te bezuinigen op de bibliotheek, schuldhulpverlening, kunst en cultuur en welzijn. Er had ook gekozen kunnen worden voor een kleine bezuiniging op de meer dan €2,5 mln. per jaar voor ‘verkoop van de stad naar buiten’ en voor ‘werving rond economie en wonen’. Die keuze maakte de coalitie niet. De VVD noemde dat zelfs “eerlijk delen”.

GroenLinks wil graag ‘eerlijker delen’: geef de gesubsidieerde instellingen een adempauze van een jaar. Dat kan door in 2020 nog wel de inflatiecorrectie (die €400.000) te geven, zonder dat dit ten koste gaat van andere posten. Dat voorstel haalde het niet, hoewel sommige collegepartijen zich haastten te zeggen dat ze graag die kant op willen. Maar ja, de coalitie… Ook het voorstel 10% te bezuinigen op acquisitie en Citymarketing, als fair share (“eerlijker delen”), werd door de coalitiepartijen weggewuifd.

Veel partijen denken dat Lelystad alleen financieel gezond kan worden bij een inwonersaantal van minimaal 100.000 inwoners. Werven van nieuwe inwoners krijgt daardoor financieel eerste prioriteit. GroenLinks zet liever in op een “hoofdstad van de nieuwe natuur”. Een stad die zijn kwaliteiten maximaal benut, met goede culturele en sociale voorzieningen en een hechte, inclusieve samenleving met voldoende steun voor mensen die onvoldoende op eigen kracht verder kunnen. In zo’n stad wil iedereen wel wonen, dus de groei komt dan vanzelf wel.

Van de 12 door alle partijen samen ingediende amendementen kregen er maar drie een meerderheid. Twee daarvan kwamen (mede) uit de koker van GroenLinks: •    samen met Leefbaar Lelystad slaagden we er in de budgetten voor burgerinitiatieven (Mensen maken de buurt en Motiemarkt) structureel te maken (en niet aan het einde van deze raadsperiode af te schaffen); •    de programma’s Jongeren op gezond gewicht en Rookvrije generatie (samen met JongLelystad en ChristenUnie) kunnen worden voortgezet.

De bezuinigingen in het sociaal domein blijven in 2020 nog beperkt tot het niet toepassen van de inflatiecorrectie. Ernstiger wordt het in de jaren daarna: dan zal er nog verder gesneden worden in de budgetten als er niets verandert. Gelukkig gaven D66 en PvdA aan dat, als er een beetje nieuwe financiële ruimte ontstaat, te willen heroverwegen. GroenLinks zal hen daar bij de volgende begroting aan houden.

Dinsdagavond 17 september vond in de raadszaal een hoorzitting plaats over het Stadshart, op initiatief van GroenLinks. Fractievoorzitter Sjaak Kruis kijkt terug op een nuttige avond, die zeker inspiratie biedt tot concrete acties.

In het voorjaar nam de GroenLinks - fractie het initiatief voor een hoorzitting over het  Lelystadse stadscentrum. De gemeenteraad nam dat over en samen met Dennis Grimbergen (VVD), Henk Schraa (CU), Emiel v.d. Herberg (PvdA) en griffiemedewerkers mocht ik die organiseren. Terwijl het land zich op 17 september druk maakte over de baard van de koning en de winst van Ajax spraken wij, raadsleden, in een goed bezette raadszaal met betrokkenen over vastgoed, winkelen, bereikbaarheid, veiligheid, levendigheid, horeca en wonen in het stadscentrum. Het werd een boeiende avond. Wat viel op?

Allereerst dat het voor zowel raad als deelnemers spannend was. “Het is geen examen, of verhoor”, probeerde plv. voorzitter van de raad Emiel v.d. Herberg dat te relativeren. Een deelnemer die vaak grote groepen mensen toespreekt vertrouwde mij toe dat zij “knap zenuwachtig” was geweest. Het vraag- en antwoordspel had natuurlijk vooral tot doel de problematiek van het stadscentrum helder te krijgen en welk perspectief zij daarvoor vanuit hun betrokkenheid zien. Jammer was dat enkele belangrijke betrokken partijen zich niet aanmeldden. We kunnen hen natuurlijk niet dwingen. Maar degenen die er wel waren leverden een waardevolle inbreng, op al die verschillende thema’s.

