Poliflw

De PvdA wil zeker zijn van een schoon en comfortabel leven voor ons en voor onze kinderen. Schone lucht, fijn wonen, comfortabel vervoer, gezond voedsel. Energieverbruik en daardoor uitstoot van CO2, zorgt voor een klimaatverandering waardoor dit alles niet meer vanzelfsprekend is. De PvdA Houten wil vasthouden aan de ambitie die we al in 2009 hebben omarmd, namelijk dat Houten in 2040 een energie- en CO2-neutrale gemeente is. Maar we moeten ook realistisch zijn. We zitten nu op 8% dus als we in dit tempo doorgaan, halen we dat natuurlijk nooit. Versnelling is nodig. We onderschrijven de bedoeling van het Energieplan: maximaal inzetten om mensen en ondernemers in Houten aan te moedigen maatregelen te nemen voor verduurzaming. Je beslist immers zélf of je je huis of bedrijf gaat isoleren, zonnepanelen op je dak legt, je afval tot nul reduceert en je tuin verduurzaamt. De manier waarop het Energieplan tot stand gekomen is al onderdeel van deze aanpak en waarderen we zeer: meer dan 15 lokale initiatieven en projecten waaronder de Energietafel Houten hebben meegedacht en meegewerkt aan dit plan. Niet onbelangrijk, men is unaniem enthousiast. Wat ons in het bijzonder aanspreekt is dat ingezet wordt op het creëren van schaalgrootte en continuïteit. Pas dan kun je stappen maken. En alleen met medewerking en draagvlak kunnen we die meters maken en succesvol zijn. We hebben wel een paar zorgen. Tot 2025 ligt de nadruk op het verwerven van draagvlak voor de energietransitie bij de inwoners van Houten. Het gaat dan onder meer om het isoleren van woningen en plaatsen van zonnepanelen op daken bij zowel huur- als koopwoningen. Onze zorg is hoe je huizen op een betaalbare wijze duurzaam maakt. Voor mensen met een kleine beurs moet het net zo goed mogelijk zijn om het huis te verduurzamen. Ook voor mensen die door een hoge hypotheek aan het plafond van hun leencapaciteit zitten, is er weinig keus. Wij willen dat de gemeente actief meedenkt met inwoners die wel willen, maar niet kunnen. Er zijn vast creatieve mogelijkheden hoe we in de gemeente een concrete bijdrage in dit soort gevallen kunnen leveren, al dan niet met steun van het rijk. De wethouder heeft op verzoek van de PvdA toegezegd hierover apart een bijeenkomst over te organiseren. De tweede zorg is het tijdpad. Het is de bedoeling dat we in 2025 20% van de doelstelling hebben behaald. In de laatste 15 jaar tot 2040 moet dan 80% van het doel gerealiseerd worden. De gedachte is dat met voortschrijdende technologische ontwikkelingen in de komende jaren, dit haalbaar moet zijn. Feitelijk komt het er op neer dat we het probleem vooruitschuiven. In 2009 waren we nog ongeïnformeerd optimistisch, ondertussen zijn we toch echt geïnformeerd realistisch: het wordt nog een hele dobber. We moeten daarom de komende jaren scherp aan de wind te blijven varen om geen enkele kans op versnelling voorbij te laten gaan. De PvdA is daarom mede-indiener van een motie die ons als raad in staat moet stellen om op tijd te kunnen reageren op kansen en risico’s om de ambitie in het vizier te houden. Tenslotte willen we een lans willen breken om bij de uitvoering van plannen en maatregelen het zo makkelijk mogelijk te maken voor de inwoners en ondernemers. Natuurlijk moeten we blijven inzetten op draagvlak en urgentie. Maar iets weten en willen is vaak nog geen garantie dat mensen ook iets anders gaan dóen. De beste weg is vaak om het eenvoudig en makkelijk te maken een eerste stap te zetten. Dat is wat ons betreft niet alleen een oproep aan de gemeente, maar aan alle initiatieven, organisaties en vrijwilligers die zich inzetten voor de energietransitie.

Het bericht Energietransitie, een zaak van iedereen verscheen eerst op PvdA Houten.

