Poliflw

In de klimaatroutekaart van onze gemeente is bepaald dat 25% van de energievraag duurzaam opgewekt zal worden. Wij onderschrijven de noodzaak van duurzame energie opwek. Niets doen is geen optie. Maar we moeten zuinig zijn op onze schaarse ruimte. Daarom zijn wij tegen zonnepanelen in veldopstelling.

Deze opgave van 25% energie opwekken is bepaald, ervan uitgaande dat de opties voor besparen al maximaal worden toegepast. De benodigde hoeveelheid opwek is bepaald op basis van de verwachte energievraag in 2050. In 2030 moet 49% en in 2050 100% gerealiseerd worden.

In totaal is 0,58 TWH nodig. Hier gaat een deel mobiliteit vanaf (nauwelijks lokaal te beïnvloeden en geen onderdeel k limaatakkoord) en zon op grote daken. Dan resteert een opgave van 0,24 TWH. Het college stelt voor om deze opwek te verdelen in 3/8 wind en 5/8 zon en een deelopgave voor 2025 te hanteren van 0,08 TWH. Dit is gelijk aan 2 grote windmolens en 55 hectare zonnevelden. Inwoners en ondernemers kunnen plannen indienen en de beste plannen zullen vergund worden. 

Wij zijn voor het toepassen van de zonneladder. Dat houdt in dat je eerst alle mogelijkheden van zon langs infra e.d. benut. Deze eerste trede van de zonneladder heeft een potentie in de regio U16 van 9,8 TWH.

Wij zijn er daarom van overtuigd dat zonnepanelen in veldopstelling niet nodig zijn en hebben een voorkeur van energie opwekking door wind. Zonenpanelen in veldopstelling vinden wij onverstandig omdat:  

Ook windmolens hebben zo hun nadelen, denk aan uitzicht, slagschaduw en geluid. Bij de plaatsing moeten we er daarom voor zorgen dat de overlast voor omwonenden tot een minimum beperkt blijft. We vinden het daarom onbegrijpelijk dat er partijen zijn die windmolens in het bos op voorhand al uitsluiten. Hierdoor kan er geen zorgvuldige afweging gemaakt meer worden waar plaatsing van windmolens het beste is.

De potentie van zon langs infra en windenergie is voldoende om de benodigde energie opwek in 2030 te realiseren. Voor de doelstelling na 2030 kan ingezet worden op innovatie en alternatieven voor zon- en wind zoals kernenergie, thorium en waterstof.  Er is daarom geen noodzaak voor het zonnevelden. Omdat nieuwe technieken windmolens na 2030 overbodig kunnen maken, is het verstandig de windmolens slechts tijdelijk te vergunnen en niet langer dan bijv. 15 jaar toe te staan. We horen graag nog van het college of dat mogelijk is.

Het opwekken van energie is overigens slechts 25% van de routekaart. 75% van de CO2 reductie gebeurt door energie besparing, isoleren etc. Hier moet veel meer vaart mee gemaakt worden. Het is hoog tijd dat het college prioriteiten gaat stellen en daarom bijv. het handhaven van duurzaamheidsdoelstellingen bij bedrijven gewoon door de ODRU gaat laten uitvoeren.

Overigens zal een nog te nemen besluit om wijken van het gas af te halen zeer waarschijnlijk een nog grotere vraag naar elektriciteit opleveren. C02 reductie heeft wat ons prioriteit. Wij geven het college daarom vast mee om in elk geval tot 2030 niet in te zetten op het gasloos maken van wijken, behalve als er alternatieve warmtebronnen zijn die niet leiden tot een toename van de vraag naar elektriciteit.

Daarnaast missen we wederom een gevoel van urgentie als het gaat de mogelijkheden van opslag en de betrouwbaarheid en stabiliteit van het netwerk. Ook de betaalbaarheid komt weer nauwelijks aan bod. Nog daargelaten dat de participatie beter had gekund en gemoeten. Het college is hiervoor in de werkgroep energie al gewaarschuwd, maar heeft de suggesties die daar gedaan zijn niet opgevolgd. Terwijl dit raadsvoorstel vanavond al wordt besproken heeft de gemeente afgelopen week alsnog een enquête over zon en wind energie uitgezet. Beter laat dan nooit moet ons college gedacht hebben.

Dit gezegd hebbende nog een keer samengevat ons standpunt: niets doen is geen optie. Maar we moeten zuinig zijn op schaarse ruimte. We zijn daarom tegen zonnevelden en voor windenergie. We kunnen daarom het raadsvoorstel zoals dat nu voorligt niet steunen omdat we overwegende bezwaren tegen het voorstel hebben. We hadden hier graag een raadsbreed gedeeld standpunt ingenomen maar dat zit er niet in.

