Mijn bijdrage aan de algemene beschouwingen begon ik met het promotieonderzoek dat Patricia Wijntuin deed over hoe Nederlandse jongeren met een Marokkaanse achtergrond hun buurt ervaren. Ook andere partijen nemen het gezichtspunt van kinderen en jongeren als start voor hoe zij kijken naar de stad van de toekomst. En niet alleen in deze raad. Maria Vassilakou, tot voor kort locoburgemeester en raadslid voor de Groenen in Wenen, zei op de top van het Wereldforum voor de bebouwde omgeving in april 2018 in Londen: “Een stad die goed is voor kinderen, is goed voor elke generatie.” En sindsdien zeggen velen dat haar na.
Voor GroenLinks betekent zo’n kindvriendelijke, toekomstbestendige stad onder meer het aanpakken van armoede, een arbeidsmarkt en onderwijs gericht op eerlijke kansen, een publieke ruimte die vriendelijk en toegankelijk is, mobiliteit waarbij de voetganger en de fiets voorop staan, leefbare buurten en gemengde wijken waar bewoners elkaar ontmoeten, meer groen, schone lucht en duurzame energie. Met deze blik bekijken we de voorjaarsnota en waar nodig doen we zelf aanvullende voorstellen.
FinanciënVeel van de genoemde punten vinden we terug in de voorjaarsnota. Zo is GroenLinks is blij dat er geïnvesteerd wordt in het aan het werk helpen van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt, meer betaalbare woningen en in groen. Dit terwijl we te maken hebben met minder inkomsten van het Rijk, hogere uitgaven aan personeel en onvoorziene extra kosten.
GroenLinks vindt het belangrijk dat Utrecht haar financiële basis op orde heeft. U zult dat vandaag ook terugzien in ons stemgedrag. Wij vinden het niet verstandig om geld in te zetten voor allerlei nieuwe wensen, zo lang er nog forse en onbekende bezuinigingen boven ons hoofd hangen. Dat soort voorstellen verwijzen we vandaag rigoureus door naar de besluitvorming over de programmabegroting.
Wel moet ik zeggen dat we wat teleurgesteld zijn in de brief die het college gisteren stuurde over de 2,1 miljoen euro die dit jaar minder uitgegeven gaat worden aan college-ambities. Het lijkt vooral een creatieve rekensom, waarvan het risico is dat het college rustig aan gaat doen, omdat er toch vanuit gegaan wordt dat alles later begint. GroenLinks wil een college dat voortvarend aan de slag gaat met de ambities en zorgt dat deze zo goed en zo snel mogelijk worden gerealiseerd. Natuurlijk, wat niet lukt, lukt niet. Maar je moet vooral proberen dingen wél voor elkaar te krijgen. Daarom zullen we een amendement indienen om de ruim 1,3 miljoen euro die nu over is in het financiële beeld, te bestemmen voor het wél halen van zo veel mogelijk ambities in 2019 en wat er overblijft te gebruiken voor het opvangen van bezuinigingen in de jaren daarna. Het dictum hiervan luidt:
Besluit het volgende beslispunt toe te voegen aan het raadsvoorstel voorjaarsnota 2019 en Eerste Bestuursrapportage 2019:
De financiële ruimte van 1,3 miljoen euro die blijkt uit het totaalbeeld nu in te zetten voor het invullen van de financiële opgave van 2,1 miljoen euro in 2019 die in de voorjaarsnota gedekt wordt uit de incidentele verlaging van de ambities uit het coalitieakkoord. Als uit de jaarrekening 2019 blijkt dat dit bedrag niet nodig was omdat het tekort zich niet of minder heeft voorgedaan, het resterende bedrag weer te benutten als incidentele voorziening op de totale realisatie van het pakket van maatregelen.Daarnaast is op ons verzoek de besluitvorming over de nota kapitaalgoederen uitgesteld naar de programmabegroting. Zo kunnen we een goede en integrale afweging maken over de voorgestelde investeringen.