Afgelopen dinsdagavond, 1 oktober, heeft de raad een definitief besluit genomen om windturbines te plaatsen in het buitengebied, bij de Goyerbrug. In mei hadden we als PvdA onze zorgen al geuit over de landschappelijke inpassing en het proces om tot draagvlak te komen. Die zorgen hadden we en die zorgen zijn gebleven. Het dilemma voor de PvdA is dat we helemaal niet tégen windenergie zijn. Sterker nog we vinden dat de ambitie niet groot genoeg kan zijn. Immers in 2050 moet Nederland volledig onafhankelijk zijn van fossiele brandstoffen. Maar het is een minstens even grote ambitie om dit mét de samenleving te doen. We weten dat de hele achterban van de PvdA de ambitie om Houten duurzaam te maken ondersteunt. De meningen lopen echter zeer uiteen als het over de Goyerbrug gaat. De verhoudingen vóór- en tegenstanders van dit specifieke project ligt ongeveer 50-50. Als fractie hebben we onze bezwaren tegen dit raadsvoorstel keer op keer kenbaar gemaakt. Tegelijk hebben we ook recht willen doen aan het andere geluid uit onze achterban, namens wie wij in de raad zitten. Eén stem is daarom gegaan naar de ambitie om Houten duurzaam te maken. Hieronder de tekst die de PvdA ingebracht heeft. “In mei heeft deze raad zich gebogen over de voorlopige verklaring van geen bedenkingen: nu het is moment van de waarheid. Dit college staat op het punt een eeuwigdurende vergunning af te geven voor het plaatsen van industriële windturbines in het buitengebied. Aan ons als raad om daar toestemming voor te geven. We hebben eerder onze zorgen geuit over de ruimtelijke inpassing en over het proces om draagvlak te verwerven. De ruimtelijke inpassing voor turbines met een ashoogte van 166 meter is een veel te grote stap. En deze hoogte weten we pas sinds de gemeente de aanvraag van de initiatiefnemer heeft ontvangen, eind vorig jaar. De turbines van Windpark Goyerbrug worden één van de grootste op land tot nu toe in Nederland. Het stoorde ons en het stoort ons nog steeds dat de hoogte van de turbines door het college totaal niet wordt geproblematiseerd, noch het feit dat we de consequenties voor de leefbaarheid voor omwonenden niet kunnen overzien. De ruimtelijke inpassing is het enige aspect waar we als gemeente écht iets over te zeggen hebben. Als gemeente heb je de verantwoordelijkheid om daar een eigen afweging over te maken. De wethouder zal zeggen dat ze het nog een keer heeft laten onderzoeken of het past. Maar wat waren de alternatieven voor typen en aantal van de bouw van de turbines, dat is niet onderzocht. Het tweede adviesbureau dat ze hier voor ingeschakeld heeft, geeft wel degelijk aan dat bij landschappelijk inpassingen kanttekeningen te plaatsen zijn. Men spreekt over verdwerging van het landschap op meso niveau, oftewel, binnen een straal van 3-5 km domineren cq verpesten de turbines het landschap van het Kromme Rijnstreek. Wat ons nog meer dan in mei, tegen de borst stuit, is het inspraakproces. Het is er de afgelopen maanden niet beter op geworden. Ik breng in herinnering dat het college zélf een grote broek aangetrokken heeft dat draagvlak ‘heel belangrijk’ is. In juni werd al duidelijk dat dit het college daar vervolgens een hele eigen draai aan geeft, door dit te vertalen naar een ‘een zekere acceptatie’ bij direct omliggende families (14 van de 15 heeft een compensatie regeling geaccepteerd). En toen kwamen de zienswijzen, 23 stuks, 86 indieners. Tijdens de RTG werd in onze ogen pijnlijk duidelijk met wat voor overheid inwoners te maken krijgen: juridisch strikt formalistische verweer met als uitkomst dat er een punt en een komma wordt aangepast. En het helpt ook niet als het college zich keer op keer op het standpunt stelt dat zij ‘niet anders kan’, ‘helaas gebonden is aan de provinciaal ruimtelijke structuurvisie’. Dat is simpelweg niet geloofwaardig. Het is voor onze fractie overduidelijk dat achter deze formele houding, een college staat die zélf deze industriële turbines op die plek wil. We kunnen ons heel goed voorstellen dat de inwoners, in het bijzonder de indieners van de zienswijzen dit ervaren als pure machtspolitiek. En wat doen de coalitiepartijen? Die slikken schijnbaar zonder veel moeite enorme meloenen door. Onlangs hoorde ik de fractievoorzitters van VVD en GL in een radioprogramma van Houten FM vertellen dat men wel inziet dat