Poliflw

In de Kadernota 2021 worden de beleids- en technische uitgangspunten vastgesteld voor de ontwerpbegroting 2021 van de gemeente Bloemendaal. Het is in feite een opdracht van de gemeenteraad van Bloemendaal aan het college van Burgemeester en Wethouders voor het maken van een ontwerpbegroting. De gemeenteraad zal linksom of rechtsom ingrijpende beslissingen moeten nemen op het gebied van het uitvoeren van dienstverlening aan haar burgers/ondernemers en de financiering hiervan. Daar is helaas geen ontkomen aan. Deze ingrijpende beslissingen worden o.a. veroorzaakt door: a. Het zijn van een “nadeel gemeente.” We krijgen relatief weinig geld vanuit het rijk, omdat wij in de gemeente relatief dure huizen hebben en derhalve volgens het rijk dus meer belasting kunnen vragen aan onze burgers en bedrijven. b. Decentraliseren door het rijk van omvangrijke taken in vooral het sociale domein. Echter, er wordtdoor het rijk vergeten daarvoor voldoende geld aan de gemeente Bloemendaal te geven. c. De coronacrisis, welke tot gevolg heeft dat de inkomsten van de gemeente dalen en de uitgaven stijgen. Het college diende derhalve wel een voorstel te doen om de gemeentelijke inkomsten en uitgaven meer in balans te brengen. Dit heeft het college dan ook gedaan in de kadernota 2021. De vraag in het dualistische stelsel is echter wel, zijn wij als gemeenteraad - en dus als CDA fractie - het met dit voorstel van het college eens? Het CDA heeft deze vraag in de raadsvergadering van 2 juli 2020 met een “nee” beantwoord! Volgens het CDA dient de kadernota voorzien te worden van aangepaste kaders zowel aan de uitgavenkant als aan de inkomstenkant. Het onverkort aannemen van de door het college voorgestelde bezuinigingen riep bij het CDA ook de vraag op: “of je dan nog wel als zelfstandige gemeente verder zou moeten willen gaan?”. Voorts dient er vanuit het college ook nog de nodige toelichting te komen over wat de gevolgen zijn voor instellingen/burgers/ondernemers als je op de door het college voorgestelde gemeentelijke uitgaven gaat bezuinigen. Deze gevolgen blijken niet uit het collegevoorstel. Dit betreft vooral de voorstellen inzake het (weg)bezuinigen van: *De muziekschool, *de bibliotheek, *herziening dienstverlening servicepunt Bennebroek (blijft er dan nog een levensvatbare restvoorziening in Bennebroek voor de burgers over?, * minder culturele activiteiten, *de Hertenkamp in het Bloemendaalse bos. Ook is het CDA zonder meer tegen een aantal bezuinigingen, zoals bezuinigen op: *extra minimaondersteuning, *de milieustraat in Heemstede- moet namelijk wel toegankelijk blijven voor inwoners van de dorpen Bennebroek en Vogelenzang -, *bezuinigingen op het onderhoud en/of de instandhouding van gemeentelijke groen, *het ophalen Klein Chemisch Afval (KCA) bij Vogelenzang en detailhandel wordt afgeschaft, *versobering/ opheffen speelvoorzieningen. Maar ook de kaders inzake de inkomstenkant verdienen meer aandacht. Er dienen namelijk ook aan de inkomstenkant politieke keuzes gemaakt te worden door de gemeenteraad. Immers je mag tegen bezuinigingen zijn, maar dan zal je ook de politieke moed op moeten kunnen brengen als fractie, om dekking voor deze uitgaven te vinden zodat een sluitende begroting ontstaat. In het verkiezingsprogramma van het CDA staat letterlijk: “CDA Bloemendaal is geen voorstander van verghoging van de OZB. Over een eventuele verhoging van de OZB kan alleen gesproken worden indien het huidige voorzieningenniveau (kwalitatief en kwantitatief) zo ernstig onder druk komt te staan dat een kaalslag dreigt.” De CDA fractie heeft in de raad van 2 juli 2020 gesteld dat met de voorgestelde kaders door het college in de kadernota 2021 een zodanige kaalslag - zoals is bedoeld in het verkiezingsprogramma van het CDA - dreigt plaats te vinden binnen de gemeente Bloemendaal. Derhalve is belastingverhoging een zeer serieuze optie voor de CDA fractie straks bij de vaststelling van de begroting 2021. Voorts ziet de CDA fractie ook dat er de nodige gemeentelijke kosten zijn inzake honden die binnen de gemeente verblijven en worden uitgelaten, zoals hondenpoepzakjesautomaten, opknappen/ onderhouden van het wethouder van Gelukpark dat onder druk staat door het vele uitlaten van honden. Daarom is ook het herinvoeren van een Hondenbelasting een optie voor het CDA om tot voldoende dekking te komen. Voorts blijft het CDA het gezien de huidige financiële situatie het zeer onbevredigend vinden dat de kosten die de gemeente dient te maken voor de Formule 1: a. niet bijgehouden worden door het college en b. niet verhaald kunnen worden op de gemeente Zandvoort dan wel bij de GP zelf. Het CDA zou graag hier toch nader ambtelijk onderzoek en/of bestuurlijk overleg met gemeente Zandvoort/GP over willen zien door het college. Ook verwacht het CDA van het college dat zij binnen de organisatie plannen ontwikkelt om de inkomsten van de gemeente te optimaliseren. Daarbij kan worden gedacht aan een verordening om de kosten van “bovenwijkse voorzieningen” te verhalen op projectontwikkelaars. D66 gaf deze suggestie reeds in de commissie grondgebied. Het CDA wil zeker als zelfstandige gemeente Bloemendaal verder! Daarom heeft de CDA fractie ook het voortouw genomen om met andere politieke partijen in de gemeenteraad (D66, GroenLinks, PvdA en VVD) een alternatief voorstel (een amendement) te maken en in stemming te brengen in de gemeenteraad van 2 juli 2020. Dit voorstel heeft de CDA fractie met verveverdedigd in voornoemde gemeenteraadsvergadering en het voorstel is ook aangenomen door de gemeenteraad! In het aangenomen voorstel staat: Amendement CDA Kadernota 2021 2020002520 Namens de CDA fractie Bloemendaal Bob van der Veldt, Raadslid en lid van de commissie Bestuur en Middelen van de gemeente Bloemendaal

Is Bloemendaal nog wel te besturen?

