Op woensdag 10 oktober gaf CDA-fractievoorzitter Diederik Boomsma onderstaande toespraak bij de Algemene Beschouwingen in de Amsterdamse gemeenteraad. Tijdens deze vergadering wordt de Begroting voor het volgende jaar besproken.
Voorzitter,
Ruim-hartig. Stout-moedig. Vol-mondig. Ruwe Bolster. Dubbel-dik. Waar heb ik het over? Ik heb het nu over Bier. Dat zijn de namen van bieren die worden gebrouwen door Brouwerij de 7 deugden in Nieuw West, bij de Molen van Sloten. En het mooie daarvan is dat ze daar niet alleen heerlijke biertjes brouwen, maar dat het werk wordt gedaan door mensen die, zoals het heet, een grote afstand tot de arbeidsmarkt hebben. Dat zijn mensen die veel tegenslag hebben gehad; soms met psychische problemen kampen; nergens anders terecht konden maar die hier aan de slag kunnen en samen met nieuwe collega’s hun leven weer opbouwen; en de insteek is op basis van die zeven deugden, wat eigenlijk door oefening ingesleten karaktereigenschappen zijn. Een sociale onderneming, dus, een initiatief van onderop uit de Amsterdamse klei, van het type dat wij zo hard nodig hebben in deze stad. Deze stad, die groeit, bruist en bloeit als nooit tevoren, maar het is ook een stad met hardnekkige problemen en spanningen, een stad waar te veel mensen eenzaam zijn, en te veel mensen zich niet verbonden voelen of niet goed meekomen met dat succes. Een stad ook waar datzelfde succes een enorme uitdaging schept om die groei in goede banen te leiden. Voorzitter, daartoe gaat deze raad straks besluiten om volgend jaar 5,6 miljard euro uit te geven. Dat is meer dan het hele overheidsbudget van landen als Eritrea en Mongolië bij elkaar, en per gezin met twee kinderen meer dan 25.000 euro die de gemeente uitgeeft. Heel veel geld, dus, en aan ons als raad de zware verantwoordelijkheid om daar zorgvuldig mee om te gaan.
En, voorzitter, de naam van deze brouwerij in Sloten herinnert ons bovendien aan waar wij vandaan komen en wat wij de komende jaren daarbij nodig hebben, zeker na het aantreden van dit college: de vier kardinale deugden moed, wijsheid, rechtvaardigheid, en matigheid plus de drie theologische deugden van geloof, hoop en liefde. Samen de zeven deugden, de klassieke en de christelijke, de twee fundamenten van onze beschaving, en ook de basis van onze vrijheid. En zeker in een 'kneiterlinks college,' maar het geldt ook voor de kneuter-liberalen die hiervoor eventjes aan roer mochten staan, is het goed om te blijven beseffen en herhalen: dat een goede en zorgzame samenleving nooit voortkomt uit abstracte en mechanische beginselen als staat of markt, beste socialisten en liberalen, maar voortkomt uit een gemeenschap van trotse en vrije burgers, die beschikken over die zeven deugden, en die verantwoordelijkheid nemen, voor zichzelf, maar ook voor elkaar en voor hun omgeving.
Voorzitter, de eerste begroting van het nieuwe college, met een eerste uitvoeringsagenda om een nieuw geluid door de stad te laten schallen, in de komende winter. Die bijgevoegde uitvoeringsagenda was nuttig, maar bevestigt wel dat er heel veel van deze ambities op dit moment nog weinig concreet zijn. We zien het enthousiasme, en dat is mooi, maar zien dus ook vol spanning uit naar al de aangekondigde beleidsplannen en voorstellen. Overigens delen wij nog altijd veel van deze ambities. De begroting bevat zeker een aantal goede plannen die wij met overtuiging zullen steunen.
De investeringen in onderwijs, juist ook voor scholen en leerlingen die het hard nodig hebben, De inzet op het bestrijden van ondermijning en vermenging van de onder- en bovenwereld, heel belangrijk! Extra middelen om de stad beter schoon te houden. Hard nodig! Ik zie ook dat dit college nu al bezig is om werk te maken van de inzet op taalonderwijs, waar het CDA de afgelopen jaren veel voorstellen toe heeft gedaan en ook een amendement op heeft ingediend op het coalitieakkoord, wat de afgelopen jaren helaas toch is blijven sloffen. Compliment, alvast!
En nu ik toch een compliment uitdeel - compliment hier ook alvast even aan onze nieuwe collega’s van de ChristenUnie voor dit geweldige initiatief voor een maatschappelijke coalitie tegen eenzaamheid. Het CDA heeft zich daar met veel plezier bij aangesloten en wij nodigen andere partijen uit om dat ook te doen.
