Poliflw

Of we het nu doen voor het klimaat, de gevolgen van het winnen van olie en gas, of de afhankelijkheid van dubieuze regimes, bijna iedereen is overtuigd dat we over moeten stappen op duurzame energie. Het tempo waarin dat moet gebeuren is in Parijs en het klimaatakkoord vastgelegd. In Overbetuwe stemden de gemeenteraad in met de Regionale Energie Strategie (RES). Ondanks de unanieme steun zit er wel verschil in inzicht tussen partijen.  

Betrek inwoners en ondernemers meer bij het klimaatbeleid

De RES is een beleidsmatig document van 60 pagina’s. Wij vinden het dan ook niet verwonderlijk dat in het document geconstateerd wordt dat inwoners er maar weinig animo voor hebben. Wij vinden dat de inwoners en ondernemers op een heel concrete en praktische manier betrokken moeten worden bij keuzes. Zo is er veel weerstand tegen windmolens en minder tegen zonneparken. Dat kan  zorgen voor een scheve verhouding in de energieproductie. Als we echter de wens van de inwoners serieus nemen, kunnen we ook kijken naar energieopslag of andere bronnen.

Bewaak ook in een regionale samenwerking onze Overbetuwse belangen

Regionale samenwerking is nodig, maar dat betekent niet dat onze wethouder de belangen van Overbetuwe uit het oog moet verliezen. Het is ons toch wat te gemakkelijk als een “groene” buurgemeente zegt geen ruimte te hebben en daarom de windmolens maar in de Betuwe wil plaatsen. We moeten de kwaliteit van onze ruimte koesteren en in de samenwerking niet te grabbel gooien.

Behaal je doelen en ga alleen verder bij voldoende draagvlak

Als Overbetuwe hebben we in tegenstelling tot veel andere gemeenten, de doelen voor 2030 al omgezet naar concrete projecten. Dat zijn vooral zon en windprojecten langs de A15. Voor het windpark Midden Betuwe hebben we eerder ingestemd met 2 windmolens. Dat sommige andere partijen nu veel verder willen gaan en ook op andere plaatsen windmolens willen plaatsen, gaat ons  te ver. Alleen als een goed participatieproces zou leiden tot voldoende draagvlak is dat voor ons bespreekbaar. Maar dat is nu juist waar het op dit moment aan ontbreekt.  

Hanno Krijgsman en Daan Moerkerk

In het concept-bod van de Regionale Energie Strategie (RES) geeft de regio Arnhem-Nijmegen aan op welke manier zij bij wil dragen aan het opwekken van zoveel mogelijk duurzame energie en warmte. Met dit bod is de regio goed op weg, al zijn er volgens de GroenLinks fracties in de regio nog wel wat aandachtspunten.

Om de duurzaamheidsambitie van 55% CO2-besparing in 2030 te bereiken is meer nodig en GroenLinks is blij dat deze ambities in beeld komen in de volgende versies van de RES. Wel ziet GroenLinks een aantal belangrijke verbeter- en aandachtspunten, met name voor de verhouding tussen wind en zon en het lokaal eigenaarschap van energie-initiatieven. Volgens het concept-bod gaat de regio Arnhem-Nijmegen 1,68 TWh (dat is 1,68 miljard KWh) duurzaam opwekken. Hiermee draagt de regio Arnhem-Nijmegen voldoende bij aan het landelijke doel van 35 TWh. Ook zet het concept-bod in op het behouden en versterken van de ruimtelijke kwaliteit.

Om een evenwichtiger verhouding tussen wind en zon te realiseren roepen de fracties van de regio Arnhem-Nijmegen de betrokken gemeentes op om te onderzoeken onder welke voorwaarden meer zoekgebieden voor windmolens wél mogelijk zouden zijn, door kritisch te kijken naar de harde restricties in eigen beleid en door bijvoorbeeld samen te werken met coöperaties en goede afspraken met omwonenden te maken over overlast. Daarnaast ziet GroenLinks graag dat gemeentes veel meer inzetten op het stimuleren van zonne-energie op daken.