de plaatsing van de turbines “niet leuk” is voor de omwonenden, ik citeer: ‘Het is gelukkig niet voor altijd, ze staan er voor 30 jaar, we hebben ze nu eenmaal tijdelijk nodig”. Ik herhaal “niet leuk” ; ‘tijdelijk nodig’, ‘maar 30 jaar’. Dat noem ik verdwerging van de problematiek. Dat is de problemen van mensen niet serieus nemen, maar het voor jezelf minder erg maken! Daar kopen de inwoners echt niets voor. Elke vorm van industrie die hier aangevraagd was, had kunnen rekenen op tegenstand van deze partijen en was nooit vergund geweest. Maar dit wel. En hoe rijm je trouwens de eeuwigdurende vergunning die je afgeeft met het tijdelijke karakter? Alleen al daaruit blijkt dat deze bezwering een wassen neus is! Waarom is er niet vanaf het begin gezocht naar een synthese van belangen. Bij andere maatschappelijke dilemma’s hebben dit ook gedaan zoals bij Den Oord; bij Fort Honswijk, bij Dikke Boom. Met de hulp van een procesbegeleider wordt voor- en tegenstanders gefaciliteerd. De klacht van de indieners is dat men zich onbegrepen voelt, in de steek gelaten, platgewalst door een bestuursapparaat. Hun verweer heeft hen bloed, zweet en tranen aan de keukentafel gekost, terwijl de gemeente zich door het een na het andere adviesbureau liet bij staan. Dat is een ongelijke strijd geworden. En dat terwijl dit college zich voorgenomen had (citaat): “Over grote maatschappelijke opgaven, in gesprek te gaan met inwoners, maatschappelijke organisaties en ondernemers. En in samenwerking met hen komen we tot concrete en breed gedragen oplossingen.” Die belofte is in elk geval niet ingelost. Onze fractie vindt de wijze waarop invulling gegeven is aan de beantwoording van de vragen en de bejegening niet passen met hoe wij in Houten participatie vorm willen geven. We kunnen ons goed indenken dat inwoners die bejegening arrogant vinden. Een aantal raadsleden van de coalitie gaven de afgelopen te kennen, “dat ’t de volgende keer anders moet”. Beste collega: dit wás de volgende keer! De kans is verkeken, the damage done en de coalitie heeft het laten gebeuren. Hoe nu verder: we kunnen ons opmaken voor jarenlange juridische procedures en verharding in de samenleving. En geef de mensen eens ongelijk. Als ik sarcastisch zou willen zijn, zou ik kunnen voorstellen om de Universiteit van Utrecht alvast te boeken voor een evaluatie in 2021, die dan ons ook over dit dossier de oren gaat wassen. We willen een toezegging doet dat een participatiestrategie en/of participatieplan zoals bedoeld in de Omgevingswet, onderdeel uit maakt van de verdere implementatie. Doel is te waarborgen dat de omwonenden het recht op participatie houden. Deze omissie is aangereikt door de advocaat van één van de indieners van de zienswijzen. Mocht dit geen voornemen zijn, dan horen we graag wat de overwegingen van het college zijn. De PvdA hecht er aan om te melden dat wat ons betreft de ondernemer geen blaam treft, hij heeft lang in de wachtkamer gezeten; vanuit zijn perspectief er alles aan gedaan om zijn onderneming te starten, het is zijn goed recht om plannen te maken en aan ons voor te leggen. Dat het college en wij als raad ambities hebben ten aanzien van de energie transitie stellen we zeker ook niet ter discussie. In 2050 moet Nederland een volledig duurzame energievoorziening hebben en volledig onafhankelijk zijn van fossiele brandstoffen. De ambitie kan niet groot genoeg zijn. Maar het is óók een ambitie om dit mét de samenleving te doen. Het feit dat bewoners zich gepasseerd voelen, leidt tot afkalvend draagvlak voor de energietransitie én als overheid draag je op dit manier bij tot verzet tegen windturbines. En dat is zonde, want de echte verduurzaming begint pas net. De PvdA is niet tegen windenergie, maar onze bezwaren bij de voorlopige verklaring zijn ongewijzigd, zowel met betrekking tot de ruimtelijke onderbouwing als met betrekking tot het draagvlak. Vanzelfsprekend geven we een tegenstem door onze bezwaren die we hebben bij dit raadsvoorstel. Maar we zijn ook vóór de ambities om Houten duurzamer te maken. Om dat te onderstrepen zullen wij als PvdA-fractie verdeeld stemmen. Onze oproep is: zet in op het belang van de realisatie van een succesvolle energietransitie met inwoner en zet bewoners die ageren tegen windturbines niet weg als ‘anti-klimaat’! We hebben iedereen nodig!

