Poliflw

Het herindelingsproces loopt naar een einde. De kans dat de Eerste Kamer nog iets kan betekenen voor een zelfstandig Haren bestaat nog steeds. Die kans zou zelfs groot kunnen zijn als de herindeling door de senatoren wordt beoordeeld aan de hand van de vraag: ‘Voor welk probleem in Haren is dit een oplossing?’ Want – zo wordt ons dat al jaren voorgehouden door de Provincie – deze herindeling is nodig omdat Haren het niet zelfstandig KAN. De stad Groningen hield zich op de achtergrond, deed net alsof het voor de stad niet uitmaakt, stelde zelfs voorwaarden waaraan helemaal niet voldaan wordt en zegt uiteindelijk toch volmondig JA tegen dit gedwongen huwelijk. Dat roept de vraag op of het eigenlijk wel gaat om de beste oplossing voor de inwoners van Haren. Raadslid Wil Legemaat is ervan overtuigd dat de werkelijke reden van deze opschalingsmanoeuvre niet de zorg om Haren is, maar de wens van stad en provincie om de stad te versterken vanuit de illusie dat dat goed is voor de hele provincie. Het herindelingsproces is daarmee niet meer of minder dan een ordinaire annexatie op basis van valse argumenten.

Hier haar opvatting over dit proces:

Op 18 januari vorig jaar konden we inspreken in de vergadering van Provinciale Staten van Groningen. Mijn bijdrage leest u hier:

Voorzitter, dames en heren Statenleden, Op 7 november 2016 heb ik een zienswijze ingediend. Over de reactie op mijn zienswijze ben ik zeer ontevreden. Het antwoord op de meeste opmerkingen is een dooddoener: daar herkennen wij ons niet in of: daar hebben wij een andere mening over. Als er al een antwoord terug te vinden in de reactienota. In mijn zienswijze stel ik ook acht heldere vragen en daarop is in het geheel geen antwoord gekomen. De eerste vraag is bijvoorbeeld: kunt u aangeven wat de meerwaarde voor de inwoners van Haren is van een herindeling met de stad? Want van de Provincie horen wij voortdurend dat herindeling beter is voor onze inwoners. Nog niemand heeft mij kunnen uitleggen wat er verbetert. Deze herindeling is, zoals ik in een zienswijze las: een oplossing voor een niet bestaand probleem. En eigenlijk is dat niet zo verwonderlijk als je in historisch perspectief kijkt naar wat hier gebeurt. Al meer dan honderd jaar doet de stad Groningen pogingen om Haren bij de stad te voegen. In 1915 kwam Haren er onderuit door Helpman af te staan, vijf jaar later door flink verzet te plegen. In de jaren zestig door een deel van Waterhuizen en Eelderwolde af te staan, in de jaren negentig werd de regiovisie Groningen-Assen het recept om annexatie in het kader van het C20-beleid tegen te gaan. Telkens was het met open vizier: de stad wilde Haren hebben, omdat dat goed was voor de stad. En het lukte nooit. Mogelijk is dat de reden om het in deze ronde over een andere boeg te gooien: te doen alsof het goed is voor de inwoners van Haren. Grenzeloos Gunnen heeft daar verder geen argumenten voor, dat rapport beroept zich hoofdzakelijk op het nodale principe: de inwoners uit Haren winkelen toch in de stad, gaan er naar de schouwburg en liggen in de stadse ziekenhuizen. Alsof de stad niet betaald wordt voor de centrumfunctie en alsof de inwoners van Haren niet betalen voor hun boodschappen en theatertickets. Al gauw bleek dat niemand duidelijk kon maken wat de meerwaarde voor de inwoners is, dus werd geprobeerd aan te tonen dat Haren het niet zelfstandig kan: eerst door de decentralisaties, daarna was het bestuurskracht, vervolgens zouden het de financiën zijn en toen het COELO dat weerlegde werd het de positie van het weeskind in een opgeschaalde wereld. Telkens als een vermeende zwakte weerlegd was, kwam er een nieuw konijntje uit de hoge hoed. Er waren wel eerlijke geluiden: zo zei de burgemeester van Groningen tegen ons dat hij zijn uiterste best zou doen Haren bij Groningen te krijgen, omdat dat beter was voor de stad, zo laat de uitkomst van het Open Overleg in de Verkenning eerlijk zien dat het erom gaat dat Groningen de vijfde stad van het land wil worden en daar Haren voor nodig heeft. Statenleden, u weet dat dit herindelingsadvies volstrekt niet voldoet aan drie belangrijke beginselen uit de Wet Algemeen Bestuursrecht. Niet aan het fairplay-beginsel, het motiveringsbeginsel en het zorgvuldigheidsbeginsel. Het voldoet volstrekt niet aan het collegeprogramma van uw college van GS. U bent er om eerlijk en onbevooroordeeld te wegen en te oordelen. Verschuil u niet achter vijf rapporten, want als u ze echt onbevooroordeeld gelezen hebt, dan weet u net zo goed als ik dat Haren het best zelfstandig kan. U weet net zo goed als ik dat herindeling nauwelijks meerwaarde heeft voor de inwoners van Haren. Wees dan eerlijk over het motief: de meerwaarde voor de stad en daarmee voor de provincie zelf. Dan hoeft u zich niet in bochten te draaien en van alles uit de kast te halen om Haren zwart te maken, zoals een van uw gedeputeerden voortdurend doet. Het lijkt er helaas verdacht veel op dat de meesten van u al jaren geleden besloten hebben dat Haren bij Groningen moet. Toen er nog geen rapporten waren! Sommigen van u wilden zelfs niet met ons in gesprek omdat het besluit al genomen was. Daar hebben die 1127 zienswijzen dus geen invloed op. En deze inspraakronde ook niet. Zoals de heldere uitslag van de burgerraadpleging in Haren geen invloed heeft en het feit dat twee derde van de gemeenteraad niet instemt met uw plannen. Al ver tevoren hebben GS zich van steun verzekerd in de huidige TK, zo wordt zelfs onbeschaamd rondverteld door gedeputeerden. Zonder maar iets inhoudelijks gezien te hebben zou een meerderheid van de TK al steun hebben toegezegd. Het gaat dus niet om argumenten, niet om inhoud, niet om een fatsoenlijk democratisch proces, het gaat om macht. Als dat zo is, voeren wij hier vandaag in uw poppenkast de zoveelste rituele dans uit, terwijl in de achterkamertjes de zaken bekonkeld zijn. En als dat zo is staat de Provincie Groningen in mijn ogen symbool voor alles waardoor mensen het vertrouwen in de politiek verliezen, waardoor ze boos worden en cynisch. Plato zei ooit dat democratie de op één na slechtste staatsvorm was. Slechts tirannie was slechter. In mijn ogen is er één ding nog slechter: schijndemocratie. Statenleden, aan u de kans om het vertrouwen in de politiek en in de democratie te herstellen. ____________________________________