Samenwerken

Vastgoedeigenaren en –beheerders snappen heel goed dat het winkelgebied compacter moet. En ook dat dat voor hun bezit consequenties zal hebben. Opvallend was de bereidheid die zij toonden om samen tot oplossingen te komen. Wonen speelt daar een belangrijke rol in. “Zorg dan wel voor voldoende variatie, verschillende prijsklassen en doelgroepen”, hield een huurdersvertegenwoordiger hen voor. En heb oog voor de spanning die kan ontstaan tussen wonen en uitgaan”. “Bij die samenwerking hebben wij de gemeente hard nodig”, stelden de vastgoedeigenaren. Ik stel vast dat dat gezamenlijke gesprek blijkbaar nu nog niet plaats vindt. Zullen we dat dan niet eens snel organiseren?

Een opvallende oproep kwam ook van de stations manager van NS. Met veel energie werkt hij aan een aantrekkelijk station, goede voorzieningen en een schone, veilige omgeving. Tegelijkertijd wordt er nagedacht over  de hele stationsomgeving, het (fiets- en gemotoriseerd) parkeren, het verhoudingsgewijs grote aantal P&R – auto halers en brengers, etc. “Denk niet te klein” hield hij ons voor. NS zal zich volop mee inzetten voor een ingrijpender totale benadering van het gebied. Ten stadhuize wordt daar blijkbaar nog over getwijfeld. Maar deze oproep is ons uit het hart gegrepen. Evenals de inbreng vanuit fietsersbond en milieudefensie om fietsers goed te faciliteren om ook in het centrum tot dicht bij de winkels te kunnen parkeren. “Fietsers zijn, zo blijkt uit landelijk onderzoek, de belangrijkste besteders in winkelcentra” zo hielden zij ons voor.

Winkeliers wezen op het imagoprobleem van Lelystad. Zij denken dat een “trots op” – campagne gericht op de inwoners zal helpen. Wij vonden mooi dat zij daarbij een link leggen met het de door de raad vastgestelde profiel: hoofdstad van de nieuwe natuur, kuststad en logistieke hub. Er ontstond een leuke uitwisseling tussen winkeliers en onderwijs: “maak van de Neringpassage een innovatiestraat” vond ik een waardevolle suggestie. Wat zou het prachtig zijn als we daar (of elders en in het centrum) herkenbaar ruimte kunnen bieden aan startende vernieuwende ondernemers, onderwijs – ROC - projecten stadmakers, kunstenaars en ambachtelijke ontdekkers.

Levendigheid, horeca en jongeren

In het blokje over levendigheid en horeca stonden, tot ons genoegen, vooral de jongeren centraal. “Jongeren wonen weer wat langer thuis, bijvoorbeeld vanwege studiefinanciering. Maak daar gebruik van. Benut de aanwezigheid van die groep 17 – 19 jarigen” werd bepleit vanuit de culturele instellingen. “Jongeren hebben ideeën genoeg”, zo stelden betrokkenen die dat echt kunnen weten vast. “Af en toe wordt zo’n idee gehonoreerd, zoals de zaterdagmiddag met bandjes tijdens Lelystart vorig jaar, maar het blijft dan iets eenmaligs. Waarom wordt daar niet op voort geborduurd?” vroegen zij zich terecht af. Rond Urban Village, dat nu een tijdelijke plek heeft, ontstaat een nieuwe kans. “Faciliteer als gemeente jongere starters,” was het pleidooi uit die hoek. Als voorbeeld noemden zij de jongeren die veelbelovend bezig zijn met fashion. Dat is natuurlijk prima onder te brengen in een innovatiestraat.