Het bericht Windturbines bij de Goyerbrug verscheen eerst op PvdA Houten.

In de raad van 28 mei 2019 stond het windpark Goyerbrug op de agenda. Een beladen onderwerp met uitgesproken vóór- en tegenstanders. De PvdA Houten heeft tegen het plan gestemd. En dat terwijl we helemaal niet tegen windenergie zijn. Want Nederland moet naar een duurzame energiehuishouding. Windenergie is daar een essentieel onderdeel van. Tegelijkertijd begrijpt de PvdA de moeite die omwonenden hebben met de plaatsing van nieuwe windmolens. Nederland is een dichtbevolkt land en daardoor zorgt elk groot infrastructureel project voor overlast voor omwonenden, of het nou gaat om een nieuwe weg, zonnevelden of windmolens. Windmolens zorgen voor geluidsoverlast, slagschaduw en aantasting van natuur en landschap. Het helemaal wegnemen van die overlast is een illusie, maar het kan beter dan in de huidige praktijk gebeurt. In elk geval beter dan de manier waarop dit college dat nu ten aanzien van het windpark Goyerbrug heeft aangepakt. Waar ging het fout? Laten we voorop stellen dat de ondernemer die het windpark wil bouwen geen blaam treft. Hij heeft een duidelijke ambitie en is al ruim 10 jaar bezig zijn plannen te verwezenlijken en daar zat nooit een woord Spaans bij. Hij heeft zoals we dat ook willen van ondernemers veel in het werk gesteld om omwonenden te betrekken bij de plannen en hij heeft voorstellen gedaan de overlast zoveel mogelijk weg te nemen en compensatieregelingen voorgesteld. Wat is dan het probleem? Nou, dit college heeft zich bijna vereenzelvigd met de ondernemer en daarmee haar eigen afwegingen die het college namens de inwoners van Houten moet maken, ‘weggegeven’. Dat is kwalijk. De afweging die de gemeente hoort te maken is of het windpark past in het landschap. Bij de aanwijzing van de locatie bij de Goyerbrug door de provincie is ook de ashoogte van de windmolens bepaald. De hoogte is toen vastgesteld op ten minste 60 meter. Toen de aanvraag van de ondernemer een aantal maanden geleden binnenkwam, bleek het te gaan om een ashoogte van 166 meter. Bijna 3 keer zo hoog! De turbines van het windpark Goyerbrug worden bovendien één van de grootste op land tot nu toe in Nederland. Toen had het college in actie moeten komen. De ruimtelijke inpassing is een afweging die alleen de gemeente moet maken. Naar onze stellige overtuiging past een windpark met dergelijke hoge masten daar niet. Maar daar hebben we dus geen enkel debat over gevoerd. Ook kwalijk is dat de gemeente zich verschuilt achter een extern bureau. Dit bureau heeft van alles getoetst aan de geldende wet- en regelgeving: geluid, luchtkwaliteit, slagschaduw, radar, kabels en leidingen enzovoort. Maar over één ding doen zij geen uitspraak (en dat benadrukken zij ook), namelijk of het windpark qua ruimtelijke ordening acceptabel is. Dat is ter beoordeling aan de gemeente. Je kan je als gemeente niet verschuilen achter een extern bureau dat zegt dat aan de regeltjes is voldaan. Dit college heeft de hoogte van de windmolens geen moment ter discussie gesteld, verschuilt zich achter procedures en