Al snel werd duidelijk dat de meeste partijen in PS kritiekloos het herindelingsontwerp omarmden. Slechts enkele kleine partijen hadden zich inhoudelijk in de materie verdiept en zij stelden kritische vragen en dienden een motie in om Haren uit het herindelingsontwerp te halen. Vergeefse moeite: het herindelingsadvies ging ongewijzigd naar Den Haag. Een mokerslag voor het vertrouwen in de politiek en de democratie. Daarna was er de hoop op en het vertrouwen in een zuivere zorgvuldige behandeling door de Tweede Kamer. Daar lag een nieuwe kans om het vertrouwen in de politiek en de democratie te herstellen. Na de hoorzitting werden er zelfs kritische vragen gesteld aan minister Ollongren, waarbij je in Haren dacht: nu zal de waarheid aan het licht komen. Wie kon vermoeden dat de minister de vragen liet beantwoorden door de Provincie? Slager, kwade tongen zeggen dat uw vlees niet deugt. Klopt dat? In de Tweede Kamer bleek het standpunt ook al lang tevoren vastgesteld en daar werd door de meeste partijen louter informatie aangewend die daar goed bij te pas kwam. De ene onwaarheid na de andere kwam voorbij en ook al werd die weersproken door de woordvoerders van SP, PVV, SGP, 50plus en FvD, daar stond niemand voor open. Zal het in de Eerste Kamer anders gaan? Ook hier wordt door velen beweerd dat de TK dat allang heeft afgekaart bij de fracties in de EK. Uit gesprekken die wij hadden met senatoren bleek dat de inhoud (bestuurskracht, financiën, draagvlak) weinig indruk maakt. Want… het gaat toch niet werkelijk om de vraag of Haren het wil en kan?! Het gaat om het belang van een grote sterke stad, de economische motor van de hele probleemprovincie. En een sterke stad is goed voor de hele provincie. ‘Jullie kijken in Haren alleen naar de belangen van Haren. Wij kijken naar het belang van de hele regio.’ De bestuurders in Den Haag geloven maar wat graag dat de multi-problematiek in de provincie Groningen verlicht zal worden door versterking van de stad. Dat mag dan wel een dorpje de kop kosten… Het proces verdient misschien geen schoonheidsprijs, maar het doel heiligt niet zelden de middelen. In ‘Blad’, een magazine voor Noord Groningen van februari 2018 komt René Paas, de CvdK, aan het woord. Citaat: ‘Nog een jaar te gaan en dan zal de gemeente Groningen uitgebreid worden met de gemeenten Ten Boer en Haren. Een en ander is al in voorbereiding sinds 2006: er wordt niet over een nacht ijs gegaan. Deze gemeentelijke herindeling is noodzakelijk omdat er zich op uitgebreide schaal problemen voordoen, zoals de aardbevingen, krimp van de bevolking en ook werkeloosheid.’ Conclusie: de annexatie van Haren is bedoeld als oplossing voor niet Harense problemen. En daarmee zijn we terug bij mijn inspraakbijdrage uit januari 2017: dit herindelingsproces is een ordinaire annexatie op basis van valse argumenten. Hadden we dat proces maar eerlijk en met open vizier gevoerd! Dan was de uitkomst misschien hetzelfde, maar dan was er héél veel schade voorkomen. Polarisatie, woede, frustratie, cynisme… De manier waarop Provincie, stad Groningen en Den Haag dit hebben gedaan, is unfair en beschamend en daarmee een enorme aanslag op het vertrouwen dat burgers hebben in de politiek en in de democratie. De meest gehoorde opmerking in Haren is: ‘Ik ga nooit meer stemmen.’ Dat komt er van als regenteske macht het wint van de democratie. Maar o, wat een dieptriest gevolg…

