‘Rusland verlengt sancties tegen Europese Unie.’ ‘Toename bestrijdingsmiddelen gevonden op voedsel.’ ‘Gemeenten worstelen met huisvesting voor arbeidsmigranten.’ Regelmatig zijn dergelijke nieuwskoppen te lezen in kranten en op social media. Drie grote problemen die zich voordoen in de agrarische sector en dus ook de fruitteelt. De agrarische sector vraagt zich hardop af of Nederlandse burgers nog wel weten wat boeren en tuinders doen voor de maatschappij. Waar komen die appels en peren uit de winkel eigenlijk vandaan? Wat komt er allemaal bij kijken voordat ze in de winkel liggen? We zijn vandaag in gesprek met Rogier van Damme, fruitteler in Nisse.
Op 6 augustus 2014 werd officieel bekend gemaakt dat Rusland de invoer van alle fruit en groente zou gaan verbieden. Daardoor veranderde er op deze dag veel voor de Europese land- en tuinbouw. Van Damme vertelt: ‘Het verbod op invoer betekende namelijk ook voor de Nederlandse fruittelers dat zij andere afzetmarkten moesten gaan zoeken. Nederland exporteerde in 2014 zo’n 35% appels en 70% peren. Hierbij was 30% van de peren bestemd voor Rusland. Een grote uitdaging stond dus voor de deur.’
De boycot werd echter ook voor andere landen een groot probleem. Om dit goed te kunnen uitleggen, zoomt Van Damme in op de situatie in Polen: ‘Polen exporteerde vóór de boycot ongeveer 700 miljoen van de 800 miljoen kilo appels die daar worden geteeld naar Rusland. Zij moesten nu dus ook alternatieve markten zoeken. Maar om ineens voor 700 miljoen kilo nieuwe markten te vinden, valt niet mee en daarom ‘dumpt’ Polen zijn product in andere Europese landen.’ De Borselse ondernemer is zich ervan bewust dat hij een beladen woord in de mond neemt. ‘Ja, we noemen het dumpen, want ze kunnen hun product inclusief fust (verpakking, red.) voor €0,30 per kilo naar Nederland brengen. In tegengestelde richting van Nederland naar Polen of andere Oost-Europese landen, zou dit bedrag op ongeveer €0,60 zitten.’ Dat lijkt haast onmogelijk, maar blijkt toch echt waar. Hiervoor zijn verschillende redenen. ‘Oostbloklanden ontvangen vanuit Brussel subsidie om bomen aan te planten en landbouwmachines te kopen’, zo weet Van Damme te vertellen. ‘Daarnaast zijn de lonen in het Oostblok erg laag, wat betekent dat de totale kostprijs erg laag ligt. En als er zich dan ook nog eens een fruitoverschot voordoet, kan men voor een lage prijs zijn producten aanbieden op de markt.’ Deze situatie baart de Nederlandse fruittelers logischerwijs grote zorgen, want zij zien marktprijzen lager worden, kosten stijgen en ervaren dat het zijn van fruitteler een steeds harder bestaan blijkt te worden. ‘Het Oostblok krijgt subsidie om te planten, maar krijgen de Nederlandse fruittelers dan straks subsidie om te rooien?’, vraagt Van Damme zich hardop af.
Het is vechten om te blijven bestaan, zeker met de tegenwoordige milieu wet- en regelgeving. ‘Door de Europese Commissie zijn maximale MRL (Maximale Residu Limiet, red.)-waarden ingesteld. MRL bepaalt het aantal en de hoeveelheid bestrijdingsmiddelen die aanwezig zijn op een product. Steeds vaker worden de teugels strakker aangetrokken door Nederland, terwijl wij als Nederlanders al 85% onder de toegestane Europese waarden zitten’, aldus Van Damme. Vooral supermarkten blijken hoge eisen te stellen. ‘Door deze eisen krijgen telers te maken met een moeilijkere en aangepaste teelt. Doordat de ene supermarkt dit eist en de volgende nog weer wat strenger is, worden we daarnaast ook beperkt in onze afzetmogelijkheden.’
Maar volgens Van Damme is dit nog niet alles. Er is ook nog een ander probleem dat speelt. ‘De arbeidsmigranten en de huisvesting daarvan. Elk jaar wanneer het plukseizoen begint, komen er weer duizenden migranten naar Nederland. Deze arbeidsmigranten helpen ons om de oogst binnen te halen en te verwerken. Maar er is geen plaats meer om deze migranten te huisvesten in Nederland of er moeten grote investeringen gedaan worden voor een paar weken per jaar.’ Wat Van Damme betreft trekt ook dit een zware wissel op de gezondheid van de fruitteeltbedrijven in onze regio. ‘De arbeidsmarkt wordt door de economie dusdanig beïnvloed, dat het voor de agrarische sector steeds moeilijker wordt om seizoenarbeiders te krijgen.’
Van Damme sluit af met een duidelijke vraag voor de overheid en politiek:
Welke waarde hecht Nederland/Brussel eigenlijk nog aan zelfvoorzienend, agrarisch Nederland?
Reactie van de fractie: We vinden het van groot belang dat de fruittelers in onze gemeente, de fruitigste van Nederland, de ruimte krijgen om hun bedrijf op een zo goed mogelijke manier te ontwikkelen.
We vinden het echter ook belangrijk dat we met elkaar oog hebben voor de belangen van de arbeidsmigranten en hun omgeving. Eigenlijk vinden we dat de fruitteeltondernemers zich vooral moeten kunnen richten op hun corebusiness, het telen van sappig fruit en andere ondernemers die kansen zien om personeel duurzaam onderdak te bieden zich daarop weer specifiek richten. Zo blijft iedereen bij z’n leest.
Tijdens de raadsvergadering van donderdag 4 juli hebben we over dit onderwerp afgesproken, naar aanleiding van een notitie van het College hoe men wil omgaan met o.a. de huisvesting van arbeidsmigranten. Tijdens de komende pluk is specifiek met de fruitteeltsector (ZLTO) afgesproken om – vanwege de nijpende financiële situatie – de sector nog een jaar extra te gunnen om aan de regels te kunnen voldoen. De sector heeft daarbij aangegeven samen met de gemeente te willen onderzoeken op welke manier we dit het beste kunnen organiseren. Onze fractie vindt deze vorm van maatwerk een goed voorstel van het College, maar houdt tegelijk graag vast aan de kaders die in 2016 zijn meegegeven.
De eerlijkheid noopt ons toe te geven dat we als gemeente weinig kunnen doen aan Europees subsidiebeleid, de Rusland boycot of de residu-eisen van supermarktketens. Wel gebruiken we de politieke lijntjes richting Den Haag en Brussel regelmatig om de belangen van de sector voor het voetlicht te brengen, maar daarin zitten we toch echt op de achterbank als lokale politici.
Foto: Fruitteler Rogier van Damme te midden van het fruit (rechts) en de maïs (links) die op de eigenlijke fruitteeltgrond is ingezaaid. Hij ziet de toekomst met een bedenkelijke blik tegemoet.
