Poliflw

Vanochtend is bekend geworden dat Mitsubishi Corporation en Chubu Electric Power Co. Inc. de beoogd koper is voor Eneco, en daarvoor 4,1 miljard euro gaat betalen. Pieter Grinwis: “Het blijft een buitengewoon beroerd idee om Eneco te verkopen, zeker in deze beginfase van de energietransitie en ook omdat warmtenetten - die het karakter hebben van een natuurlijk monopolie - uit publieke handen verdwijnen.”

Daarnaast is Grinwis ook verrast: “Dat het Japanse consortium als winnaar uit de bus is gekomen, hadden we niet direct aan zien komen, hoewel Mitsubishi al een tijdje een duurzame partner van Eneco is. Wel verdwijnt zo, na NUON en Essent, het laatste grote Nederlandse energiebedrijf in buitenlandse handen. Daar word ik niet vrolijk van.” 

Sinterklaascadeau voor nieuwe coalitie

Grinwis vervolgt: “675 miljoen euro is natuurlijk een fantastisch Sinterklaascadeau dat zeer welkom is voor de nieuwe coalitie. Dat is veel meer dan waar de afgelopen jaren mee werd gerekend. Daarbij moet wel bedacht worden dat potverteren op de loer ligt en het dividend van dik 11 miljoen euro per jaar verdwijnt. Het ligt voor de hand dat de in het vorig coalitieakkoord afgesproken verdeling van 50% voor duurzame mobiliteit, 30% voor de energietransitie en 20% voor gebiedsontwikkeling wordt aangepast door de onderhandelende partijen. Ik verwacht bijvoorbeeld dat er meer geld uitgetrokken wordt voor betaalbare woningbouw. Voor de ChristenUnie/SGP is het van belang dat het geld niet wordt gebruikt om begrotingsgaten te dichten, zoals in de in september gepresenteerde begroting nog voor 51 miljoen euro gebeurde. Het moet worden geïnvesteerd in zaken die op lange termijn renderen voor onze stad, en de vrij zwakke structurele financiële positie van de gemeente dient te worden versterkt.” 

De Haagse Stadspartij heeft samen met de PvdD, PvdA en ChristenUnie-SGP het college van burgemeester en wethouders om opheldering gevraagd over de Leiding door het Midden (LdM), het project waarmee tienduizend Haagse woningen worden gekoppeld aan de restwarmte van de industrie in de Rotterdamse haven. Minister Wiebes heeft bekend gemaakt dat Gasunie dit project van Eneco gaat overnemen, en wethouder Van Tongeren spreekt van “grote stappen vooruit om een op de vijf Haagse woningen op een duurzame manier te verwarmen.” Fractievoorzitter Joris Wijsmuller noemt dit “prematuur gejubel” en heeft namens de vier partijen vragen gesteld over de gebrekkige informatievoorziening en of dit project wel aan de Haagse voorwaarden kan voldoen.

De Warmterotonde, waar de LdM onderdeel van is, is een omstreden project. Minister Wiebes presenteert het als ‘duurzaam’ omdat voor het gebruik van restwarmte geen extra CO2-uitstoot nodig is. Maar de bron van deze restwarmte – het fossiele industriële havencomplex in Rotterdam – is met bijna 20% van de Nederlandse CO2-uitstoot en als bron van luchtvervuiling (o.a. stikstofdioxide) de grootste vervuiler van Nederland. Criticasters vrezen dat deze vervuilende industrie levensduur verlenging krijgt wanneer tienduizenden huishoudens voor hun warmte hiervan afhankelijk worden gemaakt. Ook werd onlangs bekend dat de Leiding over Oost is uitgelopen tot een drama met grote financiële schade voor provincie en gemeente tot gevolg.

Het Haagse gemeentebestuur heeft voorwaarden aan de LdM verbonden: het transportnet moet toegankelijk zijn voor lokale duurzame warmte, lokale initiatieven moeten voorrang krijgen en de havenbedrijven die de restwarmte leveren moeten versneld gaan verduurzamen. Maar minister Wiebes gaat er van uit dat het transportnet zeker tot 2035 gevoed wordt met restwarmte uit de fossiele industrie. Wijsmuller: “Den Haag wil al in 2030 klimaat neutraal zijn. Wij moeten dus Haagse lokale duurzame warmte zien te versnellen, maar lokale initiatieven hebben voor het gebruik van deze transportleiding zo het nakijken.”