Ook dienen we een motie in om te zorgen dat we minder te maken krijgen met aanpassing van de begroting halverwege het jaar door minder inkomsten van het rijk. De trap-op-trap-af-methode van het rijk zorgt ervoor dat gemeenten laat in het begrotingsjaar forse wijzigingen moeten verwerken, waardoor het lastig wordt om degelijk te begroten. Daarom dienen wij een motie in waarvan het dictum luidt:
Draagt het college op:
Te pleiten voor aanpassing van de trap-op-trap-af-methode bij het Rijk, zodat gemeentes niet langer gedurende het jaar wijzigingen in de rijksbijdrage hoeven op te vangen. Hierbij te wijzen op de mogelijkheid om de trap-op-trap-af methode te vereenvoudigen, door deze alleen op begrotingsbasis toe te passen en niet op basis van de daadwerkelijke uitgaven, zoals nu het geval is WonenIn de Voorjaarsnota valt één investering bijzonder op. Ruim 13 miljoen voor meer betaalbare woningen in de stad. Dankzij een motie van GroenLinks-raadslid Thijs Weistra zet het college een deel van de opbrengsten uit de erfpacht in om 600 – 700 extra betaalbare woningen bij te bouwen. Uit de brief van het college blijkt dat tot nu toe alleen woningcorporaties hier mee aan de slag gaan. GroenLinks wil graag dat ook bewonerscollectieven met een eigen plan voor betaalbare woningen een kans krijgen om in aanmerking te komen voor het potje voor de 700 extra betaalbare woningen. Daarom dienen we een motie in waarvan het dictum luidt:
Draagt het college op:
Het mogelijk te maken dat een deel van de netto-opbrengsten van de Conversieregeling Erfpacht 2017 kan worden besteed aan het mogelijk maken van nieuwe woonconcepten, CPO’s, en bewonersinitiatieven die meer betaalbare woningen aan de Utrechtse woningvoorraad toevoegen. Tegelijkertijd met de presentatie van het onderzoek naar de barrières voor het realiseren van nieuwe woonconcepten en bewonersinitiatieven, een voorstel te doen voor de inzet van middelen voor nieuwe woonconcepten en initiatieven. In dat voorstel verschillende mogelijkheden te overwegen, waaronder opnemen in de investeringsvoorstellen of creëren van financiële instrumenten. Hierbij rekening te houden met een toevoeging op eventuele voorstellen van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. De daadwerkelijke omvang van de benodigde middelen in het voorstel af te wegen tegen het aantal toe te voegen extra betaalbare woningen, zodat zoveel mogelijk betaalbare woningen worden toegevoegd met de beschikbare middelen.GroenLinks kiest voor betaalbaar wonen en gemengde wijken. Daarover spreken we volgende week verder in deze raad bij de Woonvisie. Bij een stad met gemengde wijken en veel verschillende inwoners passen meer diverse straatnamen. Nu zijn de meeste straten vernoemd naar mannen. Wat GroenLinks betreft komt hier verandering in en gaan we bij nieuwbouw meer straten vernoemen naar vrouwen, activisten, mensen met een bi-culturele achtergrond. Daarom dienen we een motie in, waarvan het dictum luidt:
Draagt het college op
Om er bij de straatnamencommissie op aan te dringen om in het vervolg bij vernoemingen meer evenwicht te creëren met betrekking tot diversiteit in brede zin. Dat kan zich vertalen in het vernoemen van nieuwe straten, pleinen en parken naar landelijke of lokale voorvechters van gelijke rechten, waaronder strijders tegen de slavernij, en landelijke of lokale vrouwelijke, bi-culturele, lhbtqi+ rolmodellen uit diverse maatschappelijke sectoren enzovoorts.
Openbare ruimte en groenDe publieke ruimte is de groene huiskamer van de stad. Alle Utrechters moeten hiervan kunnen genieten. Dit begint bij zeggenschap over de inrichting. GroenLinks wil dat bewoners kunnen meehelpen met de invulling van groen en bijvoorbeeld het herplanten van bomen. Zeker in buurten waar nu nog te weinig groen is, zoals Ondiep. Groen maakt gelukkiger, zorgt voor verkoeling en een betere afvoer van regenwater. Daarom hebben we het uitgangspunt ‘onverhard tenzij’ ingebracht in de commissie en zullen we dat naar voren blijven brengen.