Lezers van het Haarlems Dagblad wreven zich vast wel een aantal malen de ogen uit toen ze hun krant uit de brievenbus visten. Maar het staat er toch echt, in vetgedrukte kapitalen over de volle vijf kolommen van de voorpagina: “Bloemendaal is bestuur zat”. Verderop in de krant wordt op twee pagina’s uit de doeken gedaan waarop de krantekop is gebaseerd. In niet mis te verstane bewoordingen uiten inwoners in het onderzoek “Waar staat je gemeente?” hun ongenoegen over de bestuurscultuur. De krant citeert de diverse opmerkingen hierover, verdeeld over de 5 dorpskernen. Zie de krant van vrijdag 27 september, maar het rapport zelf is ook makkelijk te vinden op de lijst van ingezonden stukken. De enquête voor het onderzoek dateert van vóór de zomervakantie, dus de actualiteit – een uit de hand gelopen vergadering van de commissie Bestuur & Middelen, het ontslag door een brede raadsmeerderheid van de voorzitter van die commissie (inderdaad, Marielys Roos van Hart voor Bloemendaal) – is niet meegenomen. 

De kwestie Elswouthoek en de strafrechtzaak tegen het raadslid Roos bepalen de stijl waarmee de raadsleden van Hart voor Bloemendaal opereren binnen het bestuur. Max Sipkes typeert dit in het Haarlems Dagblad van zaterdag als het zich niet houden aan de vergaderorde, hun uitspraken larderen met venijnige verwijten en het steeds in hun betogen terugkomen met privékwesties. Ik formuleer dit hier even in eigen bewoordingen. Tijdens een raadsvergadering heb ik dit laatste een “belangenverstrengeling van jewelste” genoemd ( en dat herhaal ik op deze plek graag nog een keertje). Max Sipkes vermeldt in zijn commentaar dat de rest van de raad er bij het tumult uit de hoek van Hart voor Bloemendaal maar verslagen bij zit. Ik zou zeggen: eerder dodelijk vermoeid, na voor de zoveelste keer te moeten luisteren naar een grijsgedraaide plaat met vaste ingrediënten rond het thema “de totaal verrotte bestuurscultuur in Bloemendaal”. En als het nou nog alleen over de sfeer tijdens vergaderingen ging. In hun strijd tegen de Bloemendaalse windmolens wordt door de raadsleden van HartvoorBloemendaal rijkelijk gebruik gemaakt van het recht op informatie. Dat moet schriftelijk worden gedaan, en de gemeente is dan ook verplicht om binnen een bepaalde termijn te antwoorden. Voor 2019 hebben we daar als raad ruim 200.000 euro voor moeten uittrekken om de extra mensen te kunnen aanstellen die nodig zijn om al die vragen te kunnen beantwoorden.  Voeg daarbij nog de tientallen integriteitsmeldingen – de teller staat, meen ik, op 55 – en ik geef Jerker Westphal groot gelijk als hij tweet dat twee raadsleden kans zien om het Bloemendaals bestuur te gijzelen. Marilou den Outer neemt deze tweet op in haar artikel in het Bloemendaals Nieuwsblad over het chaotisch verloop en het voortijdig afbreken van de vergadering van de commissie Bestuur & Middelen. Nou is dat van mijn excollega-raadslid misschien wat sterk uitgedrukt, maar het effect is wel het beeld van een kluwen ruziënde raadsleden en een ambtelijke organisatie die onderhand hoorndol raakt van de bizarre stortvloed aan vragen en meldingen van integriteitsschendingen. 

In zijn door mij al eerder aangehaald commentaar noemt Max Sipkes twee oplossingen. Een optie is het opheffen van de gemeente. Maar dat duurt jaren. Als je nu de procedure daarvoor zou starten moet de raad in zijn huidige samenstelling zelfs een jaar langer door. Ach, gezelligheid kent geen tijd nietwaar? Zijn tweede optie vind ik interessant: totaal negeren. Vind ik wel wat voor te zeggen. In raad en commissie mogen ze wat mij betreft lekker uitrazen, tot genoegen van hun fans. Voor de integriteitsmeldingen heb ik in het Bloemendaals Nieuwsblad al eens het plaatsen van een prullebak gesuggereerd. Dat kan natuurlijk ook voor vragen. Maar ja, dat druist in tegen de wet en dat mag dus niet. Om met de kop van deze column te eindigen; natuurlijk is Bloemendaal nog wel te besturen. De hoge cijfers die de inwoners in de enquête de gemeente geven op al die andere punten zijn daarvoor het bewijs. En wat die bestuurscultuur betreft; het wachten is gewoon op de volgende gemeenteraadsverkiezingen…

Henk Schell  

Het bericht Is Bloemendaal nog wel te besturen? verscheen eerst op PvdA Bloemendaal.

Er bestaan diverse soorten integriteit. Ambtelijke, politieke en bestuurlijke integriteit. Hoe hiermee om te gaan? Wat is het wettelijk kader? Zie hierover onderstaande tekst uit de circulaire van de minister van 1 februari 2016. Op die datum werd artikel 170 lid 2 van kracht in de Gemeentewet. Hierin staat dat de burgemeester de bestuurlijke integriteit bewaakt. Ook de commissaris van de koning heeft een rol: indien verhoudingen in de gemeente zijn verstoord of de integriteit in het geding is, kan hij adviseren en/of bemiddelen. Voor ons heeft integriteit vooral te maken met moreel kompas, ethiek en vertrouwen. Maar er bestaat daarnaast een wettelijk kader wat dit onderwerp dat zo belangrijk is in onze maatschappij, handen en voeten geeft.

In Bloemendaal is sprake van een groot aantal integriteitsmeldingen. Deze zijn in de afgelopen twee jaar ingediend en liggen te wachten op behandeling. Er was toegezegd dat de meldingen zouden worden onderzocht door het forensisch accountantsbureau Integis. Dat onderzoek ligt momenteel stil als gevolg van de vele geheimhoudingen.