Wil Legemaat

Over nepnieuws, factchecking en zwartepieten

Voor de zoveelste keer ontvangen wij mails en telefoontjes van inwoners, die daartoe aangezet zijn door de voorzitter van het burgercomité. In voortgangsberichten die in een niet-openbaar circuit circuleren, staan allerlei kwalijke aantijgingen richting de wethouder en fractie van D66. Met het afnemen van de kans op een zelfstandig voortbestaan van Haren, begint kennelijk het zwartepieten. Niet zelden wordt daarbij nepnieuws verspreid. Aan factchecking of wederhoor wordt niet gedaan. Wij kiezen er voor om onze antwoorden aan menig mailer en beller in het openbaar te verspreiden.

1. De fractie van D66 heeft het opgegeven en gaat voluit voor herindeling Dit is nepnieuws! In het duidingsdebat op 8 mei is door ons gezegd: ‘Wij blijven er natuurlijk op hopen dat de leden van de Eerste Kamer hun werk zorgvuldig zullen doen, dat zij heldere afwegingen maken en het dossier toetsen op rechtmatigheid. Wij zullen ons dan ook richting Senatoren ten volle inzetten voor een rechtmatige en afgewogen behandeling. Ondertussen zullen in Haren, zo staat er in het collegevoorstel, geen onomkeerbare besluiten worden genomen tot aan de afronding van de parlementaire besluitvorming.’ En: ‘Het is onze vaste overtuiging dat Haren de toekomst prima als zelfstandige gemeente aan kan en dat dat ook beter is voor onze inwoners.’

2. Gesteld wordt dat D66 geen respect heeft voor de Eerste Kamer Gebaseerd op 1. Dus ook hier: nepnieuws en een goedkope aantijging. Het treffen van voorbereidingen heeft alles te maken met bestuurlijke verantwoordelijkheid en niets met respect voor de Eerste Kamer.

