Poliflw

Het college kiest voor een meer liberale koers als het gaat om de grondpolitiek. Dat blijkt uit de nieuwe nota Grondbeleid en het voorstel over de verkoop van bloot eigendom bij erfpacht. In de raadsvergadering van 18 juli 2019 stemde de Haagse Stadspartij tegen beide voorstellen. Peter Bos, raadslid van de Haagse Stadspartij, legt uit waarom:

Een nieuwe nota Grondbeleid was hard nodig. De oude nota uit 2012 ging nog uit van faciliterend grondbeleid. Dat had alles te maken met de vastgoedcrisis, waardoor de investeringen in bouwprojecten fors waren teruggevallen. We zitten nu weer in een periode van hoogconjunctuur, met projectontwikkelaars en investeerders die bulken van het geld en dan dien je als overheid de teugels stevig in handen te nemen, anders rolt de markt genadeloos over je heen. Afscheid nemen van faciliterend grondbeleid en overschakelen naar actief grondbeleid, zou je denken.

De nieuwe nota Grondbeleid stelt wat dat betreft ernstig teleur. Het faciliterend grondbeleid blijft het uitgangspunt en actief grondbeleid wordt slechts mondjesmaat toegestaan. Bovendien hebben we t.o.v. 2012 totaal andere opgaves. De enorme bevolkingsgroei, de mobiliteitsvragen, de energietransitie en de vele duurzaamheidsambities vereisen juist nu een stevige regie van de overheid.

Anno 2019 is er een enorme strijd om de ruimte; veel ontwikkelaars en corporaties zijn op zoek naar grondposities. Maar dit college zit met deze nieuwe nota niet aan het stuur, maar op de achterbank. En dan heb je het nakijken en geldt het recht van de sterkste. Met als gevolg dat maatschappelijke, sociale en culturele functies achterblijven bij de groei van de stad, en dat de belangen van bewoners en ondernemers in wijken en buurten ondergeschikt worden aan de belangen van de markt. De Haagse Stadspartij vindt dat zorgelijk. We vinden dat het de hoogste tijd wordt dat de gemeente de regie neemt met een stevig en actief grondbeleid. Helaas gebeurt dat niet.

Bloot eigendom

Ook het raadsvoorstel “Verkoop bloot eigendom” vindt de Haagse Stadspartij ongewenst. Opnieuw zien we dat de gemeente de regie verder uit handen geeft. Niet zo zeer aan de markt, maar vooral aan de individuele huiseigenaar.

Bloot eigendom is het stukje eigendom dat in handen van de gemeente blijft als het erfpacht eeuwigdurend is afgekocht. In de praktijk komt het er op neer dat de erfpachtvoorwaarden in stand blijven. Daarmee kan de gemeente afdwingen dat panden goed onderhouden en gebruikt worden. Ook houdt de gemeente grip op grondspeculatie en komen sommige financiële voordelen toe aan de gemeente. Met de verkoop van bloot eigendom verliest de gemeente deze voordelen. In 2008 is de verkoop van bloot eigendom ingevoerd in een deel van de stad en met dit voorstel komen er flink wat wijken bij.

De voorstanders van dit voorstel hebben als enige argument dat het een gevoelskwestie is. Bloot eigendom geeft de woningbezitter het gevoel dat hij of zij ook echt en volledig eigenaar is, stellen met name VVD en D66. Maar gaat het om het gevoel of om de feiten? De Haagse Stadspartij wil graag serieuze politiek bedrijven op basis van feiten en niet op basis van irrationele gevoelens van individuele woningbezitters. Een eigenaar die de erfpacht eeuwigdurend heeft afgekocht heeft helemaal niets aan bloot eigendom. Het kost de koper alleen maar geld en de gemeente verliest grip op de stedelijke ontwikkeling.