Rol van de gemeente

“Faciliteer de doeners” was een hartekreet die bij het onderwerp wonen geuit werd. Spreker had waardevolle concrete suggesties hoe de gemeente dat (beter) zou kunnen doen. Ik stel vast dat de gemeente Lelystad daar in ieder geval nog te weinig op ingericht is. En veel van de suggesties die deze avond werden gedaan gaan ook niet eens over geld, een lastig punt in deze tijden van bezuinigingen. De goede houding, echte gelijkwaardige samenwerking, breed ontwikkeld partnerschap, bereidheid initiatieven van anderen serieus te nemen, voortborduren op waardevolle eenmalige initiatieven, een bij de 21e eeuw passende visie op de centrumontwikkeling blijken minstens zo belangrijk te zijn.

Het lijken misschien open deuren, maar ik stel vast dat op die punten in Lelystad nog een wereld te winnen valt. Ik hoop dat deze hoorzitting een aanzet daartoe was.

 

Tijdens de 1e termijn over de Kadernota 2020-2023 sprak Sjaak Kruis, onze fractievoorzitter, zijn zorgen uit over de voorgenomen bezuinigingen. Lees hieronder zijn Algemene Beschouwingen:

"Allereerst onze complimenten aan het publiek. Het is geen sinecure om 17 Algemene Beschouwingen aan te moeten horen!

Voor ons ligt geen echte kadernota, meer een concept begroting. En die wordt bepaald door een mythe van € 4 mln bezuinigen. Waarom dat het bedrag moet zijn is onduidelijk, zo blijkt uit de beantwoording van de technische vragen. De ontwikkeling van de uitkering uit het gemeentefonds is nog onbekend. Er zijn nog volop Haagse discussies over o.a. de (jeugd-)zorg. Minister De Jonge heeft het over € 350 mln. extra. En we houden jaarlijks miljoenen over, dit keer € 7 mln. Die stoppen we dan weer in onze reserves en besteden we aan enkele als onoverkomelijk betitelde incidenten.

Dan de ideeën voor bezuinigingen. Hoe die samenhangen (of niet) met belangrijke langetermijndoelen, zoals Lelystad Next Level, kunnen wij niet uit het stuk afleiden. Behalve dan dat we als rode draad zien dat de gemeente zichzelf ontziet en de rekening vooral bij de samenleving en maatschappelijke partners neerlegt. En dat is wel het eerste wat je van een kadernota mag verwachten, dat ‘ie een helder kader geeft. Kortom: een stuk om voor kennisgeving aan te nemen, maar zeker niet om alle gevraagde besluiten vast te stellen.

Dit te meer daar een aantal van de voorstellen ons ernstige zorgen baren, zoals:

Het schrappen van de bijdrage aan Bataviawerf voor re-integratie van mensen met grote afstand tot de arbeidsmarkt: uitstroomresultaten zijn niet het enige dat daarbij van belang. Het gaat minstens zo sterk om perspectief voor mensen die geen kans maken op een reguliere baan. Iets vergelijkbaars geldt voor die onzalige bezuiniging op de kwetsbare jongeren die nu bij Flevodrome perspectief krijgen. Een taakstellende bezuiniging (en/of weer schrappen van indexering) op de subsidies en op termijn op de ideeënmakelaar, en dat terwijl de overheid zich terug trekt en we steeds meer en belangrijker bijdragen aan de samenleving van deze instellingen verwachten. Geen inflatiecorrectie toepassen is verkapt bezuinigen, zonder de consequenties daarvan te benoemen. Dat is geen fatsoenlijke aanpak. Het lijkt er op dat vrijwel elke gemeenschappelijke regeling haar financiële probleem over de schutting van de deelnemers gooit, en die extra mogen gaan betalen, zonder dat de meerwaarde daarvan helder is. Onduidelijk is waarom sommige zaken als onontkoombaar worden gezien en andere niet. Is het kitesurfstrand wenselijker dan de broedplaats voor jongeren of beheer van de MFA’s? Wederom verhogen van budgetten voor accountmanagement en luchthavenontwikkeling zijn wat ons betreft verkeerde keuzes. Het gehannes met parkeren kost ons al jaren te veel geld. Moeten we dan nu geld uitgeven voor het 1e uur gratis parkeren?

Natuurlijk zijn er ook positieve dingen. We noemen:

Het invoeren van toeristenbelasting (zoals wij eerder succesvol voorstelden, maar een jaar later met dank aan de VVD weer werd getorpedeerd. Duurzaamheid krijgt weer meer aandacht (in ieder geval financieel). Nu de praktische resultaten nog (die veel te lang op zich laten wachten).