3. Gesuggereerd wordt dat D66 een ander standpunt inneemt dan het CDA Dit is nepnieuws! Het standpunt van D66 in het college en in de raad is namelijk EXACT hetzelfde als dat van het CDA. Het voorstel dat er lag (en waarin staat dat het college ondanks de voorbereidingen blijft strijden voor zelfstandigheid richting Eerste Kamer) is door alle collegeleden geaccordeerd en ook door de CDA-fractie vastgesteld zonder dat een amendement of motie is ingediend om aanpassingen te bewerkstelligen. Het CDA gaat op dezelfde wijze meewerken aan de voorbereidingen als D66. Net als de fracties van D66 en CDA zal het college zich richting Eerste Kamer sterk maken voor zelfstandigheid. De (pittige) brief daarbij wordt door de wethouder van D66 opgesteld.

4. Gesteld wordt dat D66 het mandaat van haar kiezers aan de laars lapt Het burgercomité heeft altijd de mond vol over feiten die gecheckt horen te worden, maar doet daar zelf niet aan. De feiten nog maar eens op een rijtje: D66 had in 2014 NIET in het verkiezingsprogramma staan dat zelfstandigheid het streven was. Integendeel, wij wilden herindelen met een gelijkwaardige partner. Dit op basis van de toen alom gevreesde uitbreiding taken Sociaal Domein en het feit dat zelfstandig blijven voor het toenmalige college van GS GEEN optie was. D66 heeft direct na de verkiezingen in 2014 alles in het werk gesteld om het proces overnieuw te doen. Uit de Large Scale Intervention bleek dat burgers Haren het liefst zelfstandig zien en als dat niet kan, dan herindeling met Tynaarlo wilden. De gesprekken met Tynaarlo vorderden, maar liepen in 2015 spaak toen er een nieuw college van GS van de Provincie Groningen kwam dat zei: gemeenten gaan er zelf over. Tynaarlo zei toen terecht: jullie hoeven niet meer zo nodig. Intussen was er sprake van voortschrijdend inzicht op het Sociaal Domein: de schaalgrootte van Haren bleek juist uitstekend geschikt voor het uitvoeren van die nieuwe taken. In december 2015 maakte een ruime meerderheid in de raad (12:5) de keus zelfstandig te willen blijven. Dat mocht van GS, zo was toegezegd, het was voor de inwoners eerste keus en we konden die nieuwe taken prima aan. Helaas kwam er begin 2016 een vreemde kentering: het CDA in GS draaide 180 graden en de VVD in Haren eveneens. D66 strijdt sinds dat moment voluit voor zelfstandigheid, maar nooit met uit het oog verliezen van bestuurlijke verantwoordelijkheid. Als er al D66-kiezers teleurgesteld zouden moeten zijn in ons, dan zouden dat degenen zijn die graag willen herindelen. Tenslotte: in voorgaande voortgangsberichten werd herhaaldelijk opgeroepen tot het wegsturen van onze D66-wethouder. Zelfs onze leden werden er toe aangezet. Reden? De wethouder heeft zijn eigen opvattingen over de wijze waarop moet worden gestreden voor zelfstandigheid. Hij doet dat met zoveel passie dat hij zich afgelopen week uitvoerig de nieren moest laten proeven door de oppositiepartijen. Maar hij heeft zich – geheel terecht – niet willen laten aansturen door de voorzitter van het burgercomité. En dat wordt niet geaccepteerd. Zoals het maken van andere afwegingen en realiteitszin niet worden geaccepteerd. Over respect hebben gesproken. Inmiddels is wel duidelijk dat gestook in het college en zwartmakerij de gemeenschappelijke zaak geen goed doen.

Zoals wij zeiden tijdens het duidingsdebat: wij zijn er inmiddels wel achter dat met die herindeling een politiek besluit werd genomen, al jaren en jaren geleden. Wat we ook anders gedaan hadden, het resultaat was waarschijnlijk hetzelfde geweest. Ieder doet op zijn of haar manier z’n uiterste best en het is een bittere pil dat het zo lijkt te gaan aflopen en onthutsend dat het op zo’n ondermaatse manier gaat. Maar wie op voorhand begint de zwartepiet uit te delen, bewijst niemand een dienst en haalt zichzelf naar beneden.