De burgemeester schakelde een jaar geleden het CAOP in, nl het steunpunt voor burgemeesters. Dat steunpunt gaat niet zelf aan de slag met meldingen maar kan een burgemeester wel adviseren. De adviezen die zijn verstrekt aan burgemeester Roest werden door hem echter geheim verklaard. Overige correspondentie tussen het steunpunt en de burgemeester was ook geheim. Dat schoot dus niet echt op.

Vervolgens kwam de heer Heijink, wethouder en locoburgemeester (VVD), met het voorstel een commissie te benoemen waarin twee raadsleden zitting zouden nemen: de heer Schell (PvdA) en de heer Doorn (vdb). Dit was een ondoordacht plan. Raadsleden horen niet te oordelen over de integriteit van politieke ambtsdragers. Het is bovendien in strijd met het duale stelsel en de Gemeentewet. Maak van integriteitskwesties geen politiek stuntwerk. Wij drongen bij de heer Heijink aan op een andere zakelijke oplossing.

Daarop werd het idee gelanceerd dat de bezwaarschriftencommissie zich met de integriteitsmeldingen zou gaan bemoeien. Ook dat leek ons een buitengewoon slecht idee. De bezwaarschriftencommissie beoordeelt bezwaarschriften en schrijft adviezen. Het behandelen van integriteitsklachten brengt de onafhankelijkheid van de commissie in gevaar. Gelukkig is ook dit voorstel in prullenbak beland. De commissie heeft het zelf afgewezen.

Het laatste idee is dat het bureau Berenschot zich gaat bezighouden met de meldingen.

Dat kost geld. Veel geld. We zijn straks tonnen kwijt. Is dat verantwoord? Wordt ons belastinggeld op de juiste wijze besteed?

Is Berenschot voldoende onafhankelijk? Voormalig fractievoorzitter Martijn Bolkestein, VVD, werkt bij deze organisatie. Hoe zorgt het bureau dan toch voor voldoende onafhankelijkheid. Daarbij speelt ook een rol dat Berenschot vaker is ingehuurd door Bloemendaal. Dat kan een voordeel zijn maar ook een nadeel;

Levert het onderzoek van Berenschot een openbaar rapport op of hebben we straks in Bloemendaal weer het zoveelste geheime of vertrouwelijke rapport? Wij zijn niet voor geheime rapportages;

Wie gaat het onderzoek leiden? Dwz: wie fungeert als opdrachtgever? Is dat de raad, het college of de locoburgemeester of de burgemeester? Hoe is diens staat van dienst? Is deze persoon van onbesproken gedrag?

Het is belangrijk dat er niet iemand aan het hoofd staat van dit onderzoek die zelf onderwerp van discussie is. Tegen de heer Heijink is aangifte gedaan wegens valsheid in geschrifte. Hoewel de heer Heijink dat ontkent, is deze aangifte niet op loze gronden gedaan en zal Justitie zich hierover nog moeten uitspreken. Of is het beter dat het onderzoek wordt gedaan onder regie van de Commissaris van de Koning of misschien zelfs de Minister? Hoe meer het huidige bestuur op afstand komt te staan, hoe beter dat is lijkt ons;

Mocht de conclusie zijn dat er toch iets goed fout zit in Bloemendaal, dan luidt de vervolgvraag: wat nu? Een onderzoek heeft geen enkele zin als je niet bereid bent maatregelen te treffen die pijn kunnen doen;

Strafrechtelijk: raadslid Roos heeft bij de heer Roest melding gedaan van vermoedens van het plegen van strafbare feiten door enkele oud-bestuurders. Die melding deed zij op 5 februari 2018 en op 7 maart 2018 in bijzijn van haar advocaat. Het onderzoek dat nu wordt voorgesteld heeft geen betrekking op strafbare feiten. Wat gebeurt daar dan mee? Berenschot is niet bevoegd. Waarom wordt dit doodgezwegen? Het is merkwaardig dat veel geld wordt uitgetrokken voor een onderzoek terwijl Justitie hierover gaat.

Vandaag in het Haarlems Dagblad een artikel hierover.

Laten we besluiten met onze eigen conclusie:

Er is meer dan voldoende duidelijk welke malversaties in het recente verleden hebben plaatsgevonden en door wie. Als deze informatie niet wordt gedeeld met onderzoekers, dan is een onderzoek bij voorbaat kansloos;

Als de bereidheid om maatregelen te treffen afwezig is dan heeft een onderzoek geen nut;

Openbaarheid is ver te zoeken. Alles is nog steeds geheim. Uiteraard dient het onderzoek zelf in alle rust en beslotenheid plaats te vinden. Maar het eindrapport dient openbaar te zijn met inachtneming van de wetgeving;

Personen wier handelen zelf ter discussie staat dienen niet betrokken te zijn bij het onderzoek;

De commissaris van de koning dient nu actief op te treden. Op afstand blijven is geen optie meer;

Geheimhoudingen is de oorzaak van veel problemen in Bloemendaal. Deze gemeente dient als eerste te streven naar openbaar bestuur. Met een onderzoek wordt deze problematiek niet opgelost;

Geld kun je maar 1 keer uitgeven: als je dat doet, doe het dan goed, eerlijk en openbaar.

Inleiding

In zijn column van 10 mei 2019 bespreekt Henk Schell de vraag van een Bloemendaler: ‘’Of het ooit nog goed komt met Elswoutshoek.’’ Anderhalve maand verder is er al weer zo veel gebeurd, waardoor ik denk dat Elswoutshoek een moeilijk oplosbaar probleem is.  Hierna geef ik daarvoor de volgende argumentatie.