wetten, heeft op dit punt haar huiswerk niet gedaan, met als gevolg dat de ashoogte van de molens er ‘ingerommeld’ is. Dat komt omdat het college dit windpark heel erg graag wil. Bij zo’n sterke ambitie ben je bereid een groot aantal nadelen voor lief te nemen. Die ambitie vertroebelt het nemen van verstandige en afgewogen besluiten. Als dat windpark daar komt, dan is dat omdat je dat als college op dit plek wil. Niet omdat je aan wet- en regelgeving gebonden bent. En dan natuurlijk het draagvlak. In de aanloop van dit college en in de afgelopen maanden lagen de woorden ‘samen’ en ‘draagvlak’ voortdurend op de lippen van de collegeleden. Ook over het windpark gaf het college hoog op dat ‘draagvlak belangrijk is’. Let wel, nergens is er een wettelijke bepaling te vinden die in gaat op het fenomeen ‘draagvlak’. Het college heeft daar zélf zo veel gewicht aan gegeven en daar een hele grote broek over aangetrokken. En dan moet je helaas aanzien hoe het college opschuift van ‘draagvlak is belangrijk’ naar ‘een zekere acceptatie’. Om het even in perspectief te zien: bij 15 adressen is sprake van een ‘zekere acceptatie’ en bij 500 adressen zegt het college zelf dat het beeld diffuus is, maar zeker niet positief. Hoezo, draagvlak?! Dan blijkt dat het college zelf bedacht heeft dat draagvlak van de bewoners die direct naast het windpark wonen, voor het college voldoende is om haar afwegingen te maken. 15 adressen dus. Dat hadden ze dan ook wel iets eerder mogen zeggen! Was daar dan van meet af aan eerlijk over geweest en zeg tegen omwonenden dat zij van alles kunnen vinden, maar dat dat geen effect zal hebben op de uiteindelijke plaatsing van de molens. Het was dan ook bijzonder om te zien dat VVD en CDA met hun beloftes over het belang van draagvlak, een 180 graden draai moesten verantwoorden en zich verweerden met een gezocht argument dat men ‘de regie niet aan de provincie wil geven’. Alsof de provincie een dergelijk project niet zou kunnen managen! Het bleek al snel dat de coalitie had ‘getekend bij het kruisje’ en de rijen zich op voorhand al hadden gesloten. Het plan is dan ook aangenomen. GroenLinks en de ChristenUnie konden hun geluk niet op en hamerden op argumenten van het algemeen belang waar niemand het mee oneens is: want natuurlijk wil iedereen duurzame energie! Maar de PvdA heeft als voorwaarde dat bewoners volwaardig mee kunnen praten over de uitvoeringsplannen. Dat betekent dat je voldoende ruimte geeft aan het organiseren van tegenspraak. We maken ons als PvdA geen illusies, het iedereen op elke plek altijd naar de zin maken zal niet lukken. En de verantwoordelijkheid om voor de komende generaties een duurzame energievoorziening te realiseren is groot. Te groot om nu de makkelijke weg te kiezen, je moet de tegenspraak een stem geven, niet wegduwen maar aan de terechte zorgen tegemoet komen. Want dit is niet het laatste windpark of zonneveld waar we ons hoofd over moeten breken. De energietransitie vraagt de komende jaren vaker om dergelijke ruimtelijke ingrepen. Linksom of rechtsom zullen we moeten leren dit samen met de inwoners te doen.