De erfpachtvoorwaarden zijn in de visie van de Haagse Stadspartij onmisbare bepalingen om publieke belangen bij de ontwikkeling van de stad te waarborgen. Met behoud van het bloot eigendom houdt de gemeente een grondpositie. De mogelijkheid van erfpachtsuppletie blijft in stand zodat financieel moet worden afgedragen als sprake is van lucratief ander gebruik, een verbouwing of bij nieuwbouw.

Maar dat zijn niet de enige voordelen. Met de erfpachtvoorwaarden kan ook het gebruik van panden worden gestuurd. Een voorbeeld is de kwestie van de haatzaaiende prediker, die een pand had bemachtigd om daar zijn ongewenste activiteiten uit te oefenen. Dat kon alleen dankzij de erfpachtakte worden voorkomen. In de meeste erfpachtaktes staat ook dat gebouwen goed onderhouden moeten worden. Ook kan worden vastgelegd dat woningen betaalbaar moeten zijn, ook voor langere tijd. Als straks de Omgevingswet wordt ingevoerd verliezen we veel grip op het gebruik van panden en dan zullen erfpachtvoorwaarden zeer van pas komen.

Met erfpacht blijft de grond in eigendom van de gemeente en daarmee in handen van ons allemaal. Het is een sturingsinstrument dat ten goede komt aan de samenleving als geheel. Wie kiest voor het verder inperken van erfpacht kiest voor het individueel belang en niet voor het algemeen belang. Daarom is de Haagse Stadspartij geen voorstander van dit raadsvoorstel.

Toch zie ik nog een positief punt. Dit voorstel is namelijk voortgekomen uit het initiatiefvoorstel van de heren Worsdorfer (VVD) en van Asten (D66) uit 2016. Van dat initiatiefvoorstel is weinig overgebleven. Gelukkig maar. Want het initiatiefvoorstel had als belangrijkste punt het volledig uitfaseren van het erfpachtsysteem. Dat idiote punt is van tafel, want dat zou betekenen dat de stedelijke ontwikkeling van Den Haag verder geprivatiseerd zou worden en dat moet je niet willen.

Tijdens de raadsbehandeling diende Peter Bos een motie in om bij verkoop van bloot eigendom de erfpachtvoorwaarden te behouden. Ook diende hij een amendement in om bij uitgifte van de grond door de gemeente altijd te kiezen voor erfpacht. Beide voorstellen werden verworpen.

Den Haag was in 2017 de eerste gemeente in Nederland met een ambitieus en breedgedragen klimaatpact. Dit heeft na de gemeenteraadsverkiezingen in 2018 geleid tot een aangescherpt gemeentelijk doel: klimaatneutraal in 2030. De verwachtingen waren dan ook hooggespannen: waar zou de nieuwe wethouder Duurzaamheid en Energietransitie mee komen? De nieuwe kadernota Duurzaamheid ligt er nu, maar is met teleurstelling ontvangen: het ontbreekt aan nieuw beleid en nieuwe betekenisvolle stappen.

Hieronder de inbreng van de Haagse Stadspartij tijdens de commissiebehandeling.

Inbreng raadslid Joris Wijsmuller 1e termijn:

“Dankzij het klimaatpact met ruim 300 ondertekenaars heeft het stadsbestuur een enorme sprong in ambitie gemaakt: van klimaatneutraal in 2040 naar 2030. Daar zijn wel grote nieuwe stappen voor nodig, en dat kan nooit zonder aanvullend beleid. Maar waar blijven nu de betekenisvolle stappen die ons door dit college zijn beloofd????

Wethouder Van Tongeren heeft een vage kadernota zonder concrete tussendoelen gepresenteerd. Wanneer je de besluiten van het raadsvoorstel bekijkt, moet je vaststellen dat bijna alles al staand beleid is. Met geothermie en circulaire economie worden zelfs stappen terug gedaan, de rem gaat er op. En voedsel, een van de belangrijkste oorzaken van CO2 uitstoot, ontbreekt zelfs geheel. De enige twee nieuwe punten zijn het tegengaan van ‘single use plastics’ en de focus op duurzame daken met een groen of een wit dak. Maar alleen met het tegengaan van wegwerpplastic en witte daken wordt Den Haag echt niet 10 jaar eerder klimaatneutraal.