Het inrichten van de publieke ruimte kan ook helpen om mensen zich veiliger te laten voelen en zelfs hun gedrag te veranderen. Kinderen zien dat ook, zo heeft de kinderraad al meerdere keren gevraagd om speelse, aantrekkelijke prullenbakken. In de commissie noemde ik een tunnel waarin een virtueel dier met je meeloopt. En zo zijn er tientallen voorbeelden. GroenLinks wil dat bij de inrichting van de publieke ruimte hier standaard naar gekeken wordt. Daarom dien ik een motie in, waarvan het dictum luidt:
Vraagt het college:
Te kijken waar en hoe in Utrecht het gevoel van veiligheid én het gedrag van mensen kunnen worden verbeterd door gebruik te maken van bijvoorbeeld licht, geuren, kleuren, geluid, structuren, speelelementen, beelden en groen; Als straten, pleinen, hoekjes en tunnels worden gebouwd of verbouwd dit altijd mee te nemen in de plannen DuurzaamheidUtrecht wil koploper zijn in de overgang naar duurzame energie. We kijken uit naar het plan om 20% van de Utrechtse daken te bedekken met zonnepanelen. Goed dat de wethouder aan de slag gaat met onze suggestie om ook grote dak-eigenaren te stimuleren zonnepanelen op de daken te leggen.
GroenLinks vindt het belangrijk dat bewoners gemeentelijke daken kunnen blijven gebruiken voor buurtstroomprojecten. Veel mensen die staan te springen om mee te doen, maar er zijn te weinig daken beschikbaar. Mooi dat de wethouder op onze Schriftelijke Vragen hierover antwoorde dat ze gaat kijken welke kansen er zijn voor buurtstroom op gemeentelijke daken. GroenLinks wil vaart maken, daarom vragen we de wethouder wanner ze de raad hierover kan informeren.
Bewoners zijn een essentiële schakel bij de omslag naar duurzame energie. Energiecoaches helpen bewoners om energie en daarmee kosten te besparen. Vorig jaar vroeg GroenLinks energiecoaches ook in te zetten bij lage inkomensgroepen in de particuliere sector. We zijn erg blij met het uitgewerkte voorstel hiervoor dat het college afgelopen week naar de raad heeft gestuurd.
Naast schone energie vindt GroenLinks het zorgvuldig omgaan met grondstoffen erg belangrijk. Heel mooi dat de wethouder in de commissie heeft toegezegd na de zomer te komen met een actieplan dat past bij de ambitie Utrecht circulair in 2050. Om dit te realiseren is de gemeente voor groot deel afhankelijk van partijen in de stad. Daarom roepen we de wethouder op deals te sluiten met partners in de stad met impact, zoals de Green Business Club en het Werkspoorkwartier. Hiervoor hebben we een motie, waarvan het dictum luidt:
Roept het college op om
Krachten te bundelen om leerproces over circulariteit te versnellen door deals te sluiten met partijen die ambitie hebben, pionieren en het goede voorbeeld geven, te denken valt aan CS stationsgebied (Green Business Club Utrecht), Werkspoorkwartier, Utrecht Science Park; Een actieve rol te spelen in de Alliantie Cirkelregio Utrecht; In gesprekken partijen met impact zoals Economic Board Utrecht, vastgoedeigenaren, ontwikkelaars, producenten, installateurs, afvalverwerkers en leveranciers te stimuleren om circulariteit centraal te stellen in de activiteiten en waar mogelijk deals te sluiten; In de gemeentelijke organisatie afspraken te maken met andere afdelingen om circulariteit mee te nemen in de activiteiten (denk aan inkoop, aanbesteding en tendering); In het actieplan Utrecht Circulair dat in het najaar van 2019 naar de raad komt, te beschrijven hoe invulling wordt gegeven aan de motie. MobiliteitDe afgelopen weken circuleert er een filmpje van BycycleDutch, dat met aanstekelijk enthousiasme de transformatie laat zien van Utrecht als autostad naar een stad die voorrang geeft aan fietsers en voetgangers. Het past bij een stad die goed is voor kinderen. En het maakt mij trots op Utrecht en de rol die GroenLinks daar de afgelopen decennia in gespeeld heeft. Deze trend zet het college daadkrachtig voort. Ook voor de toekomst kiest GroenLinks voor duurzame mobiliteit en meer ruimte voor langzaam verkeer en toegankelijk openbaar vervoer. En voor mobiliteit voor iedereen, ook als je minder te besteden hebt. Daarom staan wij onder de motie van de ChristenUnie om vervoerdersarmoede terug te dringen. Wij zijn dan ook blij met de toezegging dat de wethouder samen met de provincie en belangenorganisaties de toegankelijkheid van trams wil testen. Voor veel rolstoelgebruikers is het weliswaar toegestane hoogteverschil tussen perron en tram namelijk echt te groot. Bij de toegankelijkheidsagenda zal de wethouder ons bovendien informeren over de mogelijkheden voor oproepbare stoplichten, die ervoor kunnen zorgen dat ook blinden, slechtzienden en rolstoelgebruikers prettig en veilig kunnen oversteken.