Kern van het probleem

Inhoudelijk gaat het vooral om de manier waarop de gemeente Bloemendaal sinds 2014 is omgegaan met de wens van de eigenaren van Elswoutshoek, de broers Slewe, om het landgoed te mogen uitbreiden met een tweede landhuis. Dat is door de gemeente steeds afgewezen op grond van planologische en juridische argumenten. Het wordt echter door de aanvragers beleefd als bewuste tegenwerking, vooral door een aantal raadsleden, collegeleden en ambtenaren. Dat is te vinden in het boek Niet ons soort mensen, geschreven door een van eigenaren van Elswoutshoek, Rob Slewe. De ondertitel Intimidatie, machtsmisbruik en leugens  in miljonairsdorp Bloemendaal zegt genoeg over de gevoelens van de eigenaren van Elswoutshoek jegens de gemeente. In het boek Dorpspolitiek van Martijn Bolkestein en Meindert Fennema wijzen de auteurs op het overdadige gebruik door de eigenaren van Elswoutshoek van telefoon en email richting de gemeente, het permanente gebruik van Facebook en het veelvuldig starten van juridische procedures als bron van de langslepende discussie over de ontwikkeling van Elswoutshoek.[1]

Drie elementen van het conflict

Daarmee is Elswoutshoek niet alleen een ruimtelijke vraagstuk, maar tegelijk een communicatief probleem en een zaak van goed bestuur. Objectief gezien valt er aan beide zijden wel wat af te dingen.  In essentie is er een levensgroot verschil tussen de vertragende systematiek van de gemeentelijk overheid vanwege de noodzaak om zorgvuldig te handelen, zeker bij een Rijksmonument, tegenover de snelheidsdrang  van ondernemende burgers, die gewend zijn om snel zaken te doen en niet belemmerd willen worden door ingewikkelde en vaak langlopende procedures. Dat is op zich al een lastige tegenstelling, maar wordt extra bemoeilijkt door het verschil van inzicht hoe men dat communicatief overbrugt. Tegelijk hebben de broers Slewe, gesteund door de politieke partij Hart voor Bloemendaal, voortdurend geageerd tegen het in het verleden en heden gevoerd gemeentelijke beleid dat zij aanduiden met niet-integer. Door de koppeling van verschil van inzicht over de ruimtelijke mogelijkheid van een tweede landhuis, de overdadige wijze van communiceren door de Slewes en de reactie daarop van de gemeente  en de discussie over de integriteit, ontstond een onwerkbare sfeer met consequenties voor beide partijen. 

Integriteit

Omdat het voor het huidige college van Bloemendaal moeilijk valt in te schatten hoe de gang van zaken in het verleden is geweest, of er integer is gehandeld, heeft zij de raad voorgesteld om een en ander door het onafhankelijke onderzoeksbureau Integis te laten onderzoeken. Vooruitlopend op de resultaten van het onderzoek  hebben de eigenaren van Elswoutshoek een schadeclaim op de tafel van de gemeente gelegd.[2]  In de daaropvolgende tijd stond de integriteit vrijwel iedere raadsvergadering op de agenda. Het Bloemendaals Nieuwsblad spreekt zelfs van het luiden van de noodklok vanwege de ‘tsunami van integriteitsmeldingen’.[3] Gericht aan het adres van oud burgemeester Bernt Schneiders en de huidige burgemeester Elbert Roest.[4] Maar het klapstuk is het feit dat Integis afziet van verder onderzoek vanwege belemmeringen, zoals geheimhouding en het niet willen meewerken van een aantal te interviewen sleutelpersonen. 

Rechtszaal of raadszaal?

De gemeenteraad moet nu beslissen hoe het verder moet met Elswoutshoek.[5] Het integriteitsdebat lijkt vooralsnog de gemoederen in Bloemendaal sterk bezig te houden.  Evenals de vraag waarom er zo veel geheimzinnigheid bestaat over deze zaak, die zelfs in een besloten vergadering van de gemeenteraad besproken moet worden.[6] Wat weer heeft geleid tot het betrekken van de onafhankelijke rechter in de zaak Elswoutshoek, via een kort geding, aangespannen door twee juridisch geschoolde raadsleden van Bloemendaal, Roos en Heukels. De bestuursrechter heeft hun verzoek om beslotenheid te verbieden resoluut van de hand gewezen. Er bestond geen enkele reden voor het afkeuren van het voorstel van de meerderheid van de gemeenteraad om het vastgelopen onderwerp in beslotenheid te behandelen. Na hun verlies bij de bestuursrechter meenden beide juristen vervolgens – m.i. ten onrechte – dat er sprake was van een ondemocratische houding van de meerderheid van de gemeenteraad. ‘’Dit is de dictatuur van de meerderheid.’’ Wat is de essentie van de plaatselijke democratie toch moeilijk te bevatten. Zelfs voor de twee door de wol geverfde raadsleden. Die kennen het verschil niet tussen de maatschappelijke functie van de gemeenteraad en van de bestuursrechter. Zoals Henk Schell van de PvdA formuleerde: ‘’Als raadslid gebruik je raadsinstrumenten zoals moties en een goed debat. Je gaat niet naar de rechter om politieke redenen’’.[7]

Oplosbaar?

ik ben bang dat dit nog lang niet het einde is van de schermutselingen rondom Elswoutshoek. Dat zou gebeuren als de gemeente toegeeft aan het verlangen van Hans Slewe om een tweede landhuis te mogen bouwen. Maar dat zie ik de gemeente niet doen. Communicatief is nergens voorgeschreven hoe je moet communiceren met de gemeente, waarom je digitale technieken niet mag gebruiken, je de sociale media niet mag inschakelen om je gelijk te halen of je belang te ondersteunen en je te beroepen op integriteit van het gemeentebestuur. Wat het begrip integriteit betreft houd ik mij echter vast aan een uitspraak van de socioloog Mark van Ostaijen die opmerkt: “Wetten, regels en codes kunnen geen integriteit afdwingen, want die vloeit voort uit normen en waarden die daarin verondersteld worden. Integriteit heeft te maken met eerlijkheid, gedrevenheid, en inschattingsvermogen, en zich naar eer en geweten kwijten van een taak, ook in de politiek.’’[8]  Of daarom de opdracht voor het onderzoek van Integris zinvol is (geweest) en de oorzaak van het vastlopen van het onderzoek en daarmee verspild gemeentegeld, laat ik in het midden. Met integriteit kom je niet verder. Wellicht is een vorm van mediation een laatste redmiddel. Maar dan moeten beide partijen bereid zijn om tot een oplossing te komen. Los van het verleden en de vele juridische en procedurele hindernissen. Ik mag het hopen.

Piet van der Ham, 22 juni 2019.

[1] Rob Slewe, Niet ons soort mensen: Intimidatie, machtsmisbruik en leugens  in miljonairsdorp Bloemendaal, 2016.  Martijn Bolkestein en Meindert Fennema Dorpspolitiek, 2018, bladzijde 183 e.v. 