Aan de orde in de raadsvergadering van 16 juli is de nota sociaal beleidskeuzes sociaal domein. Tijdens de oordeelsvorming gaf Frits Jansen namens de SGP onderstaande inbreng.

De nota staat vol met mooie, maar ook nog steeds wollige woorden. Zo las ik dat tenminste in de krant.

En deels is dat ook zo. Herijking van de beleidskeuzes zonder dat er echt wijzigingen zijn, want de inwoners zijn tevreden in 2018 zo lezen we. Nu zijn we in 2020 en dus al weer 1.5 jaar verder.

Een mooie presentatie in de beeldvorming en ook het persbericht gaven wel aan dat dit inderdaad het geval lijkt te zijn.

We willen meer gaan inzetten op preventie en informele en formele zorg afstemmen.

“De eigen kracht moet meer aangesproken worden, we willen meer doen met inwoners en maatschappelijke partners”. Meer gebruik maken van de positieve gezondheid etc. allemaal mooie woorden.

Heel kort door de bocht, inwoners moeten nog meer zelfredzaam worden en vooral niet te veel leunen en steunen op de gemeente.

Ik zei al, kort door de bocht, maar er zit wel een kern van waarheid in. Waarom? we moeten eerlijk zijn. Eenvoudig om dat we als gemeente in zwaar weer verkeren. Het sociaal domein staat zwaar onder druk. Door het tekort aan financiële middelen! Of is de zorg juist door andere zaken onbetaalbaar geworden? (retorisch vraag)

Om de gewenste uitvoering van het raadsvoorstel te doen, kunnen we nog beschikken over een potje wat heet, innovatiegelden. Maar dat begint ook leeg te raken. De bodem komt in zicht.

Gelukkig wordt er heel veel gedaan om onze zorg-zorgen bij de landelijke overheid onder de aandacht te brengen. Echter lijken die er nog niet zo van wakker te liggen.

Laten wij als gemeente proberen te zorgen dat zorg, zorg blijft. En dat die zorg ook voldoende geboden wordt. Het beleid is toch dat zorg, zorg moet zijn? En niet een papierentijger waarbij alles aan allerlei regel(tje)s en schema’s opgehangen wordt en waarbij personele wisselingen aan de orde van de dag lijken te zijn? Is dit een van de zaken waarom het onbetaalbaar is geworden?

Wij ervaren en vernemen uit de praktijk dat dit nog steeds wel het geval is. Zeker als het sociale dorpsteam erbij betrokken raakt. Wij hopen daar echt een kentering te gaan zien. Het zal er ook allemaal niet makkelijker op worden nu er een samenhang gezocht moet worden met de Omgevingsvisie.

Dit besluit kent geen financiële consequenties ( op de herijking van het gemeentefonds en ontwikkelingen op andere beleidsterreinen na dan), maar er is wel een punt wat we onder de aandacht willen brengen. Het staat een beetje los van dit voorstel, maar heeft er wel invloed op!

Bij de transformatie is naar voren gekomen, dat zorgverleners een soort  ‘creditkaart’ hebben en hun declaraties tot wel 5 jaar na dato mogen indienen. Graag zouden we zien dat het college vanaf nu bij het aangaan van nieuwe contracten een paragraaf opneemt, waarin duidelijk staat dat de declaraties binnen een kortere periode moeten worden afgehandeld. En dat declaraties bij overschrijding van die termijn niet worden uitgekeerd. Een contract is een wettelijke overeenkomst die andere wet- en regelgeving hier omtrent over’ruled’, dus het hoeft niet in conflict te zijn met andere wet- en regelgeving. In de zorg lijkt het zo te zijn dat binnen een half jaar resultaten van een behandelingen zichtbaar zijn. Dat zou een mooie termijn zijn om voor declaraties een grens te trekken. Dit en meer zaken zouden voor ons het sociaal domein nog inzichtelijker maken. In elk geval financieel.

Laten we voor de zorg zoeken naar oplossingen zonder daarbij de rekbaarheid van de samenleving telkens te moeten opzoeken! Want die rek is echt wel een keer op. Incidenteel zal dat best nog wel kunnen, zoals ook de corona periode laat zien. Maar er moet structureel iets veranderen.

In de raad is een motie ingediend met betrekking tot een verzoek om als gemeente en met de regio opvang te organiseren voor de alleenstaande vluchtelingkinderen op de Griekse eilanden.

Na al de bijdragen over solidariteit en humanitair ga je je haast ongemakkelijk voelen.Waarom moet ONS College het voortouw nemen om dit allemaal te organiseren?Dit kost tijd en heeft financiële gevolgen!

In principe is het een landelijke aangelegenheid en al eerder bij dergelijke moties hebben we aangeven dat partijen hiervoor hun landelijke organisatie bij de 2e kamer in te brengen.We zijn niet persé tegen opvang, maar de lasten etc. moeten wel goed verdeeld worden en een landelijk beleid op zijn.