Naast enkele veranderingen waarvoor we amendementen indienen of steunen stellen we voor het rekeningresultaat deels te benutten om in 2020 niet of minder te bezuinigen. De komende maanden kunnen we dan bezien wat er echt nodig is voor de jaren daarna. We verschaffen ons dan tijd en ruimte te werken aan heldere kaderstelling en logisch te volgen besluiten."

Sjaak Kruis fractievoorzitter

“Een net stuk, maar de echte keuzes zal de gemeenteraad de komende periode moeten maken”, is wat GroenLinks fractievoorzitter Sjaak Kruis van het raadsakkoord vindt. Gisteravond werd over dit akkoord in de gemeenteraad gestemd. Daarbij zochten – en vonden- we al meteen een aantal aanknopingspunten in het akkoord om Lelystad groener en socialer te maken. De fractie diende daartoe 7 wijzigingsvoorstellen in, waarvan er 6 met grote meerderheid zijn aangenomen.

Ter voorbereiding op gisteravond hebben we tijdens allerlei ontmoetingen en in onze tent op de markt veel mensen gesproken over de toekomst van de stad.  Op basis van deze gesprekken stelde onze fractie een aantal aanpassingen van het raadsprogramma voor. 

6 van de 7 voorstellen aangenomen

Onze voorstellen over diversiteit, meedoen van mensen met een handicap en, hoe kan het anders, duurzaamheid, kregen in de gemeenteraad brede steun:

diversiteit als kans: de gemeente zal zich inzetten om de veelkleurigheid van Lelystad  te tonen en die te benutten om de verbinding tussen inwoners te versterken. Daarnaast krijgt de verbindende werking van sport extra aandacht. De uitvoering van het VN-verdrag Handicap wordt niet alleen in het sociaal domein, maar ook in bv. de omgevingsvisie verankerd. (Almere heeft een mooi model voor zo’n inclusie-agenda). De afwegingen rond duurzaamheid zullen steeds zichtbaar gemaakt worden. Mobiliteit wordt niet meer uitgesloten van de klimaatdoelstellingen, maar duurzaam vervoer zal worden gestimuleerd. Als laatste corrigeerde de fractie een foute passage in het akkoord, zodat aan de wens Lelystad aan te sluiten op nachtelijk openbaar vervoer toch invulling kan worden gegeven.

Alleen ons voorstel om de wachttijden voor de sociale woningbouw te beperken tot twee jaar kreeg geen meerderheid. De coalitie van VVD, Inwonerspartij, PvdA, ChristenUnie, SP en D66 wil dat niet vastleggen en accepteert daarmee dat mensen onnodig lang op een woning moeten wachten.

GroenLinks stemde voor het raadsakkoord

Belangrijke elementen in het raadsakkoord waarin GroenLinks zich herkent zijn verder: meer geld voor de jeugdzorg, er komt een jongerenforum,  er is extra aandacht voor de fiets, kunst en cultuur worden getypeerd als zuurstof voor de samenleving, initiatieven van inwoners krijgen veel ruimte en bestuurlijke vernieuwing komt hoog op de agenda. 

Voldoende aanknopingspunten, vond de GroenLinks-fractie, om in te stemmen met het akkoord en de komende jaren met de Lelystadse samenleving aan de slag te gaan.

GroenLinks Lelystad is niet blij met het advies van informateur Wouter Kolff voor de vorming van een coalitie in de gemeenteraad. In dit advies wordt GroenLinks namelijk, samen met een aantal andere partijen, volledig buiten beschouwing gelaten. Wat ons betreft doet dat geen recht aan onze constructieve houding in de oppositie van de afgelopen jaren. Maar het lukte de fractie in het debat erover toch nog een kleine opening te creëren.  

De informateur, aangesteld door de VVD als grootste partij, komt met het advies om de huidige coalitie van VVD, Inwonerspartij, PvdA, ChristenUnie en SP simpelweg aan te vullen met D66, om zo te komen tot een meerderheid van 19 zetels. Een andere optie is er volgens hem niet, behalve dan een raadsbreed akkoord met een ‘zakencollege’.