[2] Margot Klompmaker, ‘Raad achter onderzoek Elswoutshoek’, Haarlems Dagblad, 15 december 2018.

[3] Marilou den Outer, ‘Gemeenteraad is aan zet’, Bloemendaals Nieuwsblad, 6 maart 2019.

[4] Margot Klompmaker in het Haarlems Dagblad van 16 maart 2019, ‘Bloemendaal: onderzoek handelen burgemeesters‘.

[5] Margot Klompmaker, ‘Mislukt onderzoek naar Elswoutshoek’ en ‘Geheimhouding’, Haarlems Dagblad, 1 mei 2019.

[6] Marilou den Outer, ‘Integisonderzoek eerst in beslotenheid besproken’, Bloemendaals Nieuwsblad, 29 mei 2019. 

[7] Marilou den Outer, ‘Alle bezwaren afgewezen: Dictatuur van de meerderheid’, Bloemendaals Nieuwsblad, 12 juni 2019. 

[8] Mark van Ostaijen, wat ingekorte zin uit het boek Wij zijn van ons, een kleine sociologie van grote denkers, 2018, bladzijde 38.

Het bericht Elswoutshoek, een oplosbaar probleem? verscheen eerst op PvdA Bloemendaal.

DISCUSSIESTUK

Gemeentelijke samenwerking in Zuid-Kennemerland.

Meer kwaliteit

De gemeentebesturen van Heemstede, Bloemendaal en Zandvoort hebben zich uitgesproken om zelfstandig te blijven. Dus geen bestuurlijke samenwerking of fusie met een of meer van de andere regiogemeenten. Ook aan de ambtelijke samenwerking worden grenzen gesteld. Waarom die koudwatervrees voor nauwere samenwerking? Is bestuurlijke samenwerking in de regio Zuid-Kennemerland op de wat langere termijn geen noodzaak om als gemeente ook in de toekomst nog goed te kunnen te functioneren?  En is ambtelijke samenwerking daarvoor geen goede aanloop? Volgens mijn inschatting, zullen de drie randgemeenten het in de nabije toekomst moeilijk krijgen om nog te kunnen voldoen aan de eisen die het rijk, de provincie en vooral de bevolking stellen aan het gemeentebestuur. Vrijwillige, gestructureerde samenwerking van de vier gemeenten levert meer kwaliteit op dan in vier afzonderlijke gemeenten. Hierna geef ik daarvoor een aantal argumenten.[i]

Geopolitiek belang

Zuid-Kennemerland zou als een aaneengesloten gebied van veelzijdig wonen, winkelen, cultuur, monumenten, recreatie, toerisme, specifieke werkgelegenheid en fundamentele democratie een unieke plaats kunnen innemen binnen de Randstad. Hoewel samenwerking met de randgemeenten IJmond en Haarlemmermeer noodzakelijk is, dient voorkomen te worden dat de regio Zuid-Kennemerland binnen de Randstad en de metropoolregio Amsterdam overvleugeld wordt door de buurgemeenten. Dat kan beter als de vier gemeenten zich nauw aaneensluiten. Het is een vorm van geopolitiek belang waar de regio Zuid-Kennemerland zich niet voor hoeft te schamen. Daarmee kan ook de positie van Haarlem als provinciehoofdstad  onomstreden blijven.

Schaalverkleining zowel als schaalvergroting

Dat betekent niet dat de identiteit van de gemeenten en de plaatselijke eenheden (stadsdelen, dorpen, wijken, buurten) daarmee verdwijnt. Dat leert onder meer de annexatiegeschiedenis  van 1927. Hoewel het paradoxaal lijkt, zou in de toekomst de behoefte van de bevolking om zich juist plaatselijk te manifesteren, wel eens groter kunnen zijn dan nu het geval is. En dat sluit goed aan bij de wenselijkheid om de burger meer te betrekken bij het openbare bestuur en de noodzaak om de burgerparticipatie en de directe democratie in de regio Zuid-Kennemerland centraal te stellen. Een nieuw te ontwikkelen bestuurssysteem van bestuursraden voor de vroegere stadsdelen, dorpen, wijken, of buurten van de vier gemeenten is daarbij een belangrijk tegenwicht van de centralistische invloed van een regiobeleid.

Zowel schaalverkleining als schaalvergroting zijn daarmee in het belang van de burgers. Schaalverkleining vooral vanwege de fundamentele democratie van de bevolking en schaalvergroting vooral vanwege de effectiviteit van de politiek en het bestuur om op tal van beleidsgebieden, juist meer centraal, regiogericht en gemeente en buurt overstijgend, te kunnen denken en te kunnen handelen. Zoals bij de (sociale) huisvesting, het verkeer, de sociale gelijkheid, de werkgelegenheid, de sport, de recreatie, het milieubeleid, de cultuur en dergelijke. Allemaal beleidsonderwerpen die ten dienste staan van de publieke waarden van de bevolking van de regio Zuid- Kennemerland.

Oplossen van essentiële problemen

Er zijn een aantal regionale problemen die reeds lang bestaan en nooit zijn opgelost. Ikzelf ben al sinds 1968 in verschillende hoedanigheden bij de politiek in Zuid-Kennemerland betrokken en constateer dat in een kleine vijftig jaar de discussies zich herhalen en niet leiden tot oplossen. Dat geldt voor de woningnood van vooral mensen die zijn aangewezen op betaalbare huurwoningen, de verkeersproblematiek, in het bijzonder de oost-west verbinding van en naar de kust, de maatschappelijke scheidslijnen en de financiele problematiek van een aanzienlijk deel van de bevolking en meer in het algemeen de gerichtheid van de politiek om te blijven denken in het wel en wee van de eigen woongemeente zonder voldoende oog te hebben voor de ontwikkelingen van de ‘’buren’’.

De meest gewenste bestuursstructuur?