Voorzitter, toch worden er in deze begroting ook keuzes gemaakt waar de stad volgens mij echt niet beter van wordt. Bij de bespreking van het coalitieakkoord zei ik al: dit is een schel geluid, een gretig geluid, een ambitieus geluid, maar het is in een geheel nieuw geluid—maar een variant van het geluid dat al decennia over de grachten schalt, waar vijftig tinten donkerrood al sinds het Paleoceen de dienst uitmaken. Maar als ik deze begroting zie moet ik dat deels terugnemen. Het is jullie toch gelukt om het vorige 40-40-20-college links in te halen. Qua woningbouw maken we hier volgens het CDA verkeerde keuzes. Tijdens de verkiezingen citeerde lijsttrekker Rutger Groot Wassink dag in dag uit zijn collega Eric van der Burg dat geld in deze stad niet het probleem is. Hoe krijg je het dan voor elkaar om toch te kiezen voor een serieuze lastenverzwaring voor gewone Amsterdammers? Terwijl we elke vergadering wel getrakteerd worden op een tirade tegen de markt omdat die leidt tot hogere prijzen en woonlasten waardoor mensen de stad uitvluchten—maken we het zelf nog even een schepje erger. Niet doen.
De afvalstoffenheffing met bijna twintig procent omhoog. Die is in Amsterdam nu echter al nog veel hoger dan bijvoorbeeld in Den Haag of Utrecht, ook een grote stad waar mensen wel zeventig euro minder betalen. Dan zegt het college: hij wordt kostendekkend. Het CDA zou graag daar een nadere onderbouwing van zien. En het CDA zou graag zien dat het college zich in gaat spannen om die kosten permanent structureel omlaag te brengen. Los daarvan stellen wij met de vrienden van de Volkspartij voor Vrijheid en Democratie, voor om dan de toeristenbelasting maar iets verder te verhogen, om zo de Amsterdammers te ontzien.
Dan zegt het college dat Amsterdam lage gemeentelijke lasten heeft. Ja, wel als je op eigen grond woont of huurt. Maar geldt dat ook voor mensen die op erfpacht wonen, die een verhoging van 600 procent voor hun kiezen kregen? Nee, absoluut niet. Die betalen verreweg het meest van heel Nederland. Over erfpacht gesproken. Dat is wat het CDA betreft een van de belangrijkste uitdagingen van dit college: om deze periode nu echt eindelijk werk te maken van een eerlijke erfpacht. Wethouder Van Doorninck zei hierover ergens: nu het stelsel weer veranderen is het opendoen van de doos van Pandora. Wethouder, die doos is allang open. Ik denk dat het uiteindelijk onvermijdelijk zal blijken om het stelsel nog fundamenteel aan te passen, omdat dit systeem niet houdbaar, niet toekomstbestendig, en niet eerlijk of rechtvaardig is—één van de zeven deugden. Maar zolang we het nog hebben moeten we er in ieder geval voor zorgen dat de mensen voor wie het nu wél relatief gunstig is, ook wel kunnen overstappen. We verkeren in de absurde situatie dat de meeste Amsterdammers, over een van de meest belangrijkste financiële beslissingen uit hun leven, nog steeds geen idee hebben waar ze aan toe zijn. Want het gaat hier om een beslissing die tonnen kan kosten of schelen, maar waar ook allerlei misverstanden over bestaan. De wethouder komt binnenkort met een communicatieplan en dat is goed. Omdat zoveel mensen in de stad nog niet op de hoogte zijn, en er zoveel problemen nog altijd zijn met het verwerken van aanvragen en beantwoorden van vragen, gecombineerd met de financiële hefboom die optreedt omdat de kosten van een overstap over iets meer dan een jaar van de ene dag op de andere echt de pan uit zullen rijzen, denk ik ook dat het onvermijdelijk is om die datum van 1 januari 2020 waarop de korting zou vervallen met minimaal twee jaar uit te stellen. Zoals het nu gaat, dat mensen zonder weten hoe of wat plotseling het bedrag dat ze kwijt zijn gigantisch omhoog zien schieten, dat kan de gemeente dit niet maken. Ik heb daartoe nu geen motie, omdat ik niet denk dat die op dit moment steun zou krijgen. Ik denk wel dat het goed is om alvast met elkaar te kijken naar een datum volgend jaar als een soort go/no-go-moment waarop we die beslissing nemen. Die wat het CDA betreft dan zal moeten zijn: Als geen afstel, dan wel uitstel.