Rol van de raad

De wethouder heeft energiedemocratie hoog in het vaandal staan, maar biedt met deze vage nota zonder concrete tussendoelen – een van de belangrijkste uitgangspunten uit het klimaatpact – de raad geen sturing. We wachten nu al een tijd op concrete stappen in de wetenschap dat alles wat nu wordt uitgesteld de opgave alleen maar moeilijker en duurder maakt. Maar als het aan de wethouder ligt moeten we opnieuw een half jaar wachten op een programmabrief die we dan slechts voor kennisgeving krijgen toegestuurd. Zo kan de raad niet sturen; dit moet minstens jaarlijks een raadsvoorstel zijn. En in de kadernota moeten concrete (tussen)doelen worden opgenomen.

Als je meters wilt maken gaan de kosten voor de baat, maar dat zie je financieel niet terug. Met het dividend van Eneco kan nu al heel goedkoop heel veel geld geleend worden. Waarom doet dit college dat niet? Het college wacht en hoopt op geld volgend jaar uit de opbrengst van Eneco-aandelen. Eneco is groot geworden met fossiel, dus wat de HSP betreft moeten de opbrengsten van Eneco worden gebruikt voor de energietransitie. Te beginnen met de inzet van het dividend om incidentele kosten te slechten, want de kosten gaan voor de baat. Belangrijk is ook om waar mogelijk aan te sluiten bij natuurlijke momenten. Bij iedere verhuizing, iedere verbouwing en iedere investering moeten bewoners en ondernemers hun kansen kunnen benutten, en daarom moet er al snel geld beschikbaar komen voor subsidieregelingen. De bestaande regelingen lopen nu echter af zonder dat duidelijk is hoe het nu verder gaat. Dit kan zo niet, wethouder!

Solidariteit

Bij alle veranderingen die nodig zijn is de betaalbaarheid het grote vraagstuk. Wie gaat nu de rekening betalen, en wie gaat er nu van profiteren? Dat geldt voor isolatie, voor de kosten die worden doorberekend in de energierekening, voor de introductie van het electrisch- of inductiekoken, voor de betaalbaarheid van schone mobiliteiteit, voor de tarieven voor het openbaar vervoer, en ga zo verder. Dit is een cruciaal vraagstuk wat de overheid moet oplossen, en dit vraagstuk heeft bij de laatste verkiezingen voor velen de doorlag gegeven in het stemhokje. Waarom staat er in het dictum van het raadsvoorstel dan niets over het organiseren van solidariteit en betaalbaarheid? De Haagse Stadspartij wil hiervoor in ieder geval heldere uitgangspunten opnemen. En wij stellen voor dat de gemeente energiecoöperaties actief en financieel gaat ondersteunen.

(Rest)Warmte

Bij de energietransitie ligt de focus terecht bij warmte. De huidige gasgestookte Electriciteitsfabriek (STEG) aan het De Constant Rebequeplein heeft een belangrijk bijproduct: restwarmte, waarmee al sinds jaar en dag het zeer rendabele Haagse stadsverwarming wordt gevoed. Hierop zijn momenteel zo’n 18.000 huishoudens op aangesloten. Maar het warmtecontract met de STEG loopt af in 2023, en Eneco wil dit nu vervangen door een hele dure pijp aan te leggen voor restwarmte van de fossiele industrie uit Rotterdam. De wethouder kondigt hiervoor al een uitvoeringsplan aan. De Haagse restwarmte wordt zo dus ingeruild voor de restwarmte van 30 kilometer verderop; moeten wij nu dan de Haagse restwarmte op zee lozen? Hoe kan het dat de vieze restwarmte van de olieindustrie als ‘hernieuwbare energie’ wordt gedefinieerd, en onze restwarmte botweg wordt afgeschreven? En waarom worden er tientallen kilometers pijpleidingen vanuit de Botlek naar Den Haag (en naar Leiden) aangelegd, terwijl de warmtevraag in de regio Rotterdam veel groter is met ook gemeentes als Spijkenisse, Ridderkerk en Capelle die ook ook energieplannen willen maken? In wiens belang is het om uitgerekend deze restewarmte naar Den Haag en Leiden te leggen?