Verder wil GroenLinks dat elke gemeente het streven naar 50% lokaal eigendom opneemt in haar beleid en pleit zij ervoor het regionale samenwerkingsverband van energie-coöperaties, als partner te betrekken bij het zoeken naar locaties en mogelijke projecten. Bij de beoordeling van lokale energie-initiatieven zou dan ook meer nadruk dienen te liggen bij de opbrengsten ervan en zou de term woonlastenneutraliteit als uitgangspunt in het conceptbod opgenomen dienen te moeten worden.

Ook wil GroenLinks graag dat jongeren nog meer betrokken worden bij het resultaat, bijvoorbeeld door de RES te verpakken in lesmateriaal voor het primair-, voortgezet- en vervolgonderwijs en door onderwijsinstellingen- en/of vakgroepen actief te benaderen. Tenslotte ziet GroenLinks graag een gezamenlijke oproep van de RES-gemeenten uit de regio Arnhem-Nijmegen aan de landelijke overheid voor wetgeving om eigenaren te stimuleren zonnepanelen op hun daken te leggen.

Op 4 februari besprak de gemeenteraad het rapport van de gemeentelijke rekenkamer over het duurzaamheidsbeleid. GroenLinks heeft er samen met andere partijen op aangedrongen dat bij het evalueren van het duurzaamheidsbeleid nu eindelijk de cijfers over energiebesparing en duurzame energie beschikbaar zijn.

In 2015 stelde de gemeenteraad de Routekaart Duurzaamheid vast. Afgesproken was toen dat de gemeente uiterlijk in 2050 CO2-neutraal zou zijn en het liefst nog veel eerder. Ook zou de gemeente snel maatregelen nemen en zou er drie keer per jaar aan de gemeenteraad gerapporteerd worden of we op koers zijn.

Dit is niet gebeurd. Volgens de rekenkamer is er nauwelijks informatie beschikbaar over de hoeveelheid energiebesparing en opgewekte duurzame energie in de gemeente. Uit de cijfers die uiteindelijk beschikbaar kwamen, blijkt dat de gemeente 5 keer zo weinig duurzame energie opwekt dan de bedoeling was. Het gebruik van fossiele energie zelfs is toegenomen in plaats van afgenomen, een zeer zorgwekkende ontwikkeling. Hiermee zijn de ambities van 2015 papieren ambities gebleken. En dit terwijl we nog maar heel kort de tijd hebben om onomkeerbare en catastrofale effecten van klimaatverandering te voorkomen.

Landelijk zijn afspraken gemaakt over het ‘van het gas af’ en over het terugdringen van het gebruik van fossiele brandstoffen (energietransitie naar hernieuwbare/duurzame energie). Om dit te realiseren is rond het Klimaatakkoord afgesproken dat elke regio moet bedenken hoe ze dat gaan doen. De gemeente Overbetuwe doet mee in de RES Arnhem-Nijmegen.

De RES gaat ervan uit dat elke regio een bod doet (aan ‘Den Haag’) over wat die regio nodig heeft en kan leveren op het gebied van warmte en elektriciteit. Dit zal geen éénmalige actie zijn, maar er zal ook een vervolg komen in de vorm van nieuwe ‘boden’ (RES 2.0 etc). In die zin is er sprake van een proces.

Het eerste bod moet gedaan worden in de 1e helft van 2021 en daarvoor moet er vóór de zomer van 2020 een eerste conceptbod liggen. Dat is al over 5 maanden! Aan de slag, zou je zeggen. In augustus is een 1e versie van de startnotitie besproken in de vorm van een Rondetafelgesprek georganiseerd door het college (RTG-C). Dat betekent dat het college wil ‘voelen’ hoe de raad denkt over een bepaald stuk. Op basis van deze RTG-C is een reactie gestuurd naar de RES-organisatie. Dit is ook in alle andere deelnemende gemeenten in de regio Arnhem-Nijmegen gebeurd. Deze reacties zijn verwerkt in de definitieve Startnotitie, die nú voorlag voor besluitvorming.