De gevraagde samenwerking in of met U16 is geen College aangelegenheid. De overheid (of COA) vraagt aan de gemeente of ze mogelijkheden hebben. Dit is de omgekeerde wereld.Wat gevraagd wordt heeft het college aangegeven dat ze dat al doen: aanspreken van andere gemeenten!

Verder is al aangehaald dat deze kinderen allemaal getraumatiseerd zijn en dus een rugzak nodig hebben. Dat komt dan weer ten laste van onze toch al onder druk staande zorg. Als je ze hierheen haalt moet je ook zorgen dat ze echt te helpen zijn, op het nivo zoals wij hier gewend zijn.Compensatie is geen vetpot, zoals met zoveel zaken die van het rijk naar ons toe komen. Daarom steunen we deze motie niet. 

Het raadsvoorstel beheerplannen onderhoud openbare ruimte maakt inzichtelijk wat de onderhoudskosten en investeringen zijn voor het beheer van de openbare ruimte. Er is een tekort op onderhoud van zo'n €700.000 en een investeringsachterstand van enkele miljoenen.

Eerder is fors bezuinigd. Er was echter geen beheerplan voor het onderhoud en investeringen. In beheerplannen leg je vast wat wanneer nodig is om een bepaald kwaliteitsnveau te halen. Nu is in beeld gebracht wat dit kost in beheerplannen. Voor sommige onderdelen werd het kwaliteitsniveau niet gehaald, maar wordt dit met voldoende middelen in de toekomst wel behaald, zoals de kwaliteit van de wegen. Op andere onderdelen , zoals openbaar groen, is het kwaliteitsniveau bijgesteld. 

Mede onder druk van de provincie liggen er nu accurate beheerplannen. In het verleden is bezuinigd zonder dat daar goede beheersplannen aan ten gronde lagen. De slechte kwaliteit van met name de wegen wordt ook in de dorpen al meer zichtbaar. Het lijkt er op dat de gaten in de begroting zijn gedicht met gaten in de wegen. Niet voor niets vroegen we daarom al eerder aandacht voor een actueel wegenbeheerplan.

Veel kapitaalgoederen hebben al een laag kwaliteitsniveau, dat wordt nu overal de minimale variant, bijv. ook voor centra en parken. Feitelijk kan je niet anders dan met dit minimale niveau akkoord gaan, want nog minder is wettelijk niet toegestaan en kan je als gemeenteraad niet maken richting je inwoners. Pas bij de begroting kan je daar redelijkerwijs op onderdelen een hoger kwaliteitsniveau voorstellen, omdat je daar dan ook direct op zoek kunt gaan naar de dekking hiervoor. Maar hoeveel wordt de totale benodigde financiële opgave hoger als we vast houden aan de huidige kwaliteitsniveaus in plaats van in te stemmen met het voorgestelde soberste variant? Dat zouden we graag nog van het college horen.

Om te voorkomen dat er in de toekomst opnieuw tekorten in het beheer ontstaan, willen we graag bij de begroting terugzien hoe er gemonitord gaat worden op de uitvoering van de beheerplannen. En hoe bepaal je of het minimale onderhoudsniveau behaald wordt? Is dat op basis van sfeerbeelden, aantal gaten etc. en wordt dat ook daadwerkelijk in beeld gebracht? Dat aspect verdiend uitwerking bij de begroting zodat dit in de jaarrekening ook duidelijk naar voren komt.

Daarnaast vragen we ons af, of afschrijvingstermijnen van meer dan 100 jaar wel voldoen aan het voorzichtigheidsbeginsel wat uitgangspunt is bij verantwoord begroten. Dit wordt nu zijdelings genoemd en er wordt nog niet over besloten, maar onze fractie zet er alvast een groot vraagteken bij.

Het beheer van de openbare ruimte is een kerntaak van de gemeente. Het openbaar groen en een aantrekkelijke openbare ruimte is een visitekaartje voor de gemeente en speelruimte voor de jongste inwoners. Dat kunnen we momenteel niet waarmaken. Voor dit moment gaan we akkoord met de soberste variant en de opdracht om conform de beheerplannen daarvoor middelen te zoeken bij de begroting. Zodra dit financieel maar enigszins kan, zal het een van onze prioriteiten zijn om de kwaliteit van de openbare ruimte te verbeteren. Waakzaamheid van een alerte gemeenteraad is echter blijvend nodig om tekorten in de toekomst te voorkomen.