Ook heeft het stadsbestuur zich op het standpunt gesteld dat de LdM Den Haag geen extra geld mag gaan kosten. Wijsmuller plaatst hier vraagtekens bij: “Den Haag is met 1 op de 5 woningen volgens de wethouder – dat zijn meer dan 50.000 woningen! – de grootste belanghebbende bij dit miljoenenproject. Minister Wiebes wil van betrokken gemeenten garanties zien, dus daar kleven grote grote risico’s aan. Dat de wethouder nu zo blij reageert, vind ik prematuur gejubel. Eerst moet zij de gemeenteraad maar eens beter gaan informeren.”

De ingediende vragen:

Schriftelijke vragen: Informatievoorziening Leiding door het Midden (LdM)

Datum: 10 september 2019

Staatsbedrijf Gasunie gaat de leidingen voor de LdM aanleggen om restwarmte uit de Rotterdamse haven naar Den Haag te vervoeren. Dat meldt minister Eric Wiebes (Economische Zaken) in een brief van 9 september aan de Tweede Kamer. Het doel van LdM is de verduurzaming van het bestaande warmtenet in Den Haag. In reactie op de brief van de minister stelt wethouder Van Tongeren in het AD vandaag: “Dit zijn grote stappen vooruit om uiteindelijk een op de vijf Haagse woningen op een duurzame manier te verwarmen.” Een op de vijf betekent meer dan 50.000 Haagse woningen.De provincie Zuid-Holland gaat de vergunningsprocedure voor de LdM in alle zes betrokken gemeenten – waaronder Den Haag – coördineren en het traject planologisch beschermen. Dit werd door Gedeputeerde Staten al voor de zomer gemeld in een brief met bijlagen van 16 juli jl. aan de Provinciale Staten.

Overeenkomstig art. 30 van het Reglement van orde stelt het raadslid Joris Wijsmuller  de volgende vragen:

1. Waarom heeft het college de gemeenteraad niet geïnformeerd over het voornemen van de provincie Zuid-Holland om als planwetgever voor de LdM op te treden door een provinciaal inpassingsplan (PIP) op te stellen en voor alle vergunningen de provinciale coördinatieregeling (PCR) uit de Wet ruimtelijke ordening (Wro) toe te passen?

2. Het tracé van de transportleiding voor de LdM is circa 23 kilometer lang, circa 10 meter breed, loopt over het grondgebied van zes gemeenten (Vlaardingen, Schiedam, Midden-Delfland, Delft, Rijswijk en Den Haag) en valt binnen het plangebied van meer dan twintig bestemmingsplannen. Het PIP en de PCR bieden planologische bescherming waarbij volgens Gedeputeerde Staten de voordelen vooral liggen in een integrale afweging, een overzichtelijk proces van alle benodigde besluiten, het beperken van procedurele risico’s en de verwachtte tijdswinst. Kan het college toelichten welke consequenties het PIP en de PCR hebben voor de rol van de gemeente en de besluitvorming in de gemeenteraad bij omgevingsrechtelijke en planologische procedures?

3. In de brief van Gedeputeerde Staten staat: “De zes gemeenten hebben ambtelijk én bestuurlijk aangegeven dat zij het project LdM, het voorkeurstracé en het verzoek aan de provincie omtrent een PIP/PCR steunen.” Wat precies en wanneer precies is hierover door het college besloten?

4. Voor realisatie van de LdM is een aparte rechtspersoon opgericht (LdM CV) die nu nog van Eneco is, maar wordt overgedragen aan Gasunie. In de brief van Gedeputeerde Staten wordt vermeld: “Momenteel wordt tussen de LdM CV en elk van de zes gemeenten gesproken over de samenwerkingsovereenkomsten (SOK) in het kader van de aanleg en ligging en het betrekken van de omgeving.” Wat precies wordt er in de SOK vastgelegd? Is het college bereid om de concept-SOK met de gemeenteraad te delen alvorens deze wordt ondertekend? Zo nee, waarom niet?

5. Duidelijkheid over de vraagontwikkeling is cruciaal voor de businesscase van het project. Minister Wiebes vermeld in zijn brief dat hij samen met de provincie Zuid-Holland in gesprek gaat met de gemeenten om voldoende garanties voor warmte-afname te organiseren. Is het college voornemens om de benodigde garanties af te geven? Zo ja, is het college bereid om deze garanties eerst aan de gemeenteraad voor te leggen alvorens hierover besloten wordt?