Marjan Bachman Wil Legemaat

Vandaag verstuurde Wil Legemaat, ruim 30 jaar lid van D66 en acht jaar raadslid in Haren, deze open brief naar de leden van de D66-fractie in de Tweede Kamer:

Democratie of rituele poppenkast?

Haren, 14 maart 2018

Geachte leden van de D66-fractie in de Tweede Kamer,

Met een toegestuurde stempas ben ik uitgenodigd deel te nemen aan het eerste raadgevend referendum van 2018, op 21 maart. Dat ‘eerste’ lijkt me een overbodige vermelding, want er zal nooit een tweede komen. Nog voor de stempassen gedrukt waren, heeft het Parlement deze vorm van burgerraadpleging al weer afgeschaft. En nog voor wij ter stembus gaan, heeft zelfs D66 al laten weten zich niet te kunnen voorstellen dat de uitslag kan leiden tot het intrekken van de wet. Het raadgevend referendum is daarmee verworden tot een rituele poppenkast, waarmee burgers niet serieus genomen worden en daarmee geschoffeerd. Ik zal dan ook – voor het eerst van mijn leven – niet gaan stemmen, want ik laat mij niet vrijwillig voor de gek houden. Pijnlijk dat de partij waar ik al ruim dertig jaar lid van ben en waarvoor ik inmiddels acht jaar in de gemeenteraad zit, D66, een hoofdrol speelt in deze poppenkast.

De uitslag van het referendum zal serieus genomen worden, belooft D66-minister Ollongren in Nieuwsuur. Als D66’er uit Haren heb ik helaas een somber vermoeden wat we daaronder mogen verstaan. Want in Haren zijn we tegen wil en dank al vijf jaar betrokken in een andere voorstelling: de annexatie door de stad Groningen. Een proces vol rituele poppenkastvoorstellingen. Het gemeentebestuur en de Provincie gaven volop gelegenheid aan betrokken burgers om te laten weten wat zij er van vinden. En dat lieten de inwoners van Haren zich geen twee keer zeggen. Een vrij constante meerderheid van twee derde van inwoners en gemeenteraad verklaarde zich tegen. Honderden Harenaars lieten zich horen op de inloopavonden. Hun mening, meestal feitelijk gefundeerd en goed beargumenteerd, zou meegenomen worden in het herindelingsontwerp. Dat werd echter al enkele dagen later gepresenteerd en daarin was niets terug te vinden was van de opvattingen en de inbreng van de Harense gemeenschap. De inloopavonden bleken louter een verplicht nummer, de consultatie was puur voor de vorm: een rituele poppenkast. Ruim 650 inwoners schreven een inhoudelijk gedegen zienswijze op het herindelingsontwerp. Niets daarvan is overgenomen in het herindelingsadvies. Opnieuw: consultatie voor de vorm, dus rituele poppenkast. Maar omdat er een verplicht nummer was afgewerkt kreeg het proces het etiket ‘zorgvuldig’ opgeplakt. Nota bene.

Leden van de Vaste Kamercommissie voor Binnenlandse Zaken kwamen naar Groningen voor een werkbezoek en een hoorzitting. Het signaal vanuit Haren was duidelijk: wij willen niet samengevoegd met de stad en herindelen heeft voor ons geen enkele meerwaarde, maar betekent enkel verlies en risico. De (zes) Kamerleden luisterden aandachtig. En stelden kritische vragen aan de minister. Het gemeentebestuur verwoordde het meerderheidsstandpunt in een fraai boekje: ‘Haren op eigen benen’. Inwoners schreven vele brieven. De minister werd overspoeld met informatie over de vele manco’s en onjuistheden in het herindelingsadvies. Duidelijk was dat het verhaal van de Provincie een ander is dan het verhaal van Haren zelf. Verwacht mag worden dat de minister de Provincie controleert en inhoudelijk correcte afwegingen maakt. Maar wat doet de minister? Die kiest -blind en doof voor de geluiden uit Haren – voor het verhaal van de Provincie, vraagt de Provincie zelfs de vragen te beantwoorden en kopieert en plakt verder delen van het herindelingsadvies aan elkaar. Rituele poppenkast op het hoogste niveau. Tot tweemaal heeft een rechter gesteld dat de inwoners van Haren mogen verwachten dat in Den Haag onbevooroordeeld, eigenstandig en zorgvuldig zal worden afgewogen wat het beste is voor Haren. Van enige vorm van afweging is niets terug te vinden in de antwoorden van de minister. Consulteren voor de vorm lijkt het hoogst haalbare. Ook hier: pijnlijk dat de partij waar ik al ruim dertig jaar lid van ben en waarvoor ik inmiddels acht jaar in de gemeenteraad zit, D66, een hoofdrol speelt in deze poppenkast.