In het kort

Eind 2015 en begin 2016 zijn de ontwikkelladers vastgesteld voor 18 zogenaamde ‘grexlocaties’ opgenomen in het Meerjaren Perspectief Grondexploitaties (MPG). Hiervan zijn 9 locaties en/of gebouwen inmiddels verkocht. Naar verwachting groeien we tot 2040 door, terwijl nog krapte heerst op de woningmarkt. Daarom willen we dat er gemiddeld 140 woningen per jaar worden gebouwd. Om hieraan te kunnen voldoen is onderzocht of op de grexlocaties opgenomen in het MPG meer woningen gerealiseerd kunnen worden. Door aanpassing van de eerder vastgestelde uitgangspunten ten aanzien van de locaties Van Bennekomweg – Doorn, De Kolk – Leersum en Pomplaan – Leersum zijn ca. 30 woningen toe te voegen. Voor de overige locaties worden geen aanpassingen doorgevoerd.

Inbreng oordeelsvorming 09-01-2020

Vandaag is het ook tot de officiele instanties doorgedrongen: er is in Nederland sprake van woningnood. De situatie wordt vergeleken met de periode kort voor de oorlog. Ook hier merken we dat. Starters moeten hun heil buiten de gemeente zoeken. Senioren wonen noodgedwongen in woningen die allang niet meer bij hun levensfase passen, zoals het seniorenplatform terecht opmerkt. De beschikbare buitenruimte staat enomr onder druk, gezien de mobiliteit, energie, landbouw, natuur en recreatiebehoeften. In ons raadsprogramma is opgenomen niet buiten de rode contouren te bouwen. Verder verdichten binnen de rode contour is daarom niet altijd leuk, maar wel de enige mogelijkheid en noodzakelijk. Daarom steunen we dit voorstel voor uitbreiden van de woningaantallen.

Maar het blijft kruimelwerk met een enkele woning hier en een paar woningen daar. Laat 2020 het jaar worden van de echte keuzes zodat de woningnood in onze gemeente niet langer alleen een veelbesproken onderwerp is maar prioriteit nummer 1. Dat wonen het onderwerp wordt waar de gemeente lef toont, geroemd wordt om haar voortvarend en haar kloeke daden.

De vraag vanuit een aantal ondernemers om de maatschappelijke bestemming te handhaven voor een gezondheidscentrum kunnen we in dit licht bezien helaas niet honeren. Er zijn verschillende alternatieve locaties, hoewel wellicht niet altijd onder 1 dak. In de belangafweging tussen wonen enerzijds en een gezamenlijk gezondheidscentrum anderzijds heeft wonen nu voor ons prioriteit.

Voorzitter, onze fractie heeft in verleden bouwen in de hoogte voorgesteld. We staan niet afwijzend tegen bouwen buiten de rode contour. Daar zit wat ons betreft de oplossingsrichting. Maar we moeten oppassen want wie te veel heilige huisjes afbreekt, raakt zelf in woningnood.

Twee mooie resultaten voor de gemeente Utrechtse Heuvelrug in de laatste Statenvergadering: de overkapping bij Maarsbergen wordt toch nog onderzocht en het onderzoek naar de meest geschikte oplossing voor de Donderbergrotonde wordt naar voren gehaald.

Maarsbergen

In Maarsbergen wordt al lang gesproken over de ondertunneling van de N226. In 2018 viel definitief het besluit dat gekozen zou worden voor de Westvariant. Er werd 2,8 miljoen apart gezet voor bovenwettelijke maatregelen om omwonenden tegemoet te komen. Een hard getroffen groep omwonenden, de bewoners van de Engweg, hadden één belangrijke wens: een overkapping van de tunnel naast de Engweg. Na anderhalf jaar onderzoek legde het college afgelopen maand de resultaten op tafel: veel wensen konden worden ingewilligd, maar de overkapping was te duur en niet te realiseren. Na doorvragen van de SGP-er Bertrick van den Dikkenberg in de commissie bleek dat gerekend was met een totale overkluizing, terwijl er niet is gekeken naar een eenvoudigere overkapping. Naar aanleiding van Statenvragen, die Van den Dikkenberg namens SGP, D66, PvdA en CU stelde, deed gedeputeerde Schaddelee de toezegging opnieuw te gaan kijken naar de overkapping en zo mogelijk alsnog een (eenvoudigere) overkapping te realiseren. De gedeputeerde gaf nadrukkelijk aan dat de plannen die komende maand ter inzage worden gelegd nog kunnen worden aangepast als daar goede argumenten voor zijn.

Donderbergrotonde



Afgelopen jaren is er een breed en intensief participatietraject met bewoners geweest om te komen tot een uitvoeringsmodel voor de herinrichting van de riolering in de straat Dennenhorst omgeving in Driebergen. De raadsinformatiebrief beschreef keuzes waar we zo onze vraagtekens bij hadden. De brief van de inwoners gaf het laatste zetje voor het stellen van vragen in de open agenda ruimte. Onderstaand de vragen die maandagavond 9 december besproken worden. BVH en CU hebben zich bij de SGP aangesloten, de vragen zijn mede namens hen.