6. Met de LdM is een investering van minimaal 140 miljoen gemoeid. Volgens minister Wiebes betekent de gewenste toekomstgerichte (over-) dimensionering hogere kosten en grotere onzekerheid over uiteindelijke benutting van transportcapaciteit. Met de huidige tarieven voor warmte leidt dit ertoe dat deze eerste fase van het warmtetransportnet niet zonder financiële steun vanuit de overheid tot stand kan komen. Op welke wijze gaat de gemeente Den Haag, de grootste belanghebbende partij met volgens de wethouder in potentie ruim 50.000 aan te sluiten woningen, hieraan financieel bijdragen?

Het project wordt door minister Wiebes gepresenteerd als ‘duurzaam’ omdat voor het gebruik van restwarmte geen additionele/extra CO2-uitstoot nodig is. Terwijl de bron van deze restwarmte – het fossiele industriële havencomplex in Rotterdam – met bijna 20% van de Nederlandse CO2-uitstoot en als grote bron van luchtvervuiling (waaronder stikstofdioxide) de grootste vervuiler van Nederland is.

7. Eneco gaat LdM CV overdragen aan Gasunie, met als perspectief de realisatie van gereguleerd, onafhankelijk netbeheer en een transportnet waarop meerdere duurzame warmtebronnen kunnen aansluiten. Draagt Eneco hierbij ook het Haagse Stadsverwarmingsnet aan Gasunie over? Zo nee, waarom niet?

8. Een harde voorwaarde voor het college om aan het project LdM mee te doen is dat bedrijven die deze restwarmte leveren ook versneld verduurzamen. Zowel in de brief van de minister als de brief van GS staat hierover helemaal niets opgenomen. Op welke wijze denkt het college dat aan deze voorwaarde van versneld verduurzamen kan worden voldaan?

9. Volgens de brief van minister Wiebes zal het transportnet met warmte van 70 tot 100oC tot 2035 gevoed worden met de restwarmte die overblijft vanuit fossiele industriële processen. Een van de voorwaarden van het college is echter dat het netwerk geschikt moet worden gemaakt voor lokale warmte (zoals geothermie) en lokale duurzame initiatieven altijd voorrang krijgen. Is deze voorwaarde wel reëel wanneer het net tot 2035 gevoed wordt met fossiele industriële restwarmte uit de Rotterdamse haven? Zo ja, kan het college toelichten wat onder deze condities en in het licht van de ambitie om al in 2030 klimaatneutraal te zijn nog de mogelijkheden zijn voor geothermie en andere lokale duurzame initiatieven om gebruik te kunnen maken van dit transportnet?

10. Is het college met ons van mening dat de uitspraken door de wethouder in het AD vandaag prematuur zijn, zeker zolang er geen duidelijkheid is over het kunnen voldoen aan de Haagse voorwaarden aan de LdM? Zo nee, waarom niet?

Joris Wijsmuller

Robert Barker

Janneke Holman

Pieter Grinwis

De duurzaamheidsnota van wethouder Van Tongeren (GroenLinks) die donderdagochtend wordt besproken staat vol mooie ambities, maar het ‘hoe’ en ‘wanneer’ blijft bij veel voornemens vaag. Teleurstellend, vindt fractievoorzitter Pieter Grinwis. “Neem de plannen voor slimme energieopslag. Ik pleit al jaren voor buurtbatterijen in onze stad, waarmee mensen hun eigen opgewekte stroom kunnen opslaan. De wethouder benoemt het als goed idee, maar gaat er vervolgens niet mee aan de slag.”

“Zo’n buurtbatterij is een oplossing voor instabiele zonnestroom”, zegt de fractievoorzitter. “De productie van deze ‘wiebelstroom’ is namelijk niet constant. Er wordt veel stroom opgewekt als het minder nodig is, en andersom. We moeten ervoor zorgen dat onregelmatig opgewekte stroom regelmatig beschikbaar is.” Bovendien is ons elektriciteitsnet niet gewend aan de wiebelige stroomtoevoer. “Ik juich het van harte toe dat steeds meer mensen zonnepanelen aanschaffen. Maar deze groeiende toevoer van zonnestroom betekent ook met grotere regelmaat een aanslag op ons net, met als gevolg dat de spanning soms veel te hoog wordt.  Daarom kunnen we veel beter kiezen voor alternatieve opslagmethoden, zoals een buurt- of thuisbatterij.”