SportOok bij sport blijft toegankelijkheid onze voortdurende aandacht vragen. De mogelijkheden voor sporten met een beperking liggen in Utrecht onder het landelijke gemiddelde en zijn niet goed verspreid over de stad. Mooi dat er na een toezegging van de wethouder in het sportakkoord nu pijlers staan om sporten met een beperking te stimuleren bij verenigingen. Ook zijn we blij met de toezegging over een indicator voor wachtlijsten, zodat we als raad beter inzicht hebben in de capaciteit.
EconomieIn 2020 organiseert Utrecht de start van de Vuelta. Op aandringen van onder andere GroenLinks staat duurzaamheid hierbij centraal en wordt het een feest voor iedereen met activiteiten in de hele stad. Op een mooie startbijeenkomst hebben we zelf kunnen ervaren dat hiervoor al tientallen bruisende ideeën zijn. En het feest wordt nog groter, want de wethouder heeft ons verzekerd dat we binnen de begroting blijven. Omdat in de voorjaarsnota de Vuelta ineens onder sport stond in plaats van onder evenementen, maakt GroenLinks zich toch een beetje zorgen dat een eventuele overschrijding geheel of gedeeltelijk bij sport terecht komt. Dat kan wat ons betreft niet de bedoeling zijn. Daarom graag de verzekering van de wethouder dat de normale systematiek bij overschrijdingen wordt gevolgd, dus eerst kijken in het eigen programma – in dit geval evenementen – en als dat niet lukt naar de algemene middelen. Eventueel heb ik een motie achter de hand.
Werk en InkomenGroenLinks is blij met de extra investeringen in de Voorjaarsnota om mensen vanuit de bijstand aan het werk te helpen. De eerste stappen worden al gezet, zoals met extra werkmatchers.
Voor een goede samenwerking tussen de gemeente en Utrechters is het belangrijk dat de gemeente helder communiceert. Mooi dat de wethouder de Direct Duidelijk Deal heeft ondertekend. Daar passen ook duidelijke brieven bij. De indicator voor 100% begrijpelijkheid van brieven is verdwenen uit de jaarstukken, maar GroenLinks vindt het belangrijk dat hier veel aandacht voor blijft. Daarom hebben we een amendement, waarvan het dictum luidt:
Daarom besluit de raad
De indicator ‘Begrijpelijkheid van brieven’ (b1-niveau) in de begroting op te nemen bij het programma Werk & Inkomen Een indicator ‘Bejegening’ (de toon van brieven) in de begroting op te nemen bij het programma Werk & InkomenGroenLinks is ook trots op de Utrechtse actieagenda schulden die laatst unaniem is aangenomen door de raad. Wel maken we ons zorgen over de wachtlijst. Uit de brief die we gisteren kregen, blijkt dat bij de tussenvoorziening nu 74 mensen op de wachtlijst staan, die gemiddeld 7 maanden moeten wachten voor ze aan de slag kunnen met het oplossen van hun schulden. De wethouder werkt uit hoe dit kan worden opgelost. We vragen de wethouder om ons voor de programmabegroting hierover nader te informeren en daarbij ook aan te geven of er extra geld nodig is om dit probleem op te lossen en zo ja hoeveel.
OnderwijsOp het terrein van onderwijs hebben we in Utrecht een aantal grote uitdagingen, waaronder het bevorderen van eerlijke kansen, toenemende segregatie en het lerarentekort. Sinds een paar jaar hebben we in Utrecht een subsidieregeling voor projecten die het Utrechtse onderwijs versterken. GroenLinks heeft voorgesteld dit budget (jaarlijks 1,2 miljoen) nadrukkelijk in te zetten voor deze grote uitdagingen. In de vorige week gepubliceerde beleidsregel onderwijs lezen we terug dat alleen bij meer aanvragen dan het beschikbare budget gekeken wordt naar o.a. de onderwijsagenda en gelijke kansen. Wij zouden graag zien dat dit altijd gebeurt: daarom vragen we de toezegging van de wethouder dit bij de eerstvolgende gelegenheid zo te wijzigen. Eventueel heb ik een motie achter de hand.