De bewoners uiten in de brief aan de raad hun onvrede over het gevolgde participatieproces. 1. Hoe kijkt het college terug op het gelopen participatietraject en welke lessen trekt ze hier uit voor vergelijkbare projecten?

In de raadsinformatiebrief van 19 november stelt het college: Uiteindelijk is gebleken dat de eisen die de nutsbedrijven en de gemeente stellen aan de nutstracés vanuit veiligheid, bereikbaarheid en onderhoud bepalend zijn voor de uitkomst. De ligging en combinatie van het kabel en leiding tracé met de riolering onder de rijweg is daardoor onacceptabel. 2. Kan het college verklaren waarom in andere wijken in Driebergen-Rijsenburg het wel mogelijk is gebleken om bestaande bomen te behouden, terwijl dit in Dennenhorst e.o. vanuit veiligheid, bereikbaarheid en onderhoud niet mogelijk zou zijn?

De aanlegkosten van de modellen 1 & 2 zijn bijna vergelijkbaar. De drie ontwerpmodellenvoor de herinrichting zijn besproken en beoordeeld door de nutsbedrijven, het Groenberaad en de ambtelijke vakdisciplines.

3. Kunt u aangeven wat de doorslaggevende factor in hun beoordeling is die bepalend is voor de keuze van het college?4. Waarom wordt niet gekozen voor model drie in de 3 straten waar dit kan en model 1 of 2 in de overige straten? Zeker daar dit in het projectbudget past.

Tijdens de begrotingsbehandeling blijkt dat de herplantplicht bij het eigen beheer van bomen al onder druk staat. Naast de wijk Dennenhorst, zijn er de komende jaren nog meer wijken met eveneens veel bomen waarbij de riolering aangepakt wordt. Tegelijkertijd zijn duizenden extra bomen nodig om een klimaat neutrale gemeente 2035 te zijn. Ook zijn in diverse beleidsnota’s ambities geformuleerd t.a.v. vergroening en behoud van groene karakter van onze dorpen. 5. Hoe denkt het college, gelet op bovenstaande, met de keuze voor een dergelijk ontwerpmodel de duurzame ambities te behalen en het groene karakter van onze dorpen te behouden?

Volgens Vitens moeten bomen gekapt worden om de oude leidingen met asbest isoleermateriaal te verwijderen. Onaangeroerd asbest is niet gevaarlijk. Wanneer de bomen echter verwijderd worden zal het brosse asbestmateriaal in gruzelementen verspreid worden en verwijdering gevaarlijk, zo niet veel moeilijker en kostbaarder worden, waardoor logischerwijze eerder een pleidooi voor behoud van de bomen ontstaat dan niet. 6. Is dit een terechte redenering?

U hebt twee modellen aan de nutsbedrijven voorgelegd, een uit technisch oogpunt meer gemakkelijk tracé en een iets gecompliceerder tracé. Eigenlijk logisch dat de nutsbedrijven voor de technisch gemakkelijke oplossing kiezen.7. Stel dat het college terwille van het behoud van met name de lindes expliciet alleen de keuze voor het technisch iets gecompliceerder tracé had voorgelegd, zouden de nutsbedrijven daarin zijn meegegaan?

Onderstaand onze inbreng in de oordeelsvorming t.a.v. het voorstel recreatieterreinen.

Voor ons ligt een beleidsnota, een uitvoeringsnota en veel tekst over een bestemmingsplan recreatieterreinen. Daar vind ik wel wat van maar dat ligt nu niet voor ter besluit, enkel ter informatie. Alleen het besluit om 7 terreinen uit het bestemmingsplan recreatieterreinen te halen ligt nu voor. We beslissen dus nog helemaal niks over bestemmingsplan (BP) recreatieterreinen. De beleidsnota’s komen ter inzage daar mag iedere belanghebbenden dus nog op reageren d.m.v. zienswijzen.

Het is echter lastig om een besluit te nemen over de 7 terreinen die niet in het BP recreatieterreinen. Want wat beslissen we dan? Dat de nota niet recreatief gebruik wordt opgesteld en dat het BP-recreatieterreinen verder gaat en dat daar handhaving voor nodig is begrijpen we. Dat lijkt ons ook goed want er is al veel langer duidelijkheid gewenst over de illegale bewoning op recreatieterreinen en een nieuw BP is daar voorwaarde voor. Vaart maken is dus nodig. De terreinen waar men veel last ervaren kunnen dan tenminste aangepakt worden.

Maar dan het vervolgonderzoek van de 7 terreinen. Kanttekening 4 wijst op de niet beschikbare middelen en de beperkte capaciteit. Zonder plan voor wat er met deze 7 terreinen gaat gebeuren gedogen we feitelijk een illegale situatie en verzuimen we onze wettelijke taken in het kader van de ruimtelijke ordening. Dat moet een gemeente niet willen. Deze 7 er uit halen is prima, maar we zien dan wel graag dat als we dit raadsvoorstel vaststellen dat het college ons informeert over wat er met de 7 afzonderlijke terreinen gaat gebeuren. We steunen dus dit voorstel en vragen het college ons goed te informeren over de voortgang.