Zet ik de vijf mogelijkheden voor een gewenste bestuursstructuur op een rij, dan valt bij regionale samenwerking van de vier gemeenten te denken aan de volgende modellen:

Citaat

Voor het beantwoorden van de vraag wat in de nabije toekomst de beste bestuursstructuur voor Zuid-Kennemerland zou zijn, citeer ik eerst politicus en kenner van de gemeentelijke praktijk Jacques Wallage:  ‘Gemeenten moeten samenwerken. Of ze het leuk vinden of niet. Voor de kleine gemeenten is die samenwerking lijfsbehoud. Risico-spreiding, doelmatigheid, bundeling van deskundigheid en krachten. Voor de grote steden geldt dat zij in agglomeratieverband de kleinere gemeenten nodig hebben om de dynamiek op te vangen.’[ii]

Keuze

De modellen 1 en 2 zijn minder geschikt vanwege de geconstateerde spanning tussen de politiek en het bestuur: de gemeenteraden die te ver op afstand komen van de colleges van B. en W. en de ambtenaren.Terug naar een samenwerkingsverband op basis van een gemeenschappelijke regeling, zoals  het gewest Zuid-Kennemerland was tussen 1973 en 2001, is ook geen optie. Vooral vanwege de ingewikkelde en ondoorzichtige politieke structuur en de daaruit voortvloeiende onduidelijkheden over de bevoegdheden van het algemene bestuur (de Kennemerraad) versus de gemeenteraden in de aangesloten gemeenten. [iii]

Kennemerstad

Wellicht niet verrassend, gaat mijn voorkeur voor de toekomst uit naar model 4, een fusiegemeente Kennemerstad. De gemeentestructuur is sinds de invoering van de gemeentewet in 1851 nog steeds de meest voor de hand liggende constructie om nieuwe regionale vraagstukken het hoofd te bieden binnen een daarop ingericht politiek stelsel. Voor een groot aantal gemeentelijke onderwerpen zijn deeloplossingen te vinden, maar niet voor de onderlinge samenhang. Dat is wel mogelijk voor een fusiegemeente Kennemerstad. Het sluit aan bij de opvatting van Gedeputeerde Staten van Noord-Holland, vastgelegd in een brief aan de gemeente Bloemendaal van 15 april 2019. ‘’Wij willen bestuurskrachtige regio’s bevorderen en gaan ervan uit dat gemeenten hun bestuurskracht bekijken in samenhang met de regio waarvan zij deel uitmaken”. Fusie komt pas aan de orde bij ‘’situaties waarin sprake is van evidente bestuurskrachtproblemen van gemeenten’’.[iv] Wat mijn inschatting betreft: voor zover dat nu al niet op onderdelen aan de orde is, kan dat in de toekomst wel het geval zijn.

Historische bevestiging

Bovendien geldt voor Zuid-Kennemerland dat Haarlem en de randgemeenten historisch met elkaar verbonden zijn, wat binnen een fusiegemeente in een hedendaagse vorm bevestigd kan worden. Verder verdwijnen de binnengrenzen, die vaak tegenstellingen hebben veroorzaakt en worden de historische leef-gebieden die door de annexatie van 1927 uit elkaar zijn getrokken weer bij elkaar gevoegd.[v] Ook is de bestuurskracht gediend met een hoger salarisniveau van zowel de gemeenteraad, het college als de ambtenaren die het aantrekkelijk maken om in een dergelijke structuur te functioneren.

Digitalisering wordt een essentiële factor voor Kennemerstad

De verdere ontwikkeling van de digitalisering heeft grote invloed op de vraag of de huidige vier regiogemeenten de stap naar een fusiegemeente Kennemerstad in de toekomst zullen zetten. Reeds nu zijn er symptomen dat de digitalisering van de bedrijfsvoering van de gemeente en de communicatie met de burgers eerder een last dan een lust betekenen. Maar in de toekomst zullen de mogelijkheden van de digitalisering steeds uitgebreider en tegelijk dwingender en minder goed beheersbaar worden zonder een ambtelijk apparaat met medewerkers die met de eisen van de digitalisering kunnen omgaan. Net zoals in het verleden de juridische kennis een ruim beslag legde op de kwaliteit van de medewerkers, zal dat in de toekomst ook gelden voor de digitalisering. Sterker nog, wetgeving, uitvoering van de wetten en regels en de digitalisering zullen elkaar in hoge mate versterken. Daarvoor is een nieuw soort ambtenaar nodig, ondersteund door hoog gekwalificeerde specialisten in eigen dienst van de gemeente.

Geen sinecure

Om de stap te maken van vier historische gemeenten naar éénfusiegemeente waar de functionaliteit centraal komt te staan, is geen sinecure. Dat blijkt uit de fusiegeschiedenis van Haarlem tussen 1900 en 1927, die nog steeds doorwerkt, en uit ervaringen elders. Fusie van gemeenten levert meestal heftige emotie van de bevolking op die vaak wordt overgenomen door de politiek. Het besturen van veel gemeenten is moeilijker, veeleisender, grimmig en riskant geworden. En het laatste niet alleen voor de burgemeester. De toekomstige rol van de burgemeester, al dan niet gekozen, zal – zo wie zo – aan verandering onderhevig zijn. Maar als de burgemeester uit de vuurlinie wordt gehaald, zoalsBernt Schneidersbepleit, komt er voor haar of hem juist nog meer ruimte om leiding te geven aan het oplossen van de wezenlijke problemen waarom de regionale bevolking vraagt.[vi] Nieuw is daarbij dat de burgemeester het boegbeeld moet worden van de fundamentele democratisering van de gemeente. Daarom is het wellicht wenselijk om naar een fusiegemeente toe te groeien door eerst te werken met een ISZK, de afkorting van Intergemeentelijk Samenwerkingsverband Zuid-Kennemerland.

ISZK nieuwe stijl

Het Intergemeentelijk Samenwerkingsverband Kennemerland ( ISK) van de colleges van B en W. uit het verleden heb ik zelf nog meegemaakt als wethouder van Haarlem. Dat was vooral defensief bezig met grensoverschrijdende problemen. Een aantal onderwerpen zijn verleden tijd, een aantal bestaan nog steeds. Die gevoegd bij de hedendaagse problematiek levert een programma met een beperkt aantal hoofdpunten: de woningnood, het doorgaande verkeer, het klimaat, de milieulast van de Hoogovens en Schiphol, de groeiende tegenstellingen in de bevolking, de fundamentele democratie e.d. Dat is voldoende basis om – zonder ingewikkelde structuren – toch gezamenlijk te zoeken naar regionale oplossingen door de gezamenlijke colleges. Dus meer inhoud, op basis van onderling vertrouwen dan juridische vormgeving van de besluiten. Voorstellen formuleren door de gezamenlijke colleges die ter bekrachtiging worden voorgelegd aan de gemeenteraden.

