Vrienden,
Welkom in ‘s-Hertogenbosch. Welkom in de Willem II fabriek.
Honderd jaar geleden was dit de grootste sigarenfabriek van Nederland. Toen dit pand in 1897 het daglicht zag was het ’t neusje van de zalm. De vanwege de vestingstatus relatief beperkte Bossche industrie in de binnenstad was koud, donker en onveilig. Dit arbeiderspaleis buiten de binnenstad werd destijds neergezet als een ‘chateau d’industrie’: het had verwarming, ventilatie en de werknemers werkten hier overgoten door het daglicht.
Wie honderd jaar geleden hier als arbeider binnenkwam betrad het gebouw aan de zijkant, via een trapgebouw dat toegang gaf tot de werkruimtes. En boven dat trapgebouw prijkt tot op de dag van vandaag de tekst ‘eenieder is steeds onderworpen aan visitatie’. Een handeling die tegenwoordig bij ons terecht de wenkbrauwen doet fronzen, maar die ook laat zien dat de Bossche arbeiders niet alleen prijs stelden op een goede werkplek maar ook om goede rookwaar. Beiden waren hier voorhanden.
En er was ongetwijfeld nog een reden dat de Bossche arbeiders graag hier werkten. Dat had te maken met de fabriek aan de overkant. Want daar werden destijds Frou-frou’s en café-noirs gefabriceerd door de beroemde ‘meisjes van Verkade.’ Na de huishoudschool dé plek waar jongedames uit Den Bosch te werk gingen.
Vrienden, 75 jaar geleden zal er overigens nog een andere reden zijn geweest dat de arbeiders hier met regelmaat gespannen naar de overkant hebben getuurd. Want het bij de bevrijding van Brabant zes dagen lang hevig bevochten ’s-Hertogenbosch lag in de winter van ’44-’45 in de frontlinie. Vier kilometer achter de Verkadefabriek, bij Hedel aan de overkant van de Maas, stond de Duitse artillerie. En die beschoot met regelmaat deze oude garnizoensstad.
Berucht is het bezoek van Koningin Wilhelmina. Een week nadat ze weer voet op vaderlandse bodem had gezet bezocht ze ’s-Hertogenbosch en werd door duizenden onthaald op de markt. Het werd een feestdag met een wrange nasmaak, want slechts een halfuur na haar vertrok beschoot de Duitse artillerie het stationsgebied en de binnenstad met zeven doden en tientallen gewonden als gevolg. De bevrijding begon hier met een stad in puin, bevolkt door een leger van maar liefst 9.000 daklozen.
Het was destijds de overheid die ingreep. Alleen al in het jaar 1945 bouwde de overheid in onze stad ruim 500 noodwoningen. Want het was in die periode – de naoorlogse consensus- dat er een verstandige balans tussen markt en overheid gevonden werd. Met een overheid als marktmeester en verantwoordelijke voor publieke noden zoals betaalbare woningen voor de tienduizend woningzoekenden in onze stad.
De tijden vandaag de dag zijn uiteraard onvergelijkbaar met die van toen. Maar ook vandaag nopen maatschappelijke ontwikkelingen tot een stevige publieke zaak.
Want nog nooit waren de individuele inkomens van enkelen zo stevig – terwijl een groeiende groep inwoners steeds hardnekkiger in armoede leeft –waaronder meer dan 3000 kinderen hier in Den Bosch;
Nog nooit was de waarde van onze woningen zo hoog – terwijl er gelijktijdig zoveel mensen zich geen huis kunnen veroorloven- deze stad telt geregistreerd 10.000 acuut woningzoekenden;
En nog nooit waren we in Brabant gezamenlijk zo welvarend – terwijl we gelijktijdig zo ongeveer de beroerdste lucht van Nederland inademen en de zorg voor kwetsbare jeugd onder de maat blijft.
Voor de Partij van de Arbeid in ’s-Hertogenbosch betekent dat dat we in 2020 het stadsbestuur wederom stevig zullen aansporen om een adequaat antwoord te geven op de uitdaging waar inwoners terecht naar hun overheid kijken.
Waar mogelijk zullen we daar samen in optrekken. Bijvoorbeeld als het om de zorg gaat. Vanmiddag spraken we hier over het belang om zorgcowboys uit de markt te drukken. Terwijl inwoners geconfronteerd worden met soms veel te lange wachtlijsten en werknemers met veel te hoge werkdruk en te lage salarissen, steken een klein aantal malafide zorgondernemers miljoenenwinsten in hun zak.
Tegen zorgcowboys als Labyrint-zorg hier in ’s-Hertogenbosch zou ik willen zeggen: ‘maak uw borst maar nat. Want samen met de Bossche VVD zullen wij als Partij van de Arbeid dit voorjaar met voorstellen aan het stadsbestuur komen om inkoop, toezicht én handhaving beter te regelen. Want uw handelswijze is wat ons betreft geen vierjarig contract waard maar een vierjarige veroordeling.’
We zullen samenwerken waar dat kan, maar ook wederom stevig oppositie voeren waar dat nodig is. Want 2020 staat in ’s-Hertogenbosch ook in het teken van miljoenenbezuinigingen die ingevuld moeten worden. U heeft het ongenoegen van onze fractie daar al op kunnen vernemen: wij vinden het werkelijk onbestaanbaar dat een open politiek debat over hoe we een tegenvaller van vele miljoenen wegwerken bij voorbaat geconfronteerd wordt met één veto. Er mag niet getornd worden aan de lasten voor huizenbezitters en ondernemers.
Terwijl ‘s-Hertogenbosch honderden euro’s lagere woonlasten kent dan andere steden en zelfs liberale Walhalla’s als Blaricum, Wassenaar en Naarden-Bussum anderhalf keer méér vragen dan hier, wordt de hobbyhorse van de VVD uitgezonderd. Alles staat ter discussie: behalve drie tot vijf dubbeltjes per maand vragen van mensen die zich een koophuis kunnen veroorloven om bezuinigingen op armoedebeleid of zorg te voorkomen of te verzachten.
Dan vragen wij ons af: waar was het CDA aan de collegetafel om net zo hard te vechten voor het armoedebeleid? Waar was D66 om het zwaard van Damocles dat boven de Bossche culturele instellingen hangt teniet te doen? Waar was GroenLinks om ons welzijnswerk en onze wijkinitiatieven te verdedigen? En waar was Rosmalens Belang om net zo hard te gaan staan voor de tienduizend acuut woningzoekenden in onze stad als de VVD dat deed voor de rijkere huizenbezitters?
Vrienden, politiek is strijd voor mensen en idealen die dat verdienen. Dat zullen wij doen hier in ‘s-Hertogenbosch. En ik weet dat u dat zult doen in alle andere hoeken van deze prachtige provincie. Ik wens u namens de Bossche sociaaldemocraten daarbij alle goeds en geluk toe!
Het bericht Nieuwjaarsspeech: ‘Politiek is strijd voor mensen en idealen die dat verdienen’ verscheen eerst op PvdA Den Bosch.