Een speerpunt in ons verkiezingsprogramma en het raadsbreed programma is gezonde financiën. Toch moet de gemeente Utrechtse Heuvelrug alweer bezuinigen en gaat de OZB fors omhoog. Dat zagen we in 2012 en 2015 ook. Is er dan niets veranderd? In een vierluik over financiën op orde gaan we daarop in.

Maart 2018 - Verkiezingen en raadsbreedprogramma

Na de verkiezingen van maart 2018 is er een raadsbreedprogramma opgesteld. Met forse ambities voor duurzaamheid, zorg en voorzieningen. Deze ambities kosten veel geld, maar er was nog geen dekking voorzien.

Begroting 2019

De begroting 2019 laat met name door grote tekorten in de jeugdzorg, maar ook door de stijging van andere kosten een fors tekort zien. Een eerste stap is dat het raadsbrede programma 'On hold" wordt gezet. Was de raad te ambitieus? Achteraf zegen we dat het beter was geweest beter na te denken over de ambities én de financiële dekking. Hier hebben we ook wel voor gewaarschuwd toenertijd maar het streven naar consent won het van het realisme.

Daarnaast wordt tot forse bezuinigingen besloten. Ook wordt voorgesteld om een inwonersconsulatie (raadpleging) te starten om in 2020 tot een sluitende begroting te komen.  Deze vond ook plaats. Hieruit komt niet geheel verrassend naar voren dat inwoners graag zien dat voorzieningen op peil blijven en de belastingen niet verhoogd worden. De gemeente moet zelf vooral sober zijn.

Kadernota 2020

Bij de kadernota (uitgangspunten begroting) worden de resultaten van de consultatie besproken. Besloten wordt alle ombuigingen over te nemen. De OZB wordt begroot op 14,5% verhogen.

Een aantal fracties (VVD, Open en BVH) vinden dit niet genoeg en stellen nog extra kaders voor met onder andere een overschot van €500.000. Hier noemt men geen dekking bij. Het lijkt ons helder dat dit dus door middel van de OZB verhogen opgebracht zal moeten worden.

Daarnaast willen VVD, Open, CDA en BVH geen ombuigingsreserve. De ombuigingsreserve is nodig omdat de provincie de gemeente controleert op een sluitende begroting. Nu zijn er een aantal bezuinigingen niet hard genoeg te maken bij de provincie, te weten €275.000. Deze ombuigingsreserve is nodig om in geval de bezuiniging niet gehaald te worden deze reserve in te zetten. De ombuigingsreserve wordt uit de algemene reserve (buffer voor tegenvallers) gehaald. Wanneer er geen sluitende begroting is zal de provincie de gemeente zeer waarschijnlijk onder preventief toezicht stellen. Dat is niets minder dan een rode kaart. 

De extra kaders steunt de SGP niet en daarom hebben we na aanenemen van het amendement met extra kaders ook tegen de kadernota gestemd.

Begroting 2020

De begroting 2020 voldoet aan de kadernota. Deze bevat een aantal extra bezuinigingen (972.000 in 2020 oplopend tot 1.037.000 in 2023). Daarin zijn ook alle bezuinigingen opgenomen van spoor I, II en III. De voorgestelde OZB verhoging is 17,5%. In totaal is het tekort voor 2/3 gedekt door bezuinigingen en voor 1/3 door lastenverhoging. Gezien de context met grote tekorten in jeugdzorg en WMO, de onzekere bijdragen uit Den Haag en de bezuinigingen die we in het verleden al hebben gerealiseerd geen geringe prestatie.

Echter wat gebeurt er? VVD en BVH, die bij de kadernota nog een overschot wilde, willen van het overschot af nu ze inzien dat daarvoor een OZB  verhoging nodig is. Daar werd al bij de kadernota bij monde van bijv. dhr. Kranenburg (CDA) voor gewaarschuwd. VVD wil nu ook een aantal extra ombuigingen op inkoop, sport en subsidies. CDA wil van het overschot af zoals ze bij de kadernota ook aangaf. 

Als SGP hebben we in eerste instantie met Open een amendement in elkaar gezet om tot een comrpomis te komen. Dit kon echter niet op een meerderheid rekenen. Daarom is na lang beraad tijdens de raadsvergadering een amendement tot stand gekomen met VVD, BVH, CDA en SGP om een ton te besparen op inkoop (taakstellend bezuinigen) en de OZB verhoging te beperken tot 12% door het begrotingsoverschot te verlagen. Omdat sommige bezuinigingen onzeker zijn of ze volledig gehaald worden, wordt een reserve ingesteld van €275.000 om dit risico tegen te gaan. Daarmee wordt tegemoet gekomen aan de wens van de provincie. Zo'n reserve dus zoals die bij de oorspronkelijke kadernota ook in de plannen zat, maar die werd er toen nog uitgesloopt door VVD, Open, CDA en BVH. 