We hebben op 17 december 2019 maar liefst 52 minuten kunnen praten over dit stuk in de voorronde ...! Resultaat is dat het HAMERSTUK is. Daar ben ik blij mee, want ik denk dat we snel en hard aan de slag moeten. Juni is al heel snel! De opmerkingen die de andere partijen hadden (o.a. inwonerparticipatie en betrokkenheid van de afzonderlijke raden), vond ik op zich soms waardevol, maar vind ik meer van belang om vaart te maken tijdens het proces, bijvoorbeeld n.a.v. een (concept-)bod. De startnotitie zegt er niets over en vaststelling van de startnotie hangt wat ons betreft niet op deze onderwerpen. Dat vonden 'de anderen' gelukkig ook en we zijn tóch tot hamerstuk gekomen. Dat betekent dat iedereen kon instemmen met het stuk en de Startnotitie in de gemeenteraad van 7-1-2020 unaniem is vastgesteld. Aan het werk!

De betrokkenheid van de gemeenteraad bij het RES-proces en het concept-bod is een zorgpunt van de lokale politiek, want het concept-bod wordt niet vastgesteld door raad (het eindbod RES 1.0 wordt wél door alle gemeenteraden van alle deelnemende gemeenten vastgesteld). De lokale invulling van informatievoorziening en inbreng van de lokale raden is aan de deelnemende gemeenten zelf en niet aan de RES-organisatie. Gelukkig vindt de Overbetuwse wethouder Dimitri Horsthuis-Tangelder het ook belangrijk om de gemeenteraad mee te nemen en gaf aan dat hij dit gaat doen. Behalve informatieverstrekking in juli/augustus van 2020 over het conceptbod in een Rondetafelgesprek, werd het verder nog niet concreet hoe hij dat gaat doen, maar we houden hem hier natuurlijk wel aan. Hierdoor wordt het ook mogelijk inhoudelijk méér over de RES te vertellen in een komende nieuwsbrief. De Startnotitie heet niet voor niets startnotitie: het is het begin van het proces.

Op donderdag 10 oktober was er een door de gemeente Overbetuwe georganiseerde inloopavond over duurzaamheid, met name gericht op ‘van het gas af’ gaan. Er waren diverse interessante stands met informatie te bekijken; van het klimaatakkoord via mogelijkheden voor financiering tot initiatieven die al gerealiseerd zijn in onze gemeente, er was veel te zien.

Naast de ruimte met stands werd er ook drie keer een presentatie en discussie georganiseerd. Ik was aanwezig bij de eerste presentatie en daar viel het op dat eigenlijk alle aanwezigen open stonden voor maatregelen die CO2 besparen maar dat veel mensen zich daarbij wel zorgen maken over de kosten. Wordt het niet te duur en worden de kosten wel eerlijk verdeeld? Gaan we niet te snel?

Als GroenLinks houden we de vinger aan de pols. We gaan voor duurzaamheid maar iedereen moet kunnen meedoen. En u kunt ook zelf meedenken; er zijn plannen om de duurzaamheidsavonden vaker te organiseren om input vanuit de inwoners te blijven vragen, houdt daarvoor de communicatie vanuit de gemeente in de gaten.

GroenLinks heeft achter de schermen hard gewerkt om ervoor te zorgen dat de initiatiefnemers van een plan om het dorpshart in Zetten te verfraaien de ruimte krijgen om hun ideeën verder te ontwikkelen.

In een rondetafelgesprek in mei 2019 presenteerde een werkgroep van Zettense inwoners een plan om een deel van het Julianaplein te vergroenen, de Hoofdstraat veiliger te maken en het Schweitzerpark te verfraaien. Met nadruk wees de initiatiefgroep erop dat zij graag zelf de regie wilden houden over het verder ontwikkelen van het plan. Bij wethouder Jan van Baal kwam dit niet goed aan; hij probeerde het initiatief van de inwoners over te nemen en allerlei technocratische procedures in te brengen.

Reden voor GroenLinks om aan het CDA en de ChristenUnie voor te stellen om een gezamenlijke motie in te dienen. In deze motie vroegen zij het college om te onderzoeken op welke manier de gemeente de initiatiefnemers kan helpen om dit mooie plan te realiseren. De motie werd tijdens de behandeling van de Kadernota 2020 unaniem door de gemeenteraad aangenomen.