Het sluit nauw aan bij een passage uit de brief van Gedeputeerde Staten van 15 april 2019. ‘’Gelet op de opgaven waarvoor gemeenten staan, is regionale samenwerking onmisbaar. Het opstellen van regionale samenwerkingsagenda’s draagt bij aan de doelstelling tot versterking van de bestuurskracht. Ons college pleit daarbij voor congruente samenwerkingsverbanden en vraagt daarbij nadrukkelijk aandacht voor de inrichting van de democratische legitimiteit die daarbij hoort’’.  Als dat voldoende werkt, kan daarmee wellicht in de toekomst de stap naar Kennemerstad worden gezet.

[i] In een uitvoerig document heb ik daarvoor de achterliggende maatschappelijke en politieke ontwikkelingen in de vier regiogemeenten Haarlem, Heemstede, Bloemendaal en Zandvoort beschreven. Ik ben van plan om dat integraal te publiceren op mijn website www.pietvanderham.nl

[ii] Geciteerd in het Haarlems Dagblad van 12 december 2017. Een soortgelijke mening staat ook in het Rapport Probleemverkenning van deStaatscommissie parlementair stelsel.

[iii] Lees daar voor ook de beschouwing over het gewest Zuid-Kennemerland in mijn boek Politiek in Bloemendaal. Zelden deed ik iets alleen. Bladzijde 139-140.

[iv] Brief van Gedeputeerde Staten aan de gemeente Bloemendaal van 15 april 2019. Het provinciale beleid is vastgelegd in het beleidskader “Bestuurskrachtige regio’s in Noord-Holland”, (2013).

[v] Zo is de gemeente Bloemendaal in 1927 het aansluitende Zijlweggebied en het Ramplaankwartier kwijt geraakt aan Haarlem. Die vormden met het dorp Overveen historisch een eenheid en dat is maatschappelijk nog steeds het geval. In de fusiegemeente kunnen de banden weer versterkt worden. Ook is de historische en maatschappelijke relatie van Heemstede en Bennebroek verbroken door de fusie van de gemeente Bennebroek met de gemeente Bloemendaal in 2007/2008. Dat wordt in een fusiegemeente mogelijk weer wat hersteld. Tussen Aerdenhout (gemeente Bloemendaal) en Bentveld (gemeente Zandvoort) bestaat al jaren een historische en maatschappelijke samenhang. Maar wel in twee gemeenten. Door het wegvallen van de gemeentegrens worden beide gebieden mogelijk nog meer op elkaar betrokken. Dat geldt ook voor de woonwijken van Haarlem-Zuid en Heemstede en tussen het Haarlemse Oosterduin en het Aerdenhoutse Oosterduin.

[vi] Bernt Schneiders, ‘Haal burgemeester uit vuurlinie’, Haarlems Dagblad van 15 december 2018.

Piet van der Ham, Overveen, 19 april 2019

Het bericht Discussiestuk—Gemeentelijke samenwerking Zuid-Kennemerland verscheen eerst op PvdA Bloemendaal.

GEHEIM IS ALLEEN GEHEIM ALS ER GEHEIM OP STAAT…

Bloemendaal heeft iets met geheimen. Ik leg het even uit. Ieder raadslid wordt geacht haar of zijn werk goed te doen. Aan het begin van een raadsperiode beloof je dat, natuurlijk in plechtiger bewoordingen dan die ik hier bezig. Je hebt dan drie soorten taken. Je stelt de kaders vast, zoals verordeningen, bestemmingsplannen en dat soort dingen. Verder ben je natuurlijk volksvertegenwoordiger. Inderdaad een wat gezwollen uitdrukking, maar de mensen hebben niet voor niks op je gestemd. Dat betekent dat je je oor goed te luisteren legt in de samenleving, en het namens die aan de orde stelt wanneer zaken daarom vragen. En tot slot controleer je de uitvoerende taak van het college. Dat kan door schriftelijke vragen te stellen die dan ook beantwoord moeten worden. Maar je kunt ook wat zwaarder geschut in stelling brengen, bijvoorbeeld een interpellatie houden tijdens een raadsvergadering. Dat laatste is een middel wat niet vaak wordt gebruikt. Iets dergelijks is te overwegen als je duidelijke signalen hebt dat er iets is voorgevallen wat niet in de haak is. Dergelijke signalen komen natuurlijk bij wijze van spreken niet zomaar je mailbox binnen. Meestal moet je documenten opvragen die over de zaak gaan en die grondig bestuderen.

En over dit laatste wringt nu vaak de schoen. Wanneer het college van mening is dat openbaar maken de belangen schaadt van de gemeente of van “bepaalde betrokken partijen” worden ze geweigerd, of krijg je ze maar gedeeltelijk. Een andere mogelijkheid is dat je ze op het gemeentehuis mag komen inzien. Maar datgene wat je naar boven scharrelt mag je niet delen met iemand anders. En je mag de opgedane kennis zeker niet gebruiken in een openbaar debat. Zondig je tegen de regels, dan hangt er een aangifte boven je hoofd. Even terzijde: als raad kun je zelf ook documenten geheim verklaren. Maar dat gaat dan vaak om gegevens die worden gebruikt in een aanbesteding. Je gaat natuurlijk als gemeente niet beoogde kopers al op een riante gedachte brengen. Je kunt met niet-openbare kennis in je hoofd natuurlijk een besloten vergadering aanvragen. Maar dat vind ik nou, wat men noemt, een levensgrote contradictio in terminis. Een tegenstelling in zichzelf, zeg maar.  Een raad die zichzelf respecteert opereert per definitie in de openbaarheid, zeker als het gaat om zaken die om een kritische aandacht vragen. Iedereen moet het debat kunnen volgen en het moet wel erg dol worden als er staatsbelangen op Bloemendaalse schaal op het spel staan.