Hoewel D66 en CU nog tegen de kadernota stemde, stemde ze wel (deels) voor deze begroting. Opmerkelijk, omdat de kadernota zonder het aagenomen amendement wel hun steun kreeg en de voorgestelde begroting feitelijk de kadernota is van voor dat amendement. De fractie van Open stemde tegen de begroting omdat ze de OZB verhoging niet wilde beperken en is in die zin consequent in haar pleidooi voor meer OZB verhoging.

Overigens geeft de septembercirculaire (tussentijdse update van de bijdrage uit gemeentefonds) een structureel voordeel aan. Dat is in zekere zin ook een buffer die we niet in de begroting hebben meegenomen. Gezien het feit dat de overheid voortdurend de bedragen (negatief) bijstelt is voorzichtigheidshalve geen rekening met deze meevaller gehouden.

Vervolg

Het gedoe bij kadernota versus begroting laat zien dat de raad moeite heeft met kaders stellen. Kaders stellen is een van haar kerntaken (naast voksvertegenwoordigend en controlerend) maar zodra de consequenties duidelijk worden komen er vaak terugtrekkende bewegingen. Daarom moetenwe de komende tijd voet bij stuk moeten houden en geen buitensporige uitgaven autoriseren als raad.  Dat kunnen we niet alleen en moeten we samen doen. Laten we elkaar daar ook op aanspreken en scherp houden. Alleen dan kunnen we geloofwaardig politiek bedrijven.

Speerpunt in ons verkiezingsprogramma en het raadsbreed programma is gezonde financiën. Toch moet de gemeente Utrechtse Heuvelrug alweer bezuinigen en gaat de OZB fors omhoog. Dat zagen we in 2012 en 2015 ook. Is er dan niets veranderd? In een vierluik over financiën op orde gaan we daarop in.

Sluitende begroting

Een sluitende begroting is een eerste indicatie voor financiën op orde: de gemeentelijke lasten in een jaar moetniet hoger zijn dan de gemeentelijke baten. Daarnaast moet de begroting structureel op orde zijn. Want als je een tekort één jaar oplost met eenmalige baten, dan komt het tekort het jaar erop net zo hard weer terug. Onderstaande grafiek toont het resultaat over de jaren 2013-2019.*

Na tekorten over 2013 en 2014 is er in 2015 en 2016 een positief resultaat. De begroting én de jaarrekening (werkelijkheid) is in die jaren netjes op orde. Vanaf 2017 is de jaarrekening echter weer negatief. Wat is de oorzaak hiervan? 

Jaarrekening 2017

In 2017 was het resultaat €4.189.000 negatief. Het tekort op het sociaal domein was €4.454.000. De overige taken in de begroting zijn 265.000 voordelig.

Gemeenten zijn sinds 2015 verantwoordelijk voor jeugdzorg, werk en inkomen en zorg aan langdurig zieken en ouderen. Ook wel decentralisatie of transitie genoemd. Deze taken samen noemen we het sociaal domein. De vergoeding die de gemeenten uit Den Haag krijgt om deze taken over te nemen wordt ieder jaar minder. 

Jaarrekening 2018

In 2018 is het negatieve resultaat € 5.316.000. Dit negatieve resultaat wordt allereerst veroorzaakt door (afgerond) € 1,5 mln. voor de grondaankoop van het golfterrein (voortkomend uit de opheffing van stichting Zwem- en sportaccommodaties Doorn). Dit is een eenmalige last. Daarnaast miljoenenoverschrijding op het programma 5 (sociaal domein incl. nieuwe taken). Dit zijn zowel de bestaande als de nieuwe zorgtaken. Het is dus niet exact te zeggen welk deel van het tekort nu het gevolg van nieuwe taken zijn. Tussentijdse bestuursrapportage 2018 en jaarrekening 2018 noemt dit echt wel als de grootste verklaring van het tekort.

Tussentijdse rapportage 2019

In de eerste tussentijdse rapportage ging men uit van een tekort van €2.400.000. Maar gedurende het jaar is een kentering zichtbaar en is voor 2019 het verwachtte tekort €1.432.000. Als oorzaak wordt genoemd, we citeren de 2e bestuursrapportage: "Het afgelopen jaar heeft, onder andere vanwege de oplopende tekorten in het sociaal domein, en nieuwe taken in het kader van het Inter Bestuurlijk Programma (=IBP) vooral in het teken gestaan van het realiseren van een nieuw meerjarig financieel evenwicht. Dit was nodig omdat het Rijk de gemeente onvoldoende compenseert voor de uitvoering van bovengenoemde taken." Deze 2e rapportage is nog ter bespreking in de raad vandaar dat we nog geen oordeel geven en we alleen citeren wat het college meldt.