Lokale warmte krijgt geen voorrang

Een andere grote zorg is dat de pijpleiding naar de Botlek Haagse lokale warmte wegconcurreert. Geothermie wordt door dit college met extra voorwaarden vertraagd, terwijl men al wel uitgaat van een uitvoeringsplan voor de Botlekpijk (ook wel Leiding door het Midden genoemd) waarvoor de stad wordt opengegooid. Zo’n ingrijpend besluit met grote nadelige gevolgen mag er niet zomaar doorheen worden gerommeld. Is de wethouder in ieder geval bereid om de raad eerst een raadsbesluit voor te leggen alvorens er met een uitvoeringsplan wordt gestart? Hoe staat het met de procedures voor vergunningsaanvragen voor geothermie? En waarom wordt er niet begonnen met het ontwikkelen van bodembeleid?

Voedsel

Voedsel is met stip de belangrijkste oorzaak voor (oa CO2) vervuiling, maar het ontbreekt volledig in de kadernota. Terwijl er al het nodige op het gebied van voedsel in gang was gezet. Is de Haagse voedselstrategie een stille dood gestorven? Gebeurt er nog iets met het Voedselthemapark? Wat gebeurt er met The New Farm? Nederland wil in 5 tot 10 jaar wereldwijd koploper zijn in gezond en duurzaam voedsel, en het startschot hiervoor werd 2 jaar geleden op de nationale voedsel top gegeven – niet toevalig hier in Den Haag in The New Farm. En nu laat dit college het volledig afweten?  Kringlooplandbouw is al onderdeel van Rijksbeleid, en juist hier ligt een belangrijke taak voor de stad, om nabijheid te organiseren, de verbinding met de ommelanden te stimuleren en vooral te faciliteren. Waarom is voedsel geen onderdeel meer van het duurzaamheidsbeleid?”

Naschrift:

De eerste termijn duurde uiteindelijk 5 uur en de wethouder gaf nauwelijks antwoord (zie artikel AD onderaan). En ook onze vragen in tweede termijn een week later werden slechts sporadisch beantwoord (zie hieronder, met de antwoorden in vette letter). Het raadsvoorstel komt nu ongewijzigd op de agenda in de gemeenteraad van 16 mei, en de Haagse Stadspartij zal met de nodige voorstellen komen om de kadernota aan te scherpen.

Vragen 2e termijn:

Welke instrumenten worden ingezet om duurzame daken groen of wit te realiseren? Komt in commissiebrief in mei.

Hoe staat het met vergunningsaanvragen voor Geothermie, bv in Ypenburg? Heeft het college al een besluit genomen over de opsporingsvergunning? Komt schriftelijk zsm.

Waar blijft het plan van aanpak om de energiecentrale aan het Constant Rebequeplein te verduurzamen? Komt in brief mei over de planning 2019.

De wethouder gaf aan niet te geloven in sturing door tussendoelen te stellen. Maar hoe dan wel? Hoe kan de raad dan wel sturen om de ambities te realiseren? Komt in programmabrief in sept.

Is de wethouder bereid om de raad voor een verstrekkende stap als Leiding door het Midden eerst een raadsvoorstel aan te bieden voordat er aan een uitvoeringsplan begonnen wordt? Hoe staat het met het streven om het stadsverwarmingnetwerk terug te brengen naar lagere temperatuur? Hoe open is een stadsverwarmingsnet van 90 graden? Waarom is het uitgangspunt ‘Lokale duurzame initiatieven krijgen altijd voorrang’ afgezwakt? Er is wel een raadsvoorstel nodig, naar verwachting komt in het 3e kwartaal uitvoeringsplan en ook de samenwerkingsovereenkomst waarin de afspraken met Eneco over de voorwaarden komen te staan.De antwoorden op de overige vragen volgen later.

