Dinsdag staat de begroting voor 2019 op de agenda van de Eindhovense gemeenteraad. Een begroting die grote gevolgen kan hebben voor inwoners van Eindhoven en ook voor een aantal naburige gemeentes. De grote tekorten waar het Sociaal Domein mee kampt worden opgelost door het instellen van budgetplafonds. We maken ons hier ernstige zorgen over. En gezien de hoeveelheid ingezonden brieven, insprekers bij de Eindhovense gemeenteraad en reuring op social media, staan we hier niet alleen in.
Volgens Peter Notten, directeur van WIJeindhoven, gaat er geen onderscheid gemaakt worden tussen misbare en onmisbare zorg. Wat betekent dit in de praktijk? Wordt een oudere aan haar lot overgelaten in een vies huis? Krijgt een psychiatrische patiënt niet de zorg die hij nodig heeft, met een toename van verwarde personen op straat? Kan een meisje dat seksueel misbruikt wordt niet in veiligheid gebracht worden en uit huis geplaatst worden als het budgetplafond is bereikt? Dit vinden wij onacceptabel. En waarschijnlijk wordt Eindhoven ook door de rechter teruggefloten, zoals ook al in andere gemeentes is gebeurd.
Natuurlijk zullen de uitgaven omlaag moeten. Maar dit is niet de juiste manier. Budgetplafonds kunnen een middel zijn om het gesprek aan te gaan met zorgaanbieders, maar het moet geen doel an sich zijn. Stel dus geen budgetplafonds in zonder overleg met de zorgverleners. Stel geen budgetplafonds in voor onmisbare zorg. En stel geen budgetplafonds in als het leidt tot wachtlijsten met alle risico’s van dien.
Naast een gebrek aan geld, lijdt Eindhoven ook aan een gebrek aan visie.
Het Eindhovense college wil bezuinigen door minder mensen generieke (1e lijns) en specialistische (2e lijns) zorg aan te bieden en hen in plaats daarvan onder te brengen in de sociale basis, zoals buurthuizen, mantelzorg en burgerintiatieven. Voor een deel van de zorgvragers zal dat kunnen, en waar deze mogelijkheid er is, zijn we ook zeker niet tegen. Maar hoe kan dat van de grond komen als er ook op die sociale basis wordt bezuinigd? Moet daar dan niet juist in geïnvesteerd worden? Deze bezuiniging is een besparing op korte termijn, maar zeer waarschijnlijk een grote kostenpost op lange termijn.
En moet er niet eens goed naar de organisatie van het sociaal domein en WIJeindhoven gekeken worden? De Eindhovense coalitie (VVD, GroenLinks, PvdA en CDA) heeft de mond vol van het op orde brengen van de financiën en deze op G40-niveau* te brengen. Maar willen ze ook de organisatie van het sociaal domein op G40-niveau brengen? Kijken ze naar goede voorbeelden buiten Eindhoven? Nee helaas, wij hebben het in ieder geval nog niet gehoord. Zou Eindhoven bijvoorbeeld iets kunnen leren van Best, waar met productplafonds wordt gewerkt in plaats van budgetplafonds? Dit betekent dat zorgaanbieders niet ongelimiteerd alle producten meer mogen inzetten, maar op basis van de diagnose meer toegespitst een product moeten gaan leveren. Dan kunnen zorgaanbieders niet meer ongelimiteerd de duurste producten inzetten, terwijl dat niet voor iedereen nodig is. Op deze manier wordt er per individu maatwerk geleverd, en dat was toch juist het idee van WIJeindhoven? In de gemeente Waalre wordt een soortgelijke methodiek gebruikt waarbij bij elke cliënt wordt gekeken of het dure product echt nodig is om kwaliteit van zorg te leveren en of er een goedkoper alternatief is. Daarnaast ligt in veel gemeentes de budgetverantwoordelijkheid bij de zorgaanbieders en niet bij een aparte stichting, zodat het budget èn de verantwoordelijkheid om binnen dat budget te blijven bij dezelfde instanties liggen.
We maken ons ook zorgen over het feit dat de stichting WIJeindhoven pas sinds een maand inzicht heeft in wat een zorgproduct de gemeente eigenlijk kost, aldus directeur Peter Notten. Ook wordt er een servicebureau opgericht, en daarmee wordt een extra laag gecreëerd. Volgens Notten kan dat tot tijdverlies leiden, en kost het in ieder geval extra geld. Opvallend is dat wethouder Renate Richters afgelopen week juist aan de gemeenteraad vertelde dat het geen extra geld kost. Wat is nou waar?
Bij de informatievoorziening vanuit het college naar de gemeenteraad zijn sowieso vraagtekens te plaatsen. Op veel raadsvragen volgt het antwoord “u wordt hier in de loop van 2019 over geïnformeerd” of “er volgt nog een brief of een informatieavond”. Dat is onacceptabel, aangezien de begroting waar het invloed op heeft dinsdag al wordt vastgesteld door de gemeenteraad. Daarnaast was er dit jaar ook geen kadernota, waarin normaalgesproken de richtlijnen opgenomen zijn op basis waarvan de begroting wordt gemaakt. Daarbovenop heeft de coalitie tegen een motie gestemd, waarbij D66, SP, OAE en Denk vroegen om onafhankelijk onderzoek naar het programma en uitvoering van WIJeindhoven, met als doel versterking van de informatiepositie en sturingsmogelijkheden van de raad. Opvallend, aangezien de Rekenkamer van de Eindhovense raad, alsook raadscommissie Duisenberg**– waar ook raadsleden van de coalitiepartijen in zaten – eerder concludeerden dat sturing, verantwoording en controle niet op orde waren en de aanbeveling deden aan de gemeenteraad dit te verbeteren. Tot slot is de impact van deze maatregelen op mensen is moeilijk te controleren, omdat de kwaliteitsindicatoren van de Eindhovense begroting vooral toetsen op geld en niet op kwaliteit van zorg.
Extra cru is dat Eindhoven budgetverantwoordelijke is voor de regio, waardoor er ook een aantal omliggende gemeentes worden getroffen door de bezuinigingen in Eindhoven. Een voorbeeld hiervan is beschermd wonen, waarbij bijzonder kwetsbare mensen, zoals mensen met psychische problemen of autisme, begeleid zelfstandig of in woongroepen wonen. Veldhoven heeft beschermd wonen naar zich toegetrokken omdat het via Eindhoven niet goed lukte. En met succes, 25% van de totale beschermd wonen klanten worden via Veldhoven gehuisvest tegen 16% van het totale budget. Door het voorgestelde beleid zullen nieuwe aanvragen niet gehonoreerd worden, maar ook huidige cliënten kunnen in de loop van het jaar geconfronteerd worden met het stoppen van de zorg, begeleiding, zelfs hun woonplek zien verdwijnen.
Kortom, we hopen dat de Eindhovense gemeenteraad tegen deze ondoordachte bezuinigingen stemt, dat er kritisch gekeken wordt naar de organisatie van het Sociaal Domein en dat de gemeente Eindhoven daarbij over de gemeentegrenzen durft te kijken, dat de toegang tot zorg aangepakt wordt en dat de Eindhovense gemeenteraad in staat wordt gesteld haar controlerende taak naar behoren uit te voeren.
Ingrid Hartlief, fractievoorzitter D66 Veldhoven Peet van de Loo, gemeenteraadslid D66 Best Jorien Migchielsen, gemeenteraadslid D66 Eindhoven Kees de Zeeuw, fractievoorzitter D66 Waalre
*G40 = 40 grootste Nederlandse gemeentes ** Commissie Duisenberg = commissie ABV