Het bericht Stem tegen het windpark Goyerbrug verscheen eerst op PvdA Houten.

Als je vanaf de A27 Houten binnenkomt zie je langs het Amsterdam-Rijnkanaal drie windmolens. Aan de andere kant van het kanaal, op Nieuwegeins grondgebied, zie je er ook vijf staan. Het valt op dat de Houtense molens minder vaak draaien, dan die aan de andere kant. Je zou zeggen: Jammer van alle duurzame energie die opgewekt had kunnen worden! Maar die molens in Houten draaien minder, omdat Houten daarover in belang van de omwonenden afspraken met Eneco heeft gemaakt. Vanwege een motie van de gemeenteraad uit 2017 is afgelopen jaar onderzocht of een ander draaiprogramma effect kon hebben op de ervaren geluidshinder. De conclusie van het college over dit onderzoek stond centraal tijdens de gemeenteraadsvergadering van 12 maart jl. De hoop was gevestigd op afronding van een jarenlang voortslepend dossier.

Het college vond dat het doel van de motie uit 2017 niet bereikt was. Herhaaldelijk gooiden de coalitiepartner de handen in de lucht: “We kunnen dus niet anders dan weer gaan draaien volgens maatwerkvoorschriften”. Maar, op basis van de onderzoeksresultaten was ook wel een andere wending van dit college denkbaar. Namelijk één waarin het college nadrukkelijk kiest voor het álgemeen belang. Immers, dit college staat zich voor op de doelstelling energieneutraal in 2040 te willen zijn. Juist door dit onderzoek liggen ook argumenten voor het oprapen om daarop nu door te zetten en de maatwerkvoorschriften toch in een ander licht te bezien. Wij vinden dat een gemiste kans! Wat weerhield het college er nu van om scherper aan de wind te varen? We hebben daarover tijdens het debat diverse vragen gesteld. De antwoorden bleven onze verbazing voeden. Het onderzoek toonde ook aan dat er met een andere draaiprogramma substantieel méér energie kon worden opgewekt. Dertig procent meer! Niet misselijk als je een sprong voorwaarts wilt maken in de energietransitie! Tja, wat laat je dan het zwaarst wegen: het woongenot en nachtrust van een tiental huishoudens die overlast ervaren of die sprong voorwaarts in de energietransitie? We vroegen ons af of het instemmen op de oude maatwerkvoorschriften soms een soort handjeklap, om de weg vrij te maken voor de ontwikkeling van windmolens op de Goyerbrug. Na bekend worden van het raadsvoorstel kondigde Eneco aan de maatwerkvoorschriften ter discussie te willen stellen. Daarmee zou de bescherming die de maatwerkvoorschriften nu bieden helemaal op de tocht te staan en zouden we in Houten uitsluitend terugvallen op de wettelijke normen die voor windmolens gelden (het Activiteitenbesluit). Was dat het effect dat het college uiteindelijk met terugkeer naar de maatwerkvoorschriften voor ogen had?

De afgelopen jaren zijn kosten noch moeite gespaard om in gesprek te blijven met tegenstanders van het windpark. Maar we zien inmiddels ook andere ontwikkelingen. Tijdens de voorbespreking met de raad waren de reacties van verschillende insprekers een teken van een kanteling in Houten op het windmolendossier. Sterker dan de stem van tegenstanders klinkt nu ook het geluid van pleitbezorgers voor het windpark voor de opwekking van duurzame energie . Daarmee lijkt er een groter draagvlak te groeien voor uitbreiding van de energieproductie (meer draaiuren) door de drie molens langs het Amsterdam-Rijnkanaal. Dat zou toch ook GroenLinks als muziek in de oren moeten klinken!?

Nee, dit had allemaal geen rol gespeeld! De coalitiepartijen ontboezemden met pijn in het hart het wel anders gewild te hebben, maar ‘zolang de maatwerkvoorschriften er zijn ….’ , het écht niet anders kon dan het raadsvoorstel te volgen. Dank je de koekoek! In plaats van zelf de politieke moed te hebben om zich uit te spreken vóór windenergie, wat men werkelijk jaar in jaar uit heeft gepredikt, gooien GroenLinks en CU nu de handdoek in de ring en liet men doorschemeren dat anderen de kolen uit het vuur moeten halen. Wedden dat wanneer de rechter de maatwerkvoorschriften om zeep helpt, de coalitiepartners opnieuw een draai maken?