Hoe staat dit college tegenover biomassa? Krijgt dat in Den Haag een kans? Voor de helderheid: de HSP is tegen biomassa, maar wat vindt het college? Geen standpunt.

Waarom staat er helemaal niets over de ambitie om meer bomen toe te voegen, wat toch echt hard nodig is vanwege het beleid voor klimaatadaptatie? Wethouder is voorstander van bomen en verwijst door naar andere wethouder.

Hoe staat de wethouder tegenover visie minister duurzame kringlooplandbouw, en welke rol ziet zij hierin voor de stad Den Haag? Geen standpunt.

Is de wethouder bereid tot een vervolgstudie over laag temperatuur netwerken? En waar ziet u kansen voor snelle pilots? Er komt een schriftelijke reactie en verwijst naar de te organiseren conferentie met bewoners in mei.

Voor bv warmtekoude-opslag en lokale netten is er hard bodembeleid nodig, want als iedereen dat individueel. Wethouder is het eens dat bodembeleid nodig is, maar blijft doorverwijzen naar nota grondbeleid met andere portefeuillehouder.

Haags ‘Duurzaam’ debat is vooral frustrerend

Door Malou Seijdel, AD 29-03-19, 13:35

Een gevoel van teleurstelling. Dat is wat Haagse politici gisteren overhielden aan de raadsvergadering, waarin ze wethouder Van Tongeren urenlang het hemd van het lijf vroegen over de nieuwste duurzaamheidsplannen voor de stad. ,,We willen actie, maar die zien we niet.”

HSP-raadslid Joris Wijsmuller windt er geen doekjes om. ,,De nieuwe nota Duurzaamheid blinkt uit in vaagheid”, zegt hij na de bijna vijf uur durende vergadering over de plannen die Van Tongeren (GroenLinks) onlangs presenteerde. ,,Antwoorden op de vele vragen heeft ze vandaag niet gegeven. Dat is vermoeiend en frustrerend.”

Bijna alle Haagse partijen waren het er gisteren over eens: er moeten stappen worden gezet als Den Haag in 2030 klimaatneutraal wil zijn, maar concrete plannen ontbreken. ‘Hoeveel gaat de energietransitie Hagenaars kosten?’ ‘Hoe worden ze geholpen als ze hun woning willen isoleren?’ En: ‘Waarom staat er nergens iets over het onderwerp voedsel?’ Deze en andere vragen keerden gisteren telkens terug, maar de wethouder kon ze niet beantwoorden.

Teleurgesteld

Robert Barker van de Partij voor de Dieren: ,,Ik was al teleurgesteld over de nota en dat ben ik nu nog méér. Wat zijn nu precies de budgetten en hoe gaan ze verdeeld worden? De wethouder geeft geen duidelijkheid over doelen, keuzes en acties.”

Ook vanuit de coalitie klinkt kritiek. ,,Onze partij is blij dat er plannen liggen voor verduurzaming, maar met name over de kosten is nog te veel onduidelijk”, zegt VVD-raadslid Chris van der Helm. ,,Hagenaars willen weten of de energietransitie hen geld gaat kosten, en zo ja hoeveel.”

Volgens de PvdA is het ‘moeilijk groen doen als je rood staat’. Zo heet dan ook het plan dat PvdA-raadslid Janneke Holman gisteren presenteerde. ,,We moeten zorgen dat subsidiegeld voor de energietransitie niet alleen terecht komen bij mensen in de betere wijken, die de weg naar de geldpotjes al weten te vinden”, legt ze uit. ,,Dat geld moet juist naar wijken die nog achterblijven.” Ook mensen met een kleine koopwoning en weinig spaargeld moeten meer financiële mogelijkheden krijgen om te verduurzamen, vindt de PvdA. ,,Want die mensen kunnen zelf niet investeren in goede isolatie, een warmtepomp of zonnepanelen”, aldus Holman.