Vooruitzichten 2020-2023

Op basis van de oorspronkelijke raming (bij kadernota 2019) is er een tekort in 2020 van 6,6 miljoen. Dit komt voornamelijk door:

Ontwikkeling reserves

Een andere indicatie voor financiën op orde is de stand van de reserves. De reserves zijn de buffer om tekorten op te vangen. Door lasten te betalen vanuit een reserve kun je een begroting sluitend krijgen maar wordt wel je buffer kleiner en dat geeft op langere termijn problemen. 

Reserves bestaan uit bestemmingsreserve (raad heeft al uitgave ervoor bedacht) en algemene reserve (buffer). Onderstaande grafiek toont het verloop van de reserves. 

In 2015 en 2016 was er een overschot. Dat verklaard grotendeels de stijging van de reserve in 2016 en 2017. We zien ook dat in 2013-2016 de bestemmingsreserves afgenomen zijn en de algemene reserve in 2013-2017 is toegenomen. Dat is een goed teken omdat voor de algemene reserve geen besteding voorzien is en voor de bestemmingsreserve wel. De buffer om tekorten op te vangen is dus groter. Maar we zien ook dat een tekort in 2017 direct tot een daling van de reserves in 2018 leidt. Drie keer een tekort zoals in 2017 en de reserve is op. Dat kunnen we ons dus niet veroorloven en een sluitende begroting is dus een must om de reserves op peil te houden.

Schulden

Een ander speerpunt binnen financiën op orde is het schuldniveau van de gemeente. Onderstaande grafiek toont de netto schuldquote georrigeerd voor verstrekte leningen.

De schuld blijft de komende jaren dus onder de VNG-norm. In deel 4 gaan we nader in op de schulden en hoe we deze moeten duiden, ook in relatie tot onze investeringen. 

Conclusie

We kunnen concluderen dat het gemeentelijk huishoudboekje zonder de nieuwe zorgtaken sinds 2015 structureel zo goed als sluitend is en de tekorten 2017-2019 voor het overgrote deel te maken hebben met de zorgtransitie en deels met een eenmalige aankoop. Natuurlijk zijn er ook in de begroting op de overige onderdelen extra uitgaven gedaan en is hier en daar een toename van de kosten te zien. Deze hebben we echter altijd grotendeels binnen de begroting op kunnen vangen. 

Helaas zijn er ook uitgaven gedaan en heeft de raad belissingen genomen die onsziens niet nodig waren. Denk aan de extra utigaven sportaccommodaties en de zwembadendiscussie. Het tekort had dus niet zo hoog hoeven te zijn en hadden we ook deels op kunnen vangen vanuit de algemene middelen door als raad minder verkistend te zijn. Uit deel 2 "Wat hebben we er aan gedaan en wat gaan we er aan doen" zal dat ook blijken. 

De stand van de reserves laat ook zien dat de gaten in de begroting zijn ook niet met buitensporig opsnoepen van reserves gedicht. Echter een tekort van 5 miljoen kan je maar 3 jaar hebben, dan is je totale reserve weg. Ingrijpen is daarom bittere noodzaak. 

De vooruitzichten zijn niet gunstig. Daarom zijn 2019 maar ook de komende jaren forse bezuinigingen en belastingverhoging voorzien. In het woensdag te verschijnen deel 2 "Financiën op orde : wat deden we er aan en wat gaan we er aan doen" gaan we daar nader op in.

* Alle cijfers zijn op basis van de jaarrekeningen 2014-2018, de begroting 2019-2022, de begroting 2020-2023 en de 2e bestuursrapportage 2019. Het jaar dat je een grafiek begint kan veelzeggend zijn voor het beeld wat je geeft. De keuze voor 2013 of 2014 als basisjaar voor grafieken is eenvoudig te verklaren: tot dat jaar gaat het huidige archief terug. Alle jaren daarvoor zitten in een ander archiefsysteem wat hiervoor niet is geraadpleegd. Alle genoemde bronnen zijn terug te vinden in het online gemeente archief. Ter info vermelden we nog dat een resultaat van een bepaald jaar  altijd pas het jaar erop aan de reserves toegevoegd wordt. Een positief resultaat in bijv. 2015 zorgt daarom in 2016 (o.a.) voor een stijging van de reserves.

** Dit is vanaf 2017 gedaan omdat dat het eerste jaar met een tekort is. Daarnaast zijn er sinds 2017 nieuwe regels voor verslaglegging. Daardoor zijn cijfers op een lager detailniveau van voor 2017 lastig te vergelijken met de cijfers vanaf 2017.