De complimenten gaan naar D66 die in dit debat wel kiest voor het algemeen belang en de voortzetting van het draaiprogramma van tijdens de proef. In onze ogen heeft D66 een aantal zaken goed met elkaar verbonden: het beëindigen van de evaluatie, kiezen voor het algemeen belang en het in gesprek blijven met de stakeholders. We hebben hen daarom gesteund in het debat. Het mocht allemaal niet baten, de coalitie heeft de rijen gesloten en dat was helaas te verwachten. Maar het is natuurlijk een illusie te denken dat de discussie in Houten over dit windpark zal verstommen. Tegenstanders en voorstanders laten hun stem volop horen. Het is jammer dat deze coalitie de handen in de lucht gooit, niet de regie pakt en weer een speelbal wordt van omstandigheden.

Het bericht Windmolenpark Houten. Over idealen en de barre werkelijkheid. verscheen eerst op PvdA Houten.

“Ik ben klaar met gesubsidieerde aardappelveldjes en tomatenknuffelprojectjes”. Aan het woord is prof. dr. Jan Jonker, hoogleraar Duurzaam Ondernemen aan de Radboud Universiteit in Nijmegen. Jan Jonker is een man met een missie. Al meer dan 25 jaar houdt hij zich als wetenschapper bezig duurzaamheid en verduurzaming. Op 4 maart 2019 deelde hij zijn kennis tijdens de 8e Arie Groenevelt-lezing in Theater aan de Slinger. Niet alleen in Houten, ook spreekt Jonker met regelmaat op congressen in binnen- en buitenland om zijn verhaal te vertellen en het publiek te wijzen op de ernst van de situatie. Na de inleidende lezing volgde een forumdiscussie met William Moorlag, Tweede Kamerlid van de PvdA en Jeroen Pepers, directeur Aedes Vereniging van woningcoöperaties.

Kernpunt in de lezing van Jonker is dat we voor een ‘triple-transitie’ opgave staan. ‘Allereerst de klimaatopgave die voortkomt uit klimaatakkoord van Parijs 2015. Deze opgave impliceert de uitstoot van broeikasgassen met 49% te beperken in 2030 ten opzichte van 1990. Direct in het verlengde hiervan ligt de tweede opgave, de energietransitie die vraagt om de beweging van fossiele energiebronnen -gas en olie- naar duurzame energiebronnen, zoals zonne- en windenergie. De opgave is 16% duurzame energie in 2023. In 2050 moet de energievoorziening bijna helemaal duurzaam zijn. Tot slot de transitie naar een circulaire economie, dat beleid is ingezet door het Kabinet Rutte II en gaat over substantieel minder gebruik van ‘virgin’ grondstoffen: 50% in 2030 en 100% in 2050. Stuk voor stuk uitdagende transities en dan in drievoud!’

Verduurzaming en circularisering zijn twee handen op één buik, benadrukt Jonker. Het is volgens hem dé trend voor de komende tien jaar. Maar het zijn wel twee verschillende dingen, legt hij uit. ‘Verduurzaming is: kunnen we dezelfde kwaliteit aan verlichting realiseren met slimmere lampen? Kunnen we een auto, die nu 1 op 20 rijdt, straks 1 op 200 laten rijden? Dát is verduurzaming. Circularisering daarentegen betekent of we een product produceren, gebruiken én hergebruiken.’ Het vereist volgens Jonker een behoorlijk omslag in denken. ‘Bijna een eeuw lang hebben we wereldwijd de ‘weggooi-cultuur’ gepredikt. Het is schrikbarend hoeveel afval we dagelijks produceren en hoeveel voedsel we verspillen en dat heel gewoon vinden. Daar moeten we vanaf.’ Met kleinschalige projectjes, als bloemenweides en bijenhotels, gaan we het niet redden. ‘Oké, dat soort projecten zijn goed voor de bewustwording, maar je moet het niet verwarren met het bedrijfsmatig werken aan verduurzaming. Jonker: ‘ Als je je brievenbus ook maar een beetje open zet, moet je van alles. Je moet aan groene groenten doen, mag geen afval meer hebben, mag de toiletten niet meer doortrekken, de lijst wordt langer en langer. Het gevaar is dat je als een konijn in de koplampen van een auto gaat zitten en niet meer in actie komt’. Het gaat echt om het creëren van schaalgrootte en continuïteit, pas dan kun je stappen maken. Het gaat om de vraag: waar wil je staan over tien jaar? Schuif je die vraag voor je uit, dan word je achterhaald door de realiteit.’