Vanuit GroenLinks hebben we regelmatig aandacht gevraagd voor groene schoolpleinen. Goed dat de verordening hierop aangepast gaat worden, zoals we in de recent ontvangen brief hebben gelezen. De verdere ambitie op dit terrein mag wat ons betreft wel een paar tandjes hoger. Daar gaan we na het zomerreces graag over in gesprek.
Eerlijke kansen krijgen betekent ook dat het wat GroenLinks tijd is voor concrete acties om stagediscriminatie bij MBO’ers aan te pakken. Zodat ook deze jongeren aan hun toekomst kunnen werken. Wij willen een plan van aanpak tegen stagediscriminatie en dienen een motie in waarvan het dictum luidt:
Verzoekt het college:
Samen met jongeren, onderwijsinstellingen, werkgevers en andere belangrijke stakeholders uit de stad een concreet plan van aanpak tegen stage discriminatie vorm te geven; De suggesties die in eerdere schriftelijke vragen vanuit de Raad, diverse RIB’s en bijeenkomsten zijn gedaan in dit plan mee te nemen; Dit plan van aanpak tegen stage discriminatie, een onderdeel te laten zijn van het uitvoeringagenda van het mbo ambitie document; In samenwerking met wethouder Diversiteit het plan van aanpak van stage discriminatie uitvoeren; De raad ieder halfjaarlijks informeren over de vorderingen en eventuele resultaten van het plan van aanpak tegen stage discriminatie, zodat hiermee de raad in staat is haar controle en kader gevende rol goed uit te voeren; CultuurVerder blijk uit het recent uitgevoerd visitatierapport dat Utrechtse culturele instellingen inclusiviteit een warm hart toedragen. Dat vinden we mooi. Er werd echter wel aangeven dat ondanks de inzet, er nog onvoldoende kennis, ervaring en netwerken aanwezig zijn om echte stappen te zetten. En dat Utrecht hiermee achterloopt op andere grote steden. We zien dat er al succesvolle initiatieven van de grond komen in andere steden, waarbij mbo-jongeren met relevante opleiding, kennismaken met de cultuursector als leer en werk plek. Wat GroenLinks betreft volgt Utrecht! Daarom komen we met een motie, waarvan het dictum luidt:
Verzoekt het college:
In gesprek te gaan met Utrechtse culturele instellingen en MBO-opleidingen om te komen tot een vergelijkbare intentieverklaring als inde gemeente Rotterdam; De Utrechtse instellingen op de hoogte te brengen van het bestaan en de mogelijkheden van Fonds 21 Programmaregeling “Kunsteducatie voor MBO’ers”; De raad te informeren voor eind 2019 over de resultaten van deze gesprekken en de gemaakte plannen;GroenLinks wil cultuur voor iedereen in alle Utrechtse wijken. De stad groeit en wijkcultuurhuizen geven aan tegen hun plafond aan te lopen qua capaciteit en menskracht. GroenLinks wil daarom dat de wethouder bij de verdeling van het groeikaderbudget cultuur aandacht heeft voor Makers én de oproep van de wijkcultuurhuizen. Samen met het CDA dienen we een motie in om het groeikader cultuur niet nu al met deze Voorjaarsnota vast te stellen, maar dit in de brede afweging van de cultuurnota 2021-2024 te doen. Verder vinden we een eerlijke beloning voor de Utrechtse culturele Makers belangrijk. En staan we samen met andere partijen onder de motie van PvdA en D66 over de fairpractice code.
Voorzitter, ik rond af.
Deze voorjaarsnota is een zuinige voorjaarsnota in de zin dat er weinig geld te verdelen valt. GroenLinks is blij met de investeringen die het college desondanks doet. Investeringen die bijdrage aan een eerlijke, groene, duurzame, inclusieve stad van de toekomst. Een stad die goed is voor kinderen. En dus voor elke generatie.