Pieter Grinwis: “Het college is naar aanleiding van onze motie van bijna twee jaar geleden aan de slag gegaan met pilots met elektrische deelauto’s en een laadplein voor elektrische auto’s bij het ADO-stadion. In de Groene Mient wordt daarnaast gekeken naar mogelijkheden voor een buurtbatterij. Goed nieuws.” Verschillende gemeenten, bijvoorbeeld Woerden, Breda en Haarlemmermeer, hebben inmiddels al zulke batterijen in hun buurten staan. “Laten we hun goede voorbeeld volgen. Het tempo is nu te traag”, stelt Pieter Grinwis. “Die buurtbatterijen worden met de dag goedkoper. Laat de wethouder eens als doel stellen om jaarlijks vijf nieuwe buurtbatterijen te installeren, dat lijkt me een mooi begin.”

Wie met zonnepanelen zijn eigen stroom opwekt, kan via de huidige salderingsregeling deze stroom bij de leverancier verrekenen tegen hetzelfde tarief als hij voor de stroom betaalt. Volgens de huidige plannen van minister Wiebes vervalt deze regeling in 2021. “Met het wegvallen van die regeling wordt het terugleveren van stroom veel minder interessant en wordt het voor particulieren rendabeler om gebruik te maken van een buurt- of thuisbatterij. Of voor woningcorporaties die met het plaatsen van zonnepanelen zo ook de sociale huurder kunnen laten meeprofiteren.”

De ChristenUnie/SGP is fel tegen de verkoop van de aandelen Eneco door de gemeente Den Haag. Met een eventuele verkoop komen de Haagse duurzaamheidsambities in het geding en stellen we een groot deel van de 3500 Eneco-banen in de waagschaal, waaronder ook Haagse banen. Pieter Grinwis: “Hier maakt het college een grote strategische fout. Eneco is cruciaal voor de energietransitie in Den Haag. We dreigen nu dezelfde fout te maken als andere overheden toen Nuon en Essent werden verkocht acht jaar geleden. Bedrijven waar na de verkoop duizenden banen verloren gingen en waar de duurzaamheidsambities in de ijskast zijn gezet. Essent staat zelfs stevig op de laatste duurzaamheidsplaats van alle in Nederland actieve energiebedrijven, terwijl Eneco een van de duurzame koplopers is. Om nog maar te zwijgen over het realistische doemscenario dat Eneco in handen valt van een nieuw type ‘Wang’ uit China, van Saoedische oliesjeiks of van het Gazprom van Poetins Rusland. Daar bedank ik vriendelijk voor.”

Voorstanders van verkoop geven aan dat de opbrengsten juist zouden kunnen worden gebruikt voor belangrijke investeringen in de energietransitie. Pieter Grinwis twijfelt wat hier daadwerkelijk van terecht zal komen: “Ook bij de verkoop van Nuon en Essent waren deze ambities er, maar daar is schrikbarend weinig van terecht gekomen. In Amsterdam verdwenen de duurzaamheidsmiljoenen letterlijk in de grond in de alsmaar duurder geworden Noord/Zuidlijn. Provincies wisten van gekkigheid niet welke hobby’s ze allemaal wel niet konden subsidiëren. Bovendien dreigen we met verkoop van Eneco een dief van onze eigen portemonnee te worden. Jaarlijks krijgen we bijna 11 miljoen dividend uitgekeerd op onze aandelen Eneco. Dat is een hoger rendement dan de rente die de gemeente betaalt op haar schulden en al helemaal meer dan het Rijk vergoedt, want daar zullen we het overtollige geld moeten stallen tegen nauwelijks meer dan 0% rente.

Daarbij vind ik het zorgwekkend dat andere partijen nu al in de media ruzie maken over de besteding van de miljoenen. Verblind door de aanstaande gemeenteraadsverkiezingen en in de hoop kiezers te winnen, gaan ze als ware potverteerders te keer. Ik roep mijn collega’s dringend op onze publieke belangen de komende weken niet te verkwanselen, want dat dreigt als de gemeenteraad bevangen door goudkoorts instemt met het principebesluit om Eneco te verkopen.”