Ronduit ontevreden is Jonker hoe het huidige kabinet met de klimaatopgave omgaat. Papier is geduldig, de woorden zijn fraai, maar verder is er bedenkelijk weinig daadkracht. Het schiet niet op, vindt Jonker. ‘De kans dat Nederland de klimaatdoelstellingen gaat halen is zeer klein’. De regering is door de rechter gesommeerd om een strenger klimaatbeleid te voeren, ook omdat Nederland internationaal nog steeds ver achter blijft met het opwekken van schone energie in vergelijking met de omringende landen. Maar deze rechterlijke uitspraak heeft tot dusver helaas weinig effect gehad. Jonker verbaast zich vaak over het feit dat in het klimaatdebat allerlei bijzaken aan de orde komen, maar men de feiten niet onder ogen ziet en daarmee voorbij gaat aan de urgentie. Het is in zijn ogen een veel te politiek onderwerp geworden, waar velen goede sier mee willen maken, maar waar de maatschappelijke urgentie in ten onder gaat. Het betoog van Jan Jonker was scherp en zonder één woord Spaans. Dat was een mooie opmaat voor een gesprek met de twee panelleden, William Moorlag en Jeroen Pepers. De drie gesprekspartners waren het met elkaar eens dat er niets minder dan een revolutie nodig is om de drieslag in de transitie waar te maken. Moorlag benadrukte dat een energierevolutie mislukt als het de samenleving splijt in klimaatwinnaars en verliezers. Hij maakt zich zorgen over de uitwerking van het klimaatakkoord. ‘Gaat dit kabinet echt zorgen dat de rekening bij de grote bedrijven wordt gelegd en de huishoudens gaat ontzien? Als we dit vraagstuk aan de markt overlaten weten we zeker dat de rekening in ieder geval niet eerlijk verdeeld zal worden. We willen er zeker van zijn dat we het klimaat redden en dat lukt alleen als we de rekening betaalbaar houden voor gewone mensen. Dus niet Shell subsidie toeschuiven en de rekening alleen bij de huishoudens leggen. En iedereen moet de mogelijkheid krijgen te verduurzamen. Want elektrisch rijden is nu nog voor teveel mensen onbereikbaar en de meeste huurders kunnen niet zelf bepalen of en hoe hun huis wordt verduurzaamd.’ Pepers haalde de feiten over het verduurzamen van woningen nog naar voren. ‘In Nederland moeten bijna acht miljoen gebouwen worden verduurzaamd naar CO2-neutraal tot 2050. Daarvoor resteren nog ongeveer 8000 arbeidsdagen: dit betekent 800-1000 gebouwen per dag verduurzamen. Nu worden tussen de 10-20 woningen per dag verduurzaamd. Met dit tempo wordt de doelstelling uit het Klimaatakkoord in het jaar 2350 gehaald! Deze opgave gaat de draagkracht en regievoering van elke woningcorporatie te boven. Dit is een opgave van nationaal belang.’

Jonker sloot zich aan bij de oproep van beiden dat er is regie nodig vanuit de overheid. Niet in de laatste plaats om het democratisch gehalte van alle maatregelen die over Nederland worden uitgestort te borgen. Er zijn eerlijke en dappere keuzes van de overheid nodig om te zorgen dat deze revolutie van en voor iedereen is. Jonker sprak afsluitend de wens uit dat overheden, op alle niveaus, zich gaan uitspreken voor een lange termijn visie en het aandurven om substantiële keuzes te maken die het verschil gaan maken.

Het bericht 8e Arie Groenevelt-lezing: ‘Driedubbele transitie, het moet’ verscheen eerst op PvdA Houten.