Toelichting van de informateur en VVD schept verwarring In zijn mondelinge toelichting op het advies gaf de informateur echter toe dat er wel degelijk meer opties mogelijk zijn. Volgens hem hadden meerdere kleine partijen (met 2 zetels) net zo goed in het voorstel kunnen staan. Het had volgens Kolff bovendien geholpen als de partijen zich bereid hadden getoond in het college deel te nemen zonder een wethouder te leveren. En gaf vervolgens toe dat GroenLinks daarin wel enige openheid had geboden.

Edwin Hers van de VVD had het in zijn reactie vervolgens over een versnipperde raad, die ertoe leidt dat er maar een paar verschillende opties zijn voor een coalitie. GroenLinks vraagt zich, in het licht van deze toelichtingen, af waarom die andere opties dan niet zijn uitgewerkt in het advies van de informateur.

Reacties van de gemeenteraad Het advies leidde afgelopen dinsdagavond dan ook tot een stevig debat in de gemeenteraad. Want ook de ChristenUnie is niet per se heel blij met het advies, waarin zij niet een hele wethouder, maar een wethouder met 0,8 fte leveren. Henk Schraa van de ChristenUnie nodigde ons dan ook uit op de koffie om nog eens te praten over een gezamenlijke wethouder. Die uitnodiging namen wij natuurlijk graag aan.

Onze fractievoorzitter Sjaak Kruis fileerde vervolgens het proces rond deze informatie: "De versplintering in de gemeenteraad vraagt om een zorgvuldig en open formatie-proces. Maar deze (in)formatie door de heer Kolff is een eenzijdige VVD-opdracht en heeft geen democratische legitimatie. De raadsfracties moeten het doen met een uurtje met de informateur en 5 minuten spreektijd hier in de raad."

Daarnaast hebben wij nog steeds veel vragen over hoe de informateur tot zijn advies is gekomen, omdat dat verder niet is onderbouwd. Waarom komt GroenLinks er niet in voor? Wie blokkeert onze deelname? Waarom denkt de informateur dat dit de enige oplossing is? En misschien wel de belangrijkste vraag: waarom heeft de informateur niet besloten om in een tweede gespreksronde partijen die wat moeite met elkaar (inhoudelijk of persoonlijk) samen uit te nodigen om eventuele belemmeringen weg te nemen?

D66, SP en PvdA bekenden vervolgens kleur in hun reacties op het advies en gaven hun inhoudelijke verwantschap met GroenLinks aan. En ook andere partijen (zoals de Inwonerspartij en de VVD) gaven aan goed met ons samen te kunnen werken.

Deur op een kier Al met al, lijkt de informateur in zijn advies te kort door de bocht te zijn gegaan. Daardoor zagen verschillende raadsfracties ruimte zelf de handschoen op te pakken en elkaar uit te nodigen voor een nieuwe gespreksronde. Want uit vrijwel alle reacties bleek dat er wel degelijk openingen zijn voor andere coalities. GroenLinks diende daarom een motie in om een nieuwe informatie-opdracht te verstrekken namens de hele gemeenteraad om de fouten uit het eerste proces te herstellen.

Desondanks stelde de VVD voor om op de huidige voet verder te gaan en een formateur te benoemen die het college samenstelt op basis van het advies van de heer Kolff. Onbegrijpelijk, vond Sjaak Kruis, want daarmee was de hele discussie in de raad dus een wassen neus. Het voorstel gaat bovendien voorbij aan alle uitnodigingen voor een kopje koffie die eerder werden gedaan.

Daarom stelden wij voor om het voorstel van de VVD te wijzigen. De formateur krijgt daarmee de extra opdracht mee om nog een gespreksronde te houden met de 2-zetel partijen om erachter te komen of zij ofwel met elkaar, ofwel met bijvoorbeeld ChristenUnie of PvdA gezamenlijk een wethouder kunnen leveren. De VVD stemde in met dit amendement en het voorstel werd met een ruime meerderheid aangenomen. Daarmee staat de deur naar de coalitie-onderhandelingen toch weer op een kier.