Het wachten is nu op het Parlement. Gaan de leden van de regeringsfracties werkelijk onbevooroordeeld, eigenstandig en zorgvuldig afwegen, zoals verwacht mag worden? Ook al zijn zij door het ministerie voorzien van louter eenzijdige, deels onjuiste en/of achterhaalde informatie, het gemeentebestuur en inwoners van Haren hebben hen ook ruimschoots voorzien van ‘de andere waarheid’. Maar wordt dat gelezen, wordt er door de Kamerleden wel geluisterd naar de burgers en wordt de tegenmacht serieus genomen? Of wordt het opnieuw een rituele poppenkast? Onlangs noemde voormalig ombudsman Brenninkmeijer in een uitzending van Buitenhof dit Parlement voor wat betreft de regeringsfracties een ‘meeloopparlement’, dat slaafs de regering en het dichtgetimmerde regeerakkoord volgt. Merkwaardig en verontrustend, want volgens de grondwet dienen alle volksvertegenwoordigers te opereren ‘zonder last’. En een bindend mandaat valt onder het begrip ‘last’. Geen enkel Kamerlid kan juridisch gezien gebonden zijn aan een regeerakkoord. Ik ben benieuwd of het regeerakkoord en de regeringspartners voor mijn partij belangrijker zijn dan de eigen uitgangspunten! Of democratie het nog wint van macht. Ik ben benieuwd hoe D66 tegenwoordig de ‘democratie’ inhoud en handen voeten geeft.

In het verkiezingsprogramma 2017-2021 van D66 staan mooie volzinnen over het betrekken van burgers, over meer invloed van onderaf, over het luisteren naar burgers en over het herstellen van het vertrouwen van burgers in de democratische rechtsstaat. Citaat: ‘Onze samenleving wordt steeds complexer en verandert steeds sneller. Houden onze democratie en rechtsstaat dit tempo bij? Het vertrouwen van mensen dat hun bestuurders op een goede manier met die veranderingen omgaan, daalt. Om dit tegen te gaan moet politieke macht democratisch gelegitimeerd en controleerbaar zijn. De overheid moet transparant en duidelijk zijn over haar doen en laten. Mensen oprecht betrekken bij het opstellen en uitvoeren van beleid. En de macht hoort geconfronteerd te worden met tegenmacht. Alleen door te luisteren en te presteren kan de politiek beginnen het vertrouwen in de democratie te herstellen. Dat vraagt om ook ander gedrag van politici. Warrige politieke compromissen, regenteske reflexen, door politici gemaakte valse beloftes en als feit verkochte onwaarheden voeden het cynisme. Net als veel beloven vóór de verkiezingen, om vervolgens na de kabinetsformatie verbaasd te zijn als mensen teleurgesteld de rug toekeren.’ Kijk, dat is nu precies waarom ik in een ver verleden lid ben geworden van D66. Macht van onderop, betrekken van burgers. Naar burgers luisteren en hen serieus nemen. En dat is precies wat wij in Haren proberen waar te maken als volksvertegenwoordigers. Om die reden stemde bijna 32% van de kiezers op ons in 2014.

Wat nu als straks, bij de behandeling van het wetsvoorstel ‘Samenvoeging Groningen, Haren, Ten Boer’, blijkt dat bovenstaand citaat voor onze Haagse D66’ers slechts holle frasen zijn en dat ook daar voor de vorm een rituele poppenkastvoorstelling wordt opgevoerd? Hoe leggen wij dat uit aan onze leden en kiezers in Haren? Wat zijn de gevolgen als democratie verworden is tot rituele poppenkast? U mag één keer raden.

Hoogachtend,

Wil Legemaat, sinds 1986 lid van D66 en sinds 2010 raadslid D66 gemeente Haren

cc aan: mevrouw L. Demmers, partijvoorzitter D66 mevrouw K.H. Ollongren, minister van BZ