Af en toe moet je dus ingrijpen. Zoals in onze vergadering van gisteravond. Degene onder u die het wel en wee van de gemeente Bloemendaal met enige regelmaat volgt weet dat er al jaren een kwestie speelt: Elswouthoek. De eigenaren – waaronder een raadslid – voelen zich door de gemeente gebruskeerd bij hun plannen op het landgoed een tweede woning te bouwen. Ik vat hiermee een dossier van op z’n minst 25 kilo even samen, zoals u zult begrijpen. Uiteindelijk hebben wij het besluit genomen om de gang van zaken te laten onderzoeken door een onafhankelijk bureau. Januari van dit jaar is dat met de klus aan de slag gegaan en deze week kwam er een tussenrapport onze kant op.

U raadt het al: geheim. Ik mocht het nog niet eens doorgeven aan mijn collega’s in de fractie, iets wat me echter te gortig was. En erger nog, een besloten bespreking in de raad was nakende… Met andere woorden; een besluit wat we met volle overtuiging (en voor veel geld, dat ook) hadden genomen zou buiten het zicht en gehoor van onze mede-inwoners worden gehouden. 

Met een aan duidelijkheid niets te wensen overlatende motie hebben we daar unaniem een stokje voor gestoken. Zo kan het dus ook; zo moét het ook. Voor belangstellenden; de extra raad waarin we het rapport bespreken is op 6 mei aanstaande, 20.00 uur. Al onze vergaderingen zijn te volgen op gemeenteraad.bloemendaal.nl. 

Henk Schell 

Het bericht Geheim! verscheen eerst op PvdA Bloemendaal.

Het Haarlems Dagblad wilde deze gezamenlijke brief van de fractievoorzitters van de gemeenteraad van Bloemendaal niet opnemen in hun rubriek met ingezonden brieven. De redenen van deze weigering zijn vooralsnog enigszins duister. Vandaar dat wij gebruik maken van onze eigen kanalen om deze brief toch te publiceren. "Met verbazing hebben wij, fractievoorzitters in de gemeenteraad van Bloemendaal, kennis genomen van de ingezonden brief van mevrouw Roos, raadslid voor Hart voor Bloemendaal, in het Haarlems Dagblad van 13 februari. Naar aanleiding van het interview met burgemeester Elbert Roest eerder in de krant gaat ons collega-raadslid uitgebreid in op de situatie waarin zij zich zelf bevindt. Vooralsnog is zij namelijk veroordeeld vanwege schending van de geheimhoudingsplicht in 2014. In haar brief lijkt het er op dat de burgemeester haar tegenpartij is, en niet het openbaar ministerie. Hier past een korte toelichting. De strafzaak gaat namelijk over het eigen handelen van mevrouw Roos. Het college van burgemeester en wethouders besloot tot het opleggen van geheimhouding op bepaalde, aan haar toegezonden stukken. Zij wordt er van verdacht deze geheimhouding korte tijd later te hebben geschonden. De rechtbank Haarlem heeft haar daarvoor veroordeeld. Binnenkort dient het door haar ingesteld hoger beroep. Wij kunnen haar brief niet anders zien dan als een poging om een eventuele definitieve veroordeling in de schoenen te schuiven van de nieuwe burgemeester van Bloemendaal. Dit door te stellen dat zij bepaalde, naar zij meent ontlastende stukken, niet van de burgemeester krijgt. Het feit daargelaten dat niet de burgemeester maar het college hier over gaat, zou mevrouw Roos als juriste moeten weten dat zij in het strafrecht andere wegen moet bewandelen om voor haar zaak van belang zijnde stukken te verkrijgen. In ieder geval zou haar advocaat dat moeten weten. Wij menen dat het op deze manier ten onrechte “aanvallen” van een burgemeester een raadslid onwaardig is, bovendien ook ongepast én beschadigend voor het openbaar bestuur waarvan ook mevrouw Roos deel uit maakt." Henk Schell (fractievoorzitter PvdA) Martine Wierda (fractievoorzitter GroenLinks) Leonard Heukels (fractievoorzitter Liberaal Bloemendaal) Martijn Bolkestein (fractievoorzitter VVD) André Burger (fractievoorzitter CDA) Conny van Stralen (fractievoorzitter D66)

Met verbazing hebben wij, fractievoorzitters in de gemeenteraad van Bloemendaal,  kennis genomen van de ingezonden brief van mevrouw Roos, raadslid voor Hart voor Bloemendaal, in het Haarlems Dagblad van 13 februari. Naar aanleiding van het interview met burgemeester Elbert Roest eerder in de krant gaat ons collega-raadslid uitgebreid in op de situatie waarin zij zich zelf bevindt. Vooralsnog is zij namelijk veroordeeld vanwege schending van de geheimhoudingsplicht in 2014. 

In haar brief lijkt het er op dat de burgemeester haar tegenpartij is, en niet het openbaar ministerie. Hier past een korte toelichting. De strafzaak gaat namelijk over het eigen handelen van mevrouw Roos. Het college van burgemeester en wethouders besloot tot het opleggen van geheimhouding op bepaalde, aan haar toegezonden stukken. Zij wordt er van verdacht deze geheimhouding korte tijd later te hebben geschonden. De rechtbank Haarlem heeft haar daarvoor veroordeeld. Binnenkort dient het door haar ingesteld hoger beroep.

Wij kunnen haar brief niet anders zien dan als een poging om een eventuele definitieve veroordeling in de schoenen te schuiven van de nieuwe burgemeester van Bloemendaal. Dit door te stellen dat zij bepaalde, naar zij meent ontlastende stukken, niet van de burgemeester krijgt. Het feit daargelaten dat niet de burgemeester maar het college hier over gaat, zou mevrouw Roos als juriste moeten weten dat zij in het strafrecht andere wegen moet bewandelen om voor haar zaak van belang zijnde stukken te verkrijgen. In ieder geval zou haar advocaat dat moeten weten.

Wij menen dat het op deze manier ten onrechte “aanvallen” van een burgemeester een raadslid onwaardig is, bovendien ook ongepast én beschadigend voor het openbaar bestuur waarvan ook mevrouw Roos deel uit maakt. 

Henk Schell (fractievoorzitter PvdA) Martine Wierda (fractievoorzitter GroenLinks) Leonard Heukels (fractievoorzitter Liberaal Bloemendaal) Martijn Bolkestein (fractievoorzitter VVD) André Burger (fractievoorzitter CDA) Conny van Stralen (fractievoorzitter D66)

Het bericht een raadslid onwaardig… verscheen eerst op PvdA Bloemendaal.