Want als je echt wil dat middenklasse in de stad kan blijven wonen in plaats van die de stad uit te jagen, moeten we ook dat durven doen. En nu we het daarover hebben: parkeren. Volgens het CDA blijft het cruciaal dat de stad ruimte maakt voor spelen, fietsen, wandelen en groen, en dat de auto inlevert boven de grond—maar dat we de stad ook bereikbaar houden voor de bewoners. We willen niet dat het verlangen naar een autoluwe stad de gevreesde verpretparkisering juist verergert. Het CDA heeft daartoe nu geen moties, maar wel een discussienota opgesteld met een aantal maatregelen en ideeën ter overweging. Waaronder buurtparkeren. Toeristen kunnen aan de rand van de stad parkeren. Maar bewoners moeten zonder eindeloos rondjes rijden bij hun eigen huis kunnen parkeren. Want de stad is, wat het CDA betreft, niet van iedereen, maar in de eerste plaats van de Amsterdammers. Daarom ben ik ook blij dat er een meerderheid lijkt om die I Amsterdam letters weg te halen. Wat het CDA al twee jaar lang heeft bepleit samen met collega’s van GroenLinks. Niet ik Amsterdam, maar Wij Amsterdammers. Een symbolische maatregel, maar wat mij betreft een goede stap.
Maar om echt de balans in de stad te herstellen, om een oplossing te vinden tegen de overlast, moeten we echt stappen zetten om van het imago van Amsterdam. Weg met het blow-en-braltoerisme; stop het verkopen van onze stad als walhalla voor drugs en prostitutie. En dan moeten dus ook serieus kijken naar de rol van de Wallen. Het CDA blijft erbij: vrouwen als een soort koopwaar achter ramen horen geen toeristische attractie te zijn. Waarom zouden de gemeente toestaan dat Engelse stagparty’s naar het mooiste en oudste deel van de stad komen om het lichaam van een Roemeense of Nigeriaanse vrouw te gebruiken. Wij moeten dat niet langer tolereren. Tijd om, kortom, om het rode licht uit te doen. Misschien vraagt dat om moed—ook één van de zeven deugden. Dan hoor je mensen zeggen: prostitutie en de wallen horen al eeuwen bij de stad. Collega’s: niet alle tradities hoeven we in stand te houden. En bovendien had je de afgelopen eeuwen geen vrouwen achter ramen, maar misschien een rode lantaarn. De burgemeester komt nog met een aanpak van de Wallen. Ik zie daarnaar uit maar ik heb ik haar goed gehoord dat ze in de commissie zei dat er geen taboes zijn wat dat betreft – en dat de optie om de raamprostitutie daar drastisch terug te dringen in ieder geval op tafel ligt.
Voorzitter, ik sprak al over Brouwerij de 7 deugden. Een van de andere grote uitdagingen waar we voor stad is om mensen met arbeidsbeperking aan werk te helpen bij gewone werkgevers. De toegang tot de sociale werkplaats is immers afgesneden. Wat op zich goed is, maar dan moet het wel lukken. Het CDA is ervan overtuigd dat goede begeleiding kan helpen bij het duurzaam aan het werk helpen. Begeleiding in de vorm van interne of externe jobcoaching. Maar dat gebeurt nog veel te weinig in Amsterdam. Daarom een motie. En er is ook geld vanuit het Rijk hiervoor beschikbaar.
Het blijft überhaupt één van de grote uitdagingen waar we voor staan, is om meer mensen aan een baan te helpen. Het college zet in op banenplannen. Maar moet bij banen vooral kijken niet naar waar mensen vandaan komen, maar naar waar de vraag is op de arbeidsmarkt. Daartoe ook een motie om ons te richten op moeilijk vervulbare vacatures.
Tot slot: de absolute basis en kerntaak van de gemeentelijke overheid: om de openbare ruimte in deze stad fatsoenlijk, schoon, mooi en verzorgd te onderhouden. Hoe kan het dan, voorzitter, dat we daar nu nog lang niet zijn? Vier jaar geleden heeft de gemeenteraad unaniem het amendement van het CDA aangenomen om de hele stad op een schoon en verzorgd niveau te krijgen. Nu kampen we niet alleen met achterstallig onderhoud, maar weten we bovendien nog niet eens hoeveel het zou gaan kosten om dat weg te werken, en ook niet hoeveel het kost om het niveau structureel hoog te houden. Dat heeft wat ons betreft prioriteit. We zullen dus voorstellen om echt werk te maken van het onderhoud van de stad. En niet nog eens zeven jaar wachten. Wij stellen voor om daartoe middelen uit het vereveningsfonds beschikbaar te stellen. Je mag dan 'kneiterlinks' zijn, maar er voor zorgen dat de openbare ruimte, bijvoorbeeld onze parken, maar ook zoiets als de bestrating, er in Amsterdam-Noord net zo goed bijliggen als in Zuid, is gewoon je basale taken uitvoeren.
Rechtvaardigheid,ja. Tezamen met moed, wijsheiden matigheid, de vier kardinale deugden en samen met de drie theologische deugden van geloof, hoop en liefde, de zeven klassieke en christelijke deugden. De oefening daarin is wat ik raad en college voor het komende begrotingsjaar zou willen toewensen.
Uit hetgeen ik gezegd heb volgen een aantal moties die ik bij deze indien. Later